മീനാക്ഷി

മീനാക്ഷി രചന:ചെറുവാലത്ത് ചാത്തു നായർ (1890)

[ 5 ] മീനാക്ഷി.

ഇംഗ്ലീഷ നൊവൽ മാതിരിയിൽ
എഴുതപ്പെട്ടിട്ടുള്ള
ഒരു കഥ.

കൊഴിക്കൊട ഗവൎമ്മെണ്ട കൊളെജ
മലയാള പണ്ഡിതർ

ചെറുവലത്ത ചാത്തു നായരാൽ
ഉണ്ടാക്കപ്പെട്ട

എ—കെ—സുന്ദരയ്യാൽ
അച്ചടിക്കപ്പെട്ടത.

Copy-right Registered.

1890.

വില ഉറുപ്പിക ഒന്നര. [ 6 ]

CALICUT:
PRINTED AT THE M. & T. SPETATOR PRESS.
(From Page 233 to 432)
1890
[ 7 ] ശുദ്ധപത്രം

ഭാഗം	വരി	അബദ്ധം	സുബദ്ധം
43	16	ഇരുപത്തരണ്ട വ യസ്സും	ഇരുപത്തരണ്ടുംവ യസ്സ
54	10	അച്ഛന്മാൎക്ക	അമ്മയച്ഛന്മാൎക്ക
55	15	സ്ത്രീകളുടെ നെരെ	സ്ത്രീകളുടെസ്ഥിതിനെരെ
66	2	ആളുകളാണന്ന	അളുക്കുകളാണന്ന
66	2	പറവാനും പ്രയാസ മാണ	പറവാനും അറിവാനും പ്രയാസമാണ
81	13	എന്താപ്പാ	എന്താണ
96	16	പങ്ങശ്ശമെനൊന	പങ്ങശ്ശമെനൊൻ
100	3	മുലകൊടുത്തുറങ്ങുന്നൊ	മുലകൊടുത്തുറക്കുന്നൊ
102	18	മാറീട്ടില്ല	മാറീട്ടില്ലെ
115	2	പൂൎവ്വാരംഗം	പൂൎവ്വരംഗം
136	14	തൈക്ഷണ്യം	തൈക്ഷ്ണ്യം
136	20	വസ്തിയും	വിസ്ക്കിയും
138	26	സഗ്ഗീകം	സൎഗ്ഗീകം
139	23	നടവടിയും	നടവടിയിലും
140	2	അനാ	അന്യ
140	3	പാത്രമ്യ	പാത്രമാ
146	24	രൊമച്ചാരങ്ങളിൽ	രൊമദ്വാരങ്ങളിൽ
148	5	പദവിത്യാസവും	പദവിന്യാസവും
156	22	കൃതനാവുക	കൃതാൎത്ഥനാവുക
175	4	എന്തൊരു	എന്തൊ ഒരു
191	3	വളൎത്ത	വളൎച്ച
202	6	ക്കുന്നു	ക്കുന്ന

[ 8 ]

ഭാഗം	വരി	അബദ്ധം	സുബദ്ധം
211	23	പ്പൊയിട്ടുള്ളതും	പ്പൊന്നതും
214	15	ഇറ്റിട്ടു	ഇറ്റിറ്റു
217	1	നിന്നും സംസ്സാരിച്ചു	നിന്നു സംസാരിച്ചു
256	7	പെകുട്ടികൾക്ക	പെൺകുട്ടികൾക്ക
278	11	മനസ്സ	മനസ്സിൽ
285	7	വളടെ	വളരെ
318	19	അകൃത്യങ്ങളും	അകൃത്യങ്ങളിലും
358	10	സുഖാനുഭൂതിയും	സുഖാനുഭൂതിയിൽ

[ 9 ] അവതാരികാ.

ഇംക്ലീഷിൽ "നൊവൽ" എന്നു നാം പറഞ്ഞു വരുന്ന
പ്രബന്ധസമ്പ്രദായത്തെ അനുസരിച്ചു ഇയ്യിടയിൽ ന
മ്മുടെ മലയാളഭാഷയിൽ ചില മഹാന്മാരാൽ പ്രസിദ്ധം
ചെയ്യപ്പെട്ടുകാണുന്ന നൂതനകഥാപുസ്തകങ്ങളെ വായിച്ചും
രസിച്ചും കാലയാപനം ചെയ്യുന്നതിൽ പ്രേയെണ ജനങ്ങ
ൾക്ക അഭിരുചിയും കൌതുകവും വൎദ്ധിച്ചു വരികയാണ
ചെയ്യുന്നത. ഈ സമയം ആ വക പ്രബന്ധങ്ങളെ വൎദ്ധി
പ്പിക്കുന്നതിൽ നാം കഴിയുന്നത്ര പരിശ്രമം ചെയ്യെണ്ടത
അത്യാവശ്യമായിരിക്കകൊണ്ടും എന്റെ സ്നെഹിതരിൽ ഒ
രാളായ ഏ.കെ.സുന്ദരയ്യരവർകൾ ഈ കാൎയ്യത്തിൽ എ
ന്നെ അത്യന്തം ഉത്സാഹിപ്പിച്ചതകൊണ്ടും ജനൊപകാര
പ്രദമായി തീരുമെന്നുള്ള വിചാരത്തൊടു കൂടി ഒരു കഥാ പു
സ്തകം എഴുതുവാൻ ഈ കഴിഞ്ഞ മാൎച്ച മാസത്തിന്റെ ഒടു
വിൽ ഞാൻ ആരംഭിച്ചു. എങ്കിലും ആരംഭം മുതൽ ക്രമമാ
യെഴുതുവാൻ സംഗതിവശാൽ എനിക്ക സാധിക്കാഞ്ഞത
കൊണ്ടും എഴുതികൊടുക്കുന്ന ഭാഗങ്ങൾ ഉദാസീനത കൂടാ
തെ അച്ചടിച്ചു കിട്ടുവാൻ അനെകം പ്രതി ബന്ധങ്ങൾ
നെരിട്ടതുകൊണ്ടും ഞാൻ വിചാരിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നതിനെ
ക്കാൾ അധികം കാലതാമസം വെണ്ടിവന്നുപൊയി. അത്ര
യുമല്ല. അച്ചുകൂടങ്ങൾ മാറാതെയിരിപ്പാൻ നിവൃത്തിയി
ല്ലാതെ വന്നുപൊയതിനാൽ അച്ചടിയും അക്ഷരങ്ങളുംഈ
പുസ്തകത്തിൽ രണ്ടുവിധമായിരിപ്പാനും സംഗതി വന്നിരി
ക്കുന്നു.

കാലൊചിതമായി പല പരിഷ്കാരങ്ങളും ഏൎപ്പെടുത്തി
ജനസമുദായത്തിൽ അറിവും നാഗരീകവും വൎദ്ധിപ്പിക്കെ [ 10 ] ണ്ടതിന്നു അനെകം യൊഗ്യന്മാർ ഒത്തുകൂടി പരിശ്രമം ചെ
യ്തുവരുന്ന ഈ കാലത്ത ആ വക വിഷയങ്ങളെ കഴിയുന്ന
ത്ര കാഥാരൂപേണ പ്രതിപാദിച്ചു പ്രസ്താവിക്കുന്നത ജനൊ
പകാരപ്രദമായി തീരുമെന്നുള്ള ഉത്തമവിശ്വാസത്തൊടുകൂ
ടി എതാൻ ചില സംഗതികളെ ഈ പുസ്തകത്തിൽ ഞാൻ
വെളിവായി കാണിച്ചിട്ടുള്ളതിൽ ആൎക്കും അസന്തൊഷം
ഉണ്ടാവാൻ ഇടയില്ലാത്തതാണ. യുക്തിക്കും അനുഭവത്തി
ന്നും വിരൊധമായി വല്ലതും അറിവുകൂടാതെ പ്രസ്താവിച്ചു
പൊയിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ ആയ്മ നിൎവ്വൈരമാനസന്മാരായ മഹാ
ന്മാർ ക്ഷമിച്ചു കൊള്ളണ്ടതുമാകുന്നു. ഇതിൽ പ്രസ്താവിക്ക
പ്പെട്ട സംഗതികൾ കെവലം സങ്കല്പിതങ്ങളാണെന്നു വരി
കിലും അതുകൾ മുഴുവനും മലയാളരാജ്യത്തെയും മലയാ
ളികളെയും മാത്രം സംബന്ധിക്കുന്നതായി വിളിച്ചിരിക്ക
കൊണ്ടു നമ്മുടെ ഇടയിൽ സാധാരണമായി വിളിച്ചു
വരുന്ന പെരൊഴികെ കൎണ്ണാനന്ദപ്രദമായ മറ്റു വല്ല നാമധെ
യവും കൊടുക്കുന്നതായാൽ അത ലെശം അനുരൂപമായി
രിക്കയില്ലെന്നു മാത്രമല്ല ശങ്കാസ്പദമായിരിക്കുവാനും കൂടെ
സംഗതിവരുമെന്നു വിചാരിച്ചു ഈ നവീനകഥാ പുസ്തക
ത്തിനു ഞാൻ മീനാക്ഷി എന്ന സാധാരണനാമം തന്നെ
കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. മലയാളസ്ത്രീകളുടെ ഇടയിൽ ഇതവ
രെ കണ്ടും കെട്ടും വരാത്തതായ ഒരു പെർ ഈ പ്രബന്ധ
ത്തിന്ന കെവലം യുക്തമല്ലെന്നാണ എന്റെ വിശ്വാസം.
അച്ചടിയിൽ വരുന്ന തെറ്റുകൾ തീൎത്തുകൊടുപ്പാൻ മി
ക്ക സമയങ്ങളിലും എനിക്ക ഇടവരാതിരുന്നത കൊണ്ട
സാധാരണമായി സംഭവിക്കാവുന്ന ചിലെ തെറ്റുകളും അ
ക്ഷരപ്പിഴകളും ഈ പുസ്തകത്തിൽ ചില ഭാഗങ്ങളിൽ ദുൎല്ല
ഭം വന്നു പൊയിട്ടുള്ളതിന്ന ഒരു ശുദ്ധപത്രം ഇതൊടു ഒന്നി
ച്ചുതന്നെ ചെൎത്തിട്ടുണ്ട— നിസ്സാരമായ ചില അബദ്ധ
ങ്ങൾ ശുദ്ധപത്രത്തിൽ കാണാതിരിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിൽ ആയ്ത [ 11 ] ബുദ്ധിശാലികളായ മഹാന്മാർ ക്ഷമിച്ചു യുക്ത്യനുസര
വായിച്ചു കൊള്ളുമെന്നും വിശ്വസിക്കുന്നു.

ഈ പുസ്തകം ജനസമുദായത്തിൽ ആനന്ദപ്രദമായി തീ
രുന്നപക്ഷം എന്റെ ഈ എല്ലാ പരിശ്രമങ്ങൾക്കും അതി
ല്പരമായി പ്രതിഫലം എനിക്ക യാതൊന്നും ഇല്ല— ബുദ്ധിമാ
ന്മാരും നിൎമ്മത്സരികളും പരൊപകാരതല്പരന്മാരും ആയ മ
ഹാന്മാർ ഇതിനെപ്പറ്റി യുക്തിയയുക്തമായി ചൂണ്ടിക്കാണി
ച്ചുതരുന്ന എല്ലാ സാരസംഗതികളും ഞാൻ സബഹുമാനം
സ്വീകിരിച്ചു ശ്ലാഘിക്കുവാൻ എല്ലായ്പൊഴും ഒരുക്കമുള്ളവ
നാകുന്നു.

വിശെഷിച്ചു ഈ പ്രബന്ധം അച്ചടിച്ചു പ്രസിദ്ധം ചെ
യ്യുന്ന കാൎയ്യത്തിൽ എന്റെ സ്നെഹിതൻ ഏ— കെ— സുന്ദര
യ്യരവർകൾ ചെയ്തു വന്നിട്ടുള്ള അത്യദ്ധ്വാനത്തിനും ദ്രവ്യ
വ്യയത്തിന്നും ഞാൻ എല്ലാ സമയവും അദ്ദെഹത്തിന്നു വ
വന്ദനം പറയുന്നു.

കൊഴിക്കൊട
15—11—90 സി.ചാത്തുനായർ.
[ 13 ] മീനാക്ഷി

ഒന്നാം അദ്ധ്യായം

പ്രാരംഭം.

കുഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊൻ— ഗൊവിന്ദൻ ഇപ്പോൾ വരുന്ന
ത കനകമംഗലത്തനിന്ന തന്നെയല്ലെ? ഈ മദ്ധ്യാ
ഹ്നസമയം നീയല്ലാതെ മറ്റു വല്ലവരും നടക്കുമൊ?
എന്താണ ഗൊവിന്ദാ വെയിലിന്ന നല്ല ചൂടില്ലെ
ന്നുണ്ടോ?

ഗൊവിന്ദൻ — ഇപ്പോൾ ഞാൻ വരുന്നത കനകമംഗല
ത്തനിന്ന തന്നെയാണ. പരാശ്രയംകൊണ്ടു ദിവസ
വൃത്തി കഴിപ്പാൻ ദൈവം കല്പിച്ചിരിക്കെ വെയിലി
ന്റെ ചൂടുംമറ്റും സഹിക്കയല്ലാതെ മറ്റെന്താണ ഒ
രു നിവൃത്തിയുള്ളത?

കു— കൃ — മെനൊൻ— ഈ സമയം നടക്കുന്നത വലിയ തെ
റ്റാണ. ഒരു പക്ഷിപൊലും ഇപ്പോൾ പറക്കുന്നില്ല.
എല്ലാം നിശ്ചഞ്ചലമായിരിക്കുന്നു. ഉഷ്ണാധിക്യം സ
ഹിപ്പാൻ പ്രയാസം! കാലിന്റെ അടി നിലത്ത
എങ്ങിനെയാണ വെക്കുന്നത- പൂഴി തട്ടിയാൽ ചു
ട്ടുപൊകാതിരിക്കില്ലല്ലൊ

ഗൊവിന്ദൻ — അക്കാൎയ്യം ഒന്നും പറയെണ്ടതില്ല. പൊരു
ന്ന വഴിക്ക ഒരത്യത്ഭുതമുണ്ടായി. കെട്ടാൽ ശുദ്ധമെ
പൊളിയാണെന്ന തൊന്നും. പക്ഷെ കാൎയ്യം അത യ
ഥാൎത്ഥമാണ.

കു— കൃ — മെനൊൻ— എന്താണത? കെൾക്കട്ടെ. അത്ഭുതമാ
യ കാൎയ്യമാണെങ്കിൽ കെൾക്കെണ്ടതല്ലെ? പറയൂ [ 14 ] ഗൊവിന്ദൻ— ഇവിടുന്ന ഏകദെശം ഒന്നരമയിത്സ തെ
ക്കെഭാഗം പൂഴിനിറഞ്ഞ ആ ഇടവഴിയിൽ കൂടി ഞാ
ൻ കടന്ന പൊരികയായിരുന്നു.

കു. കൃ. മെ— മാളികയുള്ള ഒരു വലിയ പീടികയുടെ വടക്കെ
ഭാഗത്തെ ഇടവഴി കൊണ്ടല്ലെ നീ പറയുന്നത? പത്ത
മണി കഴിഞ്ഞാൽ അതിലെ നടപ്പാൻ ബഹു പ്രയാ
സമാണ. എന്നിട്ടൊ ഗൊവിന്ദ?

ഗൊവിന്ദൻ— അതിന്റെ ഇടഭാഗത്ത ഇപ്പൊൾ പുതുതാ
യി കിളച്ച തയിവെച്ച ഒരു പറമ്പുണ്ട - ആ പറമ്പി
ന്റെ ഏകദെശം അഗ്നികൊണിന്മെൽ വലിയ ഒരു
പറങ്കിമാവുണ്ട. അവിടെ കിളച്ചിട്ടും ഇല്ല- കാടു പൊ
ക്കീട്ടും ഇല്ല

കു. കൃ. മെ— അത മുണ്ടായി അഹമ്മതകുട്ടിയുടെ പറമ്പാ
ണ. ആ മാവിന്മെൽ നിന്ന അണ്ടി പറിക്കുവാൻ ക
യറിയപ്പൊൾ നാലഞ്ച ദിവസം മുമ്പെ ഒരു മാപ്പിള
ക്കുട്ടിയെ അതിന്റെ മുരട്ടനിന്ന ഒരു പാമ്പുകടിച്ച
തായി കെട്ടിരിക്കുന്നു.

ഗൊവിന്ദൻ— ആ പാമ്പ എന്നാൽ എനി ആരെയും കടി
ക്കില്ല. അതിന്റെ കഥ കഴിഞ്ഞു കൂടി

കു. കൃ. മെ— അത നന്നായി. നീ അതിന്റെ കഥ കഴിച്ചു
ഇല്ലെ? വിശെഷമായി- മിടുക്കൻ തന്നെ. ദുഷ്ടജന്തു
ക്കളെ കണ്ടാൽ വെച്ചെക്കരുത.

ഗൊവിന്ദൻ— അങ്ങിനെയല്ല ഉണ്ടായത- അതിനെ ആ
രും കൊന്നിട്ടല്ല്ല ചത്തത. അതാണ ഞാൻ ഒരത്യാ
ശ്ചൎയ്യമെന്ന കെൾപ്പിച്ചത.

കു. കൃ. മെ— കൊല്ലാതെയാണ ചത്തത? അത
ബഹു രസംതന്നെ. എങ്ങിനെയാണത സംഭവിച്ചത?
[ 15 ] ഗൊവിന്ദൻ— ആ പറങ്കിമാവിന്റെ മുരട്ടുവനിന്ന വലി
യ ഒരു ഓന്തും അതിനെ പിടിപ്പാൻ പിന്നാലെത
ന്നെ ഒരു പാമ്പും പറമ്പിൽനിന്ന ഇടവഴിയിലേക്ക
ചാടി. എന്റെ മുമ്പിൽ ഏകദേശം ഒരു രണ്ടുവാര
ദൂരത്തിലായിരുന്നു ചാടിവീഎണത്. ഞാൻ അപ്പൊൾ
അല്പം പിന്നോട്ടു മാറിനിന്നു.

കു—കൃ—മേ— അത ഏതായാലും നന്നായി. ഓന്തിനെ
കിട്ടാത്ത ദ്വേഴ്യംകൊണ്ട പാമ്പ നിന്നെ കടച്ചെന്ന
വന്നേക്കാം എന്നിട്ടൊ? ഓന്തു പാമ്പിനെ കൊന്നു
എന്ന പറവാനൊ നീ ബ്ഭാവിക്കുന്നത? ഇത ആന
വലിച്ചാൽ നീങാത്ത പൊളിതന്നെ.
ഗോവിന്ദൻ—ഓന്തു വിചാരിച്ചാൽ പാമ്പിനെകൊല്ലാൻ
കഴിയൊ? എലി പൂച്ചയെ കൊന്നു അന്ന പറ
ഞ്ഞാൽ ആരാണ വിശ്വസിക്കുന്നത? ഓന്തു മുമ്പി
ലും പാമ്പ പിന്നിലും ആയിട്ടു രണ്ടനാല വാര ദൂരം
ഓടി. അപ്പഴക്ക ഓന്തു പൂഴിയുടെ ചൂടുകൊണ്ട ഒണ
ങ്ങി ചത്തുപോയി. പാമ്പിന്നും ചൂട സഹിച്ചൂടാ
തായി. മടങ്ങി കുറെ ഐഴഞ്ഞുനോക്കി പിന്നെ ഒര
രണ്ടു ട്ട്റ്റുനേരം ഉരുണ്ടും പിടച്ചും ഇഴഞ്ഞും കളി
ച്ചു. ഒടുവിൽ വായപിളൎന്നപാടപാമ്പിന്റെയും ക
ഥ കഴിഞ്ഞു. അഹ്റ്റ രണ്ടും ആ വഴിയിൽത്തന്നെ ഇ
പ്പഴും കിടക്കുന്നുണ്ട.

കു—കൃ—മേ—ശിവ! ശിവ! ഇത എൻഹ്റ്റൊരാശ്ചര്യമാണ.
എന്റെ ഈ നാല്പത്തമൂന്നവയസ്സിന്നടിയിൽ ഞാൻ
ഈവക അത്യാശ്ചര്യം കേട്ടിട്ടില്ല. വെയിലിന്റെ
ശക്തി ഇത്ര അധികം ഉണ്ടല്ലൊ! നാരായണ! നാ
രായണ! ഇത വലിയഅത്ഭുതംതന്നെ. നി എങ്ങിനെ
യാണ അപ്പാ അതിലെ കടന്നപോന്നത?
[ 16 ] ഗോവിന്ദൻ—ഒരു പഴെ ചെരിപ്പുണ്ടായിരുന്നതകൊണ്ട
ഒരുവിധേന നിവൃത്തിച്ചു. അല്ലെങ്കിൽ അവിടെ
വെച്ച എന്റെ കഥയും കഴിഞ്ഞുകൂടുമായിരുന്നു.
കു. കൃ. മേ— എന്താണ വല്ല ബദ്ധപ്പാടും ഉണ്ടൊ? അ
വിടെ ആൎക്കും സുഖക്കേട ഒന്നും ഇല്ലല്ലൊ? ഇയ്യി
ടെ യാതൊരു വൎത്താനവും അറിയാറില്ല.
ഗോവിന്ദൻ— ബദ്ധപ്പാടും സുഖക്കേടും വിശേഷിച്ച യാ
തൊന്നും ഇല്ല കണ്ട വിവരം അറിഞ്ഞപോവാൻ
വേണ്ടിമാത്രം ഇങ്ങട്ട പോന്നതാണ. രണ്ടമൂന്ന
മാസമായിട്ട അങ്ങട്ടെങ്ങും ഒന്നു വരാറുംകൂടിയി
ല്ലെല്ലൊ. കു. കൃ. മേ— എന്താണ ചെയ്യണ്ടത രണ്ടമാസമായിട്ട
എനിക്ക ഒരു നാഴികപൊലും അവസരമില്ല. പണി
ത്തിരക്ക വളരെയുണ്ടായിരുന്നു. ഇപ്പൊൾ ജമാവ
ന്തിയുടെ കാലവുമായിരിക്കുന്നു. ഊണുതന്നെ ക്ര
മത്തിൽ കഴിപ്പാൻ ഇടയില്ല. വലിയാളുകൾക്ക വ
ലിയ തിരക്ക ചെറിയാളുകൾക്ക ചെറിയതിരക്ക വ
വലിയ സ്വൈരക്കേടുതന്നെ. “പരാന്നം പ്രാണസങ്ക
ടം” എന്ന പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത യഥാർത്ഥമാണ. സൎക്കാരി
ന്റെ പണം വാങ്ങി അനുഭവിപ്പാൻ തെല്ലു പ്രയാ
സമുണ്ട. അതിലും ഒരു സ്വയാധികാരിയായാൽ പി
ന്നെത്തെ കാൎയ്യം പറയേണ്ടതില്ല. ക്രമമായി പ്രവൃ
ത്തി നടത്തിപൊരാൻ സാമാന്യത്തിലധികം ബുദ്ധി
മുട്ടുണ്ട. അല്പമായ വല്ല വീഴ്ചയും സംഭവിച്ചാൽ മേ
ലധികാരത്തിൽനിന്ന രാമബാണംപൊലെയുള്ള കല്പ
നയും ശിക്ഷയും ആണ വരുന്നതും കിട്ടുന്നതും.
തരക്കേടില്ല എന്ന ജങ്ങളെക്കൊണ്ട പറയിപ്പാൻ
നാം ഭഗീരഥപ്രയത്നം ചെയ്യണം. എനി പട്ടയം
കൊടുക്കുന്ന വരെക്കും എനിക്ക വളരെ തിടുക്കം
[ 17 ] തന്നെയാണ. ഗൊപാലമേനവനും മറ്റും വിശേ
ഷിച്ച സുഖക്കേടും ഇല്ലല്ലൊ.

ഗൊവിന്ദൻ— ഇയ്യിടെ നാലഞ്ച ദിവസം അല്പം ജലദോ
ഷത്തിന്റെ ഉപദ്രവമുണ്ടായിരുന്നു. ഒരപ്പീൽനമ്പ്ര
വിചാരണയുണ്ടായിരുന്നതകൊണ്ട മദിരാശിയയിലോ
ളം പോയിരുന്നു. കുംഭം അഞ്ചാന്തിയ്യതിയാണ മട
ങ്ങി എത്തിയത. ഇവിടേക്ക തരുവാൻ ഒരു എഴുത്ത്
കൂടി തന്നയച്ചിട്ടുണ്ട.

കു.കൃ.മേ—മദിരാശിയിൽ പൊയ വിവരം ഞാൻ അ
അറിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അപ്പ എനിക്ക എഴുതീട്ടുണ്ടായിരു
ന്നു. അതുകൊണ്ടായിരിക്കണം ജലദോഷവും സുഖ
ക്കേടും ഉണ്ടായത. അപ്പീൽനമ്പ്ര ഗോപാലമെന
വൻ ജയിച്ചുഎല്ലൊ. എഴുത്ത എവിടുത്തു നോക്കട്ടെ.

ഗോവിന്ദൻ— അപ്പീൽനമ്പ്ര ഗുണമായിതീൎന്നു. (എന്നു
പറഞ്ഞുകൊണ്ട കുപ്പായക്കീശ്ശയിൽനിന്ന എഴുത്ത
ഏടുത്ത കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ ഇരുന്നിട്ടുണ്ടായി
രുന്ന ചാരുകസേലയുടെ ഇടത്തേതണ്ടിന്മേൽ തൊടാ
തെ വെച്ചു).

കു.കൃ.മേ—(എഴുത്ത എടുത്ത പൊളീച്ച വായിച്ചു മെല്ലെ
ഒന്ന ചിരിച്ചുംകൊണ്ട)പട്ടയംകൊടുക്കൽ കഴിഞ്ഞി
ട്ടവേണം അങ്ങട്ട വരാൻ എന്ന വിചാരിച്ചുംകൊ
ണ്ടിരിക്കയാണ. അത ഒരുസമയം ഈ ബുധനാ
ഴ്ചതന്നെ കഴിയും. ഗൊവിന്ദന എന്നിട്ട പോയാൽ
പോരെ! പക്ഷെ നമുക്ക ഒന്നിച്ചപോകാം.

ഗോവിന്ദൻ— ബുധനാഴ്ച മുൻസീപ്പകോടതിയിൽ ഒരു
നമ്പ്ര പ്രഥമവിചാരണയുണ്ട. അതകൊണ്ട നാ
ളേക്ക മടങ്ങി എത്തേണമെന്ന പരഞ്ഞിരിക്കുന്നു.
ഇന്ന ഞായരാഴ്ചയായതകൊണ്ട സാവകാശമുണ്ടാകു
മെന്ന വിചാരിച്ചാണ എന്നെ അയച്ചത. ഇപ്പൊൾ
[ 18 ] ജമാവന്തിയുടെ തിരക്കാണെന്ന അവിടുന്നും പറക
യുണ്ടായി.

കു. കൃ. മേ— എനിക്ക കറെ ദിസമായിട്ട ഞായറാഴ്ചയും
മറ്റും വളരെ ചുരുക്കമാണ. ഇന്ന കച്ചേരിക്കപോ
കേണ്ട എന്നത്രമെയുള്ളു. പ്രവൃത്തി പിടിപ്പതുണ്ട്.
മൂന്നമണിക്കശേഷം അടുത്ത ഒരംശത്തിൽ പോകേ
ണ്ടുന്ന ഒരു തിടുക്കംകൂടി ഉണ്ട. ഇന്ന ഏതായാലും
നീ പോകേണ്ട. വേഗത്തിൽകുളിച്ച ഊണകഴിക്കാ
ൻനോക്കൂ. നേരം ഏകദേശം രണ്ടുമണിയായി. സാ
വകാശത്തിൽ ചിലതെല്ലാം സംസാരിക്കേണ്ടതുണ്ട്.
അതിന്ന ഏഴമണിക്കശേഷമെ തരമുള്ളു. എനിക്കും
ഏകദേശം പുറപ്പെടാറായി. ഞാൻ ആറമണിക്ക
തന്നെ മടങ്ങിവരാൻ നോക്കാം— എഴുത്തിന്റെ മറു
പടിയും മറ്റും മടങ്ങിവന്നിട്ടു തരാം.- നിനക്ക പുല
ൎച്ചെ പോകാം. എടൊ കണ്ടപ്പാ.

(കണ്ടപ്പൻ ഒരു കിണ്ടിയിൽ പെള്ളവുമായിട്ട വന്നു.

കു. കൃ. മേ— ചായയും പലഹാരവും തെയ്യാറായിലെ?
ഗോവിന്ദനും കൂടി വേണം. അവൻ കുളിച്ചു വരു
മ്പഴക്ക ഊണും തെയ്യാറാക്കണം.

കണ്ടപ്പൻ- പലാരവും ചായയും ആയിരിക്കുന്നു. ഊണ
ഷെണത്തിൽ ആക്കാം. (എന്ന പറഞ്ഞ ഗൊവി
ന്ദനെ കണ്ണകൊണ്ട മാടി വിളിച്ചു).

കു. കൃ. മേ- എന്നാൽ കൊണ്ടുവരൂ. ഗോവിന്ദനും പോ
യിട്ട ചായ കഴിച്ചവരൂ. (എന്ന പറഞ്ഞ കുപ്പായ
ക്കീശ്ശയിൽനിന്ന തന്റെ ഘടികാരം എടുത്ത നോ
ക്കിട്ട) നേരം രണ്ടടിച്ച പതിനഞ്ച മിനിട്ടായി.
എടൊ കൻസ്ടേബൾ ശങ്കരമേനോൻ, അമാലന്മാരെ
വിളിക്കൂ. മഞ്ചെൽ തെയ്യാറാക്കട്ടെ. താൻ മുമ്പിട്ട [ 19 ] പൊയിക്കൊളു. അധികാരി മേമ്പന്മാരോട അംശ
ക്കച്ചേരിയിൽ ഹാജരാവാൻ പറയു. എന്റെ
ഒരുമിച്ച ശിപായി കോമൻ നായരും കൻസ്ടേബൾ
അഹമ്മതും ഉണ്ടായാൽ മതി താമസിക്കെണ്ട
പൊയ്ക്കൊളു.

ശങ്കരമേനവൻ അമാലന്മാരെ വിളിച്ച മഞ്ചെൽ തെ
യ്യാറാക്കാൻപറഞ്ഞ ആ വഴിക്ക തന്നെ അധികാരിയുടെ
അടുക്കലേക്ക പോയി. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനവൻ പലഹാരം
കഴിച്ച ഉടുപ്പും കുപ്പായവും ഇട്ട പുറപ്പെടാറായപ്പഴക്ക മ
ഞ്ചെലും കെട്ടി തെയ്യാറാക്കി അമാലന്മാരും ശിപായി കോ
മൻ നായരും കൻസ്ടേബൾ അഹമ്മതും പടിക്കൽ ഹാജ
രുണ്ടായിരുന്നു. കോമൻ നായര എഴുത്തുപെട്ടിയും വടി
യും എടുത്ത മഞ്ചെലിൽ കൊണ്ടവെച്ചു. ചായയും കഴിച്ച
ഗോവിന്ദനും അപ്പഴക്ക ഉമ്മറത്ത വന്നു. കണ്ടപ്പനും
പുറത്തെ വരാന്തയിൽ വടക്കെ വശം ഇട്ടിട്ടുള്ള അൾ
മേറയുടെ അടുക്കെ വന്ന നിന്നിരുന്നു.

കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ— എടൊ കണ്ടപ്പ ഗോവിന്ദന ഊ
ണ ക്ഷണത്തിൽ കൊടുക്കണം. നേരം ഏകദേ
ശം മൂന്നുമണിയായി തുടങ്ങി. ഗോവിന്ദൻ താമസി
ക്കെണ്ട. പോയ്കുളിച്ച ഊണ കഴിപ്പാൻ നോക്കൂ.
ഞാൻ ആറ മണിക്ക തന്നെ മടങ്ങി വരാൻ
നോക്കാം. ഊണകഴിഞ്ഞാൽ മുകളിലെ പൂമുഖ
ത്ത പോയി കിടക്കുകയൊ ഇരിക്കുകയൊ വല്ലതും
ഹിതം പോലെ ചെയ്യാം. മേശ്ശമേൽ നല്ല രസമു
ള്ള ചില നാടകപുസ്തകങ്ങൾ കിടക്കുന്നതിൽ ഏതെ
ങ്കിലും എടുത്ത വായിച്ച കാലയാപനം ചെയ്യാം.

കുഞ്ഞികൃഷ്ണമനോൻ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞ പടിക്ക
ൽനിന്ന മഞ്ചെൽ കയറി കോമൻ നായരെ മുമ്പിലും
[ 20 ] അഹമ്മത പിന്നിലുമായിട്ട അംശത്തിലേക്കപോയി. അതി
ൽപ്പിന്നെ ഗോവിന്ദൻ കണ്ടപ്പനോട കുറെ ഉമിക്കരിയും
ഭസ്മവും വാങ്ങി കുളപ്പുരയിലേക്കും കണ്ടപ്പൻ നെരെ അടു
ക്കളയിലേക്കും നടന്നു. ഗോവിന്ദന്റെ വരവ നിമിത്തം
താൻ വിചാരിച്ച ചില കാൎയ്യത്തിന്ന കേവലം മുടക്കം
വന്നു എന്നു കണ്ടിട്ട കണ്ടപ്പന ഉള്ളിൽ വളരെ കുണ്ഠിത
മുണ്ടായി. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനൊൻ ഇന്ന അംശത്തിൽ പോ
കുമെന്നുള്ള വിവരം കണ്ടപ്പൻ രണ്ടുമൂന്നുദിവസം മുമ്പെ
അറിഞ്ഞിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട അവൻ ആ അ
വസരത്തിൽ ഒരു ദിക്കിൽ പോയി തന്റെ ഇഷ്ടസിദ്ധി
വരുത്തി വരുവാൻ ചില ഏർപ്പാട ചെയ്തിട്ടുണ്ടായിരുന്നു.
അതിന്ന ഇപ്പോൾ തരമില്ലാതെ വന്നത അവന്ന ഒരു
ഹൃദയ ശല്യമായി തീൎന്നിരിക്കുന്നു. എനി ഇങ്ങിനെയു
ള്ള അവസരം കിട്ടാനും വളരെ പ്രയാസമാണ. കണ്ട
പ്പൻ ആകപ്പാടെ വിഷണ്ഡനായി അടുക്കിളയുടെ തെ
ക്കെ ഭാഗത്ത ഇട്ടിട്ടുള്ള അരിപ്പെട്ടിയുടെ പടിഞ്ഞാറെ
വശം വടക്കോട്ട നോക്കിയിരുന്ന മനസ്സകൊണ്ട വിചാ
രിച്ചതുടങ്ങി.

“ഇത എന്തൊര നട്ടം തിരിച്ചിലാണ? എത്ര ദിവസം പാ
ടനടന്നിട്ടാണ ഇന്നേക്ക ഒരു വിധത്തിൽ സമ്മതിച്ചത?
ആവിടെ ഊണുകഴിച്ച താമസിക്കുന്ന ശങ്കരമേനോനും
ഇല്ലായിരുന്നു. ഇന്ന നല്ല തരമായിരുന്നു. ഈ ഗോ
വിന്ദനെ ഇന്നലെ വരരുതാഞ്ഞൊ. ഈക്കാലൻ എന്തിന
ഇന്ന വന്നു? എനി എന്നാണ സാധിക്കുന്നത. രാത്രി
ഇവിടന്ന തെറ്റാനും പാടില്ല. തെറ്റിയാൽ ഒട്ട തരവും
ഇല്ല. എന്റെ കാലക്കേട. കിട്ടുണ്ണീനായര വലിയ ജന്മാ
ന്തരക്കാരനാണ. അയാളെ പറ്റിക്കൻ ഞാൻ എത്ര
ദിവസമായി നോക്കുന്നു? ഒരിക്കലും സാധിക്കുന്നില്ല
ല്ലൊ എന്താണീശ്വരാ വേണ്ടത. മോര വാങിക്കൊണ്ട
[ 21 ] വരട്ടെ എന്ന പറഞ്ഞു ഇപ്പം തന്നെ ഒന്ന പോയാലൊ?
മടങ്ങി വരാൻ ഇത്തിരി താമസിച്ചപോയെങ്കിൽ ഗോ
വിന്ദന ചോറ കൊടുക്കുന്നത തരക്കേടല്ലെ? ഗൊവിന്ദന
ചോറ വേഗം കൊടുത്തിട്ട “അങാടിക്കപോയി വരട്ടെ”
എന്ന പറഞ്ഞ മെല്ലെ പോയാലൊ. അതും തരമാകമെ
ന്ന തോന്നുന്നില്ല. ഇന്ന രാവിലെ എണീറ്റവരുമ്പൊൾ
ആ വാലു മുറിയൻ നായെ കണ്ട ഫലമാണിതൊക്കെ.
ഇന്ന എനി ഏതായാലും തരമില്ല. എനി ഒരിക്കലാകാം.
ഇന്നലെ കൊടുത്തആറണ ഇങ്ങട്ട തന്നെ മടങ്ങി വാങ്ങ
ണം. അത മടങ്ങിത്തരുമെന്ന എന്താണ നിശ്ചയം. രണ്ടു
വട്ടമായിട്ട ഒന്നെകാലുറുപ്പിക ഞാൻ ഇങ്ങിനെതന്നെ ക
ളഞ്ഞില്ലെ? എനി ഈ വകപ്രവൃത്തിക്ക പോകാത്തതാണ
നല്ലത്. യജമാനൻ എങ്ങും പോണില്ലല്ലൊ. പക്ഷെ അത
കുറെ വയസ്സായതകൊണ്ടായിരിക്കാം. ഏതായാലും ഗോ
വിന്ദന ചോറുകൊടുക്കുന്ന കാൎയ്യത്തിൽ ഉപേക്ഷ വരു
ത്തരുത. യജമാനൻ രണ്ടു പ്രാവശ്യം പ്രത്യേകം പരഞ്ഞി
രിക്കുന്നു. ചോറും കൂട്ടാനും ഇവിടെയുള്ളത തന്നെ മതി.
ഒന്നും എനിയും ചൂട മാറിട്ടില്ല. രണ്ടു പപ്പടം കാച്ചണം.
അല്പം കൊണ്ടാട്ടവും വറക്കണം. ചുക്കവെള്ളം ലേശം ത
ണുത്തിട്ടില്ല. നല്ല സംഭാരവും ഉണ്ട.

കണ്ടപ്പൻ ഇങ്ങിനെ വിചാരിച്ചും കൊണ്ടിരിക്കുന്ന
മദ്ധ്യെ ഗൊവിന്ദൻ കുളി കഴിഞ്ഞ എത്തി. കണ്ടപ്പൻ
ക്ഷണത്തിൽ രണ്ട കിണ്ടിയിൽ വെള്ളം കൊണ്ടക്കൊ
ടുത്തു. ഗൊവിന്ദൻ കാൽ കഴുകുമ്പഴക്കു കണ്ടപ്പൻ അല
ക്കിയ ഒരു മലമൽ മുണ്ടും ഒരു ചീന്തലും കൊണ്ടന്നുകൊ
ടുത്തു. ഗൊവിന്ദനെ ഉണ്ണാൻ കൂട്ടിക്കൊടുണ്ടപൊയി.
ഊണിന്റെ വട്ടം ആകപ്പാടെ വളരെ തരക്കെടില്ലയായി
രുന്നു. ചൊറ അല്പം തണുത്തിട്ടുണ്ടായിരുന്നു എങ്കിലും [ 22 ] വഴി നടന്ന ക്ഷീണം കൊണ്ടും വിശപ്പുകൊണ്ടും ഗൊ
വിന്ദന അത അമൃതായിരുന്നു. നേൎത്തെ ഒരു കോപ്പ
ചായ കുടിച്ചതകൊണ്ട ഗോവിന്ദനെ ഒന്നും ആയിട്ടില്ലയാ
യിരുന്നു. ഊണ സുഖായി കഴിച്ചു. ചുക്കവെള്ളവും
ധാരാളം കുടിച്ചു. ഗൊവിന്ദൻ എഴുനിറ്റ കയികഴുകമ്പ
ഴക്ക കണ്ടപ്പൻ മുകളിൽ പൊയിചെല്ലത്തിൽ നിന്നഒരി
ക്കൽ മുറുക്കൻ എടുത്തകൊണ്ടവന്നു. കണ്ടപ്പന്റെ ഔദാ
ൎയ്യവും മൎയ്യാദയും കണ്ടിട്ട ഗൊവിന്ദൻ അവനെ മനസ്സ
കൊണ്ട മാനിച്ചു. വടക്ക ഭാഗത്തെ വരാന്തയിൽഇട്ടി
രുന്ന പുല്ലുപായിൽ ഇരുന്ന ഗൊവിന്ദൻ സാവകാശ
ത്തിൽ മുറുക്ക കഴിച്ച തുപ്പിയതിന്റെ ശേഷം കണ്ട
പ്പൻ അവനെ മാളികയുടെ മുകളിലേക്ക കൂട്ടിക്കൊണ്ടപൊ
യി പൂമുഖത്ത കടപ്പാനുള്ള വാതിൽ തുറന്ന ഒരു വീരാ
ളിപ്പുല്ലുപായ എടുത്ത അവിടെ വിരിച്ച ഒരു തലെണ്ണയും
എടുത്ത വെച്ചു. ഗൊവിന്ദൻ ഈ അവസരത്തിൽ
കൊണിപ്പൂട്ടിന്റെ ഇടത്തെ ഭാഗത്ത വെച്ചിട്ടുള്ളഒരുകണ്ണാ
ടിയുടെ വലിപ്പവും ഭംഗിയും നൊക്കിനിന്നു പൊയതി
നാൽ കണ്ടപ്പന്റെ ഒരുമിച്ച പൂമുഖത്ത കടന്നിട്ടില്ലയാ
യിരുന്നു. കണ്ടപ്പൻ മടങ്ങി വന്ന വിളിച്ചതിൽപിന്നെ
യാണ ഗൊവിന്ദൻ പൂമുഖത്തെക്ക കടന്ന ചെന്നത.

ഈ പൂമുഖം വേനൽകാലത്തിൽ അത്യന്തം ഉപകാര
പ്രദമായി തീരേണമെന്നുള്ള മുന്വിചാരത്തോടുകൂടി
കുഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊൻ തന്റെ സ്വന്തയുക്തിയാൽ തീൎപ്പി
ച്ചിട്ടുള്ളതാണെന്നവായനക്കാർ സമ്മതിരിക്കാതിരിക്കയില്ല.
ക്ക ഏകദേശം എട്ട കൊൽ ദിർഗ്ഘവും
ആറ കൊൽ വിസ്താരവും ഉണ്ടു. തെക്കും പടിഞ്ഞാറും
ചുമരുകളില്ല. ഒരിക്കൽ ഉയരത്തിൽ പുഷ്പങ്ങൾ
കൊണ്ടും ദലങ്ങൾകൊണ്ടും ശോഭിക്കുന്ന പലവിധ
[ 23 ] ലതകളുടെ ആകൃതിയിൽ അയൊനിൎമ്മിതമായി ചായമിട്ട
ചിത്രജാലങൾ മാത്രമെയുള്ളൂ. അതിന്റെമുകളിൽ ചാരി
യിരിപ്പാനും കിടപ്പാനും അതിവിശെഷമായ പടര്യിരി
പ്പുണ്ട. ഈ ചിത്രജാലങ്ങളുടെ ചുറ്റും പുറത്ത നിരക്കെ
വെച്ചിട്ടുള്ള ചട്ടികളിൽ പനിനീർ,മുല്ല,പിച്ചകം,ചെമ
ന്തി മുതലായ ചെടികളും ലതകളും പുഷ്പദലാകീൎണ്ണങ്ങ
ളായി അനൎഗ്ഗളമായ വായുപ്രചാരത്തിന്ന ഒരു വിധത്തി
ലും മുടക്കം ചെയ്യാതെ അതിമനൊഹരമായി ശീതളപ്രഭ
മായി ശൊഭിച്ചുനിൽക്കുന്നു. കിഴക്കും വടക്കും ഉള്ള ചുമ
രുകൾ ഏകദേശം ആറകോൽ ഉരയമുണ്ട. അതിവിശേ
ഷമായ വെള്ളപ്പട്ടുകൊണ്ടു വിതാനിച്ച തുടരെത്തുടരെ നാ
നാവൎണ്ണങ്ങളായ രസകടുക്കകൾ തൂക്കി നാല ഭാഗത്തും
നിരക്കെചിത്രക്കണ്ണാടികൾ അതി ഭംഗിയായി വെച്ചി
ട്ടുണ്ട്. അടിയിൽ മുഴുവനുംവിലയേറിയ പരധാനി
വിരിച്ച നടുവിൽ ഒരു വട്ടമേശയിട്ടിട്ടുണ്ട. അതിന്മേൽ
വിരിച്ചിട്ടുള്ള ചിത്രപടത്തിന്റെ വൈശിഷ്ട്യം അനി
ൎവ്വചനീയമാകുന്നു. ആ വട്ടമേശയുടെ നേരെ മുകളിവ
ളരെ ഭംഗിയുള്ള ഒരു സ്പടികവിളക്കതൂക്കീട്ടുണ്ട. അതിന്റെ
കിഴക്കഭാഗത്ത പട്ടമെത്ത വിരിച്ചു ഒരു ചാരകസെല
തെക്കോട്ട തിരിച്ച വെച്ചിട്ടുണ്ട. മറ്റുള്ള മൂന്നു ഭാഗത്തും
കൂടി അഞ്ച കസെലകളിട്ടിട്ടുള്ളതിൽ രണ്ട കസെലക്ക ക
യ്യില്ല. വടക്കെ ചുമരിന്റെ അരികെ ഒരു സോഫയും
കിഴക്ക ഒരു കോച്ചു കട്ടിലും ഉണ്ട. രണ്ടിന്മേലും ഓരൊ
വെള്ളപ്പായ വിരിച്ചിരിക്കുന്നു. രണ്ടിന്നും കണ്ണാറ്റിച്ചില്ലുകൾ പതി
ച്ചിട്ടുണ്ട. അതിൽ ഒന്നിൽ മുഴുവനും ഇംഗ്ലിഷ പുസ്ത
കങ്ങളാണ. മറ്റേതിൽ സംസ്കൃതപുസ്തകങ്ങൾ മാത്രമെ [ 24 ] ഉള്ളു. രണ്ടു മാതിരി പുസ്തകങ്ങളും ഭംഗിയിൽ കെട്ടി
പുറമെ സ്വർണ്ണലിപിയിൽ പേർ പതിച്ചിട്ടുണ്ട്. അൾ
മേരയുടെ വടക്കുഭാഗം കോച്ചുകട്ടിലിന്റെ ഏകദേശം ന
ടുവിൽ നേരെ മുകളിൽ ഭംഗിയുള്ള ഒരു നാഴികമണി വെ
ച്ചിട്ടുണ്ട. പൂമുഖം ആകപ്പാടെ നോക്കി കണ്ടപ്പോൾ ഗോ
വിന്ദനുണ്ടായ സന്തോഷവും ആശ്ചൎയ്യവും ഇത്രയെന്ന
പറവാൻ പ്രയാസം. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനവന്റെ വലി
വലിപ്പവും പ്രഭാവവും ഇപ്പോൾ മാത്രമാണ ഗോവിന്ദന
മുഴുവൻ മനസ്സിലായത. പൂമുഖത്ത ഇരിക്കുന്ന കാൎയ്യമൊ
നില്ക്കട്ടെ. അവിടെ നില്പാൻ തന്നെ ഇവന്ന ലേശം
ധൈൎര്യം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. പരമധാനിയിൽ തന്റെ
കാൽവെക്കുന്നത് ഇവന പരമ സങ്കടമായി തോന്നി.
ഒടുക്കം ഇവൻ അവിടെ വിരിച്ചവെച്ചിട്ടുള്ള പുല്ലുപായി
ൽ പതുക്കെ ഇരുന്നിട്ട കണ്ടപ്പനെ നോക്കി
പറഞ്ഞു.

ഗോവിന്ദൻ— താൻ മഹാ ഭാഗ്യവാൻ തന്നെ. ഇത്ര
പരമയോഗ്യനായ ഒരു മഹാ പുരുഷനെ ആശ്ര
യിച്ച നിത്യവൃത്തി കഴിപ്പാൻ സംഗതി വന്നിട്ടുള്ള
മുജ്ജന്മത്തിൽ ചെയ്ത സുകൃതംകദണ്ടാണ.
സംശയമില്ല.

കണ്ടപ്പൻ— (ചിരിച്ചുകൊണ്ട) രാപ്പകൽ അടുപ്പ ഊതി
ഊതി കണ്ണിലെ വെള്ളം വറ്റി. അടി കൊണ്ട
കൊണ്ട എന്റെ പുറം വണ്ടി വലിക്കുന്ന കാളയു
ടെ ചുമല പോലെ ആയിരിക്കുന്നു. രാപ്പകൽ എ
ല്ലു മുറിയ പണി എടുത്താൽ രണ്ടുറുപ്പിക ശമ്പളം
കിട്ടും. ഇതൊക്കെ തന്നെയല്ലെ എന്റെ മഹാ
ഭാഗ്യം?

ഗോവിന്ദൻ— പ്രവൃത്തി എടുക്കുന്നതിനെ പറ്റി അല്ല
ഞാൻ പറഞ്ഞത. പണി എടുക്കാതെ ആൎക്കും
[ 25 ] കഴികയില്ല. ഗുണവാനായ ഒരു മനുഷ്യന്റെ കിഴി
ൽ പണി എടുക്കുന്നത രസമുള്ള ഒരു കാൎയ്യമാണ.
തെറ്റു കണ്ടാൽ നമ്മെ ശിക്ഷിക്കുന്നത നമുക്ക
ചോറ തരുന്നവരുടെ പ്രവൃത്തിയല്ലെ?

കണ്ടപ്പൻ— യജമാനന്റെ ഗുണം കൊണ്ട എനിക്കെ
ന്താണ്? കണക്കല്ലാതെ ഒരു കാശു പോലും എനി
ക്ക കിട്ടാറില്ല. എന്റെ പരാധീനത്തിന്ന ഒരു
കുറവും ഇല്ല. സമുദ്രത്തിൽ പോയാലും പാത്രത്തിൽ
പിടിപ്പത. എനിക്ക ഒരു കണക്കുണ്ട. അത
എവിടെ ചെന്നാലും കിട്ടും. ഞാൻ രണ്ടരക്കൊല്ല
മായി ഇവിടെ വന്നിട്ട. അതിനിടക്ക കച്ചേരി
യിൽ ഒരു പതിനഞ്ച ഒഴിവല്ല ഉണ്ടായത. അതിൽ
ഒന്ന എങ്കിലും എനിക്ക തരണമെന്ന യജമാനന
തോന്നീട്ടില്ല. എന്നെപ്പോലുള്ള എത്ര ആളുക
ൾക്ക ഇങ്ങിനെയുള്ള യജമാനന്മാർ പണി ഉണ്ടാക്കി
കൊടുക്കുന്നു.

ഗോവിന്ദൻ— ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർ രണ്ടമൂന്ന തരക്കാരാണ.
ചിലർ തന്താങ്ങളുടെ ചാൎച്ചയിലും സംബന്ധത്തി
ലുംഉള്ള ആളുകൾക്ക കഴിയുന്ന ഗുണം ചെയ്വാൻ നോക്കും അന്യന്മാൎക്ക യാതൊരു ഗുണവും ചെയ്യു
ന്നത ഇവൎക്ക ഇഷ്ടമല്ല. ഭാൎയ്യയുടെയും രഹസ്യക്കാ
രിയുടെയുടെയും വീട്ടിലും സംബന്ധത്തിലും ഉള്ള ആളുക
ൾക്കുവേണ്ടി ഇവർ എന്തും ചെയ്യും “പണമെ
ഗുണം” എന്നു വിചാരിക്കുന്ന മറ്റു ചിലരുണ്ട.
അവർ പണംകിട്ടാതെ യാതൊന്നും ചെയ്യില്ല. അ
വൎക്ക ആരായാലും വേണ്ടില്ല. എന്തു കൎയ്യമായാലും
വേണ്ടില്ല. സകലത്തിന്നും പണം കിട്ടണം. ഇത
രണ്ടുംകൂടാതെ വേറെ ഒരുവക ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുണ്ട.
അവർ ന്യായമല്ലാതെ യാതൊന്നും പ്രവൃത്തിക്കില്ല.
[ 26 ] അവർ കേവലം അധൎമ്മഭീരുക്കളാണ. ചാർച്ചയിലും
ചേർച്ചയിലും ഉള്ള ആളുകൾക്ക വല്ല ഗുണവുംചെ
യ്യുന്നതായാൽ ജനങ്ങൾ അപവാദം പറയുമെന്ന
ഭയപ്പെട്ട ഈ തരക്കാർ ആ വക യാതൊന്നും ചെ
യ്യില്ല. തന്റെ യജമാനൻ ഈ തരക്കാനായി
രിക്കാം. അങ്ങിനെയാണെങ്കിൽ അതിന്ന പരിഭവം
വിചാരിപ്പാനില്ല. അല്ലാഞ്ഞാൽ നീതിന്യായം എ
ങ്ങിനെ നടക്കും.

കണ്ടപ്പൻ— ഞാൻ ഇതൊക്കെ പറഞ്ഞത യജമാനന്റെ
നേരെയുള്ള പരിഭവം കൊണ്ടല്ല. എന്റെ വ്യസ
നം നിങ്ങളോട പറഞ്ഞു എന്നെയുള്ളൂ നിങ്ങൾ ഇ
തൊന്നും യജമാനനൊട പറയെണ്ട.
ഗോവിന്ദൻ— ഞാൻ ആ വകക്കാരനല്ല. കണ്ടതും കേ
ട്ടതും പറയുന്ന സ്വഭാവം എനിക്കില്ല. താൻതന്റെ
പരാധീനം പറഞ്ഞതല്ലെ? ഞാൻ സ്വകാൎയ്യവ
ർത്തമാനം ചോദിക്കട്ടെ? താൻ എന്നോട പരമാൎത്ഥ
പറയുമോ?

കണ്ടപ്പൻ— അമ്മയാണ ഞാൻ നിങ്ങളോട നേര പറ
യാതിരിക്കില്ല. നിങ്ങളെ എനിക്ക വലിയൊരു സ്നേ
ഹം തോന്നുന്നു. നിങ്ങളെ വിട്ട<lb/പ പോവാൻ എനിക്ക മനസ്സ വരുന്നില്ല.

ഗോവിന്ദൻ— അതിരിക്കട്ടെ. അത എനിക്കും സന്തോ
ഷം തന്നെ. ഈ കാണുന്ന സാധനമെല്ലാം യ
ജമാനൻ വില കൊടുത്ത മേടിച്ചതോ? അതല്ല വ
ല്ലവരോടും സമ്മാനമായി മേടിച്ചതൊ?

കണ്ടപ്പൻ— എല്ലാം പണം കൊടുത്ത വാങ്ങിയതാണ.
സമ്മാനം എന്ന ശബ്ദം പടിവാതിൽ കടന്ന ഈ തൊടിക്കുള്ളിൽ വരാറില്ല. അത യജമാനന കേട്ടു
[ 27 ] കൂടാ. ഒരു വെറ്റില പോലും മൂപ്പര വെറുതെ ആ
രോടും വാങ്ങാറില്ല.

ഗോവിന്ദൻ— (കണ്ടപ്പനെ പരീക്ഷിക്കേണമെന്നുള്ള
വിചാരത്തോടുകൂടി) സമ്മാനവും കൈക്കൂലിയും വാ
ങ്ങാത്ത ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർ ഇപ്പോൾ വളരെ ചുരു
ക്കമെയുള്ളു. തന്റെ യജമാനൻ പണം വാങ്ങുമാ
റില്ലെന്ന തനിക്ക എന്താണിത്ര നിശ്ചയം?

കണ്ടപ്പൻ— പണം വാങ്ങുന്ന ആളായിരുന്നു എങ്കിൽ
ഇന്നാൾ പോലീസ്സ കാൎയ്യത്തിൽ ചുരുങ്ങാതെ
രണ്ടായിരം കിട്ടുമായിരുന്നു. വലിയ വലിയ ശിപാ
ൎശി എല്ലാം കൊണ്ടുവന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. തള്ളിക്കള
വാൻ പാടില്ലാത്ത ഒന്ന രണ്ട ശിപാൎശി പ്രത്യേകി
ച്ചും ഉണ്ടായിരുന്നു. അന്യായമായി പ്രവൃചെ
യ്യേണ്ടുന്നകാലത്ത ഉദ്യോഗം രാജികൊടുത്തകളകയ
ല്ലാതെ ഉദ്യോഗത്തിൽ ഇരുന്ന അനീത പ്രവൃത്തി
ക്കയില്ലെന്ന തീർച്ച പറഞ്ഞ മടക്കി അയക്കയാണ
ചെയ്തത. ചിലപ്പോൾ ചിലവിന്നും മറ്റും പണം
പോരാതെ വന്നാൽ സ്വന്തവീട്ടിൽനിന്ന വരുത്തു
കയാണ ചെയ്യുന്നത. എജമാനന്റെ അച്ഛൻ കൊടുത്ത
മുതൽ വേണ്ടതിലധികം ഉണ്ട. തറവാട്ടിലും വേണ്ട
മുതലുണ്ട. കുടുംബവും കുറയും.

ഗോവിന്ദൻ— തറവാട്ടിൽ ആസ്ഥിയുള്ളവരാരും കൈക്കൂ
ലിവാങ്ങി പരാറില്ലെ? എത്ര ആളുകളുണ്ട? അത്യ
ന്തം യോഗ്യന്മാരായ ഭൎത്താക്കന്മാരുള്ള സ്ത്രീകൾ വ്യ
ഭിചരിക്കുന്നതും വീട്ടിൽ ധാരാളം മതലുള്ള ഉദ്യോഗ
സ്ഥന്മാർ കൈക്കൂലി വാങ്ങുന്നതും ഇപ്പോൾ സാ
ധാരണയാണ.
[ 28 ] കണ്ടപ്പൻ— ആ വകക്കാരില്ലെന്നല്ല ഞാൻ പറഞ്ഞത.
വ്യഭിചരിക്കാത്ത സ്ത്രീകളും പെരുത്തുണ്ട. കാശു
പോലും കൈക്കൂലിവാങ്ങാത്ത സൎക്കാരുദ്യോഗസ്ഥ
ന്മാരും ധാരാളം ഉണ്ട. ചിലര അങ്ങിനെ ചെയ്യു
ന്നതകണ്ടിട്ട എല്ലാവരും അങ്ങിനെയാണെന്ന പറ
യുന്നത കഷ്ടമാണ.

ഗോവിന്ദൻ— കണ്ടാൽ ഒരകാശിന്ന വിലപിടിക്കാത്ത
സ്ത്രീകൾ എങ്ങിനെയാണ വ്യഭിചരിക്കുന്നത? അ
വറ്റിന്റെ മുഖത്തനോക്കാൻ ആരും ഇല്ലത്തതു
കൊണ്ട അവർ പതിവൃതമാരാണ. അതപോ
ലെതന്നെ കാൎയ്യപ്രാപ്തിയും നെഞ്ഞുറപ്പും ഇല്ലാത്ത
ചില ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുണ്ട. അവൎക്ക ആരും ഒന്നും
കൊടുക്കില്ല. അതകൊണ്ട വാങ്ങാത്തതാണ.

കണ്ടപ്പൻ— നിങ്ങൾ ഈ പറഞ്ഞത ശുദ്ധമെ അസം
ബന്ധമാണ. എത്രയോ പ്രാപ്തിയും യോഗ്യതയും
ധൈൎയ്യവും ഉള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥാന്മാരുണ്ട കൈക്കൂലി
എന്നുള്ള ശബ്ദം കേട്ടുകൂടാത്തവർ? അങ്ങിനെതന്നെ
വളരെ സൌന്ദൎയ്യമുള്ള സ്ത്രീകളും വ്യഭിചരിക്കാത്ത
വർ വേണ്ടതുണ്ട. നിങ്ങൾ ആറമാസം ഒരുപോ
ലെ തപസ്സചെയ്ത നോക്കിയാലും യജമാനൻ വാങ്ങില്ലഎന്ന
എനിക്ക നല്ല ഉറപ്പുണ്ട.

ഗോവിന്ദൻ— അങ്ങിനെയാണെങ്കിൽ തന്റെ യജമാ
നൻ ആ സംഗതിയിൽ ബഹു യോഗ്യൻ തന്നെ.
സംശയമില്ല. എന്നാൽ “കരിമ്പിന്ന കമ്പുദൂഷ്യം”
എന്നൊരു പഴഞ്ചൊല്ലുണ്ട. യജമാനന എത്രാണ്ടുണ്ട
നേരംപോക്ക? അത താനറിയാതിരിക്കില്ല. ഞാൻ
ഇക്കാൎയ്യം ഒരു മനുഷ്യനോടും മിണ്ടില്ല. പരമാൎത്ഥം
എന്നോട പറയണം.
[ 29 ] കണ്ടപ്പൻ— അവിടുത്തേക്ക യാതൊരു നേരം പോക്കാട്ടെ
യാതൊരഹങ്കാരമാകട്ടെ ഒരു വസ്തുവും ഇല്ല. സാദാദി
കാൎയ്യംമാത്രമെയുള്ളു. ആ വക വല്ലതും ഉണ്ടെ
ങ്കിൽ ഞാൻ അറിയാതിരിക്കില്ല.

ഗോവിന്ദൻ— പൊ പ്രാന്താ— നേരംപോക്കും അഹങ്കാര
വും ഇല്ലാത്ത പുരുഷന്മാരുണ്ടൊ? പക്ഷെ അല്പം
എന്നും അധികം എന്നും ഉള്ള വ്യത്യാസമം മാത്രം ഉ
ഉണ്ടാകും? കേവലം ഇല്ലാത്ത മനുഷ്യന്മാരില്ല. അത
ഒരു വഷളത്വം ആണെന്നും വിചാരിക്കേണ്ട. ന
മ്മുടെ അവസ്ഥ നമുക്ക നിശ്ചയമില്ലെ? അങ്ങട്ട
പോകയൊ അതല്ല ഇങ്ങട്ട വരുത്തുകയൊ എന്താണ
ചെയ്തുവരാറ?

കണ്ടപ്പൻ— (ഇയ്യാളെ ഒന്ന പറ്റിക്കണം എന്ന വിചാ
രിച്ചുകൊണ്ട) അല്പാല്പം നേരംപൊക്കില്ലാതെ ആരും
ഇല്ല. അത അറിഞ്ഞിട്ട നിങ്ങൾക്ക എന്താണ വേ
ണ്ടത്? ഈ വക ഒന്നും ചോദിക്കരുത.

ഗോവിന്ദൻ— (ഉള്ളത ഒക്കെ ഞാൻ പറയിക്കാതെ വിടി
ല്ല എന്ന വിചാരിച്ചുംകൊണ്ട) അറിഞ്ഞതകൊണ്ട
എനിക്ക വിശേഷിച്ച കാൎയ്യം ഒന്നും ഇല്ല. എന്നാ
ലും ഈ വക വൎത്തമാനം പറയുന്നതും കേൾക്കുന്ന
തും ചെറുപ്പക്കാരായ നമുക്ക ഒരരസമല്ലെ? ഈ ദി
ക്കിൽ നല്ല സ്ത്രീകളുണ്ടൊ എന്ന അറിയാമല്ലൊ?

കണ്ടപ്പൻ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) അങ്ങട്ട പോകാറും ഉണ്ട.
ചിലസമയം ഇങ്ങട്ട വരുത്താറും ഉണ്ട. രണ്ടും പ
ണിയുടെ തിരക്കുപോലെ ആണ. ആ ഒരു കാൎയ്യ
ത്തിൽ യജമാനൻ കുറച്ച കമ്പക്കാരനാണ. ഉണ്ടെ
ങ്കിൽ അതമാത്രമാണ ഒരു ദൂഷ്യം ഉള്ളത.
[ 30 ] ഗോവിന്ദൻ— (ഉത്സാഹഭാവത്തോടെ) അതല്ലെ ഞാൻ
ഇത്രനേരവുംപറഞ്ഞത? തീരെ നേരംപോക്കില്ലാത്ത
മനുഷ്യന്മാരില്ലെന്ന. എങ്ങട്ടാണ കൂടക്കൂടെ പോക
ന്നത? ആരെയാണ ഇങ്ങട്ട വരുത്തുന്നത? പതി
വായിട്ട ഒന്നുമാത്രമെയുള്ളൂ? അതല്ല മാറി മാറി പ
ലതും ഉണ്ടൊ<?lb/>

കണ്ടപ്പൻ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) അത നിങ്ങൾ എനിയും
അറിഞ്ഞിട്ടില്ലെ? നിങ്ങൾ ആളൊരു മന്നനാണ.
അറിയാതിരിക്കില്ല. എന്തിനാണ എന്നെകൊണ്ടു
പറയിപ്പിക്കുന്നത? മാറിമാറി രസംനോക്കി വി
ടുന്ന സമ്പ്രദായം യജമാനന ഇല്ല. പതിവായിട്ടഒ
രു ഒറ്റ മാത്രമെയുള്ളു അതിനെക്കൊള്ളൎഅങ്ങട്ടപോ
കാറും ഉണ്ട. അത ചിലപ്പോൾ ഇങ്ങട്ട വരാറും ഉണ്ട.

ഗോവിന്ദൻ— (കുറെനേരം ആലോചിച്ചുനോക്കീട്ട) എവി
ടെയാണ? ആരെയാണ? ഞാൻ ഈ വൎത്തമാനം
ഇപ്പോൾ നീ പറഞ്ഞതിൽപിന്നെ അറി
ഞ്ഞതെയുള്ളു
കണ്ടപ്പൻ— (പിന്നെയും ചിരിച്ചുകൊണ്ട) ഇത നിങ്ങൾ
അറിഞ്ഞില്ലെങ്കിൽ പിന്നെ എന്താണ കിടക്കു
ന്നത? അറിയാത്തവർ വളരെ ചുരുക്കമെയുള്ളു.

ഗോവിന്ദൻ— (പിന്നയും പിന്നയും ആലോചിച്ച നോ
ക്കീട്ട) എനിക്ക അശേഷം തോന്നുന്നില്ല. താൻ
തന്നെ പറയൂ. ഞാൻ ആരോടും പറയില്ല.

കണ്ടപ്പൻ— (മൂന്നാമതും ചിരിച്ചുകൊണ്ട) യജമാനൻ
കൂടക്കൂടെ പോകുന്നതും ചിലപ്പോൾ ഇങ്ങട്ട വരു
ത്തുന്നതും മറ്റാരെയും അല്ല. അദ്ദേഹത്തിന്റെ
സ്വന്തം ഭാൎയ്യ ലക്ഷ്മിഅമ്മയെ മാത്രമാണ. അവ
രെയല്ലാതെ യജമാനൻ തൊടാറില്ലെന്ന എനിക്ക
സത്യം ചെയ്യാം. ഇപ്പോൾ നിങ്ങൾക്ക മനസ്സിലാ
[ 31 ] യില്ലെ? അനാവശ്യം എന്തിനു ചോദിക്കുന്നു?
യോഗ്യന്മാർ മൎയ്യാദതെറ്റി ഒരിക്കലും നടക്കില്ല.
അന്തിയായാൽ വാലിയക്കാരെയൊ ശിപായിമാരെ
യൊ പറഞ്ഞയച്ച വല്ല തെമ്മാടി പെണ്ണുങ്ങളെയും
കൊണ്ടവരീച്ച പല വഷളത്വവും പ്രവൃത്തിക്കുന്ന
ചില ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ ചട്ടവും നിലയും ക
ണ്ടിട്ട ആ വകക്കാരനാണ എന്റെ യജമാനനും
എന്ന വിശ്വസിച്ച ഈ വക എന്നോട ചോദിച്ചത
നിങ്ങളുടെ അവസ്ഥക്കു പോരാ. “ഇവൻ അടുപ്പു
തിയല്ലെ. കഥയില്ലാത്തവൻ. ചോദിച്ചാൽ ഉള്ളും
ഇല്ലാത്തതും ആവശ്യംപോലെ എന്തും പറയും”
എന്ന വിചാരിച്ചായിരിക്കാം ഇത്രെയൊക്കെത്തിരക്കി
ചോദിച്ചത. ഇല്ലാത്തകാൎയ്യം ഞാൻ ഒരിക്കലും പറകയില്ല.

ഇത കേട്ടിട്ട ഗോവിന്ദൻ കേവലം ജളനായി ഒരക്ഷ
രവും പറയാതെ കുറെനേരം കുമ്പിട്ടിരുന്ന കണ്ടപ്പന്റെ
വാക്സാമൎത്ഥ്യവും സ്വാമിസ്നേഹവും ഓൎത്ത അതിശയപ്പെ
ട്ട തന്റെ ആലോചനക്കുറവിനെയും സഹസത്തെയും
കുറിച്ച വിഷാദിച്ച ഒടുവിൽ കണ്ടപ്പനെ നോക്കിപറ
ഞ്ഞു— “കണ്ടപ്പൻനായരെ! നിങ്ങലുമായുണ്ടായ സംഭാ
ഷണത്താൽ ഞാൻ സാമാന്യത്തിലധികം വിഡ്ഢിയായിരി
ക്കുന്നു. മൂപ്പരുടെ നടവടിയും അവസ്ഥയും എനിക്ക മു
മ്പെതന്നെ ധാരാളെ കണ്ടും കേട്ടും അറിവുണ്ട. അദ്ദേഹ
ത്തിന്റെ ഭാഗ്യാതിരേകത്തെപ്പറ്റി ഞാൻ നിങ്ങളോട
സംസാരിക്കാൻ ഭാവിച്ചപ്പോൾ നിങ്ങൾ അല്പം സുഖ
ക്കേടായി സംസാരിക്കയുണ്ടായി. അത കേട്ടപ്പോൾ
നിങ്ങൾക്ക മൂപ്പരുടെ നേരെ ഭക്തിയും ബഹുമാനവും ആ
ന്തരിത്തിൽ കുറയുമെന്ന വിചാരിച്ച അതിന്റെ തീൎച്ചയ
റിവാൻവേണ്ടി അനാവശ്യമായ ഈ വിഷയത്തെപ്പറ്റി
[ 32 ] ചോദിച്ചതാണ. സംസാരിത്തിൽ നിങ്ങൾ എന്നെ തോ
ല്പിച്ചു എങ്കിലും എനിക്ക നിങ്ങളുടെ നേരെയുള്ള സ
ന്തോഷം ഇത്രയെന്ന പറഞ്ഞറിയിപ്പാൻ പ്രയാസം.
നിങ്ങളെ ഞാൻ വളരെ ബഹുമാനിക്കുന്നു. ഈ വക
എല്ലാ ഗുണവും തികഞ്ഞ മനുഷ്യന്മാരെ ഈ തരത്തിൽ
ഭാഗ്യവാന്മാൎക്ക കിട്ടുകയുള്ളു. അതകൊണ്ട താങ്ക
ൾക്ക എന്റെനേരെ ലേശവും സുഖക്കേട തോന്നരുത.”

കണ്ടപ്പൻ— ഞാൻ അദ്യം അസ്പം സുഖക്കേട നടിച്ച
സംസാരിച്ചതും നിങ്ങളുടെ ഉള്ളു അറിവാൻവേണ്ടി
മാത്രമാണ. ഞാൻ പറഞ്ഞതിനൊന്നും നിങ്ങൾക്കും
സുഖക്കേടുണ്ടാകരുത. എനിക്ക യജമാനനെ നല്ല
ഭക്തിയും സ്നേഹവും ഉണ്ടെന്നുള്ളത യജമാനന
തന്നെ നല്ലെ ബോദ്ധ്യം വന്നിട്ടുണ്ട. യജമാനന
വേണ്ടി മരിപ്പാൻകൂടി ഞാൻ ഒരുക്കമാണ. നേരം
അഞ്ചമണഇ കഴിഞ്ഞു. ഞാൻ എന്റെ പ്രവൃത്തിക്ക
നേരെപോട്ടെ. എന്നോടു മുഷിച്ചൽ വിചാരിക്കരുത.

ഗോവിന്ദൻ— കഷ്ടം! എനിക്കൊ മുഷിച്ചിൽ? ഞാനും
ഒരുമിച്ച വരാമല്ലൊ. ഇവിടെ തനിയെ കിടന്നാൽ
ഉറക്കവരും.

കണ്ടപ്പൻ— നിങ്ങൾ ഇവിടതന്നെ അല്പം കിടന്ന ത
ളൎച്ച തീർക്കുന്നതാണ നല്ലത. ഞാൻ അടുക്കിളയി
ലേക്കല്ലെ പോകുന്നത? അവിടെ പുകയുടെ ഉപ
ദ്രവുംകൊണ്ട ഇരിപ്പാൻ പ്രയാസപ്പെടും. ആറ
മണിക്ക യജമാനൻ എത്തുമെന്നല്ലെ പറഞ്ഞത.

ഗോവിന്ദൻ അപ്രകാരംതന്നെ സമ്മതിച്ച മേശപ്പു
റത്തനിന്ന ഒരു പുസ്തകം എടുത്ത അതുവായിച്ചുംകൊണ്ട
അവിടെ കിടന്നു. കണ്ടപ്പൻ തന്റെ പ്രവൃത്തിക്കവേ
ണ്ടി ഇറങ്ങി അടുക്കിളയിലേക്കും പോയി.
[ 33 ] രണ്ടാം അദ്ധ്യായം.
കനകമംഗലം.

ഒന്നാം അദ്ധ്യായത്തിന്റെ ആദ്യത്തിൽ ‘കനകമം
ഗലം’ എന്ന കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനൊൻ പ്രസ്താവിച്ചവെച്ചി
ട്ടുള്ളത ഏതൊ ഒരു താലൂക്കിന്റെയൊ ദിക്കിന്റെയൊ
അല്ലാ വല്ല ഗ്രാമത്തിന്റെയൊ വീട്ടിന്റെയൊ പെരാ
യിരിക്കുമെന്ന വായനക്കാരിൽ പലരും പല വിധേന
സംശയിപ്പാൻ സംഗതിയുള്ളതാകുന്നു. എന്നാൽ ആ
വക സംശയത്തെ പരിഹരിക്കെണ്ടത കേവലം അത്യാ
വശ്യമാകകൊണ്ട കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോനെ അംശത്തിലും
ഗോവിന്ദനെ പൂമുഖത്തും കണ്ടപ്പനെ അടുക്കളയിലും
തല്ക്കാലും വിട്ടുകളയാതിരിപ്പാൻ നിവൃത്തി കാണുന്നില്ലാ.
ഇപ്പോൾ പ്രസ്താവിപ്പാൻ പൊകുന്നത കനകമംഗ
ലത്തെ പറ്റി മാത്രമാകകൊണ്ട വായനക്കാരുടെ മനസ്സി
നെയും ശ്രദ്ധയെയും അവിടെക്ക പ്രത്യേകം ക്ഷണി
ക്കെണ്ടിവന്നിരിക്കുന്നു.<lb/ കനകമംഗലം എന്ന പ്രസ്താവിച്ച വെച്ചിട്ടുള്ളത
തെക്കെ മലയാളത്തിൽ ഏറ്റഴും ശ്രുതിപ്പെട്ട ഒരു ഉൾ
പ്രദെശമാകുന്നു, എന്ന വായനക്കാരിൽ ചിലരോട പറ
യുന്നത കേവലം അനാവശ്യമാണെന്ന വരികിലും
അധികപക്ഷക്കാരും ഈ പേർ ഇതിന്ന മുമ്പെ കേട്ടിട്ടു
ണ്ടായിരിക്കയില്ലെന്ന വിശ്വസിക്കുന്നതകൊണ്ട ഈ
ഉപനഗരത്തിന്റെ ചുരുക്കമായ ഒരു വിവരണം
ഇവിടെ അത്യാവശ്യമായി വരാതിരിപ്പാൻ പാടുള്ളതല്ലാ.
ഇത ഏകദേശം മൂന്ന മൈത്സ നീളവും രണ്ടര മൈത്സ
വിസ്താരവും ഇതിന്ന മുമ്പ കഴിഞ്ഞിട്ടുള്ള കാനിഷ്ഠമാരി
[ 34 ] കണക്ക പ്രകാരം മുന്നൂറ്റി നാല്പത്തെട്ട ഭവനങ്ങളും
നാലായിരത്തി നാനൂറ്ററുപത്തേഴ നിവാസികളും ഉള്ള
ഒരു ചെറിയ ദേശമാകുന്നു. ആകൃതി നോക്കിയാൽ
ഏതാണ്ട ഒരു സമഭൂമിയാണെന്ന തന്നെ പറയാം.
എങ്കിലും ഇതിന്റെ കിഴക്കഭാഗത്ത വലിയ ദുഷ്ടമൃഗങ്ങ
ൾക്ക അധികമായി താമസിപ്പാൻ സൌകൎയ്യമില്ലാത്ത
ഒരു ചെറിയ കുന്നുണ്ട. ആ കുന്നിന്റെ കിഴക്കഭാഗത്ത
നിന്ന ഒരു ചെറിയ പുഴ വടക്കോട്ട ഒഴുകി ക്രമേണ
പടിഞ്ഞാറൊട്ട തിരിഞ്ഞ ഇതിന്റെ വടക്കെ അതിരായി
നരികണ്ണി പുഴയോടു ചേരുന്നു. അതി വിശേഷമായ
വെള്ളം നിറഞ്ഞ എല്ലാ കാലവും യാതൊരു ദുൎഭിക്ഷവും
കൂടാതെ പടിഞ്ഞാഫോട്ട ഒഴുകുന്ന ഒരു ചെറുതോട
ഇതിന്റെ തെക്കെ അതിരായി നിൽക്കുന്നു. അതിലെ
വെള്ളം അനേകം പേർ
കുളിപ്പാനും കുടിപ്പാനും ഉപയോഗപ്പെടുത്തി വരികയും
ചെയ്യുന്നു. ൟ ദേശത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറെ ഭാഗത്തെ
ഒരു വലിയ നിരത്ത ഉള്ളതകൊണ്ട വണ്ടിവഴിയായി
ഇവിടെ ഗതാഗതം ചെയ്യുന്നതിന്നും ദുര രാജ്യങ്ങളിൽ
നിന്ന പല സാധനങ്ങളും ഇവിടെ കൊണ്ടവരുന്ന
തിന്നും ഇവിടെനിന്ന പല സാധനങ്ങളും അന്യ ദിക്കി
ലേക്ക കൊണ്ടപോകുന്നതിന്നും യാതൊരു അസൌക
ൎയ്യവും ഇല്ലാത്തതിനാൽ ഇത കേവലും ഒരു ഉൾപ്രദേശ
മെന്ന പറയത്തക്ക ലക്ഷണം മുഴുവൻ സിദ്ധിച്ചിട്ടില്ലാ.
ഭൂമി വളരെ സുഭിക്ഷമായിട്ടുള്ളതും നാനാവിധ ഫലവൃ
ക്ഷങ്ങളെ കൊണ്ടു അലംകൃതമായി അത്യന്തംശീതളമായു
[ 35 ] ള്ളതും ആകുന്നു. ഇവിടെ തെങ്ങ, കവുങ്ങ, അയനി,
പുലാവ, മാവ മുതലായ വൃക്ഷങ്ങൾ വളരെ ഉണ്ടെന്ന
വരികിലും മുളകുവള്ളി എത്രയൊ ചുരുക്കം മാത്രമെ കാണ്മാ
നുള്ളു. പല തരത്തിലും ഉള്ള വാഴകൾ പറമ്പുകളിൽ
ധാരാളം ഉണ്ട.നേന്ത്രവാഴ കൃഷിചെയ്ത ഉണ്ടാക്കു
വാൻ ൟ പ്രദേശക്കാൎക്ക പ്രത്യേകം ഒരു സാമൎത്ഥ്യവും
അത്യുത്സാഹവും കാണുന്നത് ജന്മികളായ നമ്പൂതിരിമാർൎക്ക
പാട്ടശീട്ടിലെ നിശ്ചയപ്രകാരം കറവ കൂടാതെ കാലം
തോറും ഓണവാഴക്കുല കൊടുപ്പാൻ വേണ്ടിയൊ എന്ന
തോന്നും. എല്ലാ മാതിരി സസ്യങ്ങലും ഇവിടെ ധാരാള
മായി ഉണ്ടാക്കിവരുന്നു. എങ്കിലും വെള്ളരിക്കയും
ചേനയും ഇത്ര അധികം തെക്കെ മലയാളത്തിൽ മറ്റൊരു
ദിക്കിലും കിട്ടുകയില്ലെന്ന തന്നെ പറയാം. ഇരുപത്തഞ്ച
മേനിയിൽ കുറഞ്ഞ വിളവുണ്ടാകുന്ന കൃഷിനിലങ്ങൾ
ൟ പ്രദേശത്തെ കാണ്മാനെ പ്രയാസം. പുഞ്ച കൃഷി
മുപ്പതും—നാല്പതും— ചിലപ്പോൾഅയമ്പതും മേനി വിള
യുന്നു എന്ന പറയുന്നത ലേശം അതിശയൊക്തിയല്ല.
മേല്പറഞ്ഞ നിരത്തിന്റെ കിഴക്ക ഭാഗത്ത അതി
വിശേഷമായ ഒരു ചെറിയ അങ്ങാടിയുണ്ട. അതിന്റെ
സമീപം തെക്കകിഴക്ക ഭാഗത്ത എല്ലാ ബുധനാഴ്ചതോറും
ഒരു ചന്തയുണ്ട. ചന്തയുടെ വടക്കും അങ്ങാടിയുടെ കിഴ
ക്കുമായിട്ട ഒരു സബജിസ്ത്രാപ്പീസും ഒരു പോലീസ്സ
സ്ടേഷനും അല്ലാതെ ൟ ദേശത്ത പറയത്തക്ക യാതൊരു
സൎക്കാര എടുപ്പുകളും ഇല്ലാ.എന്നാൽ പോലീസ
സ്ടേഷനോട തൊട്ട ഒരു ചെറിയ തപ്പാലാപ്പീസും ഉണ്ട.
ൟ പ്രദേശത്തിന്റെ ഏകദേശം മദ്ധ്യത്തില്‌ അത്യത്ഭുത
മായി പണിചെയ്യിച്ചിട്ടുള്ള ഒരു ചെറിയ കോവിലകം
[ 36 ] കാണികൾക്ക നേത്രാനന്ദപ്രദമായി ശോഭിച്ചനിൽക്കുന്നു.
ൟ കോവിലകത്തിന്റെ ചുറ്റും പന്ത്രണ്ട ഫീറ്റിൽ കുറ
യാതെ ഉയരമുള്ള കന്മതിലുകൾ കെട്ടി നാല ഭാഗത്തും
ഓരോ ചെറിയ ഗോപുരം തീൎപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട. അതിൽ
പടിഞ്ഞാറെ ഗോപുരത്തിന്റെ മുകളിൽ വൃത്താകാരമായി
ഒരു നാഴികമണി വെച്ചിരിക്കുന്നു. അത മണിക്കൂറു
തോറും അടിക്കുന്ന ശബ്ദം ഒരു നാഴിക ദൂരെ നല്ലവണ്ണം
കേൾക്കാം. ആ ഗോപുരത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറെ ഭാഗത്ത
ഉഷ്ണകാലത്തിൽ ജനങ്ങൾക്ക കാറ്റകൊണ്ടിരിപ്പാൻ തക്ക
വണ്ണം അതി വിശേഷമായി തറകൾ കെട്ടിയ രണ്ട
വലിയ അരയാൽ വൃക്ഷങ്ങൾ ഉണ്ട. അതുകളുടെ പടി
ഞ്ഞാറ ഭാഗത്ത ഭംഗിയായും ഉറപ്പായും കല്ലകൊണ്ട കെട്ടി
പടുത്തിട്ടുള്ള ഒരു ചെറിയ കുളം ഉണ്ടങ്കിലും അതിലെ
വെള്ളം സദാകാലും പച്ച നിറഞ്ഞ നാറി വഷളായി
കിടക്കുന്നതകൊണ്ട കുറെ ദേഹവൃത്തിയും സുഖവും
കാംക്ഷിക്കുന്ന യാതൊരു ജനവും ഇതിൽ കുളിച്ചുവരുമാ
റില്ലാ. കോവിലകത്ത നാനാവിധമായ പരിചാരപ്രവൃ
ത്തിയെടുത്ത ഉപജീവനം കഴിക്കുന്ന സ്ത്രീകൾ ൟ കുള
ത്തിന്റെ ചുറ്റുമള്ള കുടിലുകളിലാണ പാൎക്കുന്നത. അവർ
ദിവസം പ്രതി പാത്രവും മറ്റും തേച്ചകഴുകുന്നതകൊണ്ടൊ
ൟ കുളത്തിലെ വെള്ളം ഇത്ര വഷളായി പോയത എന്ന
സംശയിപ്പാൻ ഇടയുണ്ട. മേല്പറഞ്ഞ കോവിലക
ത്തിന്റെ തെക്കഭാഗം ബ്രാഹ്മണരുടെ പത്തിരുപത്തഞ്ച
മഠങ്ങളും വടക്ക ഭാഗത്ത പ്രത്യേകം സസ്യാദികൾ നട്ടു
ണ്ടാക്കുന്ന ഒരു ചെറിയ വയലുമുണ്ട. കിഴക്ക ഭാഗത്ത
ഏകദേശം എഴുപത്തഞ്ച വാര ദൂരെ അതി മനോഹരമായ
വിഷ്ണുക്ഷേത്രം ഉണ്ട. അവിടെ രാധാ കൃഷ്ണപ്രതി
ഷ്ടയാണ. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മുൻഭാഗത്ത വിശേഷമായ
[ 37 ] ഒരു ദീപസ്തംഭവും വളരെ ഉയരമുള്ള ഒരു കൊടിമരവും
നാല ഭാഗത്തും വിശേഷമായ കന്മതിലും കിഴക്കും വടക്കും
ഓരോ ഗോപുരവും ഉണ്ട. ക്ഷേത്രത്തിൽ ദിവസംപ്രതി
മൂന്നു നേരം പൂജയും ശീവേലിയും ഉള്ളതുകൊണ്ടും വട
ക്കഭാഗത്ത സ്പടികംപോലെ അതി നിൎമ്മലമായ വെള്ളം
സദാകാലവും നിറഞ്ഞനില്ക്കുന്ന ഒരു വലിയ ചിറയുള്ളത
കൊണ്ടും ഇവിടെയുള്ള ജനബാഹുല്യം ഇത്രയാണെന്ന
ഖണ്ഡിച്ച പറവാൻ പ്രയാസം. ചിറയുടെ പടിഞ്ഞാറെ
ഭാഗത്ത പെൺകുട്ടികളുടെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്ന വേണ്ടി
പ്രത്യേകം ഏൎപ്പെടുത്തീട്ടുള്ളതും ‘കനകമംഗലം ഫീമെൽ
മിഡിൽ സ്കൂൾ’ എന്ന പേർ വിളിച്ചവരുന്നതും ആയ
ഒരു ഇംഗ്ലീഷ പാഠശാലയുണ്ട. അതിൽവെച്ച സംഗീ
തവും സംസ്കൃതവും തുന്നൽ മുതലായ ശില്പവൃത്തിയും
കൂടി അഭ്യസിപ്പിച്ച വരുന്നതിനാൽ എല്ലാ തരത്തിലും കൂടി
ദിവസംപ്രതി അറുപതിൽ അധികം ബാലികമാർ ഹാജ
രായി പഠിച്ചവരുന്നു. ൟ ചെറയുടെ വടക്കഭാഗത്താണ
കുലീനന്മാരും ധനികരുമായ അനേകം നായന്മാർ
പാൎത്തവരുന്നത. കിഴക്കഭാഗത്ത കന്മന, കരുവാഴ,
കാക്കനൂർ എന്നിങ്ങിനെ അത്യന്തം ശ്രുതിപ്പെട്ട മൂന്ന
മനകൾ ഉള്ളതിൽ കന്മന സ്മാർത്തനും, കരുവാഴ വൈദി
കനും കാക്കനൂർ വാദ്ധ്യാനും ആകുന്നു. ഇവർ മൂന്ന
പേരും വലിയ ജന്മികളും സമ്പന്നന്മാരും ആകുന്നു.
സംക്ഷേപിച്ച പറയുന്നതാകയാൽ കനകമംഗലും എന്നുള്ള
പേർ ൟ പ്രദേശത്തിന്ന യഥാർത്ഥമായിട്ടുള്ളതാണ.
കോവിലകത്തിന്റെ പേർ കനകമംഗലം എന്നായ്തകൊ
ണ്ടായിരിക്കാം ചുറ്റുമുള്ള പ്രദെശത്തിനും ആ പേർ
തന്നെ വിളിച്ചവരുന്നത.
[ 38 ] മേൽപറഞ്ഞ ചിറയുടെ വടക്കഭാഗത്താണ ധനവാ
ന്മാരായ അനവധി നായന്മാർ പൎത്ത വരുന്നത എന്ന
പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുണ്ടെല്ലൊ. അതിൽ ചിറയുടെ വടക്കകി
ഴക്ക ഏകദേശം അൻപത വാര ദൂരെ നാനാഭാഗവും അ
തിമനോഹരമായി കന്മതിലുകൾ കെട്ടി കിഴക്കും പടി
ഞ്ഞാറും ഓടിട്ട ഒരൊ ചെറിയ പടിപ്പുരയോടുകൂടിയ ഒരു
വലിയ മാളികഭവനം ഉണ്ട. അതിന്റെ കിഴക്ക പടി
പ്പുരയിലോളം വണ്ടിയുംമറ്റും ചെല്ലേണ്ടതിന തക്കവണ്ണം
ഇരുഭാഗവും വെട്ടുകല്ലുകൾകൊണ്ട ഒരു ചാൺപൊക്ക
ത്തിൽ വിശേഷമായി കെട്ടി മഴക്കാലത്ത വെള്ളം പോകേ
ണ്ടതിന്ന ഇടയിൽ ചെറിയ ഓവുകൾ വെച്ച മീതെ
ചരലിട്ട നല്ലവണ്ണം അമൎത്ത ഒരു നിരത്ത വളരെ ദൂരത്ത
നിന്നതന്നെ ഉണ്ടാക്കീട്ടുണ്ട. കിഴക്കെ പടിപ്പുരയിൽ
നിന്ന നടവിഴിയിലേക്ക ഇറങ്ങിചെല്ലുവാൻ കല്ലകൊണ്ട
കെടട്ി വിശേഷമായി വെള്ളക്കുമ്മായം ഇട്ട മീതെ ചൂടി
പ്പായി വിരിച്ചിട്ടുള്ള പടവുകൾ ഉണ്ട. നടവഴി ഏക
ദംശം പന്ത്രണ്ട വാര നീളവും രണ്ടര വാര അകലവും
ഉണ്ട. അതിന്റെ രണ്ടഭാഗത്തും ഒന്നരച്ചാൺ പൊക്ക
ത്തിൽ കല്ലകൊണ്ട മനോഹരമായ ഒരുവിധം മതിലു
ണ്ടാക്കി മുകളിൽ നിരക്കെ പലവിധം പൂച്ചെടികൾ വെച്ചി
രിക്കുന്നു. മുറ്റം നടവഴിയേക്കാൾ നാൽ ഇഞ്ച താണി
രിക്കുന്നു. കിഴക്കും തെക്കും പടിഞ്ഞാറുമുള്ള മുറ്റങ്ങൾ
പത്തവാരയിൽ കുറയാതെ വിസ്താരം ഉണ്ട. ചുറ്റും
ഒന്നരഫീറ്റ ഉയരത്തിൽ മൺമതിലുകൾ ഉണ്ടാക്കി മുക
ളിൽ ഏകദേശം ഒരുചാൺ അകലെ പനിനീർ,മന്താരം,
മുല്ല,പിച്ചകം മുതലായ നാട്ടുചെടികളും ലതകളും ഇടക്കി
ടക്ക ഭംഗിയുള്ള പലമാതിരി ഇംഗ്ലീഷ ചെടികളും വെച്ച
പിടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. കിഴക്കെ മുറ്റത്ത വളരെ വിശേ
[ 39 ] ഷമായി തീൎത്തിട്ടുള്ള ഒരു ലതാഗൃഹം ഉണ്ട. അതിന്റെ
മുകളിൽ പടൎന്ന മൂടിക്കിടക്കുന്ന പലവിധം ലതകളുടെയും
ഇടിയിടയിൽ വികസിച്ച നില്ക്കുന്ന അനേകമാതിരി പുഷ്പങ്ങ
ളുടെയും ദലങ്ങളുടെയും ഭംഗി ദൂരത്തനിന്നകണ്ടാൽ അതി
വിശേഷമായ ഒരു പരവധാനികൊണ്ട മൂടിയതൊ എന്ന
ശങ്കിച്ചപോകാതിരിക്കയില്ല. ൟ ലതാഗൃഹത്തി
ന്റെ അന്തൎഭാഗത്തിൽ ചാരിയിരിപ്പാനും മറ്റും വേണ്ടി
ചുറ്റു ഒരുമാതിരി ഭംഗിയുള്ള ബെഞ്ചുകൾ ഇട്ടിരിക്കുന്നു.
വേനൽകാലമാകകൊണ്ട മുറ്റം മുഴുവൻ ചെമ്മണ്ണതേച്ച
മിനുക്കി നന്നാക്കി ഏറ്റവും ശുചിയായി വെച്ചിട്ടുള്ളത
കണ്ടാൽ അപൂൎവ്വമായ ഒരുവിധം ചെങ്കല്ലുകൽ പതിച്ച
തൊ എന്ന തോന്നും. കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറുമുള്ള മുറ്റങ്ങ
ളുടെ വടക്കഭാഗത്ത ഏകദേശം എട്ടുഫീറ്റ ഉയരമുള്ള ചുമ
രുകൾ കെട്ടി മുട്ടിച്ചിരിക്കുന്നു എങ്കിലും കിഴക്കെമുറ്റത്ത
നിന്ന വടക്കെമുറ്റത്ത കടപ്പാൻ ഒരു കട്ടിലവാതിൽ വെ
ച്ചിട്ടുണ്ട. ഭവനത്തിന്റെ നാലഭാഗത്തും രണ്ടവാരയക
ലത്തിൽ ഏകദേശം ഒരിക്കോൽപൊക്കത്തിൽ തറകെട്ടി
ഇടയ്ക്കിടെ ചിത്രത്തൂണുകളോടുകൂടിയ വരാന്തയുണ്ടു. കിഴ
ക്കും പടിഞ്ഞാരും ഓരോ പൂമുഖം ഇള്ളതിൽ കിഴക്കെ പൂമു
ഖത്തെ പടിഞ്ഞാറെ ചുമരിന്മേർ ഒരു നാഴികമണി വെ
ച്ചിട്ടുള്ളതല്ലാതെ മറ്റ യാതൊരലങ്കാരവും ഇല്ലാ. പടി
ഞ്ഞാറെ പൂമുഖത്തിന്ന കുറെ അധികം ഭംഗികൂടും. ഇതി
ന്റെ കിഴക്കെ ചുമരിന്മേൽ ഒരുമാതിരി പച്ചക്കല്ലകൊണ്ട
സഹജമാണന്ന തോന്നത്തക്ക വിധത്തിൽ അത്യത്ഭുത
മായി കൊമ്പുകളോടുകൂടിയ രണ്ട കാട്ടിത്തലയും വടക്കെ
ചുമരിന്മേൽ ്തപ്രകാരംതന്നെ രണ്ടു കലമാൻതലകളും
വെച്ചിട്ടുള്ളത കണ്ടാൽ മേൽപറഞ്ഞ മൃഗങ്ങൾ ഗൃഹാന്ത
[ 40 ] ഭാഗത്തിൽനിന്ന പുറത്തേക്ക തലകൾ കടത്തി എത്തിനോ
ക്കുന്നതൊ എന്ന നിസ്സംശയം തോന്നിപ്പോകാതിരിക്ക
യില്ലാ. മനോഹരമായ ൟ ഗൃഹാന്തൎഭാഗത്തിന്റെ കിഴ
ക്കെവശം വിശാലമായി ഒഴിഞ്ഞകിടക്കുന്ന ഒരു വലിയ
തളമാണ. പൂമുഖത്തനിന്ന ഇതിലേക്ക പ്രവേശിപ്പാൻ
ദീർഘവിസ്താരങ്ങലോടുകൂടി ഒരു വാതിൽ വെച്ചിട്ടുണ്ട.
അതിന്റെ രണ്ടഭാഗത്തും ഓരൊ വലിയ ജനേല ഉണ്ട.
ഇതപ്രകാരംതന്നെ തെക്കവടക്ക ഭാഗങ്ങളിലും അംഗുഷ്ട
പ്രമാണം ഇരിമ്പഴികൾ ഇട്ടിട്ടുള്ള ഓരൊ ജനേൽ വെ
ച്ചിരിക്കുന്നതകൊണ്ട വായുപ്രചാരത്തിന്ന വളരെ സൌ
കരൎയ്യം സിദ്ധിച്ചിട്ടുണ്ട. അതിന്റെ പടിഞാറെ ചുമരി
ന്മെൽ വീട്ടികൊണ്ട ചട്ടംകൂടി ഭംഗിയിൽ നിറമിട്ട കണ്ണാ
ടിച്ചില്ല വെച്ചിട്ടുള്ള രണ്ട അൾമെറ പതിച്ചിരിക്കുന്നു.
ചുമരുകൾ വിശേഷമായ ചിത്രക്കണ്ണാടികൾകൊണ്ടും
അതിയോഗ്യന്മാരായ പലരുടെയും പ്രതിഛായകൊണ്ടും
അലങ്കരിച്ചിട്ടുള്ലതിന്നപുറമെ അവയുടെ ഭംഗിയെ സ്ഫുരി
പ്പിക്കേണ്ടതിന്നവേണ്ടി പച്ച, വെള്ള, ചുകപ്പ ൟ വൎണ്ണ
ത്തിലുള്ള മൂന്ന വലിയ ഗ്ലോബുകൾ എത്രയൊ വെളുത്ത
വസ്ത്രംകൊണ്ട വിതാനിച്ചിട്ടുള്ള തട്ടിന്റെ നടുപ്പന്തിയിൽ
തെക്കുവടക്കായി ഏകദേശം നന്നാലവാരയകലെ തൂക്കീട്ടും
ഉണ്ട. ൟ തളത്തിൽനിന്ന പടിഞ്ഞറൊട്ട കടപ്പാൻ
മദ്ധ്യത്തിൽ വെച്ചിട്ടുള്ള വാതിലിൽകൂടി ഉള്ളിലേക്ക പ്രവേ
ശിച്ചാൽ നാലഭാഗവും രണ്ട വാരയകലത്തിൽ വിശേഷ
മായ കോലായോടുകൂടി വൃത്താകാരത്തിൽ ഒരു ചെറിയ നടു
മുറ്റം കാണാം. അതിന്റെ അടിയിൽ എട്ടുവിരൽ ചതു
രശ്രമുള്ല ഒരുവിധം ചുവന്ന ഇഷ്ടികകൾ പതിച്ചിരി
ക്കുന്നു. അതിന്റെ തെക്കഭാഗം ഉദങ്മുഖമായിട്ട രണ്ട
[ 41 ] വിസ്താരമുള്ള അറകളും പടിഞ്ഞാറെഭാഗം തെക്കവശം
ഒരു മുറിയും വടക്കെവശം അതി കൌതുകമായ ഒരറയും
ഉണ്ട. അറയുടെ വടക്ക ഭാഗം മുഴുവനും വിശാലമായി
ഒഴിഞ്ഞ കിഴക്കോട്ട നീണ്ടകിടക്കുന്ന ഒരു തളമാണ. മേൽ
പറഞ്ഞ അറകളിലും മുറികളിലും അവസ്ഥാനുസാരണ
മായി ഒന്നും രണ്ടും ജനേലകളും തളത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറ
ഭാഗം ഒരു ചാരുപടികൂട്ടവും വെച്ചിട്ടുണ്ട. ൟ തളത്തിൽ
നിന്ന അടുക്കളയിലേക്ക പ്രവേശിപ്പാൻ വടക്കെഭാഗം
ഒരു ചെറിയ വാതിലും ഉണ്ട. ഇതിന്റെ കിഴക്കഭാഗത്ത പശ്ചി
മാഭിമുഖമായി വിശാലമായ ഒരു കലവറമുറിയാൽ കീഴ
ഭാഗം പണി മുഴുവനും അവസാനിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. ആ
ദ്യത്തിൽ പ്രസ്താവിച്ച വലിയ തളത്തിലും മേൽപറഞ്ഞ
മൂന്ന അറകളിലും ശേഖരിച്ച വെച്ചിട്ടുള്ള പലവിധ ഉപ
കരണങ്ങളെ ഓരോന്നോരോന്നായി വിവരിക്കുന്നത
വായനക്കാൎക്ക അരുചിയും നീരസവും ജനിപ്പിക്കുമൊ
എന്നുള്ള സംശയത്താൽ ഇപ്പോൾ അവയെപറ്റി യാ
തൊന്നും പ്രസ്താവിക്കാത്തതാണ. കാലൊചിതമായി
മറ്റൊരുദിക്കിൽ തരംപോലെ വിവലിച്ചകൊള്ളാം. കിഴ്ത്ത
ട്ടിന്റെ ഭംഗി ഈവിധം ഇരിക്കുമ്പോൾ മേൽതട്ട ഇ
തിലും എത്ര മനോഹരമായിരിക്കേണ്ടതാണെന്ന എളുപ്പ
ത്തിൽ ഊഹിപ്പാൻ കഴിയുന്നതാണ. അതിന്റെ ചുരു
ക്കമായ ഒരു വിവരണവും മറ്റൊരദ്ധ്യായത്തിലക്കായി
നിൎത്തിവെച്ചിരിക്കുന്നു. പുത്തൻമാളികക്കൽ എന്നപ്രസി
ദ്ധപ്പെട്ട ഈ ഭവനം വായനക്കാരുടെ ഹൃദയത്തിങ്കൽ
അത്യാനന്ദം ജനിപ്പിപ്പാൻ ഇടയുള്ളതാകകൊണ്ട പ്ര
ത്യേകം ഇതിനെ വൎണ്ണീപ്പാൻ സംഗതിവന്നതാണെന്ന
ക്രമേണ മനസ്സിലാവുന്നതാണ.
[ 42 ] നേരം ഏകദേശം ഏഴമണി കഴിഞ്ഞു. പോകുമ്പോൾ
പറഞ്ഞപ്രകാരം കുഞ്ഞി കൃഷ്ണമേനോൻ മടങ്ങി എത്താത്ത
തകൊണ്ട ഗോവിന്ദന വലിയ പ്രഭ്രമമായി. തെഴെ പൂമു
ഖത്ത വന്നനിന്ന കിഴക്കോട്ട നോക്കിക്കൊണ്ട ഓരോന്ന
വിചാരിച്ചുതുടങ്ങി. “എന്താണ മൂപ്പര ഇന്ന വരില്ല
എന്നുണ്ടൊ? മടങ്ങിവരുന്നതായിരുന്ന എങ്കിൽ ഇതിന്ന
മുമ്പെതന്നെ എത്തെണ്ടതായിരുന്നു. ആറ മണി നിശ്ച
യമായും മടങ്ങിഎത്തും എന്നല്ലെ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടായിരുന്നത?
ദുൎഘടമായ പെരുവഴിയിൽകൂടി ഈ രാത്രിസമയം കടന്ന
പോരുന്നത വലിയ പ്രയാസമാണെല്ലൊ? അദ്ദേഹ
ത്തിന്നഎന്താണ പ്രയാസം? മഞ്ചലിൽ കയറികിടന്നാൽ
പോരെ അമാലന്മാരല്ലെ ബുദ്ധിമുട്ടുന്നത? ബുദ്ധിമുട്ടി
ക്കോട്ടെ? വെറുതെയാണ മാസ്പടികൊടുക്കുന്നത? ഇന്ന
മടങ്ങി വന്നില്ലെങ്കിൽ കാൎയ്യത്തിന്ന വളരെ തരക്കേടും
ഉണ്ട. രാവിലെ പോകുന്നകാൎയ്യം പിന്നെഗോപിതന്നെ.
പോരുന്ന സമയം താക്കോലെങ്കിലും അവിടെ കൊടുത്ത
പോന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിൽ അത്ര വിചാരിക്കാനില്ല
യായിരുന്നു. എന്താണീശ്വരാ വേണ്ടത? കാൎയ്യം ബുദ്ധിമു
ട്ടായല്ലൊ? മൂപ്പര മടങ്ങിവരുന്നണ്ടായിരിക്കണം. ഇ
പ്പോൾ ഏകദേശം പകുതിവഴിക്ക എത്തിപ്പോയി. മഞ്ച
ക്കാരുടെ മൂളലല്ലെ കേൾക്കുന്നത? എവിടെ കേൾക്കുന്നു?
ഒരു മൂളലും ഇല്ല മുരളലും ഇല്ല. വെറുതെ ഓരോന്നു തോ
ന്നുന്നതാണ. ബുദ്ധിക്ക പരിഭ്രമായാൽ ഇങ്ങിനെ
ഓരോന്ന തോന്നാറുണ്ട. എന്ന ഇവിട നിൎത്തീട്ടല്ലെ
[ 43 ] പോയത. അതകൊണ്ടെന്താണ? ഇന്നതന്നെ വരണം
എന്നുണ്ടൊ? അല്ലെ ഞാൻ ഇവിടെ ഉണ്ടെന്നുള്ള ഓൎമ്മ
വിട്ടുപൊയൊ? ആര കണ്ടു? ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാൎക്ക അങ്ങി
നെയെല്ലാം വരാനിടയുണ്ടു. മജിസ്ത്രേട്ട ഇന്നാൾ ഒരു
ദിവസം എന്നെ കണ്ടിട്ട അറഞ്ഞില്ലല്ലൊ? മുമ്പ ഞങ്ങ
ൾതങ്ങളിൽ എത്ര വലിയ പരിചയം ആയിരുന്നു? ഉദ്യോ
ഗം എന്ന തിമിരം ബാധിച്ചാൽ ചിലരുടെ കണ്ണിന്നും
മനസ്സിന്നും വെളിച്ചം നന്നക്കുറയും. പണ്ട നടന്നതും
കഴിഞ്ഞതും പിന്നെ ഒരു ലേശം ഓൎമ്മയുണ്ടാകില്ല. മുമ്പ
കണ്ടിട്ടുള്ള ധാരണകൂടി ചിലൎക്ക പൂജ്യമായിട്ടാണ കാണു
ന്നത് എല്ലാ ഇന്ദ്രിയങ്ങൾക്കും ഉദ്യോഗം കിട്ടുമ്പൊഴെക്ക
ഒരു ക്ഷീണം തട്ടും ഉദ്യോഗതിമിരം വല്ലാത്ത ഒരു വ്യാ
ധിയാണ. ശരീറം പാങ്ങല്ലാതെ തടിച്ചവശായവൎക്ക പ്ര
മേഹരോഗം കിട്ടുംപോലെയാണ ഈ തിമിരം ചിലരെ
ബാധിക്കുന്നത. കഷ്റ്റടസ്ഥിതിയിൽനിന്ന വലുതായ കൂട്ട
രെയാണ ഇത അധികമായി ഉപദ്രവിക്കുന്നത. ഇയ്യിടെ
ഒരു ഉദ്യോഗസ്ഥൻതന്റെ ചില സ്നേഹിതന്മാരുമായി
സംസാരിച്ചകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാ
ധുവായ അച്ഛൻ വളരെ താന്നമട്ടിൽ പടികയറിവരുന്ന
തകണ്ടിട്ട തന്റെ വീട്ടിൽപാൎക്കുന്ന ഒരുത്തനാണെന്ന
അവരോട പറകയുണ്ടായി. എന്നാൽ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേ
നോൻ ഈ കൂട്ടതിതലെങ്ങും ചേൎന്ന ഒരു മനുഷ്യനല്ലെ
ന്നാണ സകല ജനങ്ങളും പറയുന്നത്. ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാ
രുടെ നിലയും പ്രതാപവും അദ്ദേഹത്തിന്ന ഇതവരെ
ഞാൻ കണ്ടിട്ടില്ല. അതുകൊണ്ട ഞാൻ വന്നകാൎയ്യം മറ
ന്നുപോയിട്ടുണ്ടായിരിക്കില്ല. ഇന്ന അംശത്തിൽ പാൎക്കേ
ണ്ടിവരുമെന്നുള്ള സംശയം അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടിരുന്നു
എങ്കിൽ ഒരു മറുവടിയും തന്ന എന്നെ എന്റെപാട്ടിൽ
[ 44 ] അയക്കുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം കാൎയ്യംവിട്ട കളിക്കുന്ന
പുരുഷനല്ല. ആ വകക്കാരെ കണ്ടാൽത്തന്നെ അറിയാം"
ഗോവിന്ദൻ ഇങ്ങിനെ പലതും വിചാരിച്ച പരിഭ്ര
മിച്ച കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൽ വരുന്നുണ്ടൊ എന്ന കൂട
ക്കൂടെ പടിക്കൽ ചെന്ന നോക്കിയും കുറെ നേരം അവി
ടെത്തന്നെ നിന്നും വരുന്നതിന്റെ യാതൊരു ചിഹ്നവും
കാണാതെ വിഷാദിച്ച തിരികെ കൊലായിൽ വന്ന
കുറെ കുത്തിരുന്നു. കണ്ടപ്പനെ വിളിച്ച പലതും
ചോദിച്ചും പിന്നെയും പടിക്കൽ പോയി നൊക്കിയും
ഇങ്ങിനെ ‘ഓടുരുകിയമൂശാരിയെപ്പോലെ’ കളിക്കുമ്പോൾ
ദൂരത്തനിന്ന ഒരു മുഴക്കവും കോലാഹലവും കേട്ടു. മഞ്ച
ക്കാരുടെ ശബ്ദമാണെന്ന ഗോവിന്ദന അപ്പോൾ മന
സ്സിലായി. ഓടിവന്ന കണ്ടപ്പനെ വിളിച്ച ‘മൂപ്പര വരു
ന്നുണ്ട’ എന്ന പറഞ്ഞു. കണ്ടപ്പന് ബദ്ധപ്പെട്ട ഒരു
പാനിസ്സ എടുത്ത തുടച്ച ഒരു മെഴിതിരിയും വെച്ച തീ
കൊളുത്തി വെളിച്ചവുംകൊണ്ട പടിക്കൽ ചെന്നുനിന്നു.
അപ്പോൾ ശബ്ദം കേൾക്കുന്നതേടുകൂടിതന്നെ ദൂരത്തെ
നിന്ന ഒരു വലിയ വെളിച്ചവും കണ്ടതുടങ്ങി. മഞ്ചക്കാ
രുടെ ശബ്ദമാണ കേൾക്കുന്നത് എന്ന ഗോവിന്ദൻ
വിചാരിച്ചത ശരിയായിരുന്നു. കിഴക്കെ വയലിലെ
ഊടവഴിയിൽകൂടി നേരെ പടിഞ്ഞാറോട്ട ഒരു മഞ്ചൽ
എടുത്ത മൂളികൊണ്ടവരുന്നത കണ്ടു. കണ്ടപ്പൻ പാനീസ്സും
എടുത്ത പടിയിറങ്ങി മഞ്ചൽ വരുന്നതിന്ന നേര ബദ്ധ
പ്പെട്ട ചെല്ലാൻ ഭാവിച്ചപ്പോൾ ഗൊവിന്ദൻ അവ
നോട പാനീസ്സുംകൊണ്ട ഞാൻ പോകാം. താൻ പൊയി
മൂപ്പർ വരുമ്പോഴക്ക വേണ്ടതെല്ലാം ഒരുക്കാൻ നൊക്കൂ.
നെൎത്തെ ഇത്തിരി ചായ കുടിച്ച പോയതല്ലെ? വിശക്കു
[ 45 ] ന്നുണ്ടായിരിക്കും’ എന്ന പറഞ്ഞ പാനീസ്സും വാങ്ങി
കിഴക്കോട്ട ഓടിച്ചെന്നു. താൻ തന്നെ പാനീസ്സും
കൊണ്ട ചെല്ലുന്നത് കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോന അധികം
സന്തോഷമായിരിക്കും എഎ്ന വിചാരിച്ചിട്ടാണ ഗോവി
ന്ദൻ ഇത്ര തിരക്കിട്ട പാഞ്ഞത. നേരെ വരുന്ന മഞ്ചൽ
അപ്പോൾ അവിടെനിന്ന തിരിഞ്ഞ തെക്കെ ഇടവഴി
യിലേക്ക പോകുന്നത് കണ്ടു. രാത്രസമയമാകൊണ്ട
വഴി തെറ്റിപോയതായിരിക്കാമെന്ന വിചാരിച്ച ഗോവി
ന്ദൻ ഇടവഴിയിലേക്ക ഓടി. അടുത്ത എത്തുമ്പഴക്ക
അത എകദെശം രണ്ടുമൂന്ന ഇടവഴി ദൂരം കഴിഞ്ഞപോയി
രിക്കുന്നു. പാഞ്ഞുചെന്ന നോക്കുമ്പഴക്ക അത കുഞ്ഞി
കൃഷ്ണമേനോനല്ല. പുക്കോത്ത മനക്കലെ ജനയന്തൻ
നമ്പൂതിരിപ്പാടായിരുന്നു. ഗോവിന്ദൻ ഇത്രയെല്ലാം അദ്ധ്വാ
നിച്ച പാഞ്ഞിട്ട ഒരു ഫലവും ഉണ്ടായില്ലെന്നല്ല ഉടുത്ത
മുണ്ടിന്റെ വക്കും കാലോടു കുടുങ്ങി പൊട്ടി, പോരെ
ങ്കിൽ അമാലന്മാർ മുക്കുവരായിരുന്നതകൊണ്ട അനാവ
ശ്യമായി ശുദ്ധംമാറലും കഴിഞ്ഞു. ഗോവിന്ദന്റെ ഇഛാ
ഭംഗവും വ്യസനവും മടങ്ങി പോരുമ്പോഴുള്ള മുഖഭാവവും
വിഷണ്ഡതയും വായനക്കാൎക്ക എളുപ്പത്തിൽ ഊഹിക്കാവു
ന്നതാണ.

ഗോവിന്ദൻ പാനീസ്സും വാങ്ങി പടിയിറങ്ങിയ ക്ഷണ
ത്തിൽ കണ്ടപ്പൻ അടുക്കിളയിൽചെന്ന നോക്കുമ്പൊഴക്ക
അടുപ്പത്തുണ്ടായിരുന്ന അരി വെന്ത നീറിപ്പോയിരി
ക്കുന്നു. ഒരി മുറി നേളികേരം നിലത്ത വെച്ചിട്ടുണ്ടായിരു
ന്നത് ഒരു പൂച്ചയും കടിച്ചുകൊണ്ടുപോയി എങ്കിലും അ
തൊന്നും ബഹുമാനിക്കാതെ കുഞ്ഞികൃഷ്ണനേന കുറ
ചായ തെയ്യാറാക്കേണ്ടതിന്ന വെള്ള അടുപ്പത്താക്കി കാൽ
[ 46 ] കഴുകുവാൻ ഒരു ചെപ്പുകുടം വെള്ളവും ഒരു വലിയ ചെ
മ്പുകിണ്ടിയും കൊണ്ടൊന്ന ഇറയത്ത വെച്ചു മാളികയുടെ
മുകളിൽപോയി ചെല്ലാംതുറന്ന ഒരിക്കൽ മുറുക്കാനും ഉണ്ടാ
ക്കി ബദ്ധപ്പെട്ട ഉമ്മറത്തെകോലായിൽ വന്നു. മഞ്ചക്കാ
രെയും കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോനെയും കാണാഞ്ഞു അന്ധനാ
യി നാലുപാടും നോക്കിക്കൊണ്ട നില്ക്കുന്നമദ്ധ്യ ഗോവി
ന്ദൻ പതുക്കെ മടങ്ങിഎത്തി ഉണ്ടായ വിവരംഒക്കെയും
കണ്ടപ്പനോട പറഞ്ഞു. തങ്ങൾക്ക വന്നിട്ടുള്ള അപകട
ത്തെയും ഇഛാംഭംഗത്തെയും കുറിച്ച ഓരോന്ന പറഞ്ഞ
വ്യസനിച്ച രണ്ടാളും കുറെനേരം കോലായിൽ ഇരുന്നു.
കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ എനി മടങ്ങിവരില്ല എന്ന ഏക
ദേശം നിശ്ചയിച്ച ഗോവിന്ദൻ നിരാശനായി പാനീ
സ്സും എടുത്ത രണ്ടാമതും കുളിപ്പാൻവേണ്ടി കുളങ്ങരക്ക
പോയി കണ്ടപ്പൻ അടിക്കിളയിൽചെന്ന തേങ്ങമുറി
കൊണ്ടുപോയ പൂച്ചയെപിടിച്ച ഒരുപടി തല്ലി. പൂച്ച അ
ടികൊണ്ട വേദനയാൽ കണ്ടപ്പനെ മാന്തിക്കീറി ഇടത്തേ
കയ്യിന്റെ നടുവിരൽ കടിച്ച ചീന്തിക്കളഞ്ഞു. കണ്ടപ്പൻ
ഇത്തിരി എണ്ണ എടുത്ത പൂച്ചകടിച്ച വിരൽക്കു പുരട്ടി ഉഴി
യുന്നമദ്ധ്യെ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ എത്തി. രാത്രിസമയ
മാകയാൽ മഞ്ചലിൽകയറുന്നത് അപകടവും അമാലന്മാൎക്ക
ഉപദ്രവവും ആണെന്ന വിചാരിച്ച അദ്ദേഹം വലിയകു
പ്പായവും തലെക്കെട്ടും എടുത്ത മഞ്ചലിൽവെച്ച ഒരു ഷെൎട്ട
മാത്രം ഇട്ട ഒരുമിച്ചുണ്ടായിരുന്ന അഹമ്മതിനെ മഞ്ചലി
ന്റെ ഒന്നിച്ച വരുവാൻ ഏല്പിച്ച ശങ്കരമേനോനൊടും
കോമൻനായരോയുംകൂടി പതുക്കെ നടക്കയാണ ചെയ്തത.
അതുകൊണ്ട കോലായിൽ എത്തിവിളിക്കുന്നവരെ കണ്ട
പ്പന മനസ്സിലായില്ല. കാലും മുഖവും കഴുകി തോർത്തി
[ 47 ] കോലായിൽ കാറ്റുകൊണ്ടിരുന്ന ആശ്വസിക്കുന്നമദ്ധ്യെ
ഗോവിന്ദനും കുളി കഴിഞ്ഞ “കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ എനി
യും എത്തീലെല്ലൊ” എന്ന മനൊവ്യസനത്തോടെ വന്നു—
മുറ്റത്തിറങ്ങിയ ക്ഷണത്തിൽ അവന്ന കാൎയ്യം മനസ്സി
ലായി. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനവനെ കണ്ടപ്പോൾ അവന്റെ
കണ്ണിനും മനസ്സിനും എന്നുവേണ്ടാ ആപാദചൂഢംസ
കല അംഗങ്ങൾക്കും അസാമാന്യമായ ഒരു തണുപ്പു
ണ്ടായി. പരമാനന്ദ സമുദ്രത്തിൽ മുഴുകി ഇവൻ മൂന്നാ
മതും ഒരു കുളികഴിച്ചു. ഉടനെ പോയി ഈറൻമാറ്റി
പതുക്കെ കോലായിൽ വന്നുനിന്നു. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ
ഗോവിന്ദനോട അംശത്തിൽ പോയിട്ടുണ്ടായിരുന്ന സംഗ
തിയെപ്പറ്റി കുറച്ചുമാത്രം സംസാരിച്ച പിന്ന കുളിപ്പാ
ൻ വേണ്ടി കുളിപ്പുരയിലേക്ക പോയി. വേഗത്തിൽ കുളി
കഴിഞ്ഞ മടങ്ങിവന്നതിൽപിന്നെ ഗോവിന്ദനും താനും
കൂടി ഊണുകഴിച്ചു മുകളിലെ പൂമുഖത്തേക്ക പോയി.

ഉഷ്ണാധിക്യമുള്ള കാലങ്ങളിൽ ഏതെങ്കിലും ഒരു രാത്രി
അരമണിക്കൂറനേരം ഈ പൂമുഖത്തിരിപ്പാൻ വല്ലവൎക്കും
സംഗതി വന്നിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ അതിൽപരമായ ആനന്ദം
മറ്റ യാതൊന്നും ഇല്ലെന്ന അവർ വിചാരിക്കാതിരിക്ക
യില്ല. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ അവിടെ വെച്ചിട്ടുള്ള ചാര
കസേരയിന്മേൽ തെക്കോട്ടതിരിഞ്ഞ ഇരുന്നിട്ട ഗോവി
ന്ദനോട അടുക്കെയുള്ള ഒരു കസേലയിന്മേൽ കുത്തിരി
പാപൻ വേണ്ടി പറഞ്ഞു. എന്നാൽ അവൻ ഒരു പുല്ലു
പായ അടുത്തിട്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇടത്തഭാഗത്ത നില
ത്തിരുന്നു.

കു.കൃ.മേ— എന്റെ മനസ്സിന്ന ഇന്ന വലിയൊരു
സ്വസ്ഥതയും സന്തോഷവും ഉണ്ട. അപ്പ, ബി.
ഏ.പരീക്ഷ ജയിച്ചു എന്ന ഇന്ന അഞ്ചമണിക്ക
[ 48 ] എനിക്ക കമ്പികിട്ടി. പക്ഷെ ആഗ്രഹിച്ചിട്ടു
ണ്ടായിരുന്നപ്രകാരം തന്നെ വന്നില്ല. ഒന്നാംക്ലാ
സ്സിൽ അഞ്ചാമനായതെയുള്ളു. ഏതായാലും വേ
ണ്ടില്ല ജയിച്ചത ഭാഗ്യം തന്നെ. ഈ വിവരത്തിന്ന
അപ്പോൾത്തന്നെ ഒരു കമ്പി ഞാൻ ഗോപാലമേ
നോന അയച്ചിട്ടുണ്ട. അതകൊണ്ടാണ മടങ്ങിഎ
ത്താൻ അല്പം താമസിച്ച പോയത.

ഗോവിന്ദൻ— വലിയ സന്തോഷംതന്നെ .അച്യുതമേ
നോൻ കൊടുത്ത പരീക്ഷയിൽ ഒന്നിലെങ്കിലും ഇത
വരെ തോറ്റിട്ടില്ല. അതതന്നെ ഒരു വലിയ ഭാഗ്യ
മാണ. എത്ര ആളുകളാണ രണ്ടും മൂന്നും പ്രാവശ്യം
ഒരുപോലെ പൊളിയുന്നത്! എന്തായാലും വേണ്ടില്ല.
മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ ആഗ്രഹം വിചാരിച്ചവണ്ണം
ആയല്ലൊ?

കു.കൃ.മേ.— അപ്പ, പരീക്ഷ ജയിക്കേണമെന്ന നോം
എല്ലാരും ഒരുപോലെ ആഗ്രഹിച്ചിട്ടുള്ളതല്ലെ? “മീനാ
ക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ ആഗ്രഹം സാധിച്ചു” എന്ന നീ ഒരു
വിശേഷവിധിയായി പറഞ്ഞത എന്താണ?

ഗോവിന്ദൻ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) മീനാക്ഷിക്കിട്ടിയും അപ്പു
ക്കുട്ടനും കൂടി തമ്മിൽ ഒരു വലിയ വാദമുണ്ടത്രെ.
അച്യുതമേനോൻ ഒന്നാംക്ലാസ്സിൽ ജയിക്കും എന്ന
മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും ജയിക്കും പക്ഷെ ഒന്നാംക്ലാ
സ്സിൽ ജയിക്കില്ല എന്ന അപ്പുക്കുട്ടനും തങ്ങളിൽ
ഒരു ദിവസം മുഴുവനും ബഹു തൎക്കമായിരുന്നു.

കു.കൃ.മേ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) കുട്ടികൾക്കു മറ്റൊരു
പ്രവൃത്തി വേണ്ടെ? അപ്പയുടെ പ്രാപ്തിയും പ്രാ
പ്തികേടും തിരിച്ചറിവാനും അതിനെപ്പറ്റി തൎക്കി
പ്പാനും രണ്ടുപേരും ബഹ യോഗ്യന്മാരല്ലെ? ഒടു
[ 49 ] വിൽ എങ്ങിനെയാണ ഇവരുടെ വാദം തീൎച്ചയാക്കി
യത?

ഗോവിന്ദൻ— “കുഞ്ഞിയേട്ടൻ ഒന്നാംക്ലാസ്സിൽ ജയിച്ചി
ട്ടില്ലെങ്കിൽ അഛ്ശൻ എനി വരുന്നദിവസം ഞാൻ
ഒന്നിച്ച ഊണകഴിക്കില്ല” എന്ന മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും
”ഒന്നാംക്ലാസ്സിൽ ജയിച്ചെങ്കിൽ നിന്നെഞാൻ കു
ഞ്ഞ്യെട്ടത്തീ എന്ന വിളിച്ചോളാം” എന്ന അപ്പുക്കു
ട്ടനും വാതുവെച്ചിട്ടുണ്ട.

കു. കൃ മേ— അപ്പുക്കുട്ടൻ ആള സമർത്ഥൻതന്നെ. അബ
ദ്ധം യാതൊന്നും വന്നിട്ടില്ല. അവന്റെ വാത തര
ത്തിൽ പറ്റിയിരിക്കുന്നു. ജ്യേഷ്ടത്തി എന്ന വിളി
ക്കേണ്ടതല്ലെ? ഞാൻ ചെന്നാൽ പോരുന്നവരെ
അപ്പുക്കുട്ടനെ എന്റെ ഒരുമിച്ച ഉണ്ണാതെയിരിപ്പാൻ
പ്രയാസംതന്നെ. ഇരിക്കട്ടെ. മീനാക്ഷിക്കുട്ട
പഠിപ്പിന്റെ കാൎയ്യത്തിൽ ഉപേക്ഷയില്ലല്ലൊ.

ഗോവിന്ദൻ— ഉത്സാഹം ബഹുകലശലായുണ്ട. ഒരിക്കല
ലെങ്കിലും അരനാഴിക വെറുതെ യിരിപ്പാനൊ അഹ
ങ്കരിപ്പാനൊ മനസ്സില്ല. അപ്പുക്കുട്ടന രണ്ടും ഉണ്ട.
വൈനേരം രണ്ട നാഴിക അവൻ കളിക്കാതെ ഇരി
ക്കാറില്ല. എന്നാൽ പഠിപ്പിന്റെ കാൎയ്യത്തിൽ ഉ
പേക്ഷ ചെയ്തവരുന്നു എന്ന പറഞ്ഞൂടാ. ഒന്നൊ
രണ്ടൊ പ്രാവശ്യം വായിച്ചാൽ അവന അത പി
ന്നെ മനഃപാഠമാണ.

കു. കൃ. മേ— അപ്പുക്കുട്ടന മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയേക്കാട്ടിലുംഅ
പ്പയെക്കാട്ടിലും സാമർത്ഥ്യം കൂടും പിന്നെപിന്നെ
ജനിക്കുന്ന കുട്ടികൾക്കാണ സാധാരണമായിട്ട ബു
ദ്ധി അധികം കാണുന്നത് ആഭേദം അപ്പുക്കുട്ട
നിലും കാണാനുണ്ട
[ 50 ] ഗോവിന്ദൻ— അങ്ങിനെയാണെങ്കിൽ അച്യുതമേനോ
നെക്കാൾ സാമൎത്ഥ്യം മീനാക്ഷിക്കുട്ടിക്കല്ലെ വേ
ണ്ടത? അപ്പുക്കുട്ടന മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയേക്കാൾ സാ
മൎത്ഥ്യം കൂടും അത നിശ്ചയംതന്നെ.

കു. കൃ. മേ— അതിന സംശയം ഇല്ല. മീനാക്ഷിക്ക
അപ്പയേക്കാൾ സാമർത്ഥ്യം ഉണ്ട. അത ഇരി
ക്കട്ടെ. ശാസ്ത്രികൾ അവിടെത്തന്നെ ഇല്ലെ?

ഗോവിന്ദൻ— അദ്ദേഹം കഴിഞ്ഞബുധനാഴ്ച ഗ്രാമത്തി
ലേക്ക പോയിരിക്കുന്നു. മുപ്പതാംതിയ്യതിക്കുള്ളിൽ
മടങ്ങിവരും എന്നാണ പറഞ്ഞത്.

കു. കൃ. മേ— രാമുക്കുട്ടിമേനോൻറെ മകൾക്ക എന്തൊ
അല്പം സുഖക്കേടാണെന്ന കേട്ടു അത ഭേതമായില്ല?

ഗോവിന്ദൻ— ഇപ്പോൾ അല്പം സുഖം ഉണ്ട. എനിയും
നല്ല ഭേദം വന്നിട്ടില്ല. കാൎത്ത്യായനിയുടെ ദേഹം
ഒരു രോഗപ്രകൃതിയാണ. കുറെ ദിവസമായിട്ട സ്കൂ
ളിൽ പോകാറും മറ്റും ഇല്ല.

കു. കൃ. മേ— രാമുക്കുട്ടിമേനോന്റെ ദേഹപ്രകൃതി വിചാ
രിച്ചാൽ അതൊന്നും അത്ഭുതം അല്ല. ആ പെൺ
കിടാവ അത്രയെങ്കിലും എണീറ്റ നടക്കുന്നതല്ലെ
ഭാഗ്യം? അദ്ദേഹം സദാരോഗിയാണ. പിന്നെ
എങ്ങിനെയാണ മക്കൾക്ക ശക്തിയുണ്ടാകുന്നത്?

ഗോവിന്ദൻ— ശരി— അതതന്നെ യായിരിക്കാം കാൎത്ത്യായി
നിയുടെ സുഖക്കേടിനുള്ള കാരണം. അച്യുതമേ
നോൻ ഇതവരെ താമസിച്ച ദിക്കിൽന്ന പാൎഹ്ധ്
മാറ്റാൻ വിചാരിക്കുന്നു എന്ന ഇതിന്നമുമ്പെ എഴു
തിയിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. അതിനെപ്പറ്റി ഇവിടേക്കവല്ല
എഴുത്തും ഉണ്ടൊ എന്ന അറിഞ്ഞില്ല. മടങ്ങിചെ
[ 51 ] ല്ലുമ്പോൾ ആ വിവരെകൊണ്ട അമ്മ ചോദിക്കാനും
മതി.

കു. കൃ. മേ.— അപ്പ താമസം മാറ്റീട്ട ഇപ്പോൾ ഒരാഴ്ച
യായി. അവൻ മല്ലിക്കാട്ട കുഞ്ഞിശങ്കരമേനോ
ന്റെ ഒരുമിച്ചാണ പാർക്കുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ
സ്നേഹംകൊണ്ടും സഹവാസംകൊണ്ടും അപ്പക്ക
എനി മേൽ വളരെ ഗുണം ഉണ്ടാവാൻ ഇടയുണ്ട.

ഗോവിന്ദൻ— കുഞ്ഞിശങ്കരമേനോൻ ഹൈക്കോൎട്ടിൽ വ
ക്കീൽ ആയിരിക്കാം. അച്യുതമേനോന എന്നാൽ
അത സഹായംതന്നെ.

കു. കൃ. മേ.— അദ്ദേഹം ബി.എൽ. ജയിച്ചത കഴിഞ്ഞ
സംവത്സരം ആണ. വക്കീലായിട്ടില്ല. ഉടനെ സ
ന്നദ വാങ്ങും ആൾ നല്ല യോഗ്യനും വലിയ തറ
വാട്ടകാരനും ആണെന്ന കേട്ടു. കുട്ടിയാണ. പത്തി
രുപത വയസ്സ പ്രായമെ ആയിട്ടുള്ളു.

ഗോവിന്ദൻ— ഒന്നിച്ച തന്നെ കൂട്ടിക്കൊണ്ട ചെല്ലണം.
എന്ന മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും മറ്റും പ്രത്യേകം പറഞ്ഞി
ട്ടുണ്ടായിരുന്നു. ഇവിടെക്ക ജമാവന്തി കഴിയുന്ന
വരെ അവസരം ഇല്ലെന്നല്ലെ പറയുന്നു?

കു. കൃ. മേ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) മീനാക്ഷിയും മറ്റും
ഏല്പിച്ചിട്ടുണ്ടൊ? പത്തദിവസം കഴിഞ്ഞാൽ ഞാൻ
വരും എഎ്ന മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയോടും മറ്റും പറയൂ
ജമാവന്തി കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ഞാൻ പതിനഞ്ച ദിവ
സത്തെ അവകാശകല്പന എടുപ്പാൻ നിശ്ചയിച്ചി
ട്ടുണ്ട. അപ്പോൾ കനകമംഗലത്തേക്കുണ്ടാകും. മീ
നാക്ഷിക്കുട്ടിക്കും കാണാം. (കിഴക്കെ ചുമരിന്മേൽനോ
ക്കീട്ട) നേരം പത്തമണിയായി. നിണക്ക നേൎത്തെ
[ 52 ] പോകേണ്ടതല്ലെ? എനി നമുക്ക ഉറങ്ങാൻ നോക്ക.
നീ കണ്ടപ്പനെവിളിച്ച വിരിക്കാൻ പറയൂ. ഞാൻ
ഞാൻ അപ്പഴക്ക ഗോപാലമേനോന്റെ എഴുത്തിന മറുപ
ടി എഴുതിക്കളയാം.

കണ്ടപ്പൻ കിടക്കവിരിച്ച കഴിയുമ്പൊഴെക്ക കുഞ്ഞികൃ
ഷ്ണമേനോൻ മറുപടി എഴുതിപൂട്ടി ഗോവിന്ദനെ വിളിച്ച
കയ്യിൽകൊടുത്തു. എഴുത്തുപെട്ടി തുറന്ന ഇരുപതുറുപ്പിക
യുടെ ഒരു ബാങ്കുനോട്ടെടുത്ത വഴിക്കൽ ചിലവിന്നും ഒരു
കുത്ത മുണ്ടിന്നും ആണെന്ന പറഞ്ഞ ഗോവിന്ദന കൊടു
ത്തു. ഗോവിന്ദൻ അത വാങ്ങുവാൻ അല്പം മടിച്ചു. എ
ങ്കിലും കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോന്റെ നിൎബ്ബന്ധത്താൽ ഒടു
വിൽ അതു മേടിച്ചു. “മീനമാസം പത്താംതീയ്യതിക്കു
ള്ളിൽ ഞാൻ വരും എന്ന മീനാക്ഷിയോടും അപ്പുക്കു
ട്ടനോടും പറക. ഗോപാലമേനവന്റെ എഴുത്തിൽ സൂചി
പ്പിച്ച സംഗതി ഞാൻ വന്നിട്ട ആലിചിച്ച തീൎച്ചയാ
ക്കാം. മറ്റെല്ലാം എനി നിന്റെ യുക്തമപോലെ പറ
ഞ്ഞോളു. നിണക്ക പുലൎച്ചെതന്നെ പോകാം. ഞാൻ
ഉണരുന്നവരെ താമസിക്കേണ്ടതില്ല. എന്നാൽ അങ്ങി
നെയാട്ടെ പോയി ഉറങ്ങാൻ നോക്കൂ. മറ്റെല്ലാം ഞാൻ
വന്നിട്ടാവാം” എന്ന പറഞ്ഞ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ ത
ൻറെ അറയിലേക്കും ഗോവിന്ദൻ കണ്ടപ്പന്റെ ഒരുമി
ച്ച താഴെക്കും പോയി.
[ 53 ] നാലാം അദ്ധ്യായം.
മൂന്ന സഹോദരിമാർ തമ്മിലു
ണ്ടായ സംഭാഷണം

"പുത്തൻ മാളികക്കൽ" എന്ന ഭവനത്തിന്റെ ഉടമ
സ്ഥനും ഇപ്പോഴത്തെ കാരണവനുമായ ഗോപാലമേന
വൻ ഒരുഗിവസം എന്തൊ സംഗതിവശാൽ അവിടെയി
ല്ലാതിരുന്നസമയം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹോദരിമാരായ
മൂന്നസ്ത്രീകൾ ഏകദേശം മദ്ധ്യാഹ്നത്തിന്നശേഷം ഊണ
കഴിഞ്ഞ പടിഞ്ഞാറെഭാഗമുള്ള തളത്തിൽ ഇരിക്കയായി
രുന്നു. അവരിൽ ജേഷ്ഠത്തിയായ ലക്ഷ്മിഅല്ല ചാരുപടി
യിന്മേർ ഒരുകോസടി വിരിച്ചുവെച്ചിട്ടുള്ളതിൽ തെക്കോട്ട
ലയുംവെച്ച കിഴക്കോട്ടതിരിഞ്ഞു കിടക്കുകയും നാണിഅ
മ്മ വടക്കെ ചുമരിന്നരികെ ഇട്ട ഒരു കോച്ചകട്ടിലിന്മേൽ
തെക്കോട്ട തിരിഞ്ഞിരിക്കുകയും പാറുക്കുട്ടിഅമ്മ ചാരുപടി
യുടെ കിഴക്ക, കോച്ചകട്ടിലിന്റെ തെക്ക, ഒരു പുല്ലുപായ
വിരിച്ച പടിഞ്ഞാറോട്ട നോക്കിക്കൊണ്ട നിലത്തിരിക്കുക
യുംചെയ്കയായിരുന്നു. ലക്ഷ്മിഅമ്മക്ക ഏകദേശം മുപ്പ
ത്തരണ്ടും നാണിഅമ്മക്ക ഇരുപത്തഞ്ചും പാറുക്കുട്ടിഅമ്മ
ക്ക ഇരുപത്തരണ്ടു വയസ്സും പ്രായമുണ്ട. ലക്ഷ്മിഅമ്മ
മൂന്ന പ്രസവിച്ചു. ഇപ്പോൾ രണ്ട സംവത്സരമായിട്ട
പ്രൌഢദശയിൽ പ്രവേശിച്ചിരിക്കുന്നു എങ്കിലും ദേഹ
കാന്തിക്കും മുഖപ്രസാദത്തിന്നും യാതൊരു ക്ഷീണവും
എനിയും ബാധിച്ചിട്ടില്ല. ദേഹം മിനുമിനുത്ത മാംസള
മായി ചമ്പകപ്പൂവിന്റെ വൎണ്ണത്തിലിരിക്കുന്നു. നീള
ത്തിന്നടുത്ത ശരീരപുഷ്ടിയും എല്ലാ അവയവങ്ങൾക്കും
[ 54 ] നല്ല സൌഷ്ടവവുംഉണ്ട്. നാണിഅമ്മ അല്പം കൃശയാ
ണ എങ്കിലും ശരീരശക്തിക്കും സൌന്ദൎയ്യത്തിന്നും യാതൊ
രു കുറവും ഇല്ല. മുഖം ശൃംഗാര രസം നിറച്ചുവെച്ചിട്ടുള്ള
ഒരു പാത്രമാണെന്നതന്നെ പറയണം. പാറുക്കുട്ടിഅമ്മ
ക്ക രൂപലാപണ്യം ഇവർ രണ്ടുപേരിലും കുറെ അധികം
കൂടും. അത് താരുണ്യത്തിന്റെ മദ്ധ്യദശകൊണ്ടാണെന്ന
വായനക്കാർ വിചാരിച്ചുപോകരുത. കണ്ണിന്റെ ഭംഗി
യും മുഖസൌന്ദൎയ്യവും കണ്ടാൽ അഞ്ചിപ്പോകാത്ത വല്ല പു
രുഷന്മാരും ഉണ്ടൊ എന്ന എനിക്ക വളരെ സംശയമാണ
. രണ്ട പ്രസ്പം കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എങ്കിലും കണ്ടാലത
ലേശം തോന്നുകയില്ല. ബഹുസുന്ദരിയാണെന്ന സ്ത്രീഗു
ണം അറിയുന്ന എല്ലാ രസികന്മാരും ഒരുപോല അഭി
പ്രായപ്പെടും. മേൽപറഞ്ഞ സഹോദരിമാർ ഗുരുലഘുത്വ
ങ്ങൾക്ക് യാതൊരു കുറവും കൂടാതെ ഓരൊ നാട്ടവൎത്തമാനം
പറഞ്ഞു രസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കയായിരുന്നു. അപ്പോൾ
ലക്ഷ്മിഅമ്മയുടെ മുഖത്തനോക്കി അപ്പം വ്യസനഭാവ
ത്തോടെ

നാണിഅമ്മ— ഞാൻ ഇന്ന ചിറയിൽ കുളിപ്പാൻപോയ
സമയം ഒരു പുതിയവൎത്തമാനം പറഞ്ഞ ചിലർ പ
രിഹസിക്കുന്നതകേട്ടു. ഇങ്ങിനെ ആയാൽ വലിയ
ചീത്തത്വംതന്നെ. നോം എല്ലാം എങ്ങിനെയാണ ജന
ങ്ങളുടെ മുഖത്ത് നോക്കുന്നത്?

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— എന്താണ, വല്ലവരും വല്ല തെമ്മാടിത്തരവും
പ്രവൃത്തിച്ചൊ ? ഉണ്ടെങ്കിൽതന്നെ നമുക്കെന്താണ?
നാട്ടുകാരെ എല്ലാം നന്നാക്കിവെപ്പാൻ നാം വിചാ
രിച്ചാൽ കഴിയൊ ? ഉപ്പ തിന്നുന്നവർതന്നെ വെ
ള്ളവും കൂടിച്ചോട്ടെ.
[ 55 ] നാണിഅമ്മ— അത ശരിതന്നെ- നമുക്ക വിശേഷിച്ച
ഒന്നും ഉണ്ടായിട്ടല്ല. എന്നാലും വഷളത്വമല്ലെ?
"സ്ത്രീകൾ തുമ്പില്ലാത്ത കൂട്ടരണ. വിശ്വസിപ്പാൻ
പാടില്ല. വിശ്വസിച്ചാലവറ്റ ചരിക്കാരിരിക്കില്ല"
എന്നല്ലെ ജനങ്ങൾ പറയുന്നത? കടവത്തെ ആ
പെൺകിടാവിന്റെ കാൎയ്യം ബഹു തകരാറുതന്നെ.
പത്ത പതിനെട്ട വയുസ്സ പ്രായമെ ആയിട്ടുള്ളു. എ
ന്തെല്ലാംമാതിരി നാടകങ്ങളാണ അവോൾ ഉണ്ടാക്കി
ആടുന്നത് ?

പാറുക്കുട്ടിഅമ്മ— കൊച്ചമ്മാളുനെക്കൊണ്ടാണ നാണിഏ
ട്ടത്തി പറയുന്നത്? അവളെ കെൎയ്യം എടുക്കാനും തൊ
ടാനും ഇല്ല ബഹു മോശംതന്നെ. അഞ്ചെട്ട ദിവ
സംമുമ്പെ ഒരു രാത്രി നട്ടപ്പാതിരക്ക അവിടെവെച്ച
രണ്ടു രഹസ്യക്കാരതമ്മിൽ തല്ലും പിടിയും ബഹുകല
ശലായിരുന്നു എന്ന കേട്ടു. നാണിഏട്ടത്തി അത
തന്നെ അല്ലെ പറവാൻ ഭാപിക്കുന്നത ?

നാണിഅമ്മ— അങ്ങിനെയും ഒന്നുണ്ടായിട്ടുണ്ടൊ ? അത
ഞാൻ കേട്ടിട്ടില്ല. ഇത അങ്ങിനെ ഉള്ളതൊന്നുമല്ല.
ഒരു പുതിയമാതിരിപ്പുറപ്പാടാണ.

ലക്ഷ്മി അമ്മ— ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരി ഇതൊന്നും അറിയാ
റില്ലെ?

പാറുക്കുട്ടി— അയാളറിഞ്ഞിട്ടെന്താണ? അറിയാഞ്ഞിട്ടെ
ന്താണ? അവൾക്ക ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിയെ ഒരു
പുല്ലോളം ബഹുമാനമില്ല. പുറത്തിട്ട
വാതിലടെക്കാറും കൂടി ഉണ്ടെന്നകേട്ടു. എന്നാൽ അ
യാൾക്കങ്ങനെയല്ല. കൊച്ചമ്മാളു എന്നുപറഞ്ഞാൽ
എമ്പ്രാന്തിരീടെ പ്രാണനാണ. "അമ്പലത്തിലിന്ന
[ 56 ] ശാന്തിക്ക പോണ്ട" എന്ന കൊച്ചമ്മാളു പറയുന്ന
തായാൽ അയാൾക്ക ആക്കാൎയ്യത്തിൽ അപ്പീ
ലില്ല. കൊച്ചമ്മാളുനെ എമ്പ്രാഞ്ഞിരിക്ക അത്ര ഉണ്ട
ഭ്രമം.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ — അതതന്നെയാണ ഇത്ര തോന്ന്യാസം. വല്ല
അടിച്ചുതളിക്കാരത്തികളെയൊ ദാസികളെയൊ രഹ
സ്യം പിടിച്ചു നടക്കുന്ന കണ്ട ശാന്തിക്കാരെയൊ
പട്ടന്മാരെയൊ പിടിച്ച സംബന്ധാക്കിച്ചാലുള്ള ഫ
ലമാണിതൊക്ക. വീട്ടിലുള്ള പുരുഷന്മാരെ ഇത്തിരി
ഭയം വേണം. അല്ലെങ്കിൽ ഭൎത്താവ് അല്പം ഉളുപ്പം
മാനവും ഉള്ളവനായിരിക്കണം.
ഇതരനണ്ടുമില്ലാത്ത
ദിക്കിൽ സ്രീകളുടെ നായാട്ടതന്നെയാണ. എന്ത
ല്ലാണ കാട്ടി കൂട്ടിയത?

നാണി അമ്മ— എനിക്ക ഇത് പറപാൻതന്നെ നാണായി
രിക്കുന്നു. ഇവളെന്തൊരു തെപിടിശ്ശിപ്പെണ്ണാണ?
എങ്ങിനെയാണ ഇതിനൊക്ക ധൈൎയ്യം വരുന്നത?

പാറുക്കുട്ടി— നാണി ഏട്ടത്തിക്ക അത് പറവാൻതന്നെ
നാണമായിരിക്കുന്നു. എനാൽ കൊച്ചുമ്മാളുന അ
തചെയ്യാനെത്ര നാണം വേണം? ഉണ്ടായ കഥ
യല്ലെ ? നാണിഏട്ടത്തി പിന്നെ മടിച്ചിട്ടെന്താണ?

നാണിഅമ്മ — ഇന്നലെ ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിക്ക ഏകാദശി
നോമ്പായിരുന്നു. അത കൊച്ചമ്മാളുന നല്ലതയി.

ലക്ഷ്മി അമ്മ— കൊച്ചമ്മാളുന ഏകാദശിനോമ്പില്ലയായി
രുന്നൊ? കൊച്ചമ്മാളുനെ ഏകാദശിനോൽക്കാതെ
ഏമ്പ്രാന്തിരി വിടാറില്ലെല്ലൊ ?

പാറുക്കുട്ടി — കൊച്ചമ്മാളുപക്ഷെ വിളക്കവെച്ച ഉടനെത
ന്നെ പാരണ കഴിച്ചിയിരിക്കും. അല്ലാഞ്ഞാലിതി
നൊക്കെ എങ്ങിനെയാണ തരം. പന്നിഎറച്ചി
[ 57 ] കണ്ടിട്ട പണ്ടഒരു സന്യാസിപ്രദോഷവ്രതം ഉപേ
ക്ഷിച്ച കഥ നാണിഏട്ടത്തി കേട്ടിട്ടില്ലായിരിക്കും.

നാണിഅമ്മ— നോമ്പുണ്ടായിരുന്നോ എന്തൊ— അതൊ
ന്നും എനിക്ക നിശ്ചയമില്ല. ഉണ്ടെങ്കിൽതന്നെ അത
എമ്പ്രാന്തിരിയെ ബൊദ്ധ്യം വരുത്താനെ ഉണ്ടായി
രുന്നുള്ളു. എമ്പ്രാന്തിരിക്ക ഇന്നലെ നോമ്പാണെ
ന്നുള്ള വിവരം അയ്യാപ്പട്ടര നേരത്തെതന്നെ അറി
ഞ്ഞിട്ടൂണ്ടായിരുന്നു.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— അയ്യാപ്പട്ടര അവിടെയും ചെന്ന വശായൊ
നാലയ്യായിരം ഉറുപ്പികയുടെ സ്വത്ത അപ്പാത്തരപ
ട്ടര അതി പ്രയത്നംചെയ്ത സമ്പാതിച്ചിട്ടുള്ളത മുഴു
വനും അയ്യാപ്പട്ടര കണ്ട പെണ്ണുങ്ങൾക്ക ഒന്നരയും
പട്ടക്കരയും വാങ്ങിക്കൊടുത്ത തീൎത്തു. ഇ
പ്പോൾ ഒരു കാശിനും ഗതിയില്ലാതായി. മഠവും
പറമ്പും ഇവിടുത്തെ ഗോപാലന ഇയ്യിടെ എഴുനൂ
റ്റമ്പത ഉറുപ്പികക്ക പണയമാണ. അതു കൂടാതെ
ഓരോരുത്തൎക്ക പത്തും അമ്പതും ആയിട്ട ഒന്നരണ്ടാ
യിരത്തിന്റെ സുമാറ വേറെയും കടമുണ്ട.

പാറുക്കുട്ടി— കൊച്ചമ്മാളു ഈയ്യിടെ ഒരുകൂട്ടം നാഗപടത്താ
ലിയും രണ്ട മൊഴവളയും പണിചെയ്യിച്ചിട്ടൊണ്ട.
ഇന്നാളൊരു ദിവസം അമ്പലത്തിൽ തൊഴാൻ വന്ന
പ്പോൾ കെട്ടിയൂകണ്ടു. പണി തരക്കേടില്ല. നാഗ
പടത്താലി അയ്യാപ്പട്ടര പണിചെയ്യിച്ച കൊടുത്ത
താണെന്ന കേട്ടു. മൊഴവള വേറെ ആരൊ ഒന്ന
രണ്ടാളകൂടി ഓഹരി ഇട്ട എടുത്ത ഉണ്ടാക്കിച്ചതാണ
പോൽ. ഇതുകൂടാതെ അവൾ അയ്യഞ്ചുറുപ്പിക ഒരു
കുറിക്കും വെക്കുന്നുണ്ട. ഇയ്യിടെ കൊച്ചമ്മാളൂന
നല്ല സമ്പാദ്യം ഉണ്ട. പത്ത ആയിരം ഉറുപ്പികെ
ടെ സ്വത്ത സമ്പാദിച്ചു.
[ 58 ] ലക്ഷ്മിഅമ്മ — പാറുക്കുട്ടിക്ക് ഈയ്ക്കിടെ ൟ വക അന്വേ
ഷിച്ച മനസ്സിലാക്കുന്ന പണിതന്നെയാണ. ഇ
ല്ലെ? നാട്ടിലെത്ര പെറ്റുങ്ങൾ രഹസ്യം പിടിക്കു
ന്നുണ്ട? ആരെല്ലാം ആഭരണം ഉണ്ടാക്കുന്നുണ്ട?
രാത്രികാലത്ത എവിടുന്നെല്ലാണ ആളുകൾ തല്ലം
പിടിയും കൂടുന്നത? നിണക്കിതെല്ലാം അന്വേഷി
ച്ചിട്ട എന്താ വേണ്ടത? കുളിക്കാൻ പോയാൽ ഇതാ
ണില്ലെ മടങ്ങിവരാനിത്ര താമസം?

പാറുക്കുട്ടി — ഞാനിതൊന്നും ആരോടും അന്വേഷിക്കാറി
ല്ല. ചിറക്കടവത്ത വെച്ച ചിലസമയം കുളിക്കാൻ
നരുന്ന സ്ത്രീകൾ അന്യോന്യം പറയുന്നത കേൾ
ക്കാറുണ്ട. എനിക്ക അത കേൾക്കാനും പാടില്ലെ
ന്നുണ്ടൊ? അപ്പോൾ ഞാനെന്താ ചെവിയും പൊ
ത്തി ഓടിക്കളയാനൊ?

ലക്ഷ്മിഅമ്മ —അതല്ല ഞാൻ പറഞ്ഞത്. താന്താങ്ങൾക്ക
ആവശ്യമില്ലാത്ത കാൎയ്യത്തിൽ പ്രവേശിക്കരുത.
ഓരൊത്തരുടെ നടപ്പും അവസ്ഥയും കണ്ടും കേട്ടും
അറിഞ്ഞാണ ആളുകൾ നന്നാവുന്നതും ചീത്തയാ
വുന്നതും, നി ചെറുപ്പക്കാരത്തിയാണ. അതുകൊ
ണ്ട ഞങ്ങൾ രണ്ടാളെക്കാട്ടിലും നിയാണ വളരെ
സൂക്ഷിക്കേണ്ടത.

പാറ്റക്കട്ടി— പലിയ ഏട്ടത്തി ഇങ്ങിന്റെ ഒക്കെയാണ പ
റയുന്നെങ്കിൽ ഞാൻ എനി ചിറയിൽതന്നെ കുളി
ക്കാൽ പോന്നില്ല. അല്ലെങ്കിൽ വലിയേട്ടത്തിയു
ടെ ഒന്നിച്ചപൊരാം.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— അതൊന്നും വേണ്ട. അനാവശ്യമായി അ
വരോടും ഇവരോടും യാതൊന്നും സംസാരിപ്പാൻ
പോകണ്ട. കുളിക്കാൻ പോയാൽ കുളികഴിച്ച ഇ
ങ്ങട്ട പോന്നോളണം.
[ 59 ] പാറുക്കുട്ടി— അത്രൊക്കെ ചെയ്തുവരാറുള്ളൂ. പക്ഷെ കേട്ട
വിവരമാണ ഞാൻ പറഞ്ഞത്. കാൎയ്യം അത് ശരി
യാണ. നാഗപടത്താലി ഉണ്ടാക്കിച്ചത നാട്ടോടെ
പ്രസിദ്ധാണ.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— അത എനിക്കും ഇല്ല സംശയം. ശങ്കരൻ
എമ്പ്രാതിരി വിചാരിച്ചാൽ രാത്രി അമ്പലത്തിൽ
നിന്ന വല്ലപലഹാരവും കംസികൊണ്ട കൊടുപ്പാ
നല്ലാതെ മറ്റ യാതൊര ഗതിയും ഇല്ല. വീട്ടിലെ
സ്വത്തിന്റെ വലുപ്പമൊ നമുക്കു നിശ്ചയമുള്ളതാ
ണല്ലൊ . ആ സ്ഥിതിക്ക ഇതെല്ലാം വല്ലവരും കൊ
ടുത്തതതന്നെ ആയിരിക്കണം, കൊച്ചമ്മാളൂന മറ്റ
എവിടുന്നാണ പണം? ഉണ്ണിയുടെ ഊര കണ്ടാല
റിഞ്ഞുടെ ഇല്ലത്തെ പുഷ്ടി?

നാണിഅമ്മ— "വല്ലവരും " എന്നുപറയെണ്ടുന്ന ആ
വശ്യമില്ല. എല്ലാം അയ്യാപ്പട്ടര തന്നെയാണു കൊ
കൊടുത്തത. അയ്യപ്പെട്ടൎക്ക കൊച്ചമ്മാളു നിമിത്തം യാ
തൊരു കടവും വന്നിട്ടില്ല- അതമുഴുവനും ഇന്നലെ
രാത്രി അയാൾക്ക് പലിശയോടുകൂടി കൊച്ചമ്മാളു മട
ക്കികൊടുപ്പിച്ചുപോൽ.

പാറുക്കുട്ടി— അത് നാണിഏട്ടത്തി പറഞ്ഞത ശുദ്ധപൊളി
യാണ. കൊച്ചമ്മാളുന എവിടുന്നാണു പണം. ഉ
ണ്ടെങ്കിൽ തന്നെ ഒരു കാശുപോലും അവൾ മടക്കി
കൊടുക്കുകയില്ല. ഇരിമ്പുകുടിച്ച വെള്ളം കാലാറി
ല്ലില്ലോ.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— പാറുക്കുട്ടിക്ക പറഞ്ഞാലും മനസ്സിലാകില്ലെ?
കൊച്ചമ്മാളു അവസാനം അയ്യാപ്പട്ടരെ ആട്ടിപ്പുറ
ത്താക്കിയൊ? എനി അയാൾ വിചാരിച്ചാൽ ഒ
ന്നും കൊടുപ്പാൻ നിവൃത്തി ഇല്ലെന്ന കണ്ടിട്ടായി
രിക്കാം.
[ 60 ] നാണി അമ്മ— പുറത്തുപൊവാൻ മാത്രമെ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടാ
യിരുന്നുള്ളൂവെങ്കിൽ കുറെ ഭേദമായിരുന്നുവെല്ലൊ.
അതും അതിന്റെ അങ്ങേപ്പുറം മറ്റചിലതു കൂടി
കഴിച്ചിട്ടാണ പറഞ്ഞയച്ചത.

പാറുക്കുട്ടി— കൊച്ചമ്മാളു പണവും പലിശയും കൊടുത്തു
എന്ന പറഞ്ഞപ്പോൾ ഞാനത നേരായിരിക്കണമെന്ന
വിശ്വസിച്ചു. ഇങ്ങിനത്തെ മറിമായം ആർക്കറിയാം.
വലിയേട്ടത്തിക്ക എത്രവേഗം മനസ്സിലായി!

നാണിഅമ്മ— അയ്യാപ്പാട്ടര കുറെ ദിവസമായിട്ട കൊച്ച
മ്മാളുവിന്റെ വലിയൊരു രഹസ്യക്കാരനാണ. ചാ
ക്കാട്ട കോമൻനായരും മെലെക്കാട്ട കുണ്ടുണ്ണിമെ
നൊനും പണ്ടെയുള്ള രഹസ്യക്കാരനാണത്രെ. മറ്റും
പലരും ഉണ്ടെന്നാണ. കേൾവി.

പാറുക്കുട്ടി— എനിക്ക കേട്ടത മതി. സംബന്ധത്തിന എമ്പ്രാ
ന്തിരി. രഹസ്യത്തിന്ന ഒരു നായര. പിന്നെ ഒരു
മേനോൻ. പോരെങ്കിലൊരു പട്ടരും. പെണ്ണ ചില്ലറ
ക്കാരിയല്ല. ഇതൊന്നും പോരാഞ്ഞിട്ട മറ്റ ചില
രും കൂടി ഊണ്ട പോൽ.

നാണിഅമ്മ— ഇത കേട്ടിട്ട നിണക്ക ഇത്രക്കെ ഉ
ണ്ടൊ? ൟ ദിക്കിൽ ചിലെടത്തെ കഥ വിചാരിച്ചാ
ൽ ഇതെന്തെങ്കിലും സാരമുണ്ടൊ? രണ്ടും നാലും സം
ബന്ധക്കാരും അഞ്ചും പത്തും രഹസ്യക്കാരും ഉള്ള
സ്ത്രീകൾ എത്ര ഉണ്ട? അങ്ങെക്കുടിലിലെ കഞ്ഞി
ക്കാവിന സംബന്ധക്കാരായിട്ട അഞ്ച നായന്മാ
രുണ്ട. അവർ തങ്ങളിൽ യോജിച്ചിട്ടാണത്രെ. ഇതു
കൂടാതെ ആറൊ ഏറൊ പേർ രഹസ്യ
ത്തിനും ഉണ്ടെന്ന കെട്ടു.
[ 61 ] പാറുക്കുട്ടി— ഇതൊക്കെന്റെ ചെവിക്ക പുത്തരിയായിരി
ക്കുന്നു. ഒരു സ്ത്രീയോട രണ്ട നാല പേർ കൂടി യോ
ജിച്ച സംബന്ധം നടത്തി വരുന്നതാണ ഇതിലെ
ല്ലാറ്റിലും വെച്ച രസികത്വം. നായ്ക്കളാണെങ്കിൽ
കൂടി തമ്മിൽ കടിപിടി കൂടും അത്രയും കൂടി ഉളുപ്പും
മാനവും ഇല്ലാത്ത ഈ വക ചേട്ടകളാണ സ്ത്രീകളെ
ഇത്ര താന്തോന്നികളാക്കി തീൎക്കുന്നത. ഇവി
ടെ നിന്ന വല്ല ദിക്കിലും മാറിപ്പാൎക്കുന്നതാണ
കുറെ ഭേദം. എന്നാൽ ൟഅവമാനമായ നടവ
ടികളൊന്നും കേൾക്കാതേയും കാണാതേയും എങ്കിലും
കഴിക്കാമായിരുന്നു.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— എന്നിട്ടൊ? എന്തല്ലാണ ഇന്നല രാത്രി
ഉണ്ടായത? എല്ലാരും കൂടി എച്ചിലില കണ്ട നായ്ക്കളെ
പ്പോലെ കടി പിണഞ്ഞുവൊ? കഷ്ടം! തുമ്പില്ലാ
ത്തരം ദിവസം പ്രതി വൎദ്ധിച്ചാണ കാണുന്നത്!.

നാണിഅമ്മ— എമ്പ്രാന്തിരി ഇന്നലെ വരില്ലെന്ന കണ്ടിട്ട
അയ്യാപ്പട്ടര നേരത്തെ തന്നെ പറഞ്ഞ ശട്ടം കെട്ടി
യിരുന്നു. അയാളുടെ പോക്കും വരവും കോമൻ
നായൎക്കും കുണ്ടുണ്ണി മേനോനും കുറെ നാളായിട്ട
ബഹു നീരസമാണത്രെ. പട്ടരെ പല വിധ
ത്തിലും പ്രഹരം കഴിച്ച വിടാൻ ഇവര തരം നോ
ക്കി ഇരിക്കയായിരുന്നു. രണ്ടാളും പുറമെ അതി
സ്നേഹമായിരുന്നതകൊണ്ട അദ്ദേഹത്തിന്ന ൟ
ഒര ശങ്ക തന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അയ്യാപ്പട്ടര
ശട്ടം കെട്ടിപ്പോയ വിവരം കോമൻ നായര എങ്ങി
നെയൊ മനസ്സിലാക്കീട്ട കുണ്ടുണ്ണി മേനോനെ
ആളെ അയച്ച വരുത്തി വിവരം ഒക്കെ പറഞ്ഞു
പട്ടരെ ചതിക്കാൻ വേണ്ടി പലതും ആലോചിച്ചു. [ 62 ] ഒടുവിൽ കൊച്ചമ്മാളൂനെ പറഞ്ഞ സ്വാധീനപ്പെ
ടുത്തി.

പാറുക്കുട്ടി— കഷ്ടം തന്നെ! കൊച്ചമ്മാളു ഇവരെകൊണ്ട
പട്ടരെ പ്രഹരവും കഴിപ്പിച്ചൊ? ഇവൾ എന്തൊര
രാക്ഷസിയാണ! നാഗപടത്താലി ഉണ്ടാക്കിച്ച കൊ
ടുത്തിട്ട എനിയും ഒരു മാസം തികഞ്ഞിട്ടില്ലെല്ലൊ.

നാണിഅമ്മ— കോമൻ നായരും കുണ്ടുണ്ണി മേനോനും
കൂടി അയ്യാപ്പട്ടര വരുന്നതിന്ന മുമ്പായിട്ട തന്നെ
അവിടെ എത്തി. ഓരോന്ന പറഞ്ഞു രസിച്ചും
കൊണ്ടിരിക്കുന്ന മദ്ധ്യെ നിശ്ചയപ്രകാരം ഏക
ദേശം പത്തുമണിക്ക അയ്യാപ്പട്ടരും എത്തി. പതിവ
പോലെ പുറത്തെ വാതിലിന്ന പതുക്കെ മുട്ടി. കൊ
ച്ചമ്മാളു മറ്റവര രണ്ടാളേയും അടുക്കിളിയിൽ
ആക്കീട്ട മെല്ലേ വാതിൽ തുറന്ന കൊടുത്തു. അയ്യാ
പ്പട്ടര അകത്ത കടന്നതിന്റെ ശേഷം വാതിലും
അടച്ച അകത്ത കടന്നതിന്റെ ശേഷം വാതിലും
അടച്ച തഴുതിട്ടു. അയാൾ കൊണ്ടുവന്നിട്ടുണ്ടായി
രുന്ന ദൊശയും വടയും കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ കയ്യിൽ
കൊടുത്തു. അറയിൽ കടന്നു തോൎത്തു മുണ്ടും വിരിച്ച
നിലത്തിരുന്നു. കൊച്ചമ്മാളു നേരം വയികിയ
തിന്ന പട്ടരെ കുറെ ശകാരിച്ചു. അയ്യാപ്പട്ടൎക്ക അത
കൎണ്ണാമൃതമായിരുന്നു. കൊച്ചമ്മാളു പിന്നെ ചിരി
ച്ചുംകൊണ്ട വെറ്റിലത്തട്ടെടുത്ത അയ്യാപ്പട്ടരുടെ
മുമ്പിൽ വെച്ച അടക്ക മുറിക്കാനാണെന്നുള്ള ഭാവ
ത്തിന്മേൽ “പിശ്ശാങ്കത്തി ഇല്ലെ” എന്നു ചോദിച്ചു.
നടക്കുന്ന ദിക്കിലൊക്കെയും ഒരു മടക്കക്കത്തിയും
കൊണ്ട നടക്കുന്ന ൟ ശനിപ്പിഴക്കാരൻ സ്വാമി
ഇന്നലെ കഷ്ടകാലം കൊണ്ട അത എടുത്തിട്ടുണ്ടാ
യിരുന്നില്ല. [ 63 ] പാറുക്കുട്ടി— കണ്ടാട്ടെ കൊച്ചമ്മാളൂന്റെ സാമർത്ഥ്യം.
പിശ്ശാങ്കത്തിയുണ്ടെങ്കിൽ അത മെല്ലെ വാങ്ങി സൂ
ക്ഷിക്കണം എന്ന വിചാരിച്ചിട്ടാണ. അടക്ക മുറി
ക്കാനാണെന്ന പറഞ്ഞത ശുദ്ധ നുണയാണ— മൊര
ച്ചിക്കള്ളത്തി തന്നെ.

നാണിഅമ്മ— പിശ്ശാങ്കത്തിയില്ലെന്ന പറഞ്ഞപ്പോൾ
അവൾ അയ്യാപ്പട്ടരെ പിന്നെയും ഒരുപടി ശകാ
രിച്ചു— “വല്ല ദിക്കിലും പോകുമ്പോൾ എന്തെങ്കിലും
ഒരായുധം കൂടി കയ്ക്കൽ വേണ്ടതല്ലെ?” എന്ന പറ
ഞ്ഞു കുറെ കളിയടക്ക എടുത്ത വെറ്റിലത്തട്ടിലിട്ട
കൊടുത്തു. “സ്വാമി മുറുക്ക കഴിക്കുമ്പഴെക്ക ഞാൻ
അടുക്കിളയിൽനിന്ന കുറെ വെള്ളം കൂട കൊണ്ടുവ
രട്ടെ” എന്ന പറഞ്ഞ വിളക്കും എടുത്ത അടുക്കിളയി
ലേക്കു പോയി— അയ്യാപ്പട്ടർ കൊച്ചമ്മാളൂനേയും
നോക്കിക്കൊണ്ട അറയുടെ ഉമ്മറപ്പടിയിന്മേലും
കുത്തിരുന്നു. അടുക്കിളയിലെത്തിയ ഉടനെ വിളക്ക
കെട്ടുപോയി എന്ന ഭവത്തിൽ കൊച്ചമ്മാളു അത
ഊതിക്കളഞ്ഞു. പട്ടൎക്ക അത വലിയ പരിഭ്രമമായി.
കൊച്ചമ്മാളു ഇരുട്ടത്ത വല്ലതും തടഞ്ഞ വീഴുകയൊ
വല്ലതിനോടും തല തട്ടിപ്പോകുയൊ ചെയ്യും എന്ന
ഭയപ്പെട്ട അയ്യാപ്പട്ടരും ക്ഷണത്തിൽ അടുക്കിള
യിൽ എത്തി– കൊച്ചമ്മാളൂനെ തപ്പിത്തുടങ്ങി. അവ
ളപ്പോൾ ഒരു വാതിലിന്റെ മറവിൽ പതുങ്ങിനി
നിന്നുകളഞ്ഞു— അയ്യാപ്പട്ടര തപ്പിത്തപ്പി ഒടുവിൽ ചെ
ന്ന പിടിച്ചത കോമൻ നായരെയാണ. കോമൻ
നായര അയ്യാപ്പട്ടരുടെ കുടുമ്മ ചുറ്റിപ്പിടിച്ച പിര
ടിക്ക രണ്ടു മൂന്നു തല്ലുമ്പഴക്ക സഹായത്തിന്നു കണ്ടു
ണ്ണിമോനോനും വന്നു കൂടി. രണ്ടാളും കൂടി പട്ടരെ
[ 64 ] ഒരു പടി തല്ലി. ഉടുത്ത സോമനും പറച്ച ചീന്തി
യാതൊര വസ്ത്രബന്ധവും കൂടാതെ ഒടുവിൽ തൂക്കി
യടുത്ത വടക്കെ മുറ്റത്തെ എച്ചിൽ കുഴിയിൽ വലി
ച്ചിട്ടു. വാതിലും അടച്ച കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ കയ്യും
പിടിച്ച അറയിലേക്ക ചെന്നു. വിളക്കും കൊളു
ത്തി ദോശയും വടയും എടുത്ത മൂന്ന പേരും കൂടി
ഓരോന്ന പറഞ്ഞ ചിരിച്ച തിന്നാൻ തുടങ്ങി.
അയ്യാപ്പട്ടർ എച്ചിൽ കുഴിയിൽ കുറെ നേരം കിടന്ന
തിന്റെ ശേഷം ഒരു വിധെന ഉരുണ്ടു പിരണ്ടു
എഴുനീറ്റ അടികൊണ്ട വേദനയൊടും വല്ലവരും
കാണുമെന്നുള്ള നാണത്തോടും മരണ ഭയത്തോടും
കേവലം നഗ്നനായിട്ട ഓട്ടം തുടങ്ങി. ഇടവഴി
യിൽ ചാടുമ്പഴക്ക അവിടെ ഈ സാധുവിന ഇതി
ലധികം പൊറുതിമുട്ടായി. കോമൻ നായരുടെ ഉപ
ദേശപ്രകാരം ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ വരവും കാത്ത പച്ച
ച്ചാണകം ഉരുട്ടി കയ്യിൽ പിടിച്ചുംകൊണ്ട ഒളിച്ച
നിന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്ന ചില പോക്കിരിപ്പിള്ളര പി
ന്നാലെ ഓടി ചാണകം കൊണ്ട കാർൎക്കോടകനെ
എറിയും പോലെ എറിഞ്ഞു ആൎപ്പും വിളിയും കൂട്ടി.
ചിറയുടെ നാലു ഭാഗത്തും കിടന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്ന
കാളകളും പശുക്കളും ഈത്തിരക്കും കോലാഹലവും
കേട്ടു പേടിച്ച അങ്ങട്ടും ഇങ്ങട്ടും പാച്ചിലായി. നാലു
പുറത്തും ഉള്ള ആളുകൾ ഈ നിലവിളിയും ആൎപ്പും
കേട്ട മണ്ടി വന്നപ്പോൾ മുമ്പിൽ നഗ്നരൂപനായ
അയ്യാപ്പട്ടരും പിന്നാലെ പത്തു പതിനഞ്ച കുട്ടികളും
കൂടി ഓടുന്നത കണ്ട ഇതോടെ കള്ളനാണെന്ന
വിചാരിച്ച “കള്ളനിതാ—കള്ളനിതാ—പിടിച്ചൊ— പിടി
[ 65 ] ച്ചൊ” എന്ന വിളിച്ചു പറഞ്ഞുംകൊണ്ട അവരും
ഇവരുടെ പിന്നാലെ തിരക്കിട്ട പാഞ്ഞു. ആകപ്പാ
ടെ സകലരും അറിഞ്ഞു വശായി. അയ്യാപ്പട്ടര
അന്യായം കൊടുപ്പാൻ ഇന്ന രാവിലെ മജിസ്ത്രേട്ട
കോടതിക്ക പോയിരിക്കുന്നു പോൽ. ചിറയുടെ
ചുറ്റും ഇന്ന ൟ ഒരു വർത്തമാനം കൊണ്ട പറഞ്ഞ
രസിക്കുന്നവരെ അല്ലാതെ മറ്റാരേയും കണ്ടില്ല.

പാറുക്കുട്ടി –എന്റെ അമ്മെ—എനിക്ക കേട്ടതെ മതി—
കൊച്ചമ്മാളു സാമാന്യക്കാരത്തിയല്ല—രാജ്യം വഷ
ളാക്കാൻ പെരുത്ത വേണോ? ഇങ്ങിനത്തെതൊന്ന
പോരെ?

ലക്ഷ്മിഅമ്മ—കഷ്ടം തന്നെ—ആ സാധു പട്ടൎക്ക എത്ര
തല്ലും കുത്തും കിട്ടീട്ടുണ്ടായിരിക്കണം ൟ വക
തേവിടിശ്ശികളെ നാട്ടിൽ വെച്ചേക്കരുത. അറത്ത
ബലി കഴിച്ച കളയാണ വേണ്ടത.

നാണിഅമ്മ—എന്താണേട്ടത്തീ കാലം എല്ലാ പിഴച്ചാണ
കാണുന്നത്. വീട്ടിലുള്ള പുരുഷന്മാരുടെ ആണല്ലാ
ത്തരം കൊണ്ടാണ ഇപ്രകാരം ഉണ്ടാവാനിട
വരുന്നത. പുരുഷന്മാരെ അല്പം ശങ്കയുണ്ടെങ്കിൽ
സ്ത്രീകൾക്ക ഒരിക്കലും ഈ വിധം ചെയ്വാൻ ധൈ
ൎയ്യമുണ്ടാകുന്നതല്ല. എന്നാൽ ചിലേടത്ത പുരുഷ
ന്മാര തന്നെയാണ പോൽ ഈ വിധം നടവടിക
ൾക്ക സഹായം നിന്ന വരുന്നത. "മോന്തായം
വളഞ്ഞാൽ അറുപത്തനാലും വളയും” എന്ന കാര
ണവന്മാർ പറഞ്ഞത ശരിയായിട്ടുള്ളതാണ.

പാറുക്കുട്ടി—എനിക്ക ഇതെല്ലാം കേട്ടിട്ട പേടിയാകുന്നു.
കൊച്ചമ്മാളു എനി എങ്ങിനെയാണ മനുഷ്യന്മാരു
ടെ മുമ്പിൽ കൂടി നടക്കുന്നത്. കഷ്ട ! ഒരു നല്ല
[ 66 ] പെൺകിടാവ ഇങ്ങിനെ വഷളായിപ്പോയല്ലൊ!
ൟ ജ്യേഷ്ടക്ക എനി തൂങ്ങിച്ചത്തകളയുന്നതാണ
നല്ലത. ഇതിനെല്ലാം ധൈൎയ്യം വരുന്നത വലിയ
ആശ്ചൎയ്യം തന്നെ. പെറുക്കി നടന്നാലും വേണ്ടില്ല.
വല്ലവരുടെ മുറ്റം അടിച്ചാലും വേണ്ടില്ല. ൟവക
ക്കൊന്നും മനസ്സ വരാതിരിക്കട്ടെ ൟശ്വര.

ലക്ഷ്മി അമ്മ—പെൺകുട്ടികളായാൽ ആദ്യം തന്നെ നല്ല
അടക്കവും മൎയ്യാദയും പഠിപ്പിക്കണം. കണ്ടവരുടെ
കഴുത്തിൽ കയറി കളിക്കാൻ വിടരുത അതിന ഒന്നാ
മത അഛൻമാൎക്ക തെല്ല വക തിരിവാന കാൎയ്യമാ
യിട്ട വേണ്ടത. രണ്ടാമത വീട്ടിലുള്ള പുരുഷന്മാ
രുടെ കണ്ണും ചെവിയും കുറെ നന്നായിരിക്കണം
കണ്ട തെമ്മാടികളെ പിടിച്ച സംബന്ധം വെപ്പി
ക്കരുത. തോന്യാസം വല്ലതും കണ്ടാൽഅന്നന്നേരം
തന്നെ നല്ല അമൎച്ച കൊടുക്കണം. എന്നാൽ ൟ
വക യാതൊന്നും കാണ്മാനൊ കേൾപ്പാനൊ സംഗ
തി വരുന്നതല്ല.

പാറുക്കുട്ടി— അതൊക്കെ ശരി തന്നെ. എന്നാൽ ഇതെല്ലാം
ആകപ്പാടെ വിചാരിച്ച നോക്കുമ്പോൾ എനിക്ക
വലിയൊര സംശയമായിരിക്കുന്നു. വലിയേട്ടത്തി
നേരത്തെപ്പോലെ ദ്വേഷ്യപ്പെട്ടില്ലെങ്കിൽ ഞാൻ
അത എന്താണെന്ന പറയാം.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ—എന്താണ നിണക്ക ഒരു വലിയ സംശയം
വന്നത? കാൎയ്യം പറയുന്നതിന്ന ദ്വേഷ്യപ്പെടാനു
ണ്ടൊ? പറഞ്ഞൊളു.

പാറുക്കുട്ടി— ഈ വകക്കാൎയ്യത്തിൽ സ്ത്രീപുരുഷന്മാരെ ഒരു
പോലെ തെറ്റുകാരാണ. എന്നാൽ സ്ത്രീകളെ മാത്ര
മാണ നിഷ്കർഷിച്ചും പരിഹസിച്ചും കാണു
[ 67 ] ന്നത്. സൂക്ഷ്മം വിചാരിച്ചാൽ പുരുഷന്മാരെയാണ
അധികം കുറ്റം പറയണ്ടത. അത ചെയ്ത കാണു
ന്നില്ല. ഇത കേവലം അന്യായവും അനീതിയും
അല്ലെ.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— കാൎയ്യത്തിന്റെ പരമാൎത്ഥം വിചാരിച്ചാൽ
രണ്ടു കൂട്ടരും അപരാധികൾ തന്നെ. എങ്കിലും
സ്ത്രീകളുടെ തുമ്പില്ലാത്തരം കൊണ്ടു അവർ മാത്ര
മല്ല. അവരുടെ വംശം മുഴുവനും കൂടി ചീത്തിയായി
പ്പോവാൻ ഇടയുണ്ടെന്ന കണ്ടിട്ട പണ്ടുള്ള മഹാ
യോഗ്യന്മാർ സ്ത്രീകളെയാണ അധികമായി നിഷ്ക്ക
ൎഷിച്ചിട്ടുള്ളത. പുരുഷൻ ആ വക യാതോര അശു
ദ്ധിയും ഇങ്ങട്ട സ്വീകരിക്കത്തക്ക ഒരു പാത്രമല്ല
. അഥവാ ഉണ്ടെങ്കിൽ തന്നെ പ്രായശ്ചിത്തം മുത
ലായത കൊണ്ട ശുദ്ധി വരുത്താവുന്നതുമാണ. എ
ന്നാൽ സ്ത്രീകളുടെ നേരെ വിപരീതമായിട്ടാണ.
അവർ സ്വീകാര പാത്രമായ്ത കൊണ്ട അത ഒരു
വിധത്തിലും ശുദ്ധീകരിപ്പാൻ പ്രയാമമായിട്ടുള്ള
താണെന്ന മാത്രമല്ല അത നിമിത്തം ദുഷ്പ്രജകൾ
വൎദ്ധിച്ച വംശം മുടിഞ്ഞു പോവാനും കൂടെ ഇട
യുണ്ട. ഇതെല്ലാം വിചാരിച്ചിട്ടാണ സ്ത്രീകളെ
പ്രത്യേകിച്ച നിൎബന്ധിച്ചിട്ടുള്ളത.

പാറുക്കുട്ടി— ൟ സംഗതി ഒരു മതിയായ സമാധാനമാ
ണെന്ന എനിക്ക തോന്നുന്നില്ല. സ്ത്രീകളായിരുന്നു
പണ്ടത്തെ സ്മൃതികൎത്താക്കന്മാരെങ്കിൽ അവർ
നിശ്ചയമായിട്ടും പുരുഷന്മാരെ ആയിരുന്നു അധി
കം നിർബന്ധിക്കുന്നത. എല്ലാ വഷളത്വവും പുരുഷ
ന്മാരാണ ഉണ്ടാക്കി തീൎക്കുന്നത. പുരുഷന്മാൎക്ക സ്ത്രീ
കളെക്കാൾ എല്ലാ സംഗതികൊണ്ടും അധികം വക
[ 68 ] തിരിവുണ്ടെന്നല്ല വെച്ചിട്ടുള്ളത. ഗുണദോഷ
ജ്ഞാനം, വേണ്ടത്തക്ക വിദ്യാഭ്യാസം, കൌശലം,
വാക്കസാമൎത്ഥ്യം ഇതെല്ലാം അവർക്കാണ വളരെ
അധികം ഉള്ളത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും സഞ്ചരിച്ചും
പല യോഗ്യന്മാരുമായി സഹവാസം ചെയ്തും
പല അനീതികളും അക്രമങ്ങളും കണ്ടും കേട്ടും അറി
ഞ്ഞ വേണ്ടത്ര അറിവ സമ്പാദിക്കുവാനും അത
മൂലം വേണ്ടാത്ത അഴിമതികളെ അകറ്റി നേർ
വഴിയിൽ കടന്ന മൎയ്യാദപ്രകാരം പ്രവൃത്തിപ്പാനും
പുരുഷന്മാൎക്ക എല്ലാംകൊണ്ടും നല്ല തരമുണ്ട. സ്ത്രീക
ൾക്ക ആ വക യാതോരു പരിചയത്തിന്നാകട്ടെ
സഹവാസത്തിന്നാകട്ടെ അശേഷം അവസരവും
സ്വാതന്ത്ര്യ വും പുരുഷന്മാർ കല്പിച്ചിട്ടില്ല. അതുകൊ
ണ്ട മിക്ക സ്ത്രീകളും മൂഢന്മാരാണെന്നും തീൎച്ചതന്നെ
യാണ. ബുദ്ധിയും സാമൎത്ഥ്യവും ഉള്ള ആളുകൾ
യുക്തിയുക്തമായി സംസാരിക്കുന്നത കേൾക്കുമ്പോ
ൾ ബുദ്ധി കുറഞ്ഞ ജനം അത ശരിയാണെന്ന
വിശ്വസിച്ച അന്ധാളിച്ചു പോകുന്നതും സാധാര
ണയാണ. എന്നാൽ പുരുഷന്മാർ ഈ വക തോ
ന്യാസത്തിന്നും വഷളത്വത്തിന്നും പോകരുതെന്ന
തീച്ചപ്പെടുത്തിക്കളയുന്ന പക്ഷം രാജ്യത്തിൽ പി
ന്നെ എങ്ങിനെയാണ വ്യഭിചാരം ഉണ്ടാകുന്നത?
സ്ത്രീകളെ വഷളാക്കിത്തീർത്ത വ്യഭിചാരം മുഴുവനും പുരുഷ
ന്മാരാണ്. സ്ത്രീകൾ സ്വതെ യാതോരു പരിച
യവും ഇല്ലാതെ പുരുഷന്മാരുടെ വാക്ക കോട്ടു മലച്ച
പൊകത്തക്ക മഹാ സാധുക്കളല്ലെ? പാല തക്കിടിയും
പറഞ്ഞ വിശ്വസിപ്പിച്ച അറിവില്ലാത്ത ഇവ
[ 69 ] റ്റയെ വഞ്ചിച്ച അനൎത്ഥക്കുഴിയിൽ ചാടിക്കുന്ന
പുരുഷന്മാരാണ അറ വഷളന്മാർ. ഒന്നും അറി
യാത്ത ഈ സാധുക്കളെപ്പിടിച്ച ചക്രം തിരിക്കുന്ന
ൟ വകക്കാൎക്ക കുറ്റമില്ല. സ്ത്രീകൾക്കാണ സകല
ദൂഷ്യവും. ഇത മഹാ അന്യായം തന്നെ. അറിവും
യോഗ്യതയും എത്രൊക്കെ ഒരു പുരുഷന വർദ്ധിക്കു
ന്നുവൊ അത്രൊണ്ട അവന്ന വ്യഭിചാരവും അധി
കമായിട്ടാണ കാണുന്നത. എന്നാൽ ഈവക യാ
തോരു ദൂഷ്യവും ഇല്ലാത്ത യോഗ്യന്മാരായ പുരുഷന്മാർ
ദുൎല്ലഭം ഇല്ലെന്ന ഞാൻ പറയുന്നില്ല. ആ വകക്കാർ
സ്ത്രീകളുടെ കൂട്ടത്തിലും ധാരാളമുണ്ട. പക്ഷെ അധി
ക പുരുഷന്മാരും ശുദ്ധമെ വികൃതികളാണ. ചിലർ
ചെയ്യുന്ന വഷളത്വം അവരുടെയ സാമൎത്ഥ്യം കൊ
ണ്ടത്ര പ്രകാശിക്കുന്നില്ലായിരിക്കാം അത സാര
മില്ല. വഷളത്വം ചെയ്യുന്നുണ്ടൊ എ്ന മാത്രമെ
നോക്കേണ്ടതുള്ളൂ. അറിവുണ്ടായിട്ടും ഈ വക തോ
ന്ന്യാസം ചെയ്യുന്നതല്ലെ അധികമായ കുറ്റം?
സ്ത്രീകൾ വ്യഭിചരിക്കുന്നു. അത നേര തന്നെ.
ആരാണ് വ്യഭിചരിപ്പിക്കുന്നത? അറിവും യോഗ്യ
തയും തികഞ്ഞ മഹാനുഭാവന്മാരാണന്ന നടി
ക്കുന്ന പുരുഷന്മാരല്ലെ? പുരുഷന്മാർകൂടാതെ സ്ത്രീ
കൾക്ക വ്യഭിചരിപ്പാൻ കഴികയില്ലെന്നുള്ളത തീൎച്ച
യാണ. എന്നാൽ ചില പുരുഷന്മൎക്ക അതും ആവ
ശ്യമില്ലെല്ലോ. അവര എടുക്കുന്നത തൊഴിലല്ലെ?
എന്തെല്ലാം മാതിരി തോന്ന്യാസങ്ങളാണ ചില പരമ
യോഗ്യന്മാർ ചെയ്ത വരുന്നത. യോഗ്യത കൂടും
തോറും ആഭാസത്വം വൎദ്ധിച്ചാണ കാണുന്നത
എനിയും ഒരു ഭേദമുണ്ട. സ്ത്രീ എത്ര തന്നെ കുലടയാ
[ 70 ] യായാലും രാത്രി കാലത്ത പുരുഷനെ അന്വേഷിച്ചു
കൊണ്ട അങ്ങ ചെന്ന കാണുന്നില്ല. പുരുഷൻ ഇ
ങ്ങട്ട വന്ന പല വിദ്യായും പ്രയോഗിച്ച പാട നട
ക്കയല്ലെ ചെയ്യുന്നത് തെല്ലൊരടക്കവും മൎയ്യാദയും
ഗുണദോഷജ്ഞാനവും സമജീവികളിൽ സ്നേഹവും
പുരുഷന്മാൎക്കുണ്ടെങ്കിൽ വ്യഭിചാരം എന്ന ശബ്ദം
രാജ്യത്തിൽനിന്ന ഓടിപ്പോയ്ക്കളയും. അത കൊണ്ട
സ്ത്രീകളെ ദുഷിച്ചു പറയുന്ന പുരുഷന്മാർ തന്നെ
യാണ അവരെ വഷളാക്കി തീൎക്കുന്നത. വലിയേട്ട
ത്തിക്കഎന്ത തോന്നുന്നു.

ലക്ഷ്മിഅമ്മ—നീ പറഞ്ഞത ഏതാണ്ട ശരി തന്നെയാണ
എന്നാൽ ഈത പോലെ തന്നെ മറ്റെ ഭാഗവും പറ
യുമ്പോൾ സകല ദൂഷ്യവും സ്ത്രീകളിലാണെന്ന കാ
ണണം. ഏതായാലും നോം പറയുന്നതിന്ന വില
യില്ല. പുരുഷ്ന്മാരെ ദൂഷ്യം പറഞ്ഞുംകൊണ്ടു നാം
വഷളത്വം ചെയ്യേണമെന്നുണ്ടൊഅവരുടെ
നിലക്കു നിന്ന കളഞ്ഞാൽ ഈ വക യാതൊരാക്ഷേ
പത്തിന്നും പിന്നെ ഇട വരുന്നതല്ല. സ്ത്രീകളായ
നോം ആണ പ്രത്യേകിച്ചും സൂക്ഷിക്കേണ്ടത.

ഇവർ ഇങ്ങിനെ അന്യോന്യം സംസാരിച്ചു കൊണ്ടി
രിക്കുന്ന മദ്ധ്യെ ഗോപാലമേനവൻ എത്തി പടിപ്പുര
യിൽനിന്ന ആരെയോ വിളിക്കുന്നത കേട്ടു. മൂന്നു പേരും
അപ്പോൾ തന്നെ സംസാരം നിർത്തി ബദ്ധപ്പെട്ട എഴു
നീറ്റ അവരവരുടെ ഒരൊ പ്രവൃത്തിക്ക വെണ്ടി ഒരൊ
വഴിക്ക പോയി.
[ 71 ] അഞ്ചാം അദ്ധ്യായം.
രണ്ട നമ്പൂതിരിമാരും മീനാക്ഷി
ക്കുട്ടിയുടെ വരവും.

സ്പടികസങ്കാശമായ ജലംകൊണ്ട പരിപൂൎണ്ണമായിനി
ല്ക്കുന്ന കനകമംഗലും ചിറയുടെ വടക്കുഭാഗത്ത അതി
വിശേഷമായ തണലൊടകൂടി അത്യന്തം ശോഭായമാന
മായ ഒരു വലിയ അശോകമരം ഉണ്ട. നാം ഇപ്പോൾ
പ്രസ്താവിപ്പാൻ പോകുന്ന സംഗതികൾ സംഭവിച്ച കാ
ലത്തെ ഈ അശോകം ഉണ്ട. നാം ഇപ്പോൾ
പ്രസ്താവിപ്പാൻ പോകുന്ന സംഗതികൾ സംഭവിച്ച കാ
ലത്തെ ഈ അശോകം ശോണവർണ്ണങ്ങളായ അനവധി
പുഷ്പങ്ങളെകൊണ്ടും രക്തവവൎണ്ണമായ കിസലയങ്ങളെകൊ
ണ്ടും പരിവൃതമായി മധുപാനമത്തന്മാരായി മുരളുന്ന അ
നേകായിരം വണ്ടുകളെക്കൊണ്ട പരിശോഭിതമായിരുന്നു.
അതിസുഖമായി കാറ്റുകൊണ്ട സന്തോഷിച്ചിരിക്കത്ത
ക്കവണ്ണം ഭംഗിയിൽ അതിന്ന തറകെട്ടിയിരിക്കുന്നത
കൊണ്ട ഉഷ്ണകാലത്തിൽ അതിന്റെ ചുമട്ടിൽ വന്ന കൂടു
വാൻ ജനങ്ങൾക്ക ബഹുകൌതുകവും ആഹ്ലാദവും ഉണ്ട.
സമീപത്ത അതി മനോഹരമായ ഒരു ചിറകൂടി ഉള്ളതു
കൊണ്ട ഇവിടെ വന്നുനില്ക്കുന്ന രസികന്മാൎക്ക അളവി
ല്ലാത്ത മനഃപ്രീതിക്കും അത്യത്ഭുതകരമായ അനേകം കാഴ്ച
ക്കും നേരംപോക്കിന്നും ഇത നല്ലൊരു താവളമായി തീ
ൎന്നിരിക്കുന്നു. വിശേഷിച്ച യാതൊരു പ്രവൃത്തിയും ഇ
ല്ലാത്ത സരസന്മാരായ ചെറുപ്പക്കാർ നേരം നാലമണി
യായാൽ ഇവിടെ എത്താതെ ഇരിക്കമാറില്ല. ചക്ഷുഃപ്രീ
തിക്ക ഇത്ര തരമുള്ള മറ്റൊരു സ്ഥലം ഈ ദിക്കിൽ കാണ്മാ
ൻ പ്രയാസം. ചറക്കടവുകളിൽ നീളെ അതിമനോഹര
മായ കാർമേഘവും അനവധി മത്സ്യങ്ങളും വികസിച്ച
[ 72 ] നില്ക്കുന്ന താമരപ്പൂക്കളും വിലമതിപ്പാൻ പാടില്ലാത്ത
കനകച്ചെപ്പുകളും അതിശീതളങ്ങളായ കദളിവാഴകളും
മറ്റും നിരവധി വിശിഷ്ഠസാധനങ്ങൽ കണ്ടും രസിച്ചും
കാലയാപനം ചെയ്വാൻ ഭാഗ്യശാലികളായ പുരുഷന്മാർ
ഇവിടെ വന്നു കാത്തുനില്ക്കുക പതിവാകുന്നു. ഇത്ര മ
നോഹരമായ ഈഅശോകത്തിന്റെ കീഴിൽ ഒരുദിവസം
ഏകദേശം നാലരമണി സമയത്ത പരമശൃഗാരികളായ
രണ്ട തരുണപുരുഷന്മാർ നിൽക്കുകയായിരുന്നു. അവ
രിൽ ഒരാൾക്ക സുമാർ ഇരിപത്തഞ്ച വയസ്സും മറ്റെ ആ
ൾക്ക ഇരിപത്തിരണ്ട വയസ്സും പ്രായമുണ്ട. കണ്ടാൽ
ബഹു കോമളന്മാരും തങ്ങളുടെ സൌന്ദൎയ്യം ലേശം അഴു
ക്കും ചേറും പുരളാതെ നല്ലവണ്ണ തുടച്ച മിനുക്കിക്കൊണ്ട
നടപ്പാൻ വേണ്ടതിലധികം പ്രാപ്തന്മാരുമാണ. രസിക
ന്മാരാണെന്ന ഇവരുടെ ഇപ്പോഴത്തെ പുറപ്പാടകണ്ടാൽ
തന്നെ ആരും ഒരു സൎട്ടിഫിക്കെറ്റ കൊടുക്കാതിരിക്കയില്ല.
വിലയേറിയ ഓരോ പട്ടക്കരപ്പാവതന്നെയാണ രണ്ട
പേരും ചുറ്റീട്ടുള്ളത. അലകക്ിന്റെ ഗുണവും വെണ്മയും
പറയേണ്ടതില്ല. ബഹു വിശേഷമായിരിക്കുന്നു. ചുറ്റി
യ പാവുമുണ്ടിന്റെ നൈൎമ്മല്യംകൊണ്ടും രൂപസൌന്ദൎയ്യ
ത്തിന്റെ അനുപമമായ പ്രകാശാധിക്യംകൊണ്ടും ഇവ
രുടെ കീഴെയുള്ള എല്ലാ അവയവങ്ങളും വളരെ നല്ലവണ്ണം
ദൂരത്തുനിന്നുതന്നെ കാണ്മാൻ കഴിയും. അമ്പലപ്പുഴെനിന്ന
പ്രത്യേകം പറഞ്ഞുണ്ടാക്കി വരുത്തീട്ടുള്ളതും മുട്ടിന്റെ പി
ൻഭാഗം നാലുവിരൽ താഴത്തോളം എത്തിനില്ക്കത്തക്ക
നീളമുള്ളതും ആയ കൌപീനത്തിന്റെ പലമാതിരിക്കുറി
കളും കരകളും കണ്ണാടിയിൽ വെച്ചിട്ടുള്ള നല്ല ചിത്രം പോ
ലെ പ്രകാശിച്ചു നിൽക്കുന്നതുകണ്ടാൽ ഇവരുടെ
[ 73 ] യോഗ്യതയെപ്പറ്റി പിന്നെ യാതൊന്നും പറയേണ്ടതില്ല.
നെറ്റിയുടെ മദ്ധ്യത്തിൽ ചന്ദനംകൊണ്ട അതി ഭംഗി
യിൽ വൃത്താകാരമായ ഒരു ചെറിയ തറയുണ്ടാക്കി നടുവിൽ
കൃഷ്ണവർണ്ണത്തിലുള്ള ഓരോ പൊട്ട തൊട്ടിരിക്കുന്നു. അത്യ
ന്തം പുഷ്ടിയും നീളവുമുള്ള കുടുമ പകുതി മദ്ധ്യത്തിൽ
വാലിട്ട പവിത്രകെട്ടി പിൻഭാഗത്തോട്ട മറിച്ചിട്ടിരി
ക്കുന്നു, ചുറ്റിയതരത്തിൽതന്നെയുള്ള ഓരോ പട്ടക്കര
നിവൃനീളത്തിൽ ഞെറിഞ്ഞ വലത്തെച്ചുമലിൽ ഇരുഭഗ
വും തൂക്കിയിടുകയും ചെയ്തിരിക്കുന്നു. ഇഷ്ടാനുസരണം
മടക്കുവാനൊ നിവൃത്തുവാനൊ സാമാന്യത്തിലധികം ബു
ദ്ധിമുട്ടത്തക്കവണ്ണം വിരലിന്മേൽ നിറച്ചും പല മാതിരി
സ്വർണ്ണമോതിരങ്ങൾ ഇട്ടിരിക്കുന്നു. അതിമനോഹരമായി
ചായമിട്ട ഓരോവടി രണ്ടുപേരും കയ്യിൽപിടിച്ച കൂടക്കൂടെ
വീശിക്കൊണ്ടിരിക്കയും ചെയ്യുന്നു. കോമാളി വേഷംകെട്ടി
ഞെളിഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന ൟ വിദ്വാന്മാർ ആരായിരിക്കാം
എന്ന വായനക്കാർ വൃഥാ പരിഭ്രമിച്ച പോകരുത. ൟ
വകലക്ഷണം ഏതാണ്ട കേൾക്കുമ്പൊഴെക്കതന്നെ മിക്ക
പേൎക്കും മനസ്സിലാക്കാവുന്നതാണ. പൂരം മുതലായ ഉത്സ
വം കണ്ടിട്ടുള്ള എന്റെ വായനക്കാൎക്ക വളരെ ക്ഷണനേര
രംകൊണ്ട അറിവാൻ പ്രയാസമില്ല. ൟ അച്ചിലുള്ള
അനേകം രസികന്മാരെ ആ വക സ്ഥലത്ത ധാരാളം കാ
ണ്മാൻ കഴിയുന്നതാണ. ഇതകൊണ്ട ഒന്നും പോരെയെ
ങ്കിൽ ഇവരുടെ കഴുത്തിൽ ബ്രാഹ്മീയമായ തേഃപുഞ്ജ
ത്തെ പ്രകാളിപ്പിക്കുന്ന യജ്ഞസൂത്രവും കൂടെ ഉണ്ടെന്ന
ഞാൻ തന്നെ പറഞ്ഞുകളായം.

ഇതിൽ ഒന്നാമത്തെ സുന്ദരൻ കന്മനക്കൽ കുബേ
രൻ എന്ന തിരുനാമമായ ചെറിയ നമ്പൂതിരിപ്പാടും രണ്ടാ
[ 74 ] മത്തെ അഴകരാവണൻ കരുവാഴനമനക്കൽ പുരുഹൂതൻ
എന്ന രണ്ടാംകൂറ നമ്പൂതിരിപ്പാടും ആകുന്നു. മലയള
രാജ്യത്തിൽ പണ്ടുപണ്ടെ ശ്രുതിപ്പെട്ട മേൽപറഞ്ഞ രണ്ടു
മനകളിലുമുള്ള നമ്പൂതിരിപ്പാടന്മാരുടെ യോഗ്യതയെപ്പറ്റി
വിശേഷിച്ചൊന്നും പറയേണമെന്നില്ല. ധനത്തിന്റെ
അവസ്ഥ വിചാരിച്ച നോക്കിയാൽ ഇവർ രണ്ടുപേൎക്കും
എന്ന പേരതന്നെയാണ ഉചിതമായിട്ടള്ളത.
യേൗവനം— ധനസമ്പത്തി— പ്രഭുത്വം— അവിവേകത.
ഇങ്ങിനെ പഞ്ചതന്ത്രത്തിൽ പറഞ്ഞിട്ടുള്ള എല്ലാ ഗുണങ്ങ
ളും ഇവൎക്ക പൂൎണ്ണമായി ഉണ്ട. രണ്ടുപേരും സ്ത്രീവിഷയം
വളരെ ഭ്രമവും സക്തിയും ഉള്ളവരാകകൊണ്ട തങ്ങളുടെ
ജീവകാലം മുഴുവനും അതിലേക്കവേണ്ടി ചിലവ ചെയ്വാൻ
ഒരുക്കമുള്ളവരാകുന്നു. ഇവരുടെ ഇപ്പോഴത്തെ വരവും
നിലയും മന്ദസ്മിതവും കണ്ടാൽ ബഹുരലംതോന്നും ഇ
വർ കാറ്റുംകൊണ്ട നില്പാൻ വന്നവരാണെന്ന പറഞ്ഞാൽ
അൎത്ഥം നല്ലവണ്ണം വെളിവാകയില്ലെന്ന തോന്നുന്നു.
അതകൊണ്ട കാറ്റുകൊണ്ടു വന്നു നില്ക്കുന്നവരാണെ
ന്ന പറയുന്നതാണ കുറെ ഭേദം. ഇവരുടെ ആഗമനവും
മറ്റുള്ള ബ്രാഹ്മണരുടെ ആഗമവും തമ്മിൽ വളരെ വ്യ
ത്യാസം ഉള്ളതാകകൊണ്ട ഇവരുടേതിനേപ്പറ്റി അല്പം
പ്രസ്ഥാപിക്കേണ്ടത അത്യാവശ്യമാകുന്നു.

ൟ നേരത്ത കുളിപ്പാനും മേൽകെഴുകുവാനും മറ്റും
വേണ്ടി അനവധി സ്ത്രീകൾ അടുത്ത പ്രദേശങ്ങളിലെ
ല്ലാംനിന്ന ൟ ചിറിയിലേക്ക വരുന്നത് പതിവാണ.
അവരുടെ രൂപസൌന്ദര്യം ഉള്ളവണ്ണം കാണ്മാൻ ഇങ്ങി
നെ ഒരു തരം മറ്റുകിട്ടാനും പ്രയാസമാണ. അശോക
ത്തിന്റെ കീഴിൽ പുരുഷന്മാർ നിൽന്നുണ്ടൊ എന്ന
[ 75 ] നോക്കി അറിഞ്ഞല്ലാതെ യാതൊരു സ്ത്രീകളും ൟ ചിറയു
ടെ വടക്കഭാഗമുള്ള കടവുകളിൽ വന്നിറങ്ങുമാറില്ല. അല്പം
മാനവും മൎയ്യാദയും ഉള്ള സ്ത്രീകൾ അവിടെ പുരുഷന്മാർ
നിൽക്കുന്നുണ്ടെന്ന കണ്ടാൽ അടുത്ത കടവുകളിൽ എങ്ങും
വന്നിറങ്ങാതെ ജനബാഹുല്യം ഇല്ലാത്ത ചില മറക്കടവു
കളിലേക്ക പോയിക്കളകയാണ ചെയ്യുന്നത. നിൎല്ലജ്ജ
മാരും ദുർവത്തന്മാരും ആയ മറ്റുചില സ്ത്രീകൾ പുരുഷ
ന്മാരുണ്ടെന്നുകണ്ടാൽ മേൽപറഞ്ഞ അശോകത്തിന്റെ
അടുക്കെ ഉള്ള രണ്ടു കടവുകളിൽ അല്ലാതെ മറ്റെങ്ങും വ
ന്നിറങ്ങുകയില്ല. ൟ തരത്തിലുള്ള സ്ത്രീകളുടെ അവസ്ഥ
യെപറ്റി തെല്ലൊന്ന പ്രസ്ഥാപിക്കാതിരിപ്പാൻ മനസ്സ
വരുന്നില്ല. എണ്ണയും തേച്ച രണ്ടേമുക്കാൽ മുഴം കഷ്ടിച്ച
നീളമുള്ള ഓരൊ നേരിയ തോൎത്തമുണ്ടും ചുറ്റിയാണ ഇവ
രുടെ വരവ. കടവുകളിൽ വന്നിറങ്ങിയാലുള്ള കഥ പറ
യാതിരിക്കുന്നതാണ കുറെ നല്ലത. ലേശം ലജ്ജയൊ ശ
ങ്കയൊ കൂടാതെ ഇവർ മേലെ പടവിന്മേൽ കാലും ഉയ
ൎത്തിവെച്ചു വാകപ്പൊടി അത്ത മുതലായ സാധനങ്ങൾ
എടുത്ത ചില അവയവങ്ങളിൽ തേച്ച ചേറും മെഴുക്കും
കളയുന്നതും നാലുഭാഗത്തും നില്ക്കുന്ന പുരുഷന്മാരെ കൂട
ക്കൂടെ കടാക്ഷിക്കുന്നതും ഉള്ളപോലെ വിവരിച്ചെഴുതു
വാൻ എന്റെ മനസ്സ എന്നെ അനുവദിക്കുന്നില്ല. ഞാൻ
എന്തചെയ്യട്ടെ. നാഗരികത്വമുള്ള യാതൊരു മനുഷ്യന്മാ
രുടെ ഇടയിലും ൟ വക സമ്പ്രദായം ഇല്ലെന്ന എനിക്ക
നല്ല നിശ്ചയമുണ്ട. ശുദ്ധമെ മൃഗപ്രായം എന്ന മാത്രം
പറഞ്ഞാൽ മതി. ഇങ്ങിനെയുള്ള കാഴ്ചയും വേലയും കണ്ടു
കൊണ്ടാടാൻ വേണ്ടിയാണ നമ്മുടെ ൟ സരസന്മാർ
നേൎത്തതന്നെ വന്ന ഞെളിഞ്ഞ നില്ക്കന്നത,
[ 76 ] ഇവർ അന്യോന്യം ഓരൊ നേരം പോക്കും പറഞ്ഞ
രസിച്ച നേത്രാനന്ദപ്രദമായ പല കാഴ്ചയും നോക്കി
ക്കൊണ്ടു നിൽക്കുമ്പോൾ ചിറയുടെ പടിഞ്ഞാറെഭാഗത്ത
നിന്ന മണി അടിക്കുന്ന ഒരു ശബ്ദം കേട്ടു. അല്പം താമ
സിച്ചപ്പോൾ സ്ക്കൂൾ പിരിഞ്ഞ അനവധി പെൺകുട്ടി
കൾ പുറത്തിറങ്ങി കൂട്ടംകൂട്ടമായി അങ്ങട്ടും ഇങ്ങട്ടും പോകു
ന്നത കണ്ടു. ൟ കാഴ്ച നമ്മുടെ നമ്പൂരിമാൎക്ക ബഹുരസം
തോന്നി. എങ്കിലും ചിറക്കടവുകളിൽ ഉലാവിക്കൊണ്ടു
നില്ക്കുന്ന തങ്ങളുടെ കണ്ണുകളെ ഇങ്ങിട്ട വിളിക്കുന്ന
കാൎയ്യം അത്ര വെടിപ്പുണ്ടൊ എന്നുള്ള ശങ്ക കലശലായി.
ഇതിനിടയിൽ പുസ്തകംമുതലായ്ത എടുത്തു കൊണ്ട മുമ്പിൽ
ഒരു ഭൃത്യനും പിന്നാലെ ഒരു പെൺകിടാവും ചിറയുടെ
വടക്കഭാഗത്തുകൂടി നേരെ കിഴക്കോട്ട വരികയായിരുന്നു.
ഇവളുടെ ചുരുക്കമായ ഒരു വിവരണം വായനക്കാൎക്ക
രുചികരമായിരിക്കുമെന്നു തോന്നുന്നു.

ഇവൾ കരിമരംകൊണ്ട അതിവിശേഷമായി കടഞ്ഞ
കാലിട്ടിട്ടുള്ള ഒരു ചെറിയ ഓലക്കുട ചൂടിയിരിക്കുന്നു. പ്രാ
യം ഏകദേശം പന്ത്രണ്ട വയസ്സുണ്ട. എങ്കിലും പ്രായ
ത്തെ കവിഞ്ഞനിൽക്കുന്ന വളൎച്ചയും ബാലദശയുടെ മീതെ
വഴിയുന്ന രൂപസൌന്ദൎയ്യവും കണ്ടാൽ ഏതാണ്ട ഒരു
പതിനഞ്ച വയസ്സ പ്രായമുണ്ടെന്ന തോന്നാതിരിക്കില്ല.
ഇവളെ ആകപ്പാടെ കണ്ടാൽ തലകുലുക്കിപ്പോകാത്ത പുരു
ഷന്മാർ ഇല്ലെന്നതന്നെയാണ ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത.
സ്ത്രീകളുടെ രൂപസൌന്ദൎയ്യവും വിലയും കണ്ടറിവാൻ
തക്ക സാമൎത്ഥ്യവും വേണ്ടത്തക്ക പരിചയവും ഉള്ള പരമ
രസികന്മാരായ പുരുഷന്മാരെ ഭ്രമിപ്പിക്കുവാൻ ഇവളുടെ
ഇപ്പോഴത്തെ മുഖശോഭയിൽ ഏതാനൊരംശം പോലും
ചിലവചെയ്യേണ്ടിവരുമെന്ന തോന്നുന്നില്ല. ദേഹപ്ര
കാശം ആമാടയുടെ വൎണ്ണത്തിൽ അല്പംകൂടെ ഏറും
[ 77 ] മെന്നാണ പറയെണ്ടത. വണ്ടോടപോലെ കറുത്ത അത്യ
ന്തം സ്നിഗ്ദ്ധമായി എല്ലാ രോമവും ഒരുപോലെ സമദീൎഗ്ഘ
മായിരിക്കുന്ന തലമുടിയുടെ പുഷ്ടിയും വളൎച്ചയും ചുരു
ങ്ങിയ ൟ അവസരം കൊണ്ട അത അരയോളം എത്തി
അഗ്രം ചുരുണ്ടനിൽക്കുന്ന സ്ഥിതിയുംകൂടെ കണ്ടാൽ
ആലോചനകൂടായെ എനിയും വളരുന്നപക്ഷം കാലതാ
മസം അധികംകൂടാതെ നിലത്തോളം എത്തി അവിടെ
നിന്ന പിന്നെയും കീഴ്പെട്ട പോകുന്ന കാൎയ്യം കേവലം
അസാദ്ധ്യമാകകൊണ്ട അത്രോടംചെന്ന വഷളായി മട
ങ്ങി പോരുന്നതിനെക്കാൾ ഇപ്പോൾതന്നെ ഇവിടെ
നിന്ന പിൻവാങ്ങികളയുന്നതല്ലെ വളരെ നല്ലത എന്ന
വിചാരിച്ച മടങ്ങിപോരുവാനുള്ളഭാവമൊ എന്നതൊന്നും.
നെറ്റിത്തടത്തിന്റെ സുവിസ്താരവും അതിന്നടുത്ത ഉയ
ൎച്ചയും കണ്ടാൽ ഇവൾ അതന്യന്തം ബുദ്ധിശാലിയും
ഭാഗ്യവതിയും ആണെന്ന സാമുദ്രികാശാസ്ത്രത്തിൽ പരി
ചയമുള്ള യാതൊരുത്തനും നിസ്സംശയം അഭിപ്രായപ്പെ
ടാതിരിക്കയില്ല. നീണ്ടുതടിച്ച പുരികങ്ങൾ രണ്ടും മഷി
പോലെ കറുത്ത വളഞ്ഞ അന്യോന്യ സ്പൎശം കൂടാതെ
അകന്ന നിൽക്കുന്നതകണ്ടാൽ തലമുടിയുടെയും നെറ്റി
ത്തടത്തിന്റെയും അളവില്ലാത്ത സൌന്ദൎയ്യം മതിമറന്ന
മദിച്ച തങ്ങളിൽ പുളച്ചു കണ്ണുകളായ കുഴികളിൽ മറിഞ്ഞു
വീണുപോകാതെ ഇരിപ്പാൻ വേണ്ടി ഭംഗിയിൽ ഒരു
വിധം വെയിലികെട്ടി മുഖലാവണ്യവുമായുള്ള സഹവാ—
സത്തിന്ന മുടക്കംവരാതിരിക്കത്തക്കവണ്ണം നടുവിൽ ഒരു
പെരുവഴി വെച്ചുകൊടുത്തിട്ടുള്ളതൊ എന്നതോന്നും. അന്ത
സ്ഫുരിതകളായ അനേകം ശൃംഗാരചേഷ്ടകൾക്ക ഇരിപ്പി
ടമായ ഇവളുടെ കണ്ണുകൾ അതിധീരന്മാരായ പുരുഷ
ന്മാരുടെ മനസ്സിനെ ആകൎഷിക്കുവാനും വശീകരിക്കു
[ 78 ] വാനും വേണ്ടി അതി രഹസ്യമായ പല ഔഷധവും
നിറച്ചവെച്ചിട്ടുള്ള രണ്ട ആളുകളാണെന്ന തന്നെ പറ
യണം മുഖം യാതൊരു കോട്ടമൊ ചരിവൊ കൂടാതെ
ക്രമദീൎഘമായി പരന്ന മാംസളമായി മിനുമിനുത്ത ഉള്ളിൽ
നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന അനേകം ഭാവവിചാരങ്ങളെ അല്പാ
ല്പമായി പുറമെ പ്രകാശിപ്പിച്ചുംകൊണ്ടു അത്യന്തം പ്രസ
ന്നമായിരിക്കുന്നു. അധരോഷ്ടങ്ങളുടെ അഴകും ഭംഗിയും
അനുഭവരസികന്മാർക്കല്ലാതെ പറവാനും പ്രയാസമാണ.
സൌന്ദൎയ്യവതികളായ ചില യുവതികളും ദുൎല്ലഭം ചില
പ്രൌഢമാരും തങ്ങളുടെ ചുണ്ടിന്ന സഹജമായ വൎണ്ണം
മതിയായിട്ടില്ലെന്നും പുരുഷന്മാരുടെ മനസ്സിനെ വശീ
കരിപ്പാൻ ഇത്ര നന്നായിട്ടുള്ള ഒരു ഔഷധം മറ്റ യാ
തൊന്നും ഇല്ലെന്നും അന്ധാളിച്ച അധികം ജനം കൂടുവാ
നവകാശമുള്ള വല്ല അടിയന്തരസ്ഥലങ്ങളിലും പോകെ
ണ്ടിവരുന്ന സമയം ചുകന്ന മഷിപ്പൊടികൊണ്ട നിറം
പിടിപ്പിക്കുന്നതും കൂടക്കൂടെ ഉപയോഗിപ്പാൻ വേണ്ടി
ആവക സാധനം കടസാസ്സിലോ മറ്റൊ ചുരുട്ടി മടിക്കു
ത്തിൽ വെച്ച കൊണ്ടുപോകുന്നതും ചിലര അതകണ്ട
പരിഹസിക്കുന്നതും ഇവിടെ ചിലെടങ്ങളിൽ ൟയ്യിടെ
ഒരു സാധാരണ സമ്പ്രദായമായിരിക്കുന്നു. സ്ത്രീകളുടെ
ചാഞ്ചല്യമൊ ഇരിക്കട്ടെ ൟ ആഭാസപ്രവൃത്തിക്ക
അനുവദിച്ച അങ്ങാടിയിൽ പോയി മഷിപ്പൊടി വാങ്ങി
ക്കൊണ്ടന്ന തങ്ങളുടെ ഭാൎയ്യമാൎക്ക കൊടുക്കുന്ന വങ്കന്മാ
രായ ചില ഭർത്താക്കന്മാരുടെ ഇളിഭ്യത്വം വിചാരിച്ചാൽ
അവസാനമില്ല. അറുവഷളന്മാരായ ഇരപ്പാളികൾ എ
ന്ന മാത്രമെ ഞാൻ പറവാൻ കാണുന്നുള്ളൂ. എന്നാൽ
ആവക അന്ധാളിപ്പിന്നാകട്ടെ ജാള്യപ്രവൃത്തിക്കാകട്ടെ
ഇവൾക്ക യാതൊരവകാശവും കൊടുക്കരുതെന്ന വിചാ
[ 79 ] രിച്ച കരുണണസാഗരമായ ദൈവം ഇവളെ സൃഷ്ടിച്ച
പ്പോൾ തന്നെ അധരോഷ്ടങ്ങൽ ബഹു മോടിയോടെ
തീൎത്ത അന്തൎഭാഗത്തിങ്കൽ അമൃത നിറച്ച അതിമനോഹ
രമായി നിറമിട്ട മിനുക്കി നന്നാക്കിയിരിക്കുന്നു. ഇത്ര
അധികം വിശേഷമായ ൟ ഓഷ്ടപുടത്തൊട ഒരുമിച്ചി
രുന്ന സുകൃതികൾക്കപോലും അതിദുൎല്ലഭമായ അനന്ത
ഭാഗ്യം സദാ അനുഭവിച്ചകൊണ്ടിരിപ്പാൻ ഇവളുടെ
മൂക്കുത്തിയുടെ നാത്ത് പൂൎവ്വജന്മത്തിൽ എന്തൊരു മഹാ
പുണ്യമാണ ചെയ്തിട്ടുള്ളത എന്ന ഞാൻ അറിയുന്നില്ല.
പല്ലുകളുടെ ഗുണത്തെയും നിറത്തെയും പറ്റി വൎണ്ണി
പ്പാൻ പണ്ടുള്ള കവികൾക്ക രണ്ടൊ നാലൊ മുല്ലമൊട്ടു
കിട്ടിയാൽ മതി. എന്നാൽ ൟ കാലത്തെ അത ഭംഗിയി
ല്ലെന്ന ചിലർ പറയുന്നതകൊണ്ട ഞാൻ വളരെ ബുദ്ധി
മുട്ടിൽ ആയിരിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട ഇവളുടെ പല്ലു
കൾ നിരയൊത്ത അതിധവളമായി ആനക്കൊമ്പകൊണ്ട
അതിവിശേഷമായി പണിചെയ്ത വെച്ചിട്ടുള്ളതപോലെ
ഇരിക്കുന്നു എന്ന പറവാൻ മാത്രമെ എന്നാൽ സാധി
ക്കയുള്ളു. നടുപിളൎന്ന കോവപ്പഴത്തിന്റെ ഉള്ളിൽ കൂടി
പ്രകാശിച്ച കാണുന്ന വിത്തുകളൊ എന്ന തോന്നിപ്പോ
കാമെന്ന ചിലർ പറയുമെങ്കിലും അത നിൎദ്ദോഷമായ
ഒരു വൎണ്ണനയൊ എന്ന എVിക്ക വളരെ സംശയം ഉണ്ട.
മലയാള സ്ത്രീകളുടെ ഇടയിൽ മൂഢപരമ്പരയാ നാംഅനു
വദിച്ചു വന്നിട്ടുള്ള അൎദ്ധനഗ്നത നിമിത്തം ചില അംഗ
സൌന്ദൎയ്യത്തെ വർണ്ണിപ്പാൻ കവികൾക്ക വേണ്ടതില
ധികം സ്വാതന്ത്ര്യവും സൗകൎയ്യവും സിദ്ധിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന
വരികിലും ജനസമുദായത്തിൽ ക്രമേണ നാഗരികം വ
ൎദ്ധിച്ചവരുന്ന ൟ കാലത്ത ആവക വിവരണം അശേ
ഷം ഭംഗിയായി വരികയില്ലെന്ന വിചാരിച്ച പണ്ടു
[ 80 ] പണ്ടെയുള്ള ൟ ഒരു സ്വാതന്ത്ര്യത്തെഞാൻ തീരെ വിട്ടുക
ളയുന്നു. അത്രയുമല്ല ഇവൾ ആധുനികവിദ്വാന്മാരിൽ
ചിലരുടെ അഭിപ്രായത്തെ അനുസരിച്ച അതിമനോഹ
രമായ ഒരു റവുക്കയിട്ടു മീതെ നേരിയ ഒരു വസ്ത്രം പുത
ച്ചതിനാൽ അവൎണ്ണ്യമായ ൟ അവയവം തീരെ മറഞ്ഞ
കിടക്കുന്നതുകൊണ്ടും ഉള്ളിൽനിന്നു മീതെ നിഴലിച്ചുകാ
ണത്തക്ക യൌവനദശയിൽ എത്തുവാൻ എനിയും രണ്ടു
നാലു സംവത്സരം എങ്കിലും കുറയാതെ വേണ്ടിവരുന്നതു
കൊണ്ടും ആവക സൌന്ദൎയ്യത്തെപ്പറ്റി ഇപ്പോൾ യാ
തൊന്നു പറവാനും എനിക്ക തരമില്ല. ൟ കാലത്തിലുള്ള
ബാലികമാരെങ്കിലും ഇവളെപിന്തുടൎന്ന എനിമേൽ സ്തനാ
വരണെ ചെയ്യുന്നതായാൽ കാലക്രമേണ മലയാളത്തിലെ
സ്ത്രീകളുടെ അൎദ്ധനഗ്നത തീൎന്ന ഉൽകൃഷ്ടസ്തിതിയിൽ
എത്തിക്കാണ്മാൻ സംഗതി വരുമായിരുന്നു. മുൻപുള്ള
കവികൾ സാധാരണമായി വൎണ്ണിച്ചുകാണുന്ന മറ്റും
ചില അവയവങ്ങളെപ്പറ്റി അല്പം ചിലതെല്ലാം പറ
വാൻ എനിക്ക കഴിയുമെന്നവരികിലും ഇപ്പൊഴത്തെകാ
ലത്തിനും അവസ്ഥക്കും അത ലേശം യുക്തമായി വരി
കയില്ലെന്ന വിശ്വസിച്ച കേവലം വിട്ടുകളയുന്നു.

ഇവൾ വിശേഷമായ പല മാതിരിക്കുറിയും കരയുമുള്ള
ഒരു നേരിയ ഒന്നരയുടുത്ത മീതെ ഒരു വിലയേറിയ കസ
വ കരപ്പാവ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. ൟ നിലയിൽ ഇവളെ
പിന്നിൽ നിന്ന വല്ല കാമികളും കണ്ടിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ അ
വരുടെ മനസ്സിൽ പല വികാരങ്ങളും ചാഞ്ചല്യവും തോ
ന്നിപ്പോകാതിരിക്കയില്ല. ആഭരണ പുഷ്ടി ൟ കാല
ത്തിൽ അത്ര ആവശ്യമുള്ളതല്ലെന്ന വിചാരിട്ടൊ താരു
ണ്യത്തിൽ വേണ്ട പോലെ പ്രവൃത്തിക്കാമെന്ന നിശ്ച
യിച്ചിട്ടൊ എന്തൊ ഇവൾ ആഭരണങ്ങൾ വളരെക്കുറച്ച
[ 81 ] മാത്രമെ ധരിച്ചിട്ടുള്ളു. കാതുകളുടെ വളൎച്ചക്കു വേണ്ടി
ഒരു മാതിരി പൊന്നോല തിരച്ച കാതിലിട്ടിട്ടുണ്ട. മൂക്കു
ത്തിയണ്ടെന്ന മുൻപെ തന്നെ പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുണ്ടെല്ലോ.
നടുവിൽ ഒരു പത്താക്ക കോൎത്ത ഇടയിട സ്വൎണ്ണമണി
കൾ ഉള്ള ഒരു ചുറ്റ് ആമാടക്കൂട്ടം കഴുത്തിൽ കെട്ടിയിരി
ക്കുന്നു. പരദേഷ സമ്പ്രദായത്തിൽ മദിരാശിയിൽനിന്ന
പണി ചെയ്ത വരുത്തിയിട്ടുള്ള ഓരോ കടകം രണ്ട കയിക്കും
ഉണ്ടു. ഇടത്തെ ചെറു വിരലിന്മേർ ഒരു മുദ്ര മോതി
രവും വലത്തെ അനാമികയിന്മേൽ ചെറിയോരു തമ്പാ
ക്ക മോതിരവും കാൽമേൽ തി വിശേശമായ പാദസ
രയും അല്ലാതെ ഇവളുടെ ദേഹത്തിന്മേൽ ഇപ്പോൾ
യാതോരു ആഭരണവും ഇല്ല. ശരീരം അതിസ്ഥൂലമെ
ന്നൊ അതികൃശമെന്നോ പറവാൻ പാടില്ല. ഒരു ഒത്ത
ദേരമാണ എല്ലുകളെ ഞരമ്പുകളൊ ഒന്നെങ്കിലും പുറത്ത
കാണുകയില്ല. വളരെ നീണ്ട വഷളാകുന്ന സ്തിതിയിലും
അല്ല. ആകപ്പാടെ കാണുന്നവൎക്ക ബഹു കൌതുകവും
ഭ്രമവും പ്രേമവും തോന്നത്തക്ക എല്ലാ ഗുണവും ധാരാള
മായുണ്ട്.

ൟ കന്യക ആരാണെന്നും എവിടെയാണെന്നും വായ
നക്കാരിൽ ചിലർ ഇപ്പോൾ തന്നെ മനസ്സു കൊണ്ട
അന്വേഷണം തുടങ്ങീട്ടുണ്ടായിരിക്കാം. ഇവൾ ഇതിന്ന
മുമ്പെനാംപ്രസ്താവിച്ചിട്ടുള്ളലക്ഷ്മിഅമ്മയുടെരണ്ടാമത്തെ
സന്താനമായ മീനാക്ഷിക്കിക്കുട്ടിയാണ. ഇവളുടെ അച്ഛൻ
തഹസ്സിൽദാർ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ ആണെന്ന മുമ്പൊ
രിക്കൽ അല്പം പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുണ്ടെല്ലൊ. മാതാപിതാക്ക
ന്മാരും മാതുലനായ ഗോപാലമേനവനും ബാലപരിചര
ണത്തിൽ വിശേഷിച്ച ബാലികാ പരിചരണത്തിൽ
[ 82 ] അത്യന്തം സൂക്ഷ്മ ദൃഷ്ടിയും പരിചയവും ഉള്ളവരാക
കൊണ്ട ചിലേടങ്ങളിൽ ചില പെൺകുട്ടുകൾക്ക അസാ
ധാരണമായി അനുവദിക്കപ്പെട്ടു കാണുന്ന യാതൊരു
വിനോദത്തിന്നാട്ടെ സഹവാസത്തിന്നാട്ടെ ലേശം
ഇട കൊടുക്കാതെ ശൈശവം മുതൽ ഇവളെ ലാളിച്ചു വള
ൎത്തി വേണ്ടത്തക്ക വിദ്യാഭ്യാസത്തിൽ പ്രവേശിപ്പിക്ക
യാണ ചെയ്തിട്ടുള്ളത. തെമ്മാടികളായ ചെറുപ്പകാരുടെ
കഴുത്തിൽ കയറി കളിപ്പാനൊ പിൻ കാലങ്ങളിലേക്ക
വേണ്ടി വരുന്ന അപൂൎവ്വ വിദ്യകളും അവരിൽനി
ന്ന ശീലിപ്പാനൊ ൟ പെണ്ണിനെ കാണ്മാൻ പോലും
കൊടുത്തിട്ടില്ല. വിദ്യയിലും വയസ്സിലും അത്യന്തം വൃദ്ധ
നായി മനസ്സിനും ബുദ്ധിക്കും നല്ല പക്വത വന്നിട്ടുള്ള
ഒരു ശാസ്ത്രികളെ സംസ്കൃതം പഠിപ്പിക്കുവാനും അത പ്ര
കാരം തന്നെ എല്ലാ ഗുണങ്ങളും തികഞ്ഞിട്ടുള്ള ഒരു ഭാഗ
തരെ സംഗീതം ശീലിപ്പിക്കുവാനും കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേ
നോൻ മാസപ്പടി കൊടുത്ത പ്രത്യേകം നിശ്ചയിച്ചിട്ടുണ്ട.
മേല്പറഞ്ഞ രണ്ടു വിഷയങ്ങളിലും ഇവൾക്ക സാമാന്യം
പരിചയവും വാസനയും നല്ല ഉത്സാഹവുമുണ്ടു. ഇപ്പോ
ൾ നാലു സംവത്സരമായിട്ട സ്കൂളിൽ ചേൎന്ന ഇംഗ്ലീഷും
പഠിച്ചു വരുന്നു. തുന്നലിൽ അതി വിദഗ്ദ്ധയായത കൊ
ണ്ട പാഠകശാലയിൽ നിന്ന രണ്ട മൂന്നു പ്രാവശ്യം പല
സമ്മാനങ്ങളും കിട്ടീട്ടുമുണ്ടു. ഇവളെപ്പറ്റി ഇപ്പോൾ
ഇതിലധികം എനിക്ക യാതൊന്നും പ്രസ്താവിക്കാനില്ല.
മാതാവിതാക്കന്മാൎക്ക തെല്ലു വക തിരിവ ഉണ്ടായാൽ തങ്ങ
ളുടെ പൈതങ്ങൾ ഒരിക്കലും വഷളായി പോകയില്ലെന്നു
പറയുന്നതിന്ന മീനാക്ഷിക്കുട്ടി ഒരു നല്ല ദൃഷ്ടാന്തമാ
കുന്നു. ആ ഭാഗം നിൎത്തി എനിയും കഥാപ്രസംഗത്തി
ലേക്കുതന്നെ പ്രവേശിപ്പാനാണു ഭാവിക്കുന്നത. നമ്മുടെ
[ 83 ] സുന്ദര ബ്രാഹ്മണന്മാർ രണ്ടും ഇപ്പോൾ എന്തു ചെ
യ്യുന്നു?. ചിറക്കൽ തന്നെ നില്ക്കുന്നുണ്ടൊ? അതല്ല, വല്ല
ദിക്കിലേക്കും പോയൊ? എന്ന വായനക്കാർ പിചാരി
പ്പാൻകാരാണമില്ലാത്തതാണ. ഇവർ അങ്ങിനെ ഒന്നും
ചെയ്താൻ വേണ്ടി വന്നിട്ടുള്ളവരല്ല. ഇതാ ഇവിടെത്ത
ന്നെ ഉണ്ടു. പോയിട്ടില്ല ഇപരുടെ ഇപ്പോഴത്തെ സ്ഥി
തി ഒന്ന കാണെണ്ടുന്നതു തന്നെയാണ.

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി ദൂരത്തുനിന്ന വരുന്നതു കണ്ടപ്പോൾ
ഇവർ അവളെത്തന്നെ നോക്കിത്തുടങ്ങി. അടുത്തുവരു
ന്തോറും മനസ്സിൽ അതി കൌതുകം വൎദ്ധിച്ചു. ആക
പ്പാടെ ഒന്ന നല്ലവണ്ണം കണ്ടപ്പോൾ നമ്പൂരിമാർ രണ്ടും
വല്ലാതെ ഭ്രമിച്ചു വശായി. പഞ്ചസാരപ്പൊതിയിൽ കടന്ന
കൂടുവാൻ കളിക്കുന്ന കൂഠകളെപ്പോലെ ഇവരുടെ കണ്ണു
കൾ മീനാക്ഷിക്കുട്ടി പുതച്ച വസ്ത്രത്തിൽ കൂടി റവുക്കയി
ലേക്ക് പ്രവേശിപ്പാൻ വേണ്ടതിലധികം ഉന്തിത്തിരക്കി
നോക്കി. ഒരു വിധത്തിലും ഉള്ളിൽ കടപ്പാൻ കഴിവി
ല്ലെന്ന കണ്ടിട്ട ഒടുവിൽ ഇവളുടെ നഖശിഖാന്തം ദേഹ
ത്തിന്മേൽ കൂടി അങ്ങട്ടും ഇങ്ങട്ടും പാച്ചിലായി. മോതിരം
ഇവളെ കാണിപ്പാൻ വേണ്ടി പുരുഹൂതൻ നമ്പൂരി സാമ
ൎത്ഥനായത കൊണ്ടു പതുക്കെ ഒരു കൌശലം പ്രവൃത്തിച്ചു.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇടത്തെക്കയി വലത്തെ മുലയുടെ
മീതെ വെച്ച തന്റെ മാറത്ത വെച്ച താളം പിടിച്ച മൂക്കു കൊണ്ടു
ഒരു രാഗം ആലാപിച്ച തല കുലുക്കിത്തുടങ്ങി. ഇടക്കി
ടക്ക ഇവളുടെ മുഖത്ത നോക്കി കണ്ണുകൊണ്ട പലേ ഭാവ
രസങ്ങളും നടിക്കുന്നതും പുരികങ്ങൾ കൊട്ടുന്നതും അധ
രോഷ്ഠങ്ങൾ ജിഹാഗ്രം കൊണ്ട അല്പാല്പമായി നനക്കു
ന്നതും മറ്റും കണ്ടാൽ ഒരു ചോര കുടിയൻ ഓന്തിന്റെ
ഏതാണ്ട ലക്ഷണങ്ങളെല്ലാം ഇദ്ദേഹത്തിന്നും ഉണ്ടെന്ന
[ 84 ] തന്നെ പറയാം. ചെറുപ്പത്തിൽ മോഹിനിയാട്ടം നല്ല
വണ്ണം അഭ്യസിച്ച ഒരു മനുഷ്യനൊ എന്നും തോന്നി
പ്പോകും കുബേരൻ നമ്പൂതിരി സ്വതെ തന്നെ അല്പം
അന്ധാളിയായതകൊണ്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ പരിഭ്രമം
കാണികൾക്ക ബഹു രസമായിരുന്നു. എന്തൊ ചില
മനോരാജ്യം മനസ്സിലാക്കീട്ട പട്ടക്കരപ്പാവ അഴിച്ച നിവൃ
ത്തി രണ്ടാമതൊന്ന നല്ലവണ്ണം കുടഞ്ഞെടുത്തു. പിന്നെ
അല്പനേരം മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ മുഖത്തും മാറത്തും ചാ
ഞ്ഞും ചരിഞ്ഞും സൂക്ഷിച്ചുനോക്കി ഇടത്തെക്കയി കൊ
ണ്ട തന്റെ നെഞ്ഞത്ത ഒന്ന തടവി. പുരുഹൂതൻ നമ്പൂ
തിരിയുടെ മുഖത്ത നോക്കി കണ്ണുകൊണ്ട ചില വികൃതി
വേഷം കാട്ടി. എന്നാൽ അദ്ദേഹം ഇത യാതൊന്നും കണ്ട
തെ ഇല്ല. ൟ വക ജളത്വം കാട്ടുന്ന ഇദ്ദേഹത്തെ ആശ്ര
യിച്ച നില്ക്കന്നത തനിക്കും കൂടി വഷളത്വമാണെന്ന
വിചാരിച്ചിട്ടായിരിക്കാം ചുമലിൽ ഇട്ട പട്ടക്കരപ്പാവ ൟ
അവസരത്തിൽ പിൻ ഭാഗത്തൂടെ ഇറങ്ങി പോയ്ക്കള
വാൻ ഭാവിച്ചത. ആ വിചാരം ൟ മഹാൻ അറിഞ്ഞിട്ടെ
ഇല്ലായിരുന്നു. മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ മുൻപിൽ നട
ക്കുന്ന കിട്ടുണ്ണിയെ വിളിച്ച ചിലത സ്വകാൎയ്യം ചോദി
പ്പാൻ രണ്ടു മൂന്ന പ്രാവശ്യം ഭാവിച്ചു. പക്ഷെ അതിന്ന
മാത്രം ധൈൎയ്യം ഇല്ലാത്തതുകൊണ്ടൊ അതല്ല അവൻ
കുറെ മുൻപിൽ കടന്ന പോയതുകൊണ്ടൊ എന്തൊ— അത
തരത്തിലായില്ല. ഇതിനിടയിൽ മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും അതി
ലെ കടന്ന പോക കഴിഞ്ഞു. ൟ കാൎയ്യം ഇവൎക്ക പരമ
സങ്കടമായി തോന്നി. കുറെ നേരം ഇവളുടെ പൃഷ്ടവും
നിതംബവും നോക്കിക്കൊണ്ട തന്നെ നിന്നു. ഇവൾ
നേത്ര ഗൊചരയല്ലെന്നു കണ്ടാറെ അശൊകത്തറയി
ന്മേൽ നിന്നു രണ്ടുപേരും താഴത്തിറങ്ങി എന്താണ വെണ്ടു
[ 85 ] എന്ന മനസ്സകൊണ്ട ആലോചിക്കയായി. ഇവൾ
ഏതാണെന്നും എവിടെയാണെന്നും അറിയാഞ്ഞിട്ട
കുബെരൻ നമ്പൂതിരിക്കുണ്ടായ പരിഭ്രമം എന്നാൽ പറ
വാൻ പ്രയാസം. ചോദിച്ചറിവാൻ തരത്തിൽ ഒരാ
ളെയും കാണുന്നില്ല. അനവധി സ്ത്രീകൾ കുളിക്കയും മേൽ
കഴുകുകുകെയും മറ്റും ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഇവളെപ്പറ്റി
അവരോട ചോദിച്ചാൽ അവർ മുഷിയുമെന്ന വിചാ
രിച്ച ഇദ്ദേഹത്തിന്ന നല്ല ധൈൎയ്യം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.
അങ്ങിനെ കിടന്ന പരുങ്ങുമ്പോൾ അത്യന്തം പരിചയ
ക്കാരത്തിയായ ഒരു സ്ത്രീ അതിലെ കുളി കഴിഞ്ഞ പോകു
ന്നതു കണ്ടു. ക്ഷണത്തിൽ ൟ മനുഷ്യൻ അവളുടെ
അടുക്കെച്ചെന്നു എന്തെങ്കിലും വരുന്നത വരട്ടെ എന്ന
വിചാരിച്ച നിൎല്ലജ്ജം സംഭാഷണം തുടങ്ങി.

കുബേരൻ നമ്പൂതിരി— അമ്മു ഇത്തിരി അവിട നില്ക്ക.
ഒരു വസ്തുത അന്വേഷിക്കട്ടെ. ക്ഷണം വിട്ടകളയാം.
ഒരു ഒറ്റ അന്വേഷിക്കണ്ടതേയുള്ളൂ. നിമിഷം വിട്ട
ളയാം.

അമ്മു– (തെല്ലു വെറുപ്പോടെ) എന്താണ— തിരുമനസ്സി
ലേക്കും പിടിച്ചൊ കമ്പം. ഇവിടുന്നാണ സ്വാൎയ്യം
ചോദിക്ക— നല്ല മട്ട— ഞാൻ പോണു— എനിക്ക നേ
രെല്ല.

കു. നമ്പൂര— ശിക്ഷ— അതിനൊന്നുമല്ല. അമ്മു മുഷി
യണ്ട. അത ഇവിടുന്ന ചോദിക്കാൻ നോഅത്ര
വിഡ്ഢിയാണ. അമ്മു എനിയും മനസ്സിലാക്കീട്ടില്ലെ.
അമ്മു അറിയാതിരിക്കില്ല. അങ്ങട്ട പോയ്തഎവി
ടെയാണ.

അമ്മു— അങ്ങിട്ട പോയ്ത എവിടെയാണെന്നൊ? അടിയ
ന്റെ കുപ്പാട്ടിലേക്ക തന്നെ.
[ 86 ] കു. നമ്പൂതിരി— അമ്മുവിന്റെ മകളാണത നല്ല ശിക്ഷ—
നോം ഇതവരെ അറിഞ്ഞിട്ടില്ല.

അമ്മു— എന്താണ തിരുമനസ്സിലേക്ക ഭ്രാന്തുണ്ടൊ. ഏത
അടിയന പെൺ കിടാവ ഇല്ലെന്ന തിരുമനസ്സി
ലെക്ക നല്ല നിശ്ചയം ഉണ്ടല്ലൊ. ഞാൻ പോണു.
പിന്നെയൊരിക്കലാട്ടെ. എത്ര ആളുണ്ടു കുളിക്കുന്നു
ചോദിപ്പാൻ ഒരുതരം കണ്ടത. തിരുമനസ്സിലേക്ക
ഇതിനോന്നും ഏതും ഇല്ലെങ്കിലും അടിയന
ഇത്തി
രിയെല്ലാമുണ്ടു.

ഇതും പറഞ്ഞ അമ്മു അമ്മുവിന്റെ പാട്ടിൽ കടന്നു
പോയി. നമ്പൂതിരിക്ക പരിഭ്രമം ഇതവരെ ഉള്ളതിലും ഒന്നു
അധികമായി. അമ്മു മുഷിഞ്ഞു എന്നുള്ള ശങ്ക വലിയ
കലശലായി. ചോദിക്കണ്ടായിരുന്നു— കഷ്ടായി— അവൾ
മുഷിഞ്ഞു. കാൎയ്യം അതും തരക്കേടായി. ഇങ്ങിനെ അന്ധാ
ളിച്ച വിഷണ്ഡനായി അങ്ങട്ടും ഇങ്ങട്ടും നോക്കിക്കൊണ്ടു
നിന്നു. പുരുഹൂതൻ നമ്പൂതിരി ൟ അവസരത്തിൽ മൂത്ര
ശങ്കക്ക ഇരിക്കയായിരുന്നത കൊണ്ട ൟ ഗോഷ്ഠിയിൽ
കൂടാൻ അദ്ദേഹത്തിന്ന സാധിച്ചില്ല. എല്ലാം കൊണ്ടും
തെല്ലു ഭേദമുള്ള വല്ല സ്ത്രീകളും കുളക്കടവിൽ ഉണ്ടെന്ന
കണ്ടാൽ ചില നമ്പൂതിരിമാൎക്ക വേണ്ടെങ്കിലും മൂത്ര ശങ്കക്ക
ഒന്നിരിക്കാതെ നിവൃത്തി ഇല്ല. ഇത അക്രമമാണെന്നൊ
മൎയ്യാദക്കേടാണെന്നൊ എനിയും ഇവൎക്ക മനസ്സിലായിട്ടി
ല്ല. ഏതായാലും പുരുഹൂതൻ നമ്പൂരി ഇത നല്ല കണക്കിൽ
പറ്റിച്ചു. അദ്ദേഹം സമർഥനായ്ത കൊണ്ടു വേണ്ട ദിക്കിൽ
വേണ്ടതു പോലെ തന്നെ പ്രവൃത്തിച്ചിരിക്കുന്നു. മൂത്ര ശങ്ക
കഴിഞ്ഞു നല്ലവണ്ണം ഒരു പിടി മണ്ണും വാരി ദിഗംബര
മൂർത്തിയെപ്പോലെ വരുന്നത കണ്ടാൽ തൽക്കാലം വെറുപ്പും
നീരസവും തോന്നാത്ത മനുഷ്യന്മാരില്ലെന്നാണ എന്റെ
[ 87 ] പൂൎണ്ണമായ വിശ്വാസം. സ്ത്രീകളുടെ ഇടയിൽ ഇറങ്ങി
ഇരുന്ന ൟ വിധം ഗോഷ്ഠി തെല്ലു മാനവും ഉളുപ്പുമുള്ള
യാതൊരു മനുഷ്യനും ചെയ്യുന്നതല്ല. ഇവർ മനുഷ്യന്മാര
ല്ലെന്ന മുൻപ ചില യോഗ്യന്മാർ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത യഥാൎത്ഥ
മാണെന്ന എനി എങ്കിലും എല്ലവരും വിശ്വസിക്കേണ്ട
താണ. മനുഷ്യന്മാർ വിവേകമുള്ള ജീവികളാകകൊണ്ട
ൟ വക തോന്യാസം ഒരിക്കലും ചെയ്യുന്നതല്ല. ആ കഥ
നില്ക്കട്ടെ. കുബേരൻ നമ്പൂതിരി കരമേൽ നിന്ന പരിഭ്രമി
ക്കുന്ന മദ്ധ്യെ ശൌചവും കഴിഞ്ഞ കടവിൽനിന്ന പുരു
ഹൂതൻ നമ്പൂതിരിയും പതുക്കെ കയറി വന്നു. രണ്ടാളും
അന്യാന്യം നോക്കി ഒന്ന ചിരിച്ചു, അല്പം അകലെ
പ്പോയി നിന്ന സംസാരിപ്പാൻ തുടങ്ങി.

പുരുഹൂതൻ— എന്താണ കന്മന അത്ര സൂക്ഷിച്ചില
എന്നുണ്ടൊ? ആ പെണ്ണു ബഹു രസികത്തി മിടുമി
ടുക്കത്തി. കണ്ണും മുകറും കണ്ടില്ലെ. രണ്ടു സംവ
ത്സരം കൂടി കഴിഞ്ഞാൽ പമ്പരം പറപ്പിക്കും. എന്താ
ണ കന്മനയുടെ അഭിപ്രായം.

കുബേരൻ— പെണ്ണു ബഹു വൻപത്തി തന്നെ. തരക്കേട
അശേഷമില്ല. ചുണ്ടു ബഹു ജാതിയായിരിക്കുന്നു.
അസ്സൽ തന്നെ അവൾ ഒന്നാന്തരക്കാരത്തി.
പക്ഷെ മറ്റെത നോക്ക വിചാരിച്ചോണ്ണം കാണാ
ൻ കഴിഞ്ഞില്ല.

പുരുഹൂതൻ— നോം അത ഇശ്ശി സൂക്ഷിച്ചു നോക്കി ആ
ദുൎഗ്ഘടം പിടിച്ച കുപ്പായവും പോരെങ്കിൽ ഒരു പൂത
പ്പും ഉള്ളച കൊണ്ട അശേഷം കണ്ടില്ല.

കുബേരൻ— ശിക്ഷ— എന്നാൽ നോം തന്നെയാണ സമ
ൎത്ഥൻ നോം തെല്ലു പറ്റിച്ചു. കരുവാഴക്ക അത്രയു
മായില്ലായിരിക്കും മാതിരി നന്നു. തരക്കേടില്ല.
[ 88 ] പുരുഹൂതൻ— നോം അശേഷം കണ്ടില്ല എങ്കിലും കഴു
ത്തിന്റെ തുടിപ്പും കയിത്തണ്ടയുടെ പുഷ്ടിയും കണ്ടെ
ടത്ത അത ചീത്തയാവാൻ തരമില്ല.

കുബേരൻ— നോം അത അത്ര സൂക്ഷിച്ചില്ല. കരുവാഴ
ആള ബഹു സമൎത്ഥൻ തന്നെ. കാമശാസ്ത്രം പഠി
ച്ചിട്ടുണ്ടു ഇല്ലെ? നോക്കു അത ഇത്തിരി ശീലിക്കേ
ണ്ടിരുന്നു. അത നല്ല ശിക്ഷയാണ. അത പഠി
ച്ചാൽ സ്ത്രീകളെ ഒന്ന നോക്കിയാൽ മതി. അവര
അപ്പോൾ മോഹിച്ച പോകും. ഇങ്ങിട്ടതന്നെ വന്ന
പറയും പോൽ.

പുരുഹൂതൻ— നോം നോക്കീട്ടുണ്ട. പക്ഷെ അത്ര ഒന്നും
ശീലിച്ചിട്ടില്ല കന്മനക്ക ശീലക്കണമെങ്കിൽ നോം
തരാക്കിത്തരാം. നോം അറിയുന്ന ഒരാൾ ഉണ്ടു.
ബഹു സമൎത്ഥനാണ. വിചാരിച്ച ദിക്കിൽ വരു
ത്തിത്തരും. അത ശീലിച്ചാൽ കാൎയ്യത്തിന്ന ഒരു പ്ര
യാസമില്ല.

കുബേരൻ— എന്നാൽ നോക്ക അത പഠിക്കണം. എന്ത
ചെലവായാലും വേണ്ടില്ല. ഇങ്ങിനെത്തെ ഒരു
വിദ്യ ഉണ്ടെങ്കിൽ നോക്കെന്താണ പിന്നെയൊരു
രു ബുദ്ധിമുട്ടു. കരുവാഴ ആളെ വരുത്തു ചിലവ
എന്റെ വക. നോക്ക ഒന്നിച്ച ശീലിച്ചളയാം.

പുരഹൂതൻ— അത നോം ഏറ്റു. നാളത്തന്നെ വരുത്തി
ക്കളയാം.

കുബേരൻ— ശൂദ്ര സ്ത്രീകൾ കുപ്പായമിടാൻ എന്നാണ
വിധി ഉണ്ടായ്ത. ഇതൊക്കെ ൟയ്യിടെ ഉണ്ടായ
തോന്ന്യാസമാണ. വല്ലതും നാല കാശിന്ന മുതലു
ണ്ടാകുമ്പോഴേക്ക മുമ്പത്തെ ചട്ടവും സമ്പ്രദായവും
[ 89 ] ഒക്കെ മറക്കയായി. തോന്ന്യാസം മൂത്തു കലിയുഗം
നല്ലൊണം കാണുന്നുണ്ട.

പുതുഹൂതൻ— മലയാളത്തിലെ ആചാരം വിചാരിച്ചാൽ
നമ്മുടെ അന്തൎജ്ജനങ്ങൾക്കല്ലാതെ ആവരണ
വസ്ത്രം പാടില്ല. അത പോയിട്ട ഇപ്പോളൊരു പുത
പ്പും അതിന്റെ ഉള്ളിൽ ഒരു കുപ്പായവുമായി. തൊ
പ്പിക്കാരൻ രാജാവായാൽ ഇതൊക്കെ തന്നെയാണ
ഫലം.

കുബേരൻ— പുരുഷന്മാർ തൊപ്പി ഇടുമ്പോൾ സ്ത്രീകൾക്ക
കുപ്പായവുമാവാം. ഇങ്ങിനെ എനിയും കാണാം
പലതും.

പുരുഹൂതൻ— എന്താണ കന്മന ആ പെണ്ണിനെക്കണ്ടിട്ട
നന്ന ഭ്രമിച്ച വശായിട്ടുണ്ടു. ഇല്ലെ കുട്ടിയാണെ
ങ്കിലും കിട്ടിപ്പോയാൽ കന്മനയുടെ ഭാഗ്യം. ഇപ്പ
ത്തന്നെ ഉത്സാഹിച്ച കൂട്ടിക്കൊളു.അല്ലാഞ്ഞാൽ
വല്ലോനും കയ്ക്കലാക്കിക്കളയും പിന്നെ വിചാരി
ച്ചിട്ട ഫലമില്ല.

കുബേരൻ— നോം ഭ്രമിച്ചതൊ ആശ്ചൎയ്യം ദേവേന്ദ്രനും
കൂടി ഭ്രമിക്കും. സാക്ഷാൽ മഹാ വിഷ്ണു കൂടി ഭ്രമിച്ച
പോകാതിരിക്കില്ല. പെണ്ണു ബഹു ജാതി തന്നെ.
കാമദേവന്റെ ഭാൎയ്യയെക്കാട്ടിലും നന്നെന്നാണ
നോക്കു തോന്നുന്നത. ഇപ്പത്തന്നെ ഇത്ര ഒന്നാന്ത
രമായ അവസ്ഥക്ക ഒരു നാലു കൊല്ലം കൂടി കഴി
ഞ്ഞാലത്തെ അവസ്ഥ ചോദിക്കണൊ വിശേഷം
ഒന്നാന്തരം— കടു കട്ടി. പക്ഷെ ഒരു വൈഷമ്യം
കാണുന്നു. അതെ ഇത്തിരി സംശ്യള്ളു.

പുരുഹൂതൻ— കന്മനക്ക എടുക്കുന്നേയും തൊടുന്നേയും
[ 90 ] കാൎയ്യത്തിലെക്ക സംശ്യമെ ഉള്ളു. സംശയിച്ച സംശ
യിച്ച ആ പെണ്ണിനെ ആരെങ്കിലും കയ്ക്കലാക്കും
അത വരെ സംശയിക്കും പിന്നെ നെഞ്ഞത്ത
കയി വെച്ചിട്ടു എരട്ട ഗൊപി. വേണെങ്കിൽ ഇപ്പ
ത്തന്നെ നൊക്കിക്കൊളു.

കുബേരൻ— അത ശരിയാണ കരുവാഴ പറഞ്ഞത്. നോക്കു
സശയം കുറെ ഒന്ന അങ്ങിനെ തന്നെയാണ.
അഫന്റെ ശീലാണ. അഫനും വലിയ സംശ്യാ
ണ. അത ഇരിക്കട്ടെ. ആ പെണ്ണ ഏതാണ. നോം
അമ്മൂനെ വിളിച്ച ചോദിക്കാൻ വിചാരിച്ചു.
പക്ഷെ അവൾക്ക അത്ര രസായിക്കണ്ടില്ല.

പുരുഹൂതൻ— നല്ല ശിക്ഷ. അമ്മൂന അത രസിക്കും എന്ന
വിചാരിച്ച ചോദിച്ച താനല്ലെ വിടു വിഡ്ഢി. വേ
ണ്ടാത്ത വിഡ്ഢിത്വം എഴുന്നള്ളിക്കാൻ കന്മനക്ക ബഹു
വാസനയാണ. അവൾക്ക അറിഞ്ഞൂടെ നോം
പിന്നെ ഒരു കാശ അമ്മൂന കൊടുക്കില്ലെന്ന.

കുബേരൻ— അത തെല്ലു തെറ്റിപ്പൊയെന്ന നൊക്ക
പിന്നെ മനസ്സിലായി. അത ഇരിക്കട്ടെ അമ്മൂന്റെ
ദുഷിച്ചൽ നൊം തീൎത്തോളാം. അവൾ ഇശ്ശി ദിവ
സമായി നമ്മെ ഒരു മോതിരത്തിന്ന ബുദ്ധിമുട്ടി
ക്കുന്നു. ചെന്നപാട അത ആങ്ങട്ട കയ്യിൽ കൊടു
ത്താൽ മുഷിച്ചിൽ തീൎന്നു. അത നാളത്തന്നെ ആയി
ക്കളയാം താൻ ആ പെണ്ണിനെ മുമ്പ കണ്ടിട്ടുണ്ടോ?
മിടുക്കത്തിപ്പെണ്ണ.

പുരുഹൂതൻ— നോം ഇപ്പത്തന്നെ കണ്ടത. എങ്കിലും ഗൊ
പാലന്റെ ഉടപ്പിറന്നോളെ മുകഛായ ഉണ്ട. പോ
യതും പുത്തൻ മാളികക്കലേക്ക തന്നെയാണ. ലക്ഷ്മി
യുടെ മകളാണെന്ന ഒരു ശങ്ക. [ 91 ] കുബേരൻ - എന്നാൽ കാൎയ്യം ബഹു തകരാറ തന്നെ.<lb /> ഗോപാലൻ ആള ബഹു വികൃതിയാണ. നോം<lb /> അവിടെ ചെല്ലുന്നതും മറ്റും അവന്ന ലേശം രസ<lb />മാവില്ല. ബ്രാഹ്മണരെ ബഹുമാനവും ഭക്തിയും<lb /> അവന്ന തീരെ ഇല്ല. പാറുക്കുട്ടിയുടെ അടുക്കെ<lb /> ഒന്ന പോണം എന്ന ഇശ്ശി ദിവസമായി വിചാ<lb />രിക്കുന്നു. എനിയും തരമാവുക കഴിഞ്ഞില്ല.

പുരുഹൂതൻ - എന്താ പാറുക്കുട്ടി നമ്മെ രഹസ്യം പിടി<lb />ക്കില്ലെ. ഗോപാലനോട സമ്മതം ചോദിച്ചിട്ട വേ<lb />ണൊ പാറുക്കുട്ടിയുടെ അടുക്കെ പോവാൻ. മാനാ<lb />ഞ്ചിറയിലെ വെള്ളം കുടിപ്പാൻ സാമൂതിരിയുടെ കല്പ<lb />ന വേണൊ.

കുബേരൻ - അവൾ ബഹു കുറുമ്പുകാരത്തിയാണ. ആ<lb />രേയും രഹസ്യം പിടിക്കില്ലത്രെ. അവിടെ ബന്തോ<lb />വസ്തും അതി കേമാണ.

പുരുഹൂതൻ - ബന്തോവസ്ത ഇരിക്കട്ടെ അത സാരമില്ല. <lb /> പാറുക്കുട്ടിയോട താൻ ചോദിക്ക ഉണ്ടായോ.

കുബേരൻ - ചോദിച്ചുംനോക്കി. ഒരു ദിവസം രണ്ടുറുൾ<lb /> മോതിരം വെച്ചകാട്ടി നോക്കുകയും ചെയ്തു. ഇവി<lb />ടെ ഇതൊന്നും നടക്കയില്ലെന്ന പറഞ്ഞ അവൾ<lb /> വാങ്ങീല.

പുരുഹൂതൻ - അമ്പാ വിരുതത്തി. കന്മന അവസാനം<lb /> ഇളിച്ശവായനായിട്ട മടങ്ങിപോന്നു ഇല്ലെ. നോം<lb /> പോയൊന്ന പറ്റിക്കട്ടെ.

കുബേരൻ - കരുവാഴ എന്നാൽ ആൾ ബഹു സമൎത്ഥൻ<lb /> തന്നെ. തനിക്ക അത സാധിച്ചെങ്കിൽ നോക്കപി<lb />ന്നെ തന്നെ പിടിച്ചാൽ മതിയെല്ലൊ. [ 92 ] പുരുഹൂതൻ - നോം അതിനൊന്ന ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട. അ
വിടെ ചെല്ലാനും പോരാനും ഒരു വഴി ഉണ്ടാക്കനം.
ആ പെണ്ണിന്ന സംബന്ധം ആലോചിച്ചാൽ എ
ല്ലാം നേരെയാകും. പിന്നെയെല്ലാം കരസ്ഥംതന്നെ.

കുബേരൻ - കരുവാഴ ആള സമൎത്ഥനാണ. നോക്ക ആ
യുക്തി ഇതവരെ തോന്നീല. ആ പെണ്ണിന്ന സം
ബന്ധം നോം ആയിക്കളയാം. കരുവാഴെക്ക അത
കൊണ്ട തരക്കേട ഒന്നും വരില്ല. തനിക്ക പാറുക്കു
ട്ടിപോരെ.

പുരുഹൂതൻ - പാറുക്കുട്ടിയുടെ കാൎയ്യത്തിൽ നോക്ക കന്മന
യുടെ സമ്മതം അത്രവേണൊ. കന്മനക്ക സംബ
ന്ധം. നോക്ക രഹസ്യം. അല്ലെങ്കിൽ നോക്ക സംബ
ന്ധം. കന്മനക്ക രഹസ്യം. പാറുക്കുട്ടിക്ക നോം രണ്ടാ
ളും രഹസ്യം. കന്മനക്ക എന്താണ മനസ്സ.

കുബേരൻ - സംബന്ധം ഏതായാലും നോക്കതന്നെ ഇ
രിക്കട്ടെ. കരുവാഴപറഞ്ഞോണം ആയിക്കോളു. സം
ബന്ധം നോക്ക തന്നെവേണം.

പുരുഹൂതൻ - ശിക്ഷ നല്ലകാൎയ്യം. നോക്ക രഹസ്യം മതി.
എന്നാൽ നോക്ക നോക്ക ഒന്ന പോയ്ക്കളയാം. പാറുക്കുട്ടി
യേയും കാണാലൊ.

ഇങ്ങിനെ പറയുന്ന മദ്ധ്യെ ദൈവഗത്യാ കിട്ടുണ്ണി എ
ന്തൊ സംഗതിവശാൽ അതിലെ വരുന്നതുകണ്ടു. കുബേ
രൻനമ്പൂരിക്ക ഇപ്പോളുണ്ടായ പരമാനന്ദം പറയേണ്ട
തില്ല. കിട്ടുണ്ണി അടുത്ത എത്തിയപ്പോൾ അവനെ കൈ
കൊണ്ട മാടിവിളിച്ചു. അവൻ ആൾ ബഹു രസികനും
സമൎത്ഥനുമാണ. പഞ്ചപുച്ശം അടക്കികൊണ്ട അടുക്കെ
വന്ന ഓച്ശാനിച്ചുനിന്നു. [ 93 ] കുബേരൻ— തന്നെക്കണ്ടിട്ടൊരു ശങ്ക. തെല്ലുനേൎത്തെ
ഇതിലെ ഒരു പെൺകിടാവിന്റെ കൂട അങ്ങട്ട കട
ന്ന പോയത താൻതന്നെ അല്ലെ.

കിട്ടുണ്ണി— റാൻ അത അടിയന്തന്നെയാണ.

കുബേരൻ— തന്നെക്കണ്ടത ഭാഗ്യംതന്നെ. ആ പെണ്ണ
ഏതാണ. കണ്ടപ്പോൾതന്നെ ചോദിപ്പാൻ ഭാവി
ച്ചു. പക്ഷെ തരായില്ല. നോക്ക ഏതായാലും നല്ല
ഭാഗ്യകാലന്തന്നെ.

കിട്ടുണ്ണി— അത ഗോപാലമേനോനെജമാനന്റെ മരുമക
ളാണ.

കുബേരൻ— പുത്തൻമാളികക്കൽ ഗോപാലന്റെ മരുമക
ളാണല്ലെ.
നല്ല ശിക്ഷ— എന്താപ്പ ആ പെണ്ണിന്റെ പേര.

കിട്ടുണ്ണി— മീനാക്ഷിക്കുട്ടി എന്നാണ വിളിക്കുന്നത.

കുബേരൻ— പേര ഒന്നാന്തരം— ശരിയായ പേര—മീനാ
ക്ഷിക്കുട്ടിതന്നെ. നോം അതന്നെ ഊഹിച്ചു.

പുരുഹൂതൻ— ആ പെണ്ണിന്ന വല്ല സംബന്ധക്കാരും
ഉണ്ടൊ. ഇഷ്കോള പഠിപ്പിച്ച എനിയും മതിയാക്കാ
റായിട്ടില്ലെ. ൟ നല്ല പെൺകിടാങ്ങളെ ഇങ്കിരി
യസ്സും പരിന്തിരിയസ്സും പഠിപ്പിച്ച വഷളാക്കുന്നത
വലിയ കഷ്ടംതന്നെ.

കിട്ടുണ്ണി— അടിയന കുറച്ച തിരക്കുണ്ട. വിടകൊള്ളാൻ
കല്പനയാകണം. തിരുമുമ്പാകെ അടിയൻ പിന്നെ
ഒരിക്കൽ വിടകൊണ്ട എല്ലാം തിരുമനസ്സിലുണ
ൎത്തിക്കാം.

കുബേരൻ—അത ശിക്ഷയായി— അതമതി— താൻ നാള
ത്തന്നെ ഒന്ന ഇങ്ങട്ടു വരണം. നോക്ക തന്നോട [ 94 ] ചിലതെല്ലാം അന്വേഷിക്കാനും പറയാനുമുണ്ട. തനി
ക്കു പോകാം.

കിട്ടുണ്ണി അവന്റെ വഴിക്ക പോയതിന്റെ‌ശേഷം ഇ
വർ രണ്ടുപേരും പിന്നെയും തങ്ങളിൽ ഓരോന്ന പറഞ്ഞ
നിശ്ചയിച്ച ചിറയുടെ പടിഞ്ഞാറെ ഭാഗത്തുകൂടി പതുക്കെ
തെക്കോട്ടപോയിട്ട അവിടെനിന്ന തിരിഞ്ഞ ഒരു ചെറിയ
ഇടവഴിയിൽകൂടി കനകമംഗലം കോവിലകത്തിന്റെ പ
ടിഞ്ഞാറെ ഭാഗത്തു വന്നു. കൊളത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറെ
വശമുള്ള കുഞ്ഞിക്കാവിന്റെ കുടിലിലേക്ക കയറിപ്പോയി. [ 95 ] ആറാം അദ്ധ്യായം

പൊലീസ്സന്ന്യായവും പങ്ങശ്ശമേ
നോന്റെ വരവും.

കോമൻനായരും കുണ്ടുണ്ണിമേനോനും കൂടി കടവത്ത
കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ അടുക്കിളയിൽ ഇട്ട അയ്യാപ്പട്ടരെ
ഞെരിവട്ടം പ്രഹരം കഴിച്ച പറഞ്ഞയച്ചിട്ടുള്ള വിവരം
വായനക്കാർ മറന്നകളവാൻ ഇടയില്ലാത്തതാണല്ലൊ.
ശങ്കരൻഎമ്പ്രാന്തിരി തന്റെ പ്രത്യക്ഷവിരോധിയായത
കൊണ്ട അദ്ദേഹമാണ തന്നെ തല്ലിച്ചതും അപമാനിച്ച
തും എന്നായിരുന്നു അയ്യാപ്പട്ടരുടെ പൂൎണ്ണമായ വിശ്വാസം
കുണ്ടുണ്ണിമേനോനും കോമൻനായരും തന്റെ പ്രാണ
സ്നേഹിതന്മാരായതകൊണ്ടും കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ ജാര
ന്മാരാണെന്നുള്ള ധാരണ ലേശംപോലും തനിക്കില്ലാതിരു
ന്നതുകൊണ്ടും ൟ രാക്ഷസപ്രവൃത്തി ചെയ്തിട്ടുള്ളത അവ
രാണെന്ന സ്വപ്നേപി ൟ സാധുബ്രാഹ്മണൻ അറിഞ്ഞി
ട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല. മേല്പറഞ്ഞ രണ്ടുപേരെയും പറ്റി
യുള്ള പ്രസ്താവം നാടെങ്ങും പരന്നിരിക്കുന്നുവെങ്കിലും
അത ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരിയുടെ ഉപദേശപ്രകാരം ചില
വിരോധികൾ വൃഥാ പറഞ്ഞുണ്ടാക്കിയതാണെന്ന തന്നെ
ആയിരുന്നു അയ്യാപ്പട്ടരുടെ പരമാൎത്ഥമായ വിചാരം. അ
ടികൊണ്ടതിന്റെ പിറ്റെന്നാൾ രാവിലെ ഇദ്ദേഹം അ
ന്യായം കൊടുപ്പാൻവേണ്ടി മജിസ്ത്രേട്ടകോടതിയിലേക്ക
പോകുന്നവഴിക്ക കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ പിന്നാലെ ഓടി
കൊണ്ട വരുന്നതകണ്ടു. ഇയ്യാൾ അയ്യാപ്പട്ടരുടെ മേലുള്ള
പരുക്കും അയാളുടെ മനോവ്യസനവും കുണ്ഠിതവും കണ്ടി [ 96 ] ട്ട വളരെ വിഷാദിച്ചു. കണ്ണിൽ നിറഞ്ഞനിൽക്കുന്ന വെ
ള്ളം തോൎത്തമുണ്ടുകൊണ്ട തുടച്ചു അയ്യാപ്പട്ടരുടെ മുഖത്ത
നോക്കി പറഞ്ഞു— ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരി ഇയ്യടെ വലി
യ ധിക്കാരി ആയിരിക്കുന്നു. അഞ്ചെട്ട പോക്കിരിപിള്ള
രെ വിളിച്ച സ്വാധീനത്തിൽവെച്ച അവരെകൊണ്ട ൟ
വക ഓരോ തോന്ന്യാസം ചെയ്യിച്ച തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.
ഇങ്ങിനത്തെ അധികപ്രസംഗം മുളയിൽതന്നെ നുള്ളിക
ളയാഞ്ഞാൽ ക്രമേണ എല്ലാവരുടെയും നേരെ കൊണ്ടുവ
രാൻ മടിക്കില്ല. സ്വാമി ഒരു സമ്മതം മാത്രം തന്നാൽ
മതി. എന്നാൽ അടിക്ക അടി‌ഞാൻ ഇന്ന കഴിച്ചകളയാം.
ഒരു എല്ലു‌പോലും ഞാൻ വെച്ചെക്കില്ല. ശിക്ഷിക്കുന്നു
ണ്ടെങ്കിൽ എന്നെ ശിക്ഷിച്ചോട്ടെ. കൊച്ചമാളു ആണ
ചതിച്ചത എന്ന ഒരിക്കലും സ്വാമി വിചാരിക്കേണ്ട. അ
വൾ വിചാരിച്ചിട്ട ഒരു നിവൃത്തിയും ഉണ്ടായില്ല. എമ്പ്രാ
ന്തിരിയും രണ്ട‌മൂന്ന തടിയന്മാരും അടുക്കിളയിൽവന്ന ഒ
ളിച്ചനിന്നത കൊച്ചമ്മാളു വെള്ളത്തിന്നവേണ്ടി അടുക്കി
ളയിൽ കടന്നപ്പോൽ മാത്രമെ അറിഞ്ഞിട്ടുള്ളു. എമ്പ്രാന്തി
രിയാണ വിളക്കൂതിക്കളഞ്ഞത. കൊച്ചമ്മാളു നിലവിളി
പ്പാൻ ഭാവിച്ചപ്പോൽ ആ കഴുവേറി അവറെ പിടിച്ച
വെച്ച വായപൊത്തികളകയാണ ചെയ്തത. ൟ വിവരം
മുഴുവനും കൊച്ചമ്മാളു ആണ എന്നോടപറഞ്ഞത. സ്വാ
മിയെ അപമാനിച്ചത വിചാരിച്ചിട്ട അവർ കണ്ണീരുംകു
ടിച്ച കിടക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. എമ്പ്രാന്തിരിയുടെ സം
ബന്ധം നിത്യത ആയിരം ആമാട കിട്ടുന്നതായലും അവ
ൾക്ക എനിക് ആവശ്യം ഇല്ലപോൽ. ഇന്നതന്നെ അ
ന്യായം കൊടുക്കേണം എന്ന സ്വാമിയോട പറയാനാണ
എന്നെ അയച്ചത. അന്യായച്ചിലവിന്ന തല്ക്കാലം പണ
മില്ലെങ്കിൽ നാഗപടത്താലിയൊ വളയൊ എടുത്ത തരാം [ 97 ] എന്ന പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ആ കള്ളനെ ശിക്ഷിപ്പിച്ച ജാ
തീന്ന പുറത്താക്കിക്കണം എനി എന്തായാലും വേണ്ടില്ല
സംബന്ധത്തിന്ന സ്വാമിതന്നെ മതി എന്നാണ കൊച്ച
മ്മാളു എന്നോട തീൎച്ചപറഞ്ഞത. അത സ്വാമിക്ക സമ്മത
മല്ലെങ്കിൽ എനി അവൾക്ക സംബന്ധക്കാരനെ വേണ്ട
പോൽ. അതുകൊണ്ട അന്യായം ഇന്നതന്നെ കൊടുക്ക
ണം. സാക്ഷി ഞാനും കോമൻനായരും വെടിപ്പായി പ
റയും. അന്യായത്തിൽ കൊച്ചമ്മാളൂനെ കൂടി പ്രതി ചേ
ൎക്കേണ്ടിവരും അതെ ഉള്ളു ഒരു ദുൎഘടം. എന്നാൽ അതി
ന്നും ഒരു വഴിയുണ്ട. കയ്പീത്തകൊണ്ട അവൾ കുറ്റ
ക്കാരി അല്ലെന്നാക്കിയാൽ മതി. പിന്നെ സാക്ഷിക്കാരും
അത ബലപ്പെടുത്തി പറയുന്നതായാൽ കൊച്ചമ്മാളുന കു
റ്റം ഒന്നും വരില്ല.

ഇതെല്ലാം കേട്ടപ്പോൾ അയ്യാപ്പട്ടര പരമാൎത്ഥമാണെ
ന്ന ക്ഷണത്തിൽ വിശ്വസിച്ചപോയി. എമ്പ്രാന്തിരിയെ
പുറത്താക്കി തന്നെ സംബന്ധക്കാരനാക്കാനാണ കൊച്ച
മ്മാളു തീൎച്ചപ്പെടുത്തിയ്ത എന്ന കേട്ടപ്പോൾ തല്ലകൊണ്ട
വേദനയും വ്യസനവും മുഴുവൻ തീൎന്നുപോയി. അന്യാ
യം കൊടുക്കേണമെന്നുള്ള വിചാരംതന്നെ ഇദ്ദേഹത്തി
ന്റെ മനസ്സിൽ നിന്ന പോയ്ക്കളഞ്ഞു. എങ്കിലും കുണ്ടു
ണ്ണിമേനോന്റെ നിൎബ്ബന്ധം കൊണ്ടും കൊച്ചമ്മാളു പറ
ഞ്ഞയച്ചതുകൊണ്ടും അന്യായം കൊടുക്കാമെന്നതന്നെ അ
വസാനം നിശ്ചയിച്ചു. കൊച്ചമ്മാളുവിനെ പ്രതി ചേ
ൎക്കുന്ന കാൎയ്യം ഇദ്ദേഹത്തിന്ന പരമസങ്കടമായിതോന്നി.
എമ്പ്രാന്തിരിയെ ശിക്ഷിക്കേണ്ടതിന്ന അന്യായം കൊടു
ക്കാതെ കഴികയില്ലന്നും കൊച്ചമ്മാളുവിനെ പ്രതി ചേൎക്കാ
ത്തപക്ഷം അന്യായത്തിന്ന ബലമില്ലെന്നും കുണ്ടുണ്ണി
മേനോൻ പറഞ്ഞതനിമിത്തം അങ്ങിനെ ആവാമെന്ന [ 98 ] അയ്യാപട്ടരും സമ്മതിച്ചു. സഹായത്തിന്ന കുണ്ടുണ്ണിമേ
നോനും കൂടെ ഒന്നിച്ച പോയി. കുണ്ടുണ്ണിമേനോന സമ
നായ ചതിയനും കള്ളനും ൟ മലയാളരാജ്യത്തിൽ കുണ്ടു
ണ്ണിമേനോനെ ഉള്ളു എന്ന വായനക്കാരോട പ്രത്യേകം
പറയേണ്ടതില്ലെല്ലൊ. അന്യായ ഹരജിയും അയ്യാപ്പട്ട
രുടെകയ്പീത്തും അന്യോന്യവിരുദ്ധമായി കണ്ടപ്പോൾ മജി
സ്ത്രേട്ട കോന്തിമേനോൻ അവർകൾക്ക വളരെ സംശയ
മായി. ഹരജി വലിച്ചെറിവാൻ രണ്ടമൂന്നപ്രാവശ്യം
ഭാവിച്ചു എങ്കിലും അന്യായക്കാരന്റെ ദേഹത്തിന്മേൽ
ധാരാളം അടികൊണ്ട പരുക്ക കണ്ടതിനാലും അദ്ദേഹം
കാൎയ്യശീലം ലേശം ഇല്ലത്ത ഒരു സാധുബ്രാഹ്മണനാ
ണെന്നുള്ള ദയ മജിസ്ത്രേട്ടിന്റെ മനസ്സിൽ ഉണ്ടായതി
നാലും കുറ്റം നടന്നു എന്ന പറയുന്ന സ്ഥലത്തപോയി
വേണ്ടത്തക്ക അന്വേഷണം കഴിച്ച പരമാൎത്ഥമായി റി
പ്പോട്ടചെയ്‌വാൻ വേണ്ടി കോന്തിമേനോൻ അവർകൾ
കനകമംഗലം സ്ടേഷൻ ഹെഡകൻസ്ടേബൾ പങ്ങശ്ശ
മേനോന കല്പന കൊടുത്തു. മാൎച്ചിമാസം പത്താന്തിയ്യതി
വെള്ളിയാഴ്ച പകൽ പത്തമണിക്ക ഹാജരാകുവാൻ അ
യ്യാപ്പട്ടരോടും കല്പിച്ചു. കഴിയുന്ന വേഗത്തിൽപോയി
അന്വേഷിച്ച പരമാൎത്ഥം അറിഞ്ഞ ശരിയായ റിപ്പോട്ട
ചെയ്യേണമെന്ന മജിസ്ത്രേട്ട പങ്ങശ്ശമേനോനോട പ്ര
ത്യേകം താക്കീതും ചെയ്തു.

പങ്ങശ്ശമേനോൻ നല്ല പരിചയവും കാൎയ്യപ്രാപ്തിയും
തന്റെടവും നെഞ്ഞുറപ്പും ഉള്ള ഒരു പോലീസ്സുദ്യോഗ
സ്ഥനാണ. കളവകാൎയ്യം തുമ്പുണ്ടാക്കുവാൻ ഇദ്ദേഹ
ത്തെപൊലെ സമൎത്ഥനായ ഒരു മനുഷ്യൻ ഇല്ലെന്നു ത
ന്നെ പറയാം. ഇയ്യാൾ ചാൎജ്ജിവെക്കുന്ന കാൎയ്യം ശി
ക്ഷിക്കാതെ വിടുന്നത എത്രയൊ ദുൎല്ലഭമാണ. ഹെഡ് [ 99 ] കൻസ്ടെബളുടെ ഉദ്യോഗം കിട്ടീട്ട ഇപ്പൊൾ ഏഴ സം
വത്സരമെ ആയിട്ടുള്ളു. അതിനിടയിൽ നാലയ്യായിരം
ഉറുപ്പികയുടെ സ്വത്ത ഇദ്ദേഹം സ്വന്ത പ്രയത്നംകൊണ്ട
സമ്പാദിച്ചിട്ടുണ്ട. ആൾ അശേഷം ലുബ്ധനല്ല. മാ
സപടി ഇരുപതുറുപ്പിക മാത്രമെയുള്ളു. എങ്കിലും ബഹു
ധാരാളിയാണ. അത്യാവശ്യമായ ചിലവിന്ന തന്നെ
ദിവസംപ്രതി രണ്ടുറുപ്പികയിൽകുറയാതെ വേണ്ടിവരും.
പാൎക്കുംദിക്കിൽ താനും രണ്ട വാലിയക്കാരും മാത്രമെയുള്ളു
ആൾ ഒരു വേദാന്തിയാണ. കണ്ടാൽ ഒരു വലിയ
സുന്ദരനല്ല. എങ്കിലും തരക്കെട ഒട്ടും ഇല്ല. ആൾ
ബഹു ദീൎഘനാണ. കുടുമയും ധാരാളം ഉണ്ട. എന്തൊ
ഒരു ഔഷധം പതിവായി സേവിച്ചവരുന്നതൊകൊണ്ട
കണ്ണ രണ്ടും നല്ല ചെങ്കീരിയുടെ കണ്ണെക്കാൾ ചുകന്നി
ട്ടാണ. പങ്ങശ്ശമേനോൻ എനിയും ഒരു ദിക്കിൽ സം
ബന്ധം വെച്ചിട്ടില്ല. വേദാന്തിയായതുകൊണ്ടായിരിക്കാം
ഭാൎയ്യാസക്തി ഇദ്ദേഹത്തിന്ന തീരെ കുറഞ്ഞുകാണുന്നത.
കൊച്ചമ്മാളുനെ പറ്റി പങ്ങശ്ശമേനോൻ പല പ്രാവ
ശ്യവും കേട്ടിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അവളെ കണ്ട സംസാരിപ്പാൻ
ഇതുവരെയും ഇടവന്നിട്ടില്ല. അവളെ കാണെണമെന്നുള്ള
താല്പൎയ്യം ൟ മനുഷ്യന്ന ബഹു കലശലായുണ്ട. അത
കൊണ്ട സ്ഥലത്തപോയി അന്വേഷണം കഴിപ്പാൻ
കല്പന കിട്ടിയത ഇദ്ദേഹത്തിന്ന വലിയൊരു സന്തോഷ
മായി. തനിക്കിപ്പോൾ നല്ല ശുക്രദശയാണ. മാൎച്ചി
മാസം ഏഴാന്തിയതി ചൊവ്വാഴ്ച പകൽ നാലമണിക്ക
ശെഷം പങ്ങശ്ശ മേനോൻ കൻസ്ടെബൾ എരെമ്മൻനായ
രോട കൂടെ സ്ഥലാന്വേഷണത്തിന്നുഌഅ പുറപ്പാടായി.
കുളിയും ഊണുംകഴിച്ച നല്ലതായിട്ട രണ്ട പാവമുണ്ടും [ 100 ] ചുറ്റി ഒരു പ്ലാനൽ ഷെൎട്ടു ഇട്ട വലത്തെ ചുമലിൽ ഒരു
കസവവേഷ്ടിയും തൂക്കിയിട്ട കയ്യിൽ ഒരു ഘനമുള്ള വ
ടിയും വീശികൊണ്ട കസവ വെച്ച ഒരു തൊപ്പിയും തല
യിൽ ഇട്ട ഒരുകൂട്ടം പുതിയ ജോടും ചവിട്ടി മെല്ലെ കട
വത്തവീട്ടിലേക്ക യാത്രയായി. ഇദ്ദേഹം ഇന്ന അന്വേ
ഷണത്തിന്ന വരുമെന്നറിഞ്ഞിട്ട അയ്യപ്പട്ടരും കുണ്ടുണ്ണി
മേനോനും വഴിക്കൽ ഒരു സ്ഥലത്ത കാത്തുംകൊണ്ട
നിൽക്കയായിരുന്നു. പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ ഒരുമിച്ച അയ്യാ
പ്പട്ടര പോകരുതെന്നായിരുന്നു കുണ്ടുണ്ണിമേനൊന്റെ
താല്പൎയ്യം. ഹേഡകൻസ്ടേബൾ ദൂരത്ത നിന്ന വരുന്നത
കണ്ടിട്ട കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ പറഞ്ഞു. സ്വാമി ഇപ്പോൾ
ഒന്നിച്ച പോകുന്നത വെടിപ്പല്ല. വല്ലവരും കണ്ടാൽ
കാൎയ്യത്തിന്ന തരക്കേട ഉണ്ട. ഹെഡ്കൻസ്ടേബളെ
നാം സ്വാധീനപ്പെടുത്തി കൂട്ടികൊണ്ട ചെന്നതാണെന്ന
വൃഥാവിൽ ഒരു അപവാദം ഉണ്ടാകും. ശങ്കരൻ എമ്പ്രാ
ന്തിരിക്ക അത കേട്ടാൽ മതി. അയാള ഇന്ന തന്നെ
നിലവിളിക്കാൻ തുടങ്ങും. ഇങ്ങിനെ ആയാൽ മജി
സ്ത്രേട്ട ഹെഡ്കൻസ്ടേബളുടെ റിപ്പോൎട്ട വിശ്വസി
ക്കില്ല. അത നമ്മുടെ കേസ്സിന്ന ദൂഷ്യമാണ. എന്നെ
ആൎക്കും ഇല്ല സംശയം. എമ്പ്രാന്തിരിയും ഞാനുമായിട്ട
പുറമെ ബഹു സ്നേഹമാന്ന, എമ്പ്രാന്തിരിക്ക എന്നെ
വലിയ വിശ്വാസാണത്രെ. അല്ലാഞ്ഞാൽ ആ കള്ളനെ
ചതിക്കാൻ പ്രയാസമാണ. ഞാനുംകൂടി ഒന്നിച്ച പതു
ക്കെ പോയ്ക്കളയാം. കൊച്ചമ്മാളുവിനെ കണ്ട ചിലതെ
ല്ലാം പറഞ്ഞ ഏല്പിക്കെണ്ടതുണ്ട. സ്ത്രീകൾക്ക കാൎയ്യശീലം
വളരെ കുറയും. അതിലും വിശേഷിച്ച കൊച്ചമ്മാളൂന
ൟ വക ഒന്നും ശീലമില്ല. എല്ലാം ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരി
ചെയ്യിച്ചതാണെന്ന സ്വാമിയുടെ കയ്പീത്തിന്നനുസരിച്ച [ 101 ] അവളുംകൂടി പറയുന്നതായാൽ പിന്നെ സംശയിക്കെണ്ട.
എമ്പ്രാന്തിരിയുടെ കാൎയ്യം തീർന്നു. നാളെ രാവിലെ പിടിച്ച
തടവമുറിയിൽ വെക്കാതിരിക്കില്ല. കൊച്ചമ്മാളൂനെ
കൊണ്ട വേണ്ടപോലെ ഞാൻ പ്രവൃത്തിപ്പിച്ചോളാം.
ഹെഡ്കൻസ്ടേബളെ ഇന്ന പൊടിപാറ്റി സൽക്കരി
ക്കണം. വല്ലതും ഒര രണ്ടുറുപ്പിക ഇന്ന ചിലവിട്ടകള
ഞ്ഞാൽ അദ്ദേഹം പിന്നെ നൊം പറയുമ്പോലെ എല്ലാം
ചെയ്യും. തെല്ലൊന്ന കൊച്ചമ്മാളൂനെകൊണ്ടും ചിലവാ
ക്കിക്കാം. ഇതല്ലെ നല്ലത? സ്വാമിക്ക എന്ത തോന്നുന്നു?

കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത ശരിയാണെന്ന
അയ്യാപ്പട്ടൎക്ക ബോദ്ധ്യമായി. എങ്കിലും കൊച്ചമ്മാളുനെ
കൊണ്ട ഒരുകാശും ചിലവചെയ്യിക്കരുത എന്നായിരുന്നു
ൟ പരമ വിഡ്ഡിയുടെ താല്പൎയ്യം. വേഗം കോന്തലയഴിച്ച
നാല ഉറുപ്പിക എടുത്ത കുണ്ടുണ്ണിമേനോന്റെ കയ്യിൽ
കൊടുത്തിട്ട പറഞ്ഞു. കൊച്ചമ്മാളു വിചാരിച്ചാൽ പണ
ത്തിന്ന ബഹുപ്രയാസമായിരിക്കും. അവൾക്ക എവി
ടുന്നാണ പണം. ആ കള്ളകഴുവേറി ഒരു കാശും കൊടു
ക്കില്ല. അതുവുംകൂടി ഞാൻതന്നെ ചിലവചെയ്തകളയാം.
അവളെകൊണ്ട പറഞ്ഞപോലെ എല്ലാം ചെയ്യിപ്പിച്ചാൽ
മതി. കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ വിചാരിച്ചാൽ അതിനൊന്നും
പ്രയാസം ഉണ്ടാകില്ല. അത നമുക്ക നല്ല ഉറപ്പുണ്ട.
കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ അയ്യാപ്പട്ടരോട അങ്ങിനെതന്നെ
എന്ന വാഗ്ദത്തം ചെയ്ത ഹെഡകൻസ്ടേബളുടെ പിന്നാ
ലെ അദ്ദേഹം കാണാതെ പതുക്കെ പോയി. പങ്ങശ്ശമേ
നോന കുണ്ടുണ്ണിമേനോനെ അശേഷം പരിചയമില്ല
യായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഏകദേശം നാലരമണിക്ക കൊച്ച
മ്മാളു പാൎക്കുന്നെടത്ത എത്തി. അയ്യാപ്പട്ടര തന്റെമേൽ
അനാവശ്യമായി ഒരു പോലീസ്സ കൊടുത്തിരിക്കുന്നു [ 102 ] എന്ന ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരി ഇന്നലമാത്രമാണ അറി
ഞ്ഞത. അതമുതൽക്ക എമ്പ്രാന്തിരിക്ക അസാമാന്യമായ
ഒരു ഭയവും പാങ്ങല്ലാത്ത ഒരു മനോവ്യസനവും പരിഭ്ര
മവും കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ മേൽ അല്പം ചില ശങ്കയും ജ
നിച്ചു. രാത്രി ഒരു ലേശം ഉറക്കം ഉണ്ടായില്ല. വിവരം
കൊച്ചമ്മാളുവിനോട ചോദിപ്പാൻ അദ്ദേഹത്തിന്ന ധൈ
ൎയ്യവും ഇല്ല. അകപ്പാടെ കുഴങ്ങിവശായി. ഹെഡകൻ
സ്ടേബൾ വന്ന സമയം എമ്പ്രാന്തിരി കൊച്ചമ്മാളു
വിന്റെ അറയിൽ ഇരുന്നു മുറുക്ക കഴിക്കയായിരുന്നു.
"ഒരു ചുകന്ന തലേക്കെട്ടകാരനും വേറെഒരാളും കൂടിഉണ്ട
ഇങ്ങട്ട വരുന്നു" എന്ന ഉണിച്ചിരാമ്മ പാഞ്ഞുചെന്ന
എമ്പ്രാന്തിരിയോട പറഞ്ഞു. ൟ വൎത്തമാനം കേട്ടപ്പോൾ
അദ്ദേഹത്തിന്ന കിടുകിട ഒരു വിറയല വന്നു. അടക്ക
കയ്യിൽനിന്ന നിലത്ത വീണപോയ്ത അറിഞ്ഞില്ല. ത
ന്നെ പിടിച്ച കൊണ്ടുപോവാനാണ തലേക്കെട്ടക്കാരൻ
വരുന്നത എന്ന വിചാരിച്ച അറയിൽനിന്ന ഓവറയിൽ
പോയി ഒളിപ്പാൻ നോക്കി. അങ്ങിനെ ചെയ്താൽ കു
ളിയും ഊക്കയും അമ്പലത്തിലെ ശാന്തിയും മുടങ്ങിപോകും
എന്നുള്ള ഭയമായി. എന്തിനുപറയുന്നു ഒരുവിധേന പേ
ടിച്ച വിറച്ചുംകൊണ്ട അറയിൽനിന്ന പടിഞ്ഞാറ്റയുടെ
കോലായിൽ കടന്നു അതിലെ തന്നെ വടക്കഭാഗത്തെ
വാതിൽ കടന്ന അതിലെതന്നെ വടക്കഭാഗത്തെ
വാതിൽ കടന്ന മുറ്റത്തിറങ്ങി കൂടക്കൂടെ മടങ്ങിനോക്കി
കൊണ്ട ഓടി പടിഞ്ഞാറഭാഗത്തെ വെയിലിയുടെമീതെ
ഉരുണ്ടപിരണ്ട ഇടവഴിയിൽ മറഞ്ഞുവീണു. ഉടുത്ത
മുണ്ടിൽ പകുതിപോര വെയിലിക്ക കൊടുത്തു. മുണ്ട മുള്ളി
ന്മെൽ കുടുങ്ങിയപ്പോൾ പോലീസ്സുകാരൻ പിന്നിൽനിന്ന
പിടിച്ചതാണെന്ന ഭയപ്പെട്ടു ഒന്ന ഉറക്കെ നിലവിളിച്ച [ 103 ] പോയി. എങ്കിലും അത വിഡ്ഢിത്വമായി എന്ന അദ്ദേഹ
ത്തിന്ന പിന്നെ ക്ഷണനേരംകൊണ്ട മനസ്സിലായി.
'കൊച്ചമ്മാളൂനെ ൟ നിൎദ്ദയന്മാർ എനി എന്തെല്ലാമാണ
ചെയ്‌വാൻ പോകുന്നത' എന്നുള്ള ഒരു വലിയ ശങ്ക മന
സ്സിൽ തോന്നിയതകൊണ്ട കുറെനേരം കിഴക്കോട്ടതന്നെ
വേയിലിയുടെ ഉള്ളിൽകൂടെ പതുങ്ങി എത്തിനോക്കിക്കൊ
ണ്ടുനിന്നു. അപ്പോൾ പോലീസ്സുകാരന്റെ ചുകന്ന ത
ലേക്കെട്ടും ഗദയും നുദ്ദേഹത്തിന്റെ കണ്ണിൽ കാണുന്ന
തുപോലെ മനസ്സിൽ തോന്നിതുടങ്ങി. ഭയം ബഹു കല
ശലായി. കാലിന്റെ തുടകൾ രണ്ടും കിടുകിട വിറച്ചുതു
ടങ്ങി. ഒരു നിമിഷംപോലും അവിടെ ഉറച്ചനിൽക്കുന്നത
കേവലം അസാദ്ധ്യമാണെന്നു കണ്ടു ഒടുവിൽ പ്രാണ
രക്ഷ വലിയതെന്നു നിശ്ചയിച്ച ബെദ്ധപ്പെട്ട അമ്പല
ത്തിലേക്ക പോയി. എന്നാൽ ൟ അവസരത്തിൽ കൊ
ച്ചമ്മാളു എന്തുചെയ്യുന്നു എന്നവായനക്കാർവിചാരിക്കുന്നു
ണ്ടായിരിക്കാം. പോലീസ്സുകാർ വരുന്നുഎന്ന കേട്ടപ്പോൾ
അവൾക്കും അല്പമായ ധൈൎയ്യക്ഷയവും ലജ്ജയും കുണ്ഠി
തവും ഉണ്ടായി. എങ്കിലും അവൾ തന്റെടം ധാരാളമുള്ള
ഒരു യുവതിയായ്തകൊണ്ട തല്ക്കാലം സംഭവിച്ച മനശ്ചാ
ഞ്ചല്യത്തെ നിൎത്തി ഏകദേശം അസ്തമാനത്തോട അടു
ത്തെത്തിയ തന്റെ മാനത്തെ രക്ഷിപ്പാൻവേണ്ടി ഒരു
കൌശലം പ്രയോഗിച്ചു. പെട്ടിതുറന്ന വിശേഷമായ
ഒരു ഒന്നര പാവെടുത്ത ബഹുമോടിയിൽ ഉടുത്ത മീതെ
മേത്തരം ഒരു നല്ല പട്ടക്കരപ്പാവെടുത്ത ചുറ്റി തലമുടി
ഭംഗിയായി വാൎന്നകെട്ടി രണ്ട പനിനീർപുഷ്പം എമ്പ്രാ
ന്തിരി കൊണ്ടുവന്നകൊടുത്തിട്ടുള്ളത എടുത്ത അതിൽചൂടി.
അതിവിശേഷമായ ഒരു പൊൻപട്ടെടുത്ത ഭ്രുമദ്ധ്യ
ത്തിൽ നെറ്റിയിന്മേൽ പറ്റിച്ചു. സാമാന്യന്മാരായ [ 104 ] പുരുഷന്മാരെ പറ്റിക്കുവാൻ ഇത ഒന്നതന്നെ മതി. ഒരു
പല്ലിമുട്ടയെക്കാൾ അല്പം വലുപ്പമുള്ള ഒരു മുക്താഫലം
കൊണ്ട ശോഭിക്കുന്ന നാസാരത്നം എടുത്ത മൂക്കുത്തിയി
ന്മേൽ ചേൎത്തു കാതിൽ മനോഹരമായ തോടയും കഴു
ത്തിൽ സ്വൎണ്ണനൂലോടുകൂടിയ ഒരു പതക്കവും എടത്തെ
അനാമിക വിരലിന്മേൽ ഒരു വിലയേറിയ പച്ചക്കൽ
വെച്ച മോതിരവും ധരിച്ചു. വിശേഷമായി അലക്കിമു
ള്ളിട്ട ഒരു ബുക്കമസലിൻ മുണ്ടെടുത്ത വലത്തെചുമലിലും
എടത്തെ കക്ഷത്തുമായിട്ട മക്കനയിട്ടപനി‌നീർതളിച്ച ഒരു
വെള്ളിത്താലത്തിൽ വെച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്ന മുല്ലപ്പൂവെടുത്ത
തന്റെ അറയിൽ പടിഞ്ഞാറെ അരുവിൽജനെലിന്ന
രികെയിട്ടിട്ടുള്ള കോച്ചകട്ടിലിന്മെൽ കുത്തിയിരുന്ന ഉണ്ടമാ
ലകെട്ടുവാൻ തുടങ്ങി. കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ ഇപ്പൊഴത്തെ
നിലയും ഭാവവും കണ്ടാൽ ഇളകിപ്പോകാത്ത പുരുഷന്മാർ
ഭൂലോകത്തിൽ ഇല്ലെന്നതന്നെയാണ എന്റെ അഭി
പ്രായം. അഥവാ ഉണ്ടെന്ന ആരെങ്കിലും വാദിപ്പാൻ ഭാ
വമുണ്ടെങ്കിൽ അത ബാലന്മാരോ വൃദ്ധന്മാരോ ഭ്രാന്തന്മാ
രോ കഠിനമായ രോഗം കൊണ്ട വലഞ്ഞ കിടക്കുന്നവരോ
മാത്രമാണെന്ന അവർ മനസ്സിലാക്കി കൊള്ളെണ്ടതാണ.
കഥയുടെ മദ്ധ്യത്തിൽ അത്യാവശ്യമായ മറ്റു ചില സം
ഗതികളെ കൂടി പ്രസ്താവിക്കേണ്ടി വന്നതിനാൽ തൽ
ക്കാലം വേണ്ടത്തക്ക ഉപചാരാദികൾ ഒന്നും ചെയ്യാതെ
പങ്ങശ്ശമേനോനെ കുറെ നേരത്തേക്ക മുറ്റത്ത തന്നെ
നിൎത്തേണ്ടി വന്ന പോയ നിമിത്തം വായനക്കാരുടെ
മനസ്സിൽ യാതൊരു നീരസവും ജനിക്കയില്ലെന്ന വിശ്വ
സിക്കുന്നു. പങ്ങശ്ശമേനോൻ ചെന്നപാട കോലായിൽ
ആരേയും കാണാഞ്ഞിട്ട അല്പം മുറ്റത്ത തന്നെ നിന്നു.
പിന്നെ രണ്ട മൂന്ന പ്രാവശ്യം മെല്ലെ ഒച്ച ചിനച്ച [ 105 ] നോക്കി. എന്നിട്ടും പുറത്തേക്ക ആരു വരുന്നത കണ്ടി
ല്ല. ഉമ്മറത്തെ വാതിൽ മലക്കെ തുറന്നിട്ടത കൊണ്ടും
അടുക്കിളയിൽനിന്ന അല്പാല്പം പുക പുറത്തേക്ക വരുന്ന
തകൊണ്ടും ഗൃഹാന്തൎഭാഗത്തിങ്കൽ വല്ലവരും ഉണ്ടായിരി
ക്കുമെന്ന തന്നെ ഇദ്ദേഹം വിചാരിച്ചു. തെക്കെ ഭാഗം
രണ്ട മൂന്ന ജനെലുകൾ തുറന്ന വെച്ച കണ്ടതിനാൽ മുറി
കളിൽ വല്ലവരും ഉണ്ടായിരിക്കാമെന്ന ശങ്കിച്ച പങ്ങശ്ശ
മേനോൻ കിഴക്ക പടിഞ്ഞാറായി തെക്കെ മുറ്റത്തെ കൂടി
ജോടും ചവിട്ടിക്കൊണ്ട ഒന്ന രണ്ട വട്ടം ഉറക്കെ നടന്നു.
ഉള്ളിൽ നിന്ന യാതോരു ഒച്ചയും വീൎപ്പും കേൾക്കാഞ്ഞാ
റെ വേണ്ടെങ്കിലും വെറുതെ ഒന്ന രണ്ട ഉറക്കെ കുരച്ച
നോക്കി. എന്നിട്ടും യാതൊരാളും പുറത്തേക്ക വരികയൊ
ആരാണത എന്ന ചോദിക്കുകയോ ചെയ്യാഞ്ഞതിനാൽ
ഒടുവിൽ അദ്ദേഹം കോലായിൽ കയറി തെക്കെ ഭാഗത്ത
കാറ്റ കൊള്ളാൻ വേണ്ടി ഉണ്ടാക്കി വെച്ചിട്ടുള്ള പടിയി
ന്മേൽ ചെന്ന വടക്കോട്ട തിരിഞ്ഞ് കുത്തിരുന്നു. ഇവി
ടെ ആരും ഇല്ലെ എന്ന വിളിച്ച ചോദിപ്പാൻ എരേമൻ
നായരോട കല്പിച്ചു. എരേമൻ നായര മെല്ലെ തെക്കിനി
യുടെ തളത്തിൽ കടന്ന നിന്നിട്ട ഹെ‌— ഹെ— ഇവിടെ
ആരും ഇല്ലെ എന്ന ഉറക്കെ വിളിച്ചു ചോദിച്ചു. ഉണ്ട—
ഉണ്ട. ഞാൻ അരി വാൎക്കുന്നു— കോലായിൽ ഇരിക്കിൻ.
കൊച്ചമ്മാളു— ആരാണ കോലായിൽ വന്നതെന്നു നോക്കൂ
ഞാൻ അരി വാൎക്കട്ടെ. നീ ഒരു പായ എടുത്ത കൊടുക്കൂ
എന്നിങ്ങിനെ ഒരു വൃദ്ധയായ സ്ത്രീ പറയുന്നത പോലെ
അടുക്കിളയിൽ നിന്ന ഒരു ശബ്ദം കേട്ടു.

ഇതിനിടയിൽ പിന്നാലെ ഒരു കള്ളനെപ്പോലെ പതു
ക്കെ വന്ന മുറ്റത്തെ മുല്ല വള്ളിയുടെ അരികെ മറഞ്ഞ
നിന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്ന കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ വടക്കെ മുറ്റ [ 106 ] ത്തോട്ട പോകുവാൻ വേണ്ടി ഹേഡകൻസ്ടേബളെ
നോക്കി നോക്കി കള്ളച്ചുമട വെച്ച കളിക്കുന്നത എങ്ങി
നേയൊ പങ്ങശ്ശമേനോൻ കണ്ടു. ഇയ്യാളുടെ മുഖവും
ഭാവവും കൺറ്റപ്പോൾ പങ്ങശ്ശമേനോന ൟ പരമ വികൃ
തിയുടെ മേൽ എന്തൊ ഒരു ചീത്ത അഭിപ്രായമാണ
ആദ്യം തന്നെ ഉണ്ടായ്ത. ആളുകലുടെ മുഖം നോക്കി
നിശ്ചയിപ്പാൻ ഇദ്ദേഹം ബഹു സമൎത്ഥനാണ. ഇവ
നെ കണ്ടാൽ ഒരു ദുൎമ്മാർഗ്ഗിയും പോക്കിരിയും ആണെന്ന
തോന്നും എന്ന മനസ്സിൽ വിചാരിച്ച അല്പം ദേഷ്യ
ഭാവത്തോടെ അടുക്കെ വിളിച്ചിട്ട.

പങ്ങശ്ശമേനോൻ— താൻ ആരാണ? എവിടെയാണ?
തന്റെ പേര എന്താണ?

കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ— ഞാൻ ഈ സമീപസ്ഥനാണ.
എന്റെ പേര കുണ്ടുണ്ണി എന്നാണ.

പ. മേ— താൻ മേനോനോ? നായരോ? നമ്പ്യാരോ?
ആരാണ?

കു. മേ— ഞാൻ മേനോനാണ. മേലേക്കാട്ട കുണ്ടുണ്ണി
മേനോൻ എന്ന പറയും

പ. മേ— കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ ൟ സമീപസ്ഥനാണ.
അല്ലെ? ഇങ്ങട്ട അടുത്തു വരൂ. ഒന്ന ചോദിക്കട്ടെ.
എന്തായിരുന്നു ഇവിടെ വെച്ച ഇയ്യിടെ ഒരു പോ
ലീസ്സുണ്ടായത? താൻ അറിയോ?

കു. മേ— ഇവിടെ വെച്ചല്ല ഉണ്ടായത ൟ ഇടവഴിയി
ന്നാണ. ശങ്കരൻ എമ്പ്രാന്തിരിയും അയ്യാപ്പട്ടരും
തമ്മിലായിരുന്നു.

പ. മേ— താനല്ലെ ഞാനിങ്ങട്ട കടന്ന പോരുമ്പോൾ ഒരു
പട്ടരോട സംസാരിച്ച കൊണ്ട നിന്നത? അയ്യാപ്പ
ട്ടരാണില്ലെ തന്നെ ഇങ്ങട്ട പറഞ്ഞയച്ചത? കളവ
പറവാൻ വേണ്ടി വന്നതാണ ഇല്ലെ? [ 107 ] കു. മേ— ഭഗവാനാണ അത ഞാനല്ല. ശിവ! ശിവ!
ഞാൻ അയ്യാപ്പട്ടരെ കണ്ടിട്ട രണ്ട മൂന്ന ദിവസ
മായി. എനിക്ക ആ വക പീറത്തരോന്നും ഇല്ല.
ഞാൻ ഒരു നല്ല തറവാട്ടകാരനാണ.

പ മേ— അത ശരിയായിരിക്കാം. പക്ഷെ ഒരു നല്ല തറ
വാട്ടകാരനാണെന്ന മുഖത്ത എഴുതി പറ്റിക്കണം
മുഖം കണ്ടാൽ ഒരു ശുദ്ധ കള്ളനെന്നല്ലാതെ ആരും
വിചാരിക്കില്ല. അതിരിക്കട്ടെ. ഏതാണ ശങ്കരൻ
എമ്പ്രാന്തിരി? എന്തിനായിരുന്നു അയ്യാപ്പട്ടരെ തല്ലി
യത? ഇടവഴിയിന്ന തന്നെയാണൊ തല്ലിയത?

കു. മേ— തല്ലിയത എടവഴിയിന്ന തന്നെ അതിന്ന സംശ
യം ഇല്ല. എമ്പ്രാന്തിരി ഇവിടുത്തെ കൊച്ചമ്മാളു
അമ്മേടെ സംബന്ധക്കാരനാണത്രെ. അന്തിയാ
യാൽ ൟ വഴിക്ക ആരും പോന്നതും വരുന്നതും
അയാൾക്ക ബഹു രസക്കേടാണ.

പ. മേ— എമ്പ്രാന്തിരി താനാണല്ലെ അയ്യാപ്പട്ടരെ തല്ലി
യത?

എമ്പ്രാന്തിരി എന്ന വാക്ക കുണ്ടുണ്ണി മേനോൻ
എന്തൊ ബദ്ധപ്പാടിൽ കേട്ടില്ല. താനാണ അല്ലെ? അയ്യാ
പ്പട്ടരെ തല്ലിയത? എന്ന കേട്ടപ്പോൾ ഇയ്യാള ഒന്നറിയാ
തെ ഞെട്ടി പോയി. ഹേഡകൻസ്ടേബൾ കാൎയ്യത്തി
ന്റെ പരമാൎത്ഥമെല്ലാം അറിഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്ന വിചാ
രിച്ച പേടിച്ചു പണ്ടു തന്നെ കറുത്തിട്ടുള്ള ഇയ്യാളുടെ മുഖം
ഇത കേട്ടപ്പോൾ അധികം ഒന്നു കറുത്തു പോയി ഉണ
ങ്ങി വരണ്ടു പോയ ചുണ്ട നാവ കൊണ്ടു മെല്ലെ നന
ക്കുകയും കൈ കൊണ്ട തലയിൽ ചൊറികയും കൂടക്കൂട
മൂക്ക തുടക്കയും ഇങ്ങിനെ ചില ദുൎല്ലക്ഷണങ്ങൾ കാട്ടി
തുടങ്ങി. ഒടുവിൽ; [ 108 ] കു. മേ— കഷ്ടം ഞാനോ അയ്യാപ്പട്ടരെതല്ലിയത?ഞാനതൊ
റക്കത്തും കൂടി വിചാരിച്ചിട്ടില്ല. ആ എമ്പ്രാന്തിരി
ചിലരെ സ്വാധീനം പിടിച്ച വെറുതെ പറയിക്കുക
യാംന. അയാളും വേറെ രണ്ടാളും കൂടി തല്ലിയത
ഞാൻ എന്റെ കണ്ണ കൊണ്ട കണ്ടിരിക്കുന്നു.
എന്നെ വെറുതെ പറയുന്നതാണ. ഞാൻ തല്ലീ
ട്ടില്ല.

പ. മേ— (ഇവനെന്താണ അസംബന്ധം പറയുന്നു.
ഇവൻ തല്ലി എന്ന ആരാൻ പറഞ്ഞൊ ഇവന്റെ
മാതിരിയും മട്ടും കൂടി കണ്ടാൽ ഇവനും തല്ലാൻ കൂടി
ട്ടുണ്ടായിരിക്കണം പുറപ്പെടിക്കുന്നത മുഴുവൻ കള്ള
സ്വഭാവാണ.) എന്ന വിചാരിച്ചിട്ട കുണ്ടുണ്ണി
മേനോൻപരമാൎത്ഥം പറയുന്നത വളരെനല്ലതാണ.
നേര പറഞ്ഞോളൂ. വേറെആരെല്ലാം ഉണ്ടായി
രുന്നു? സത്യം മുഴുവനും ഞാൻ പോരുന്ന വഴിക്ക
തന്നെ അറിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. പങ്ങശ്ശമേനോന
പെട്ടന്ന കാൎയ്യത്തിന്റെ പരമാൎത്ഥം അറിയാതിരി
ക്കാറില്ല.

കു. മേ— ഞാൻ നേരാണ പറഞ്ഞത. ഞാനന്ന ൟ
ദിക്കിൽ തന്നെ ഇല്ല. ബേപ്പൂര ഒരാളെ കാണാൻ
പോയിട്ട പിറ്റേന്ന രാവിലെയാണ മടങ്ങി വന്ന
ത. മടങ്ങി എത്തിയതിൽ പിന്നെയാണ ഞാൻ
ൟ വിവരം കേട്ടത. എന്നെക്കൊണ്ട ആ കള്ള
നെമ്പ്രാന്തിരി വെറുതെ പറയുന്നതാണ.

പ. മേ— (ദേഷ്യത്തോടെ) എട കള്ള! ചുമര മുറിക്കുന്ന
കള്ള! എടാ പോക്കിരി! നീയ്യല്ലെ പറഞ്ഞത അയ്യാ
പ്പട്ടരെ എമ്പ്രാന്തിരി തല്ലുന്നത നിന്റെ കണ്ണ
കൊണ്ട കണ്ടിരിക്കുന്നു എന്ന? ധിക്കാരി എടാ! താൻ [ 109 ] ആ ബ്രാഹ്മണനെ എന്തിനു വെറുതെ കള്ളൻ എന്നു
വിളിക്കുന്നു. താൻ തന്നെയാണ തല്ലുണ്ടാക്കിയത.
എനിക്ക ആ സംശയം ഇല്ല. പൊ! ആ മതിലിന്റെ
അടുക്കെ പോയി കിഴക്കോട്ട തിരിഞ്ഞ നിൽക്കൂ. ഞാൻ
വിളിച്ചല്ലാതെ ഇങ്ങട്ട നോക്കണ്ട. താനല്ലാത്തത ഞാൻ
ഇപ്പോൾ കാണിച്ചതരാം. എടൊ കൻസ്ടേബൾ ആ
സ്ത്രീയെ ഇങ്ങട്ട വിളിക്കൂ. അരി പിന്നെ വാൎക്കാം എന്ന
പറയു. നേരം അഞ്ച മണിയായി തുടങ്ങി. നൊക്ക
വേഗം പോണ്ടതാണ.

കൻസ്ടേബൾ രണ്ടാമതും അകത്തേക്ക കടക്കാൻ ഭാ
വിക്കുമ്പോഴക്ക ഉണിച്ചിരാമ്മ ഒരു പുല്ലുപായുമായിട്ട
ഇങ്ങട്ട വരുന്നതു കണ്ടു. പതുക്കെ തെക്കിനിയുടെ ഉമ്മ
റത്തെ വാതുക്കൽ വന്ന പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ മുഖത്ത
ഒന്ന നല്ലവണ്ണം നോക്കി പുല്ലുപായ അവിടെ നിൽക്കുന്ന
എരെമ്മൻനായരുടെ കയ്യിൽ തൊടാതെ ഇട്ടകൊടുത്ത കട്ടി
ളയുടെ വടക്കെ വാതിലും പിടിച്ചുകൊണ്ട അകത്ത നിന്നു.
ൟ ഉണിച്ചിരാമ്മക്ക ഇപ്പൊൾ ഏകദേശം അമ്പത്തഞ്ച
വയസ്സ പ്രായമുണ്ട. ചെറുപ്പത്തിൽ നല്ല തേജൊഗു
ണമുള്ള ഒരു സ്ത്രീയായിരുന്നു എന്നൂഹിപ്പാൻ മാത്രം നഷ്ഠ
ശിഷ്ഠമായ സൌന്ദൎയ്യാതിശയത്തിന്റെ ചില കഷണവും
നുറുക്കും ഇപ്പഴും ദേഹത്തിൽ അവിടവിടെ ദുൎല്ലഭം ചിത
റിക്കിടക്കുന്നുണ്ട. ഓജസ്സ മുഴുവനും എനിയും ക്ഷയി
ച്ചിട്ടില്ല. കൊച്ചമ്മാളു ഇവരുടെ മുപ്പത്തേഴാം വയസ്സിൽ
ജനിച്ച ഒടുവിലത്തെ മകളാണ. പങ്ങശ്ശമേനോൻ ൟ
സ്ത്രീയെ കണ്ടപ്പോൾ ഒരു വിനയവും ഭക്തിയും നടിച്ച
മുഖത്ത നോക്കി ചിരിച്ചുംകൊണ്ട പറഞ്ഞു.

പ. മേ— അമ്മെ ഞങ്ങൾ നിങ്ങളെ ഉപദ്രവിക്കാൻ വന്ന
വരാണെന്ന വിചാരിക്കരുതെ? പോലീസ്സുകാരെ [ 110 ] നാട്ടുപുറങ്ങളിൽ സാധാരണ ബഹു ഭയമാണ. അ
തിലും വിശേഷിച്ച ഒരു കുറ്റം അന്വേഷിപ്പാൻ
വന്നവാരാണെന്ന കേൾക്കുമ്പോഴെക്ക ആ വീട്ടിലു
ള്ളവൎക്കുള്ള പേടി പറെണ്ട. ഞങ്ങളുടെ ഉടുപ്പും
തലെക്കെട്ടും കാണുമ്പോഴെക്ക ആളുകൾക്ക വല്ലാത്ത
ഒരു ശങ്കയാണ. സ്ത്രീകളാനെങ്കിൽ അകത്ത പോ
യി വാതിലടച്ചുകളയും. ഞങ്ങൾ മനുഷ്യന്മാരെ
തിന്നുന്ന രാക്ഷസന്മാരാണെന്നാണ ചിലര
വിചാരിച്ചവരുന്നത. ഞാനെന്റെ ഉടുപ്പും മറ്റും
ഇടാഞ്ഞത തന്നെ ഇത വിചാരിച്ചിട്ടാണ. അതും
കൂടി ഉണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിൽ നിങ്ങളെ കാണാൻ
പോലും സാധിക്കില്ലായിരുന്നു. ഞാനും നിങ്ങളെ
പോലെ ഒരു അമ്മ പെറ്റ മകനാണ. ഒരു കാൎയ്യം
അന്വേഷിപ്പാൻ വേണ്ടി വന്നതാണ. നിങ്ങളി
വിട ഇരിക്കിൻ. നിന്ന ബുദ്ധിമുട്ടെണ്ട. പുല്ലു
പായിട്ടിരിക്കിൻ. ഇരിക്കുന്നതകൊണ്ട ഒരു ദൂഷ്യ
വുമില്ല. സാവകാശത്തിൽ ചിലതെല്ലാം ചോദിക്കാ
നുണ്ട.

പങ്ങശ്ശമേനോൻ വന്നിട്ടുള്ളത അയ്യാപ്പട്ടരെ തല്ലിയ
കാൎയ്യത്തെപ്പറ്റി അന്വേഷിക്കാനല്ലെന്നായിരുന്നു ഉണി
ച്ചിരാമ്മയുടെ ആകപ്പാടെ ഉള്ള വിശ്വാസം. ൟ വഴി
ന്നേരം വന്നത വേറെ എന്തൊ സംഗതിക്ക വേണ്ടിയാ
ണെന്നാണ ൟ കിഴവി ഓൎത്തത. അതാണ പുല്ലുപായും
എടുത്ത മെല്ലെ കൊലായിലേക്ക വന്നത. പങ്ങശ്ശമേ
നോന്റെ പഞ്ചാരവാക്ക കേട്ടപ്പോൾ അത നല്ലവണ്ണം
ഉറപ്പിച്ചു. പതുക്കെക്കൊലായിൽ കടന്ന പുല്ലുപായിൽ
ഇരുന്നിട്ട പറഞ്ഞു— [ 111 ] ഉണിച്ചിരാമ്മ—എന്താ? മുറുക്കുണ്ടൊ? ഉദ്യോഗസ്തന്മാര
ചിലര മുറുക്കില്ല. പൊകേല കത്തിച്ച പൊകവലി
ക്കയാണ. എന്റെ അപ്പക്കും പൊകവലി ഉണ്ടൊ?
പൊക വലിച്ചാൽ തൊള്ള നാറില്ലെ ? എന്തിനാ
ൟ ദുസ്സാമൎത്ഥ്യത്തിന്ന പോണത ? പൊകവലി
വലിയ ചീത്തയാണ. കൊച്ചമ്മാളൂന പൊകേടെ
മണം കേട്ടൂട. കേട്ടാൽ ആ നിമിഷം ഛൎദ്ദിക്കും.
മുറുക്ക അവൾക്കും രസാണ. മുറുക്കാണ നല്ലത.

പ. മേ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) അമ്മെ ഞാൻ ചുരുട്ട വലിക്ക
പതിവില്ല. ദുൎല്ലഭം മുറുക്കാറുണ്ട. മുറുക്കും ചുരുട്ടും
പൊടിയും ഇതൊക്കെ ചീത്ത തന്നെയാണ. എ
ങ്കിലും എനിക്കു കുറേശ്ശ മുറുക്കാതെ കഴികയില്ല. പ
ക്ഷെ ഇപ്പഴ വേണൊന്നില്ല. അമ്മ പോയി
ബുദ്ധിമുട്ടെണ്ട. ഇത്തിരിയൂടി കഴിയട്ടെ. എന്നിട്ട
മതി.

ഉണിച്ചിരാമ്മ— എന്താണ അപ്പനെ എനിക്ക ബുദ്ധിമുട്ട.
മുറുക്കാനിവിടെ ധാരാളം ഉണ്ട. കൊച്ചമ്മാളു ? ആ
വെറ്റിലത്തട്ട എടുത്ത ഇങ്ങട്ടവരൂ? നിനക്ക ഇ
ങ്ങട്ട വരാം. വിരോധമില്ല. പോലീസ്സുകാരനാണെ
ന്ന വിചാരിച്ച പേടിക്കേണ്ട. നിന്നേതും ചെയ്യി
ല്ല. ഇങ്ങട്ടവരൂ

കൊച്ചമ്മാളു— (അറയിൽനിന്ന) അമ്മതന്നെ വന്നെടു
ത്തോണ്ട പൊയ്ക്കൊളിൻ എനിക്ക ഇപ്പഴ അങ്ങട്ട
വരാൻ അവസരം ഇല്ല. ഞാനൊരു പണിയെടു
ക്കയല്ലെ ചെയ്യുന്നത

ഉ. അ— കൊച്ചമ്മാളൂന കോലായിൽ ആരെങ്കിലും ഉണ്ടെ
ങ്കിൽ വരാൻ വലിയ നാണാണ. ഞാൻതന്നെ
പോയി എടുത്തൊണ്ടരട്ടെ. [ 112 ] പ.മെ— അമ്മപോണ്ട. ഇരിക്കിൻ. എനിക്കിത്തിരി കഴി
ഞ്ഞിട്ടമതി. എന്താ ഒരു പ്രവൃത്തിഎടുക്കുന്നത. കു
ട്ടിക്ക മുലകൊടുത്തുറങ്ങുന്നൊ.

ഉ. അ—കൊച്ചമ്മാളു എനിയും പെറ്റിട്ടില്ല. പതിനെട്ട
വയസ്സെ ആയിട്ടുള്ളു. അറയിൽ ഇരുന്ന മുല്ലമാല
കെട്ടയാണ ചെയ്യുന്നത. മുല്ലമാല എന്നപറഞ്ഞാൽ
കൊച്ചമ്മാളൂന്റെ ജീവനാണ.

ഉ. അ—ഓഹൊ— അതൊ ഇത്ര തിരക്കായ പ്രവൃത്തി.
വിളിക്കിൻ വിളിക്കിൻ. ഇത്രൊടം ഒന്ന വരട്ടെ.
ഞാനൊന്ന സ്വകാൎയ്യം ചോദിക്കട്ടെ. എന്നിട്ടവേ
ണം എനിക്ക പോവാൻ.

പ.മെ— അതൊക്ക എന്നോട പറഞ്ഞാൽ മതി. കൊ
ച്ചമ്മാളുവോട ഒന്നും ചോദിക്കേണ്ട. എന്റെ അ
പ്പക്ക ഇന്നതന്നെ പോണൊ. പോണെങ്കിൽ കു
റെ താമസിച്ചിട്ട പോയാൽപോരെ. പതുക്കെ പറ
ഞ്ഞൊളിൻ. ആ കുണ്ടുണ്ണികേൾക്കണ്ട. കുരുത്തംകെ
ട്ടോനാണ. വികൃതിയാണ.

ഉ. അ—എടൊ കൻസ്ടേബൾ ആ കുണ്ടുണ്ണിമേനോനെ
വിളിച്ച ആ കിഴക്കെ എടവഴിയിൽ കൊണ്ട നിൎത്തു.
ആരോടും സംസാരിപ്പാൻ സമ്മതിക്കേണ്ട. ആരെ
യും ഇങ്ങട്ട കടന്നവരാനും അയക്കണ്ട. സാവധാ
നത്തിൽ അയ്യാളോട നേരെല്ലാം ചോദിച്ച മനസ്സി
ലാക്കൂ.

എരേമൻനായർ കുണ്ടുണ്ണിമേനോനെയും കൊണ്ട ഇട
വഴിയിലേക്ക പോയ്ത കണ്ടപ്പോൾ

ഉ. അ— എന്തിനാ കുണ്ടുണ്ണിയെ പിടിച്ചവെച്ചത

പ. മേ— അയാളെകൊണ്ട ര ത്രി അല്പം കാൎയ്യം ഉണ്ട. ഞ
ങ്ങൾക്ക ഒന്നിച്ച ഒരുദിക്കിൽ പോകേണ്ടതുണ്ട. [ 113 ] എന്താണമ്മേ നിങ്ങൾ കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ കേൾക്ക
രുതെന്ന പറഞ്ഞതിന്റെ താല്പൎയ്യം. അയാള ആ
ളൊരു കുരുത്തംകെട്ട പോക്കിരിതന്നെയാണ. ഇന്നാ
ളൊരുദിവസം ആ പട്ടരത്തല്ലി മുതുകുപൊട്ടിച്ചില്ലെ.
എന്നാലും എനിക്ക അയാളോട ബഹു സ്നേഹാണ.
എന്തിനും മതി. നല്ല നെഞ്ഞുറപ്പുള്ള കുട്ടിയാണ.

ഉ. അ— അയ്യാപ്പട്ടരെ കുണ്ടുണ്ണിയാണ തല്ലിയ്ത എന്ന എ
ന്റെ മകൻ എങ്ങിനെയാണറിഞ്ഞത. അതല്ല
ഞാൻ കുണ്ടുണ്ണി കുരുത്ത കെട്ടോനാണെന്ന പറ
ഞ്ഞത ഇവിടെ കണക്കല്ലാതെ ആരെങ്കിലും വരുന്ന
ത കുണ്ടുണ്ണിക്ക നല്ലിഷ്ടല്ല.

പ. മേ— അത ഞാൻ പണ്ടെ അറിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അത
എന്നോട കുണ്ടുണ്ണി മേനോൻ തന്നെ ഒന്ന രണ്ട
പ്രാവശ്യം പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടു. ഞാൻ വന്നതിന
അയാൾക്ക യാതൊരു സുഖക്കേടും ഇല്ല. ഞങ്ങൾ
ഒന്നിച്ചല്ലെ വന്നത— കുണ്ടുണ്ണിമേനോനാണ പട്ട
രെത്തല്ലിയത— എന്ന ആരാണറിയാത്തത— അത
നാടോടെ അറിഞ്ഞ ഒരു കാൎയ്യല്ലെ— അത സാര
ല്യൊ— നിങ്ങൾ കൊച്ചമ്മാളു അമ്മെനെ ഒന്ന
ഇങ്ങട്ട വിളിക്കിൻ— ഞാനൊന്ന ചോദിച്ചൊട്ടെ.

ഉ. അ— കൊച്ചമ്മാളുവോട പറയാനുള്ളതൊക്കെയും എ
ന്നോട പറയാം. കാണുന്നത അവസാനം ആ
ക്കാം. നേരം ഇത്തിരി സാന്ധ്യാങ്ങ കഴിഞ്ഞൊട്ടെ
എന്തിനാ കാണുന്നത— കാണേണ്ട— തരക്കേട
വിശേഷിച്ച ഒന്നും കാണില്ല.

പ. മേ— അതിരിക്കട്ടെ നിങ്ങളിങ്ങോട്ട വിളിക്കിൻ എനി
ക്കൊന്നു കാണരുതെ— വിളിക്കിൻ— എനിക്കിത്തിരി
തിരക്കുണ്ട. [ 114 ] ഉ. അ— അവൾ മുല്ലമാല കെട്ടുന്നു എന്നല്ലെ പറഞ്ഞത.
കെട്ടി കഴിഞ്ഞാൽ ഇങ്ങട്ട വരും. തിരക്കിയാലും
മറ്റും കൊച്ചമ്മാളൂനെ കാണില്ല. അവൾ കുറെ
തന്റേടക്കാരത്തിയാണ.

പ. മേ— തന്റേടക്കാരത്തിയാണെന്ന എനിക്കും നല്ല
നിശ്ചയം ഉണ്ട. അതാണ ഞാനിവിടെ വന്നത
തന്നെ. മുല്ല മാല കുറെ താമസിച്ചിട്ട കെട്ടാം.
ഇങ്ങട്ട വരാൻ ചെന്നു പറയുവിൻ. നേരംപോക്ക
പോട്ടെ.

ഉ. അ— അന്നന്നേരം വേണ്ടത അന്നന്നേരം തന്നെ
വേണം. പിന്നേക്ക വെച്ചാൽ ഒന്നും നന്നല്ല.
ഒന്നു പകുതിയാക്കീട്ട പോരാൻ പാടില്ല. വേണ്ടെ
ങ്കിൽ മുമ്പെ തന്നെ വേണ്ടെന്ന വെച്ചകളെന്ന
താണ നല്ലത. എന്റെ അപ്പക്ക എന്താണ ഇത്ര
ഭ്രമം. കുറെ ക്ഷമിച്ചിരിക്കു എന്നാൽ കാണാം.

പ. മേ— (അല്പം വെറുപ്പോടെ) എന്താണമ്മെ നിങ്ങളി
പ്പറയുന്നതിന്റെ താല്പൎയ്യം. നിങ്ങൾക്ക വയസ്സാ
യില്ലെ. എനിയും കളി മാറീട്ടില്ല. മകള ഇങ്ങട്ട
വിളിക്കുന്നുണ്ടൊ ഇല്ലയൊ. അല്ലെങ്കിൽ ഞാൻ
അങ്ങട്ട തന്നെ പോയ്ക്കളയാം. ചെന്ന വിളിച്ചൊ
ണ്ട്വരീൻ.

ഉ. അ— (ദ്വെഷ്യഭാവത്തോടെ) അത്ര തിരക്കുണ്ടെങ്കിൽ
ഇപ്പക്കാണേണ്ട. തിരക്കില്ലാത്ത സമയം നോ
ക്കീട്ട പിന്നൊരിക്കൽ ഇങ്ങട്ട വരിൻ. കാണാണ്ട
പാടില്ലെങ്കിൽ വേറെ ആരേങ്കിലും അന്വേഷിച്ചൊ
ളിൻ ഇവിടെ തരാവില്ല. ഇന്ന ഏതായാലും തരാ
വില്ല. ഓ ഹോ— പോലീസ്സകാര ഞാൻ അറിയും
ഞാൻ കേട്ടിട്ടുണ്ട. അന്തിയായാൽ ഒരു എരട്ട മുക്കാ [ 115 ] ലും എടുത്ത കോന്തലക്കൽ കെട്ടി കള്ളും കുടിച്ച
കണ്ട ചെറ്റപ്പാട്ടിലും കുടിലിന്നും ചെന്ന വിളിച്ച
ശകാരിച്ച നടക്കുന്ന കൂട്ടരാണ. ആ വകത്തക്കി
ടിയും കരുത്തും ഇവിടെ കൂടില്ല. ഇവിടെ എല്ലാം
മൎയ്യാദ പോലെ വേണം. കയ്യിൽ നല്ല പണം
ഉണ്ടെങ്കിലെ ഇങ്ങിനെത്തെ ദിക്കിലെല്ലാം വരണ്ടു.
ഉരുട്ടും തക്കിടയും ഇവടെ കൊണ്ടവരണ്ട. ൟ മാതി
രിക്കാരെ തൊടിക്കകത്ത തന്നെ കടത്തരുതേ. ശുദ്ധ
കള്ള കൂട്ടര. അങ്ങിനെയാട്ടെ പോയ്ക്കോളീൻ. താമ
സിക്കേണ്ട ഹോ—ഹോ— ഇത പറയാനാണില്ലെ
തിരക്കിട്ട വിളിച്ച വരുത്തിയത. ആ കുളത്തിന്റെ
പടിഞ്ഞാറെ പുറത്തെ കുടിൽ എങ്ങാൻപൊയ്ക്കൊളൂ.

ഉണിച്ചിരാമ്മയൂടെ ഭാവവും പോലീസ്സുകാരെ കൂട്ട
ത്തോടെ അധിക്ഷേപിച്ച പറഞ്ഞ വാക്കും ഇതെല്ലാംക
ണ്ടിട്ടും കേട്ടിട്ടും പങ്ങശ്ശമേനോന സഹിച്ചുകോടാത്ത ദ്വേ
ഷ്യം വന്നു. തന്റെ ചുകന്ന കണ്ണ ഉരുട്ടി മിഴിച്ച ശ
രീരം ആസകലം വിറച്ചു കൊണ്ട ഇരുന്ന ദിക്കിൽനിന്ന
എഴുനീറ്റ വലത്തെ കാൽകൊണ്ട നിലത്ത രണ്ടനാല ഉറ
ക്കെച്ചവിട്ടി. കാല്ക്കിട്ടിരുന്ന ജോഡ കീറിതെറിച്ചപോയ്ത
കോപാതിരേകം കൊണ്ട ൟ ദുൎവ്വാസാവിന്റെ കോപഭാവം കണ്ട
പേടിച്ച ഇരുന്നദിക്കിൽനിന്ന എഴുനിറ്റ ഓടാൻ ധൈ
ൎയ്യവും ശക്തിയും ഇല്ലാതെ കിടുകിട വിറച്ചു. പങ്ങശ്ശമേ
നോൻ രണ്ടനാല പ്രാവശ്യം ൟ വൃദ്ധയുടെ മുഖത്ത ച
വിട്ടാൻ ഭാവിച്ചുഎങ്കിലും എന്തൊ ഭാഗ്യവശാൽ അത
ചെയ്തില്ല. ഒടുവിൽ കോപം സഹിക്കരുതായിട്ട മുഖത്ത
നോക്കിക്കൊണ്ട ഉച്ചത്തിൽ പറഞ്ഞു. [ 116 ] പ. മേ— എന്താണ മൂത്തനരച്ച കിഴവി നീ പറഞ്ഞത.
പോലീസ്സുകാരെ നീ അറിയും ഇല്ലെ. നീ എന്നെ
എന്താന്നാണ വിചാരിച്ചത. നിന്റെ കുണ്ടുണ്ണിയും
അയ്യാപ്പട്ടരും ആ കൊശവൻ എമ്പ്രാന്തിരിയുംഅല്ല
ഞാൻ. നിന്റെ മകളെക്കണ്ട സന്തോഷിപ്പാൻ
വന്നവനാണെന്നൊ പിശാചി നീ എന്നെ വിചാ
രിച്ചത. നോക്ക— നിന്നെക്കൊണ്ടും മകളെക്കൊണ്ടും
ഞാൻ പോലീസുകാരൻ ചെറ്റപ്പാട്ടിലും കുടിലിലും
കള്ളുകുടിച്ച ചെന്നുവിളിക്കുന്ന തെമ്മാടി എടുക്കുന്ന
പണി നോക്ക. അമ്മെക്കും മകൾക്കും ഞാൻ
ആറുമാസത്തെ ചോറെങ്കിലും ജേലിൽ ഉണ്ടാക്കി
ത്തരാതെ ഇരിക്കില്ല. ഒരു എരട്ടമുക്കാലല്ല തരാൻ
വിചാരിച്ചത. വൃദ്ധ— നരച്ചി— കുലട— കെട്ടവർ—
ചണ്ഡാലി— ജ്യേഷ്ഠ— നിന്നെക്കണ്ട പാപം തീരണ
മെങ്കിൽ എനി ഗംഗാസ്നാനം ചെയ്യേണം. നിന്റെ
മകൾ പുറത്തവരുമൊ എന്ന ഞാൻ നോക്കട്ടെ.
മകളെ എന്തിനാണ കുറ്റം പറയുന്നത. ൟ ജ്യേ
ഷ്ഠയുടെ വയറ്റിൽ ജനിച്ചു. ൟ കുലടയുടെ മുല
പ്പാൽ കുടിച്ച, ൟ രാക്ഷസിയുടെ ഒന്നിച്ച പാൎത്ത,
ൟ പിശാചിയുടെ ശീലവും നടപ്പും പഠിച്ചിട്ടുള്ള ൟ
വാനരിയുടെ മകൾക്ക എങ്ങിനെയാണ മൎയ്യാദ
ഉണ്ടാകുന്നത. രണ്ടിനെയും ഞാൻ ൟ കുറി പഠി
പ്പിക്കാതെ വിടില്ല. ഇത ചെയ്തല്ലാതെ ൟ പങ്ങ
ശ്ശന്റെ ദ്വേഷ്യം അടങ്ങില്ല. അടങ്ങില്ല. നീ
നോക്കു. പോലീസ്സുകാരുടെ തോന്ന്യാസം നിന്നെ
മനസ്സിലാക്കാതെ ഞാൻ വിടില്ല. പനങ്ങാട്ട പങ്ങ
ശ്ശൻ ജീവുള്ളന്നും വിടില്ല. [ 117 ] കൊലായിൽവെച്ചുള്ള തിരക്കും അസഭ്യമായ വാക്കും
ആണയും നിലം പൊടിപൊടിയാക്കുന്ന ചവിട്ടും ഇതെ
ല്ലാം കേട്ടു കൊച്ചമ്മാളു വല്ലാതെ പേടിച്ചു അരണ്ടുപോയി.
കുറെ നേരത്തേക്ക ഒന്നും ചെയ്‌വാൻ തോന്നാതെ നിശ്ചേ
ഷ്ടയായിരുന്നതിന്റെ ശേഷം കയ്യിൽനിന്ന കിടക്കയിൽ
വീണപോയിട്ടുള്ള മുല്ലമാല ധൈൎയ്യത്തോടെ രണ്ടാമതും
എടുത്ത എടത്തെ കയിത്തണ്ടമെലിട്ടുംകൊണ്ട ഇതുവരെ
ഉണ്ടായിരുന്ന എല്ലാ വിചാരവും പരിഭ്രമവും ഉള്ളിൽ
അടക്കി ജയലക്ഷ്മിയെപ്പൊലെ അറയിൽനിന്ന പുറത്ത
കടന്ന യാതൊരു കുലുക്കവും കൂടാതെ മന്ദസ്മിതാൎദ്രമായ
മുഖത്തോടും അതി ഗംഭീരമായ ഭാവത്തോടും നേരെ
ചെന്നു ഉമ്മറത്തെ കൊലായിൽ നിന്നു. അനവധി മഹാ
ധീരന്മാരെ അര നിമിഷംകൊണ്ട ജയിച്ച കീഴടക്കുവാൻ
അതി സാമൎത്ഥ്യമുള്ള തന്റെ കറുത്ത നീണ്ടു മിഴികൊണ്ട
ആത്യന്തം ക്രുദ്ധനായി നില്ക്കുന്ന പങ്ങശ്ശമേനോനെ
അപാദചൂഡം ഒന്നു കടാക്ഷിച്ചു. കറുത്ത തടിച്ച പുരി
കക്കൊടിയുടെ മുനകൊണ്ട അദ്ദേഹത്തെ തിരിച്ചും മറിച്ചും
രണ്ടടി കൊടുത്തു. അമ്മയെ അസഭ്യമായ വാക്കു പറ
ഞ്ഞാൽ ഉളുപ്പുള്ള മക്കൾ മുഖത്തടിക്കാതെ വിടുകയില്ലെ
ന്നുള്ളത പങ്ങശ്ശമേനോന ഇപ്പോൾ നല്ലവണ്ണം മനസ്സി
ലായി. അവഗ്രഹം ചൂളികാ മുതലായ മൎമ്മസ്ഥാനങ്ങ
ളിൽ അങ്കുശം എല്പിക്കപ്പെട്ട ആന പെട്ടന്ന മുട്ടു കുത്തി
പോകുമ്പോലെ ഇദ്ദേഹം ഇവളുടെ ചില്ലികൊണ്ടുള്ള
രണ്ടു തല്ലും ഹൃദയഭേദകമായ കടാക്ഷവും ഏറ്റ വല്ലാതെ
പരവശനായി ക്ഷണേന പടിയിന്മേൽ കുത്തിരുന്നു
പോയി. ഇതവരെ തകൃതിപാറ്റിയ കോപം എതിലെ
പോയ്ക്കളഞ്ഞു എന്ന ആരും അറിഞ്ഞില്ല. (പറഞ്ഞതൊ [ 118 ] ക്കെയും അബദ്ധമായിപ്പോയി. കുറെ കവിഞ്ഞപോയി
ഞാൻ എന്തൊരു കഥയില്ലാത്ത ചണ്ഡാലനാണ. വലിയ
കഷ്ടമായിപ്പോയി) എന്നിങ്ങനെയുള്ള മനോവിഷാദം
ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉള്ളിൽ മുഴുവൻ നിറഞ്ഞനിന്നത
കൊണ്ട ക്ഷമിക്കണം എന്നുള്ള നാലക്ഷരം പോലും
നാവെടുത്തു പറവാൻ ഇദ്ദേഹം ശക്തനല്ലാതെ പായി.
കൊച്ചമ്മാളു പൂച്ചയുടെ മുൻപിൽ കിടന്ന വിറക്കുന്ന ഒരു
വൃദ്ധമൂഷികനെപ്പോലെ പരിഭ്രമിച്ചുംകൊണ്ടിരിക്കുന്ന
തന്റെ അമ്മയെ കയികൊണ്ട മെല്ലെ പിടിച്ചെഴുനീല്പിച്ചു.
നിങ്ങൾ പേടിക്കെണ്ടമ്മെ. ഇതൊന്നും സാരമില്ല.
ഇദ്ദേഹം ബഹു ശുദ്ധനാണ. നല്ല ദയയുള്ള അളാണ.
നിങ്ങൾ പോയിട്ട വെറ്റിലത്തട്ട എടുത്ത കൊണ്ടരിൻ
എന്ന പറഞ്ഞ അമ്മയെ ഒന്ന കയികൊണ്ട തടവി ആകാ
യിലേക്ക പറഞ്ഞയച്ച. പിന്നെ പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ
മുഖത്ത പ്രേമരസം നിറഞ്ഞു വഴിയുന്ന കണ്ണ കൊണ്ട
നോക്കി. മധുരമായ മന്ദസ്മിതംകൊണ്ടു അദ്ദേഹത്തെ
മുഴുവനും ഒന്ന തണുപ്പിച്ച പറഞ്ഞു. എന്താണ ഹെ!
ഇത്ര ദ്വേഷ്യം. അമ്മക്ക വയസ്സകാലമല്ലെ. തുമ്പില്ലാതെ
അമ്മ വല്ലതും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ നിങ്ങൾ മഹാ ബുദ്ധി
ശാലികൾ വലിയ ഭാഗ്യവാന്മാർ ക്ഷമിക്കേണ്ടതല്ലെ.
നിങ്ങൾ ഇങ്ങിനെ കോപിച്ചാൽ സാധുക്കളായ ഞങ്ങ
ൾക്ക പിന്നെയാരാണൊരാശ്രയം. ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക
തരുവാനായി ൟ മുല്ലമാല കെട്ടിയിരുന്നതുകൊണ്ടാണ
ഇങ്ങട്ട വരാൻ ഇത്തിരി താമസിച്ചുപൊയത. എനി
ഇത നിങ്ങൾക്ക തന്നെ ഇരിക്കട്ടെ എന്ന പറഞ്ഞ മുല്ല
മാല എടുത്ത അയാളുടെ കയ്യിൽ കൊടുത്തു. പങ്ങശ്ശമെ
നോൻ തന്റെ ഉള്ളിൽ നിറഞ്ഞനിൽക്കുന്ന മനോവി
ഷാദത്തെ കണ്ണീർവഴിയായും ദീൎഘനിശ്വാസമായും കുറെ [ 119 ] അധികം പുറത്ത കളഞ്ഞ ശേഷം അല്പം ആശ്വസിച്ച
ലജ്ജയോടുംകൂടെ കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ മുഖത്ത ഒന്ന
നോക്കി. മുല്ലമാല എടുത്ത തന്റെ കണ്ണീർകൊണ്ട കഴുകി
കുറെനേരം അതിനെ ചുംബിച്ച ഒടുവിൽ തന്റെ കയ്യിൽ
പിടിച്ചു. വെറ്റിലത്തട്ട എടുക്കാൻ വേണ്ടി പറഞ്ഞയ
ച്ചിട്ടുള്ള ഉണിച്ചിരാമ്മ വരുന്നത കാണാഞ്ഞിട്ട കൊച്ച
മ്മാളു തന്നെ അത അറയിൽ പോയി ക്ഷണത്തിൽ
ഏടുത്തുകൊണ്ടുവന്നു. ജാതിക്ക, ജാതിപത്രി, വാൽമുളക,
ഏലത്തരി മുതലായ ഉപകരണങ്ങളോടുകൂടിയ ൟ
വെള്ളിത്തട്ട പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ മുമ്പിൽ പടിയിന്മേൽ
വെച്ചുകൊടുത്തു. ഇവിടെ ഇരുന്ന മുറുക്ക കഴിക്കുമ്പൊ
ഴക്ക ഞാൻ ഇതാ ക്ഷണത്തിൽ മടങ്ങി വരാം എന്ന
പറഞ്ഞ അകത്തേക്ക കടന്നപോയി. പങ്ങശ്ശമേനോൻ
വെള്ളിത്തട്ട തന്റെ അരികത്തെടുത്തവെച്ച പടിയിന്മേൽ
തെക്കോട്ട പൃഷ്ഠവും ഇട്ട ചാരിയിരുന്നു ബഹുഭംഗിയിൽ
ഒരു മുറുക്കു കഴിച്ചു. [ 120 ] ഏഴാം അദ്ധ്യായം.

ഗോവിന്ദന്റെ മടങ്ങിവരവും വഴിയിൽ
വെച്ച കണ്ട മോഹിനിയാട്ടവും.

നേരം സന്ധ്യയായി പലൎക്കും പലവിധേന വലിയ
തിരക്കായി. നിത്യകൎമ്മത്തിൽ നല്ല നിഷ്ഠയും ബുദ്ധിഗു
ണവും ഉള്ള ബ്രാഹ്മണർ ഊക്കകഴിപ്പാൻവേണ്ടി ബദ്ധ
പ്പെട്ടു കുളങ്ങളിലേക്ക് പോയി. ശൃംഗാരികളും സ്ത്രീജിത
ന്മാരുമായ മറ്റുചില നമ്പൂരിമാർ സംബന്ധക്കാരികളുടെ
യും രഹസ്യക്കാരികളുടെയും കുട്ടികളെ എടുത്തുംകൊണ്ട് അ
വരുടെ മുറ്റത്തുകൂടി തങ്ങടെ പ്രിയജനം കുളികഴിഞ്ഞു വ
രുന്നതും നോക്കി അങ്ങട്ടും ഇങ്ങട്ടും അഞ്ചും മൂന്നുമായി
നടന്നുതുടങ്ങി. സത്രം‌തോറും‌നടന്ന സാപ്പാടകഴിച്ച ശീട്ടും
കളിച്ച മാസം പിണ്ഡം മുതലായ അടിയന്തരവും അന്വേ
ഷിച്ച നാടുനീളെ അലഞ്ഞുനടക്കുന്ന മറ്റ ചില കൂട്ടർ രാ
ത്രിയിലെ ഭക്ഷണത്തിന്നവേണ്ടി ഊട്ടുപുരകളിലേക്കു തി
രക്കിട്ട പാച്ചിലായി. ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർ കച്ചേരി കോടതി
മുതലായത പിരിഞ്ഞു വണ്ടിവഴിയായും കാൽനടയായും
സ്വഗൃഹങ്ങളിലേക്കു പോയിതുടങ്ങി. കാറ്റകൊണ്ട സു
ഖിപ്പാൻവേണ്ടി യോഗ്യന്മാരായ ചില ധനികന്മാർ വെ
ളിവിൽ ഇറങ്ങി നടന്നുതുടങ്ങി. മദ്യപന്മാർ തങ്ങടെ ക
ക്ഷത്ത ഓരോ ചെറിയ പൊതിയുമായിട്ട തോൎത്തമുണ്ട
കൊണ്ടുമറച്ച കള്ളുവില്ക്കുന്ന ഷാപ്പുകളിലേക്ക കടന്നുകൂടി.
ചിലർ മദ്യപാനം ചെയ്ത മതിമറന്ന തങ്ങളിൽ ശകാരിച്ച
ചാഞ്ചാടികൊണ്ട കണ്ടമെന്നും വരമ്പെന്നുമുള്ള ഭേദംകൂടാ
തെ വീണും പിരണ്ടും വീടുകളിലേക്ക യാത്രയായി. സര [ 121 ] സന്മാരായ വിടന്മാർ തങ്ങളുടെ പ്രിയജനത്തെ സന്തോ
ഷിപ്പിക്കുവാൻവേണ്ടി അങ്ങാടിയിലും തോട്ടങ്ങളിലും
ചെന്ന മുല്ലപ്പൂവിന്ന വിലപറകായി. കുട്ടികൾ കാലും
മുഖവും കഴുകി കോലായിൽ ഇരുന്ന ഭംസ്മം തൊട്ട ജപത്തി
ന്നുള്ള വട്ടമായി. തങ്ങളുടെ യൌവ്വനകാലത്ത ദിവസം
പ്രതി രാവു പകൽ കൂടി പത്തും പതിനഞ്ചും നമ്പ്ര
നിഷ്പ്രായസേന വിചാരണചെയ്തു വിധികൊടുത്തിട്ടുണ്ടാ
യിരുന്ന ചില വൃദ്ധന്മാർ മുൻപ കഴിഞ്ഞ സംഗതികളെ
എണ്ണിക്കണക്കാക്കുന്നതൊ എന്നു തോന്നുമാറ രുദ്രാക്ഷമാ
ലയും കയ്യിൽപിടിച്ച ജപിച്ചുതുടങ്ങി. വേശ്യമാർ ദന്ത
ശോധനയും കുളിയും കഴിച്ച നല്ല വസ്ത്രവും ചുറ്റി അറ
കളിൽ ചന്ദനത്തിരിയും കത്തിച്ചുവെച്ചു കണ്ണാടിയിൽനോ
ക്കി കോലായിൽഇരുന്ന കണ്ണെഴുതി കുറിയിടുകയായി.
സൌശില്യാദി ഗുണസമ്പന്നന്മാരായി സതികളായ മാതാ
ക്കന്മാർ തങ്ങളുടെ പയ്തങ്ങളെകുളിപ്പിച്ച സന്ധ്യക്കുമുമ്പെ
ചോറുകൊടുക്കേണ്ടതിന്നുള്ള ബദ്ധപ്പാടായി. ചിലർ
പശുക്കളെ കറപ്പാൻവേണ്ടി പാൽകിഴിയിൽ വെള്ളവും
എടുത്ത തൊഴുത്തിന്നരികെ പോകയായി. ശയനഗൃഹം
അടിച്ചുവാരുക. ശയ്യാതലം മുട്ടിവിരിക്കുക. മുറുക്കാനുള്ള
സാധനം ഒരുക്കിവെക്കുക. കുട്ടിയെ നേൎത്തെതന്നെ മുല
കൊടുത്തുറക്കുക. സംബ ന്ധവീട്ടിൽ പോകേണ്ടുന്ന പുരു
ഷന്മാൎക്കു ചോറുകൊടുക്കുക. ഇങ്ങിനെ പല തിരക്കുകളും
ആയി. മേൽകഴുകുവാനും കുളിപ്പാനും വേണ്ടി പോയി
ട്ടുള്ള സൌന്ദൎയ്യവതികളായ തരുണിമാർ ജലാശയങ്ങളിൽ
നിന്ന മടങ്ങി നനഞ്ഞ തോൎത്തമുണ്ടു മടക്കി ഭംഗിയിൽ
സ്തനാവരണം ചെയ്തുംകൊണ്ട തങ്ങളുടെ വീടുകളിലേക്ക
വന്നുതുടങ്ങി. അകലെയുള്ള ഭാൎയ്യമാരുടെ ഭവനങ്ങളിലേ
ക്ക പകലെ ഊണുംകഴിച്ച മണ്ടുന്ന ചില പുരുഷന്മാരെ [ 122 ] പ്പോലെ കാക്കമുതലായ പക്ഷികൾ തങ്ങളുടെ കൂടുകളിലേ
ക്ക ബദ്ധപ്പെട്ട പറന്നുപോയിത്തുടങ്ങി. പകൽ മുഴുവനും
ഇരതേടിനടന്നു ഒന്നുംകിട്ടാതെ വിശന്ന ക്ഷീണിച്ച പ
ൎവ്വതഗൈരികങ്ങളിൽ ഉള്ള ജലാശയത്തിന്നരികെ മരത്ത
ണലിൽ കിടന്നുറങ്ങിയിരുന്ന വ്യാഘ്രങ്ങൾ ക്ഷുധിതരായി
ഉണൎന്നു നാലുപുറവും നോക്കിയപ്പോൾ അസ്താഭിമുഖനാ
യ സൂൎയ്യന്റെയും അതിഗൌരമായ ആകാശത്തിന്റെയും
അളവില്ലാത്ത പ്രഭാമണ്ഡലം ജലാശയത്തിൽ പ്രതിബിം
ബിച്ചകണ്ടിട്ട അതമുഴുവനും രക്തംനിറഞ്ഞ കിടക്കുന്നതാ
ണെന്ന ഭ്രമിച്ച പിപാസാൎത്തന്മാരായി അന്യോന്യം മുര
ണ്ടും ചീറിയുംകൊണ്ട വയറ നിറയുവോളം ജലപാനം
ചെയ്തുതുടങ്ങി. കരുണകൂടാതെ ജനോപദ്രവം അധികം
ചെയ്യുന്നവൎക്ക അതിദുസ്സഹമായ അനൎത്ഥം സംഭവിക്കാ
തെ ഇരിക്കയില്ലെന്നുള്ള പരമാൎത്ഥജ്ഞാനം ജനങ്ങളെ ഗ്ര
ഹിപ്പിക്കുവാനൊ അതല്ല പകൽ മുഴുവനും പ്രവൃത്തി എടു
ത്ത ക്ഷീണിച്ചതിനാൽ കുളികഴിഞ്ഞ വിശ്രമിപ്പാൻവേ
ണ്ടിയോ എന്തൊ സൂൎയ്യനുംപതുക്കെ കടലിൽ അസ്തമിച്ചു.
ഭൎത്താവിന്ന വ്യസനവും കഷ്ടതയും നേരിടുമ്പോൾ സതി
കളായ ദയിതമാരുടെ അവസ്ഥയും ഇതപ്രകാരമാണ വേ
ണ്ടതെന്ന ഉപദേശിച്ചും കൊണ്ട പത്മങ്ങൾ മ്ലാനശോഭ
ങ്ങളായി കൂമ്പിത്തുടങ്ങി. പ്രിയവിയോഗ ഖിന്നന്മാരായ
ചക്രവാകികളുടെ സന്താപാഗ്നിധൂമമൊ എന്ന തോന്നു
മാറ ദിക്കെങ്ങും അല്പമായ അന്ധകാരം പരന്നു. സ്ത്രീക
ൾക്ക സന്തോഷവും സൌഭാഗ്യവുമുള്ള കാലങ്ങളിൽ അ
തിപ്രിയന്മാരാണെന്ന വിശ്വസിപ്പിച്ചും കൊണ്ട അവരു
ടെ അരികെ ചുറ്റിപ്പറ്റിക്കൂടി പല പല സുഖാനുഭൂതി
യും ചെയ്ത സഹവസിച്ചവരുന്ന അതി ധൂൎത്തന്മാരായ
വിടന്മാർ തങ്ങളുടെ പ്രിയമാൎക്കു സംഭവിക്കുന്ന വ്യസന [ 123 ] കാലത്തിൽ അവരെ തിരിഞ്ഞുനോക്കാതെ നിൎദ്ദയം ഉപേ
ക്ഷിച്ച ദയിതാന്തരം‌നോക്കി ഇറങ്ങിപ്പോകുന്നതുപോലെ
ഇതവരെ എങ്ങും പോകാതെ ഒന്നിച്ചിരുന്നു മധുപാനം
ചെയ്തിട്ടുള്ള വണ്ടുകൾ മുകുളിതങ്ങളായ താമരപ്പൂക്കളെ ഉ
പേക്ഷിച്ച ഇതരപുഷ്പങ്ങളെ തിരഞ്ഞും‌കൊണ്ട അങ്ങുമി
ങ്ങും പാഞ്ഞുതുടങ്ങി. തന്നെപ്പോലെയുള്ള ഒരുത്തിയെ
തന്റെ മുൻപാകെതന്നെ അവളുടെ വ്യസനകാലത്തിൽ
അകാരണമായി നിൎദ്ദയം വെടിഞ്ഞു അതി സരസനാണെ
ന്ന നടിച്ചും കൊണ്ടു അരികെ സേവക്ക വന്നിട്ടുള്ള കൃത
ഘ്നനായ ൟവഷളനെ ഒരിക്കലും തന്നോടുകൂടി രമിപ്പാൻ
അനുവദിക്കരുതെന്നുള്ള വിചാരവും മൎയ്യാദയുംവിട്ട പ്രവൃ
ത്തിക്കുന്ന ഒരു കുലടയെപ്പോലെ കുമുദം അപരാധിയായ
വണ്ടിനെ അത്യന്തം ആദരവോടെ സ്വീകരിച്ചുതുടങ്ങി.
ദിക്കെങ്ങും ഗൃഹം‌തോറും ദീപപ്രഭ ശോഭിച്ചു. വിശേഷ
മായ വെള്ളമേലാപ്പുകൊണ്ട അതിഭംഗിയിൽ വിതാനിച്ചി
ട്ടുള്ള വലിയൊരു കല്യാണപ്പന്തലിൽ തുടരെത്തുടരെ അനേ
കായിരം ചെറിയചെറിയ രസമണികൾ തൂക്കിയ്തുപോലെ
കൎപ്പൂരശുഭ്രമായ ആകാശത്തിൽ അനവധി നക്ഷത്രങ്ങൾ
പ്രകാശിച്ചു. ഇങ്ങിനെ ഏകദേശം രണ്ടുനാഴിക കഴിഞ്ഞ
തിന്റെ ശേഷം തിരശ്ശീലയുടെ മുകളിൽകൂടി ഒരു വേഷ
ക്കാരന്റെ കിരീടം കാണുന്നതുപോലെ കിഴക്കുഭാഗത്ത
നിന്ന് പതുക്കെ ഉദിച്ചുവരുന്ന ചന്ദ്രബിംബം കണ്ടുതു
ടങ്ങി. ശീതളയായി സൎവ്വാനന്ദ സന്ദായിനിയായ ച
ന്ദ്രിക പതുക്കെപ്പതുക്കെ പ്രസരിച്ചു. കൂരിരുട്ട ക്രമേണ
പിൻവാങ്ങി മരത്തണലുകളിലും ചില ഇടവഴികളിലും
പാഞ്ഞുപോയി ഒളിച്ചുതുടങ്ങി. കാമികളായ ജനങ്ങളുടെ
മനസ്സും സമുദ്രവും ഒരുപോലെ ക്ഷോഭിച്ചു. ചോലപ്പാടം [ 124 ] എന്ന വയലിന്റെ നടുപ്പകുതിയിൽ നമ്മുടെ ഗോവിന്ദനും
എത്തി. അവിടെനിന്ന കനകമംഗലത്തേക്ക എനിയും
പതിനഞ്ചു മയിത്സു ദൂരമുണ്ടു.

ഇവൻ കുഞ്ഞുകൃഷ്ണമേനോന്റെ വീട്ടിൽനിന്ന തിങ്ക
ളാഴ്ച രാവിലെ അഞ്ച മണിക്ക തന്നെ പുറപ്പെടുവഴിക്ക
അനാവശ്യമായി ഒരു ദിക്കിലും താമസിക്കാതെ വണ്ടി
ഇറങ്ങിയപാടു ഒരു മഠത്തിൽ കയറി ഊണും കഴിച്ച
ബദ്ധപെട്ടു പോരികയാണ ചെയ്തത. ഇന്നു തന്നെ
മടങ്ങി വീട്ടിലെത്തേണമെന്നുള്ള വിചാരം ഇവന്റെ
മനസ്സിൽ ആദ്യം കലശലായുണ്ടായിരുന്നു എങ്കിലും
വഴിക്കു കള്ളന്മാരുടെ ഉപദ്രവവും ദുൎഘടവും ഉള്ളതകൊണ്ട
രാത്രിസമയം ഏകാകിയായി സഞ്ചരിക്കുന്നത വെടിപ്പി
ല്ലെന്ന നിശ്ചയിച്ച വല്ല ദിക്കിലും കയറി താമസിച്ചിട്ട
രാവിലെ എഴുനീറ്റ പോകാമെന്നാണ ഇപ്പോൾ തീൎച്ച
പ്പെടുത്തിയത. ഇവനെപ്പറ്റി അല്പം ഇവിടെ പ്രസ്താ
വിക്കാതെ ഇരിക്കുന്നത് അഭംഗിയാണെന്ന തോന്നുന്നു.
ൟ ഗോവിന്ദൻ നമ്മുടെ പുത്തൻമാളികക്കൽ ഗോപാല
മേനോന്റെ പരമാപ്തനായ വ്യവഹാരകാൎയ്യസ്ഥനാണ.
സ്വരാജ്യം ഒറ്റപ്പാലം തീവണ്ടിസ്ടേഷനിൽ നിന്ന ഏക
ദേശം പത്ത മയിത്സ കിഴക്കുവടക്കാണ. ഏതാണ്ട ഇരി
പത്തിഞ്ച വയസ്സ പ്രായമുണ്ട. വ്യവാഹരം നടത്താൻ
ഇവനെപ്പോലെ പ്രാപ്തിയുള്ള ഒരു പുരുഷനെക്കാണ്മാൻ
വളരെ പ്രയാസം. ഗോവിന്ദൻ സ്വന്ത ബുദ്ധികൊണ്ട
ആലോചിച്ചതെയ്യാറാക്കി കൊണ്ടുചെല്ലുന്ന കടലാസ്സിൽ
യാതൊരു വക്കീലും ഇതവരെ ഒരക്ഷരമെങ്കിലും തടയു
കയൊ തിരുത്തകയോ ചെയ്തിട്ടില്ല. ആൾ വളരെ വിശ്വ
സ്ഥനും മൎയ്യാദസ്ഥനുമാണ. ഏതെങ്കിലും ഒരു വഷള
ത്വമാകട്ടെ അധിക പ്രസംഗമാകട്ടെ ഇവന്റെ അടുക്കെ [ 125 ] ഇതുവരെ വന്നിട്ടില്ല. അന്യ സ്ത്രീകളെ ഇവൻ തന്റെ
സോദരിമാരെ പോലെയാണ വിചാരിച്ച വരുന്നത.
ഗോപാല മേനോന ഇവനെ തന്റെ സഹോദരനെ
പോലെയുള്ള സ്നേഹമുണ്ട. എല്ലാ ചിലവും കഴിച്ച മാസ
ത്തിൽ പതിനഞ്ചുറുപ്പിക ശമ്പളം കൊടുത്തവരുന്നു. ന്യാ
യമായ അനുഭവം ഒരു മാസത്തിൽ ശരാശരി വേറെയും
ഒരു പത്തുറുപ്പികയിൽ കുറയാതെ കിട്ടും. ഇംഗ്ലീഷ സ്കൂളി
ൽ ചേൎന്ന പഠിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും കോടതികളിലും അനേകം
ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ ഇടയിലും പലപ്പോഴും ഉള്ള പ്രവേ
ശനംകൊണ്ട സംസാരിച്ചാൽ കഷ്ടിച്ച മനസ്സിലാക്കാനും
അത്യാവശ്യം ചില കത്തുകൾ എഴുതാനും ഒരുവിധം ശീല
മുണ്ട. സംസ്കൃതത്തിൽ കാവ്യവ്യുല്പത്തി കടുകട്ടിയാണ.
ശാസ്തപരിജ്ഞാനം വിശേഷിച്ച യാതൊന്നുമില്ല. ഹിന്തു
സ്ഥാനിയും തമിഴും തെറ്റുകൂടാതെ എഴുതുവാനും സംസാ
രിപ്പാനും നല്ല വശമുണ്ട. കയ്യക്ഷരം കണ്ടാൽ അച്ചടി
യോ എന്ന സംശയിച്ച പോകും. സംഗീതത്തിലുള്ള വാ
സനയും അത്ര തരക്കേടില്ല. മൎയ്യാദകൊണ്ടും കാൎയ്യപ്രാ
പ്തികൊണ്ടും നാട്ടുകാൎക്കും വീട്ടുകാൎക്കും ഇവനെ വളരെ
സ്നേഹമാണ.

ഇവൻ ചോലപ്പാടം വയലിന്റെ പടിഞ്ഞാറെ അ
റ്റത്ത എത്തിയപ്പോൾ നേരം ഏകദേശം അഞ്ച നാഴിക
രാവചെന്നു. ൟ വയൽ കിഴക്ക പടിഞ്ഞാറ കുറയാ
തെ അഞ്ചമയിത്സ ദൂരമുണ്ട. നിരത്തിന്റെ തെക്കുഭാഗം
മുഴുവനും ഇപ്പോൾ പുഞ്ച കൃഷിചെയ്തിട്ടുള്ളതുകൊണ്ട
വെള്ളം ആവശ്യം‌പോലെ നിറപ്പാനും അധികമുള്ള ദി
ക്കിൽ നിന്ന മുറിച്ചവാൎപ്പാനും അനവധി ജനം ൟ സമ
യത്ത അവിടെ കൂടീട്ടുണ്ട. അവിടെ നിന്ന പിന്നെ ഒരു
നാഴിക തെക്കോട്ട ഇടവഴിയിൽകൂടി പോയാൽ സൎക്കാര [ 126 ] നിരത്തിന്മെലാണ ചെന്ന കൂടുന്നത. നിരത്തിന്റെ സമീ
പം എവിടെയെങ്കിലും താമസിക്കാമെന്ന വിചാരിച്ച
ഗോവിന്ദൻ ബദ്ധപ്പെട്ടു പോകുമ്പോൾ തന്റെ വലത്ത
ഭാഗം കുറെ അകലെ നിന്ന ഒരു മൃദംഗത്തിന്റെ ശ
ബ്ദം കേൾക്കയുണ്ടായി. ഇത എന്തായിരിക്കാമെന്ന വി
ചാരിച്ച പിന്നെയും നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കെ, ചന്ദന
ത്തൈലം, ലവൺഡർ, പനിനീർ, ഇതകളുടെ സൌ
രഭ്യം ഇടകലൎന്ന ഇവന്റെ ഘ്രാണെന്ദ്രിയത്തെ വല്ലാ
തെ ബുദ്ധിമുട്ടിച്ചുതുടങ്ങി. ഒരടി മുമ്പോട്ട് വെക്കും‌ന്തോറും
മേല്പറഞ്ഞ വാസന പൊങ്ങിത്തുടങ്ങി. അങ്ങിനെ ഒരു
അഞ്ചുമിനിട്ട കഴിഞ്ഞപ്പോൾ തെക്കുനിന്ന ചിലർ ഇങ്ങ
ട്ട അടുത്ത വരുന്നത കണ്ടു. നല്ല ഷൎട്ടും, ഗടിയാൾ‌ച
ങ്ങലയും, ലെസ്സതൊപ്പിയും, ശൃംഗാരിപ്പൊട്ടും, ചുമലിൽതൂ
ക്കിയിട്ട പാവമുണ്ടും കയ്യിൽ വടിയുമായിട്ട അടുത്തെത്തി
യ ൟ കൂട്ടരെ കണ്ടപ്പോൾ ഗോവന്ദന കാൎയ്യം മുഴുവനും
മനസ്സിലായി. എവിടെയാണ മോഹിനിയാട്ടം ഉള്ളതെ
ന്ന പതുക്കെ ചോദിച്ചു. എന്താണ താൻ ഒന്നും അറിയി
ല്ലെ. ഇൻസ്പെക്ടർഎരെശ്ശമേനോന്റെവീട്ടിലാണഇന്നെ
ത്തെ ആട്ടം. ഞങ്ങൾ കളിക്ക പോകുന്നവരാണ. കളി
കാണേണമെങ്കിൽ ഒന്നിച്ചവരാം. വിരോധമില്ല. ഇന്ന
പൊടിപാറിയ പൊലിയുണ്ട. ആടുന്ന കുട്ടികളും ബഹു
സുന്ദരികളാണ എന്ന ഒരാൾ ഇവനോട പറഞ്ഞു. എ
ന്നാൽ ഞാനും ഒന്നിച്ച വരാം. കളിയും പൊലിയും കാ
ണാമെല്ലൊ എന്നു പറഞ്ഞു ഗോവിന്ദനും ഇവരുടെ കൂട്ട
ത്തിൽ ചേൎന്നു. ഗോപാലമേനോനെ ആ ദിക്കുകാർ എ
ല്ലാം നല്ലവണ്ണം അറിയുന്നതകൊണ്ട അന്യോന്യമുണ്ടാ
യ സംഭാഷണത്തിൽനിന്ന ഗോവിന്ദനെ ഇവൎക്ക നല്ല
വണ്ണം മനസ്സിലായി. ഓരോ ലൌകിക വൎത്തമാനവും [ 127 ] പറഞ്ഞുംകൊണ്ട ഇവർ എരെശ്ശമേനോന്റെ വീട്ടിൽ എ
ത്തി. അപ്പോൾ കളിയുടെ പൂൎവ്വാരംഗം കലാശിച്ചിട്ട മാത്ര
മെ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു. അവിടെ പലതരത്തിൽ കൂടിയുള്ള
ജനം ഏകദേശം മുന്നൂറപോരും. ഭവനം മാളികയുള്ള ഒരു
പടിഞ്ഞാറ്റപ്പുരയാണ. കിഴക്കെ മുറ്റത്ത വിശേഷമായ
ഒരു നിടുമ്പുരയുള്ളതിൽ വെച്ചാണ കളി. അരങ്ങത്ത ഏ
കദേശം പത്തനാല്പത ബ്രാഹ്മണരും പത്തറുപത പ്രമാ
ണികളും ഇരിക്കുന്നുണ്ടു. നിടുമ്പുരയുടെ വടക്ക ഭാഗത്ത
തെക്കോട്ടു തിരിഞ്ഞിട്ടാണ ആടുന്നത്. ഗോവിന്ദന്റെ
ഒന്നിച്ചുണ്ടായിരുന്നസരസന്മാർ വിളക്കിന്റെ ഇടഭാഗം
വിരിച്ചിട്ടുള്ള വീരാളിപുല്ലുപായിൽഇരിക്കുന്ന ചില ഒന്നെ
മുക്കാൽ ശൃംഗാരികളുടെ ഇടയിൽകടന്ന കുത്തിരുന്നു. ഗോ
വിന്ദനൊ വഴിനടന്ന ക്ഷീണിച്ചതകൊണ്ടും അടുക്കെ
ഇരിക്കത്തക്ക വേഷപുഷ്ടി ലേശം ഇല്ലാത്തതകൊണ്ടും
കുറെ അകലെ ഒരു തൂണിന്റെ അടുക്കെ ചെന്നിരുന്നു.
എരേശ്ശമേനോനും താലൂക്ക ശിരസ്തദാർ ശാമുകുട്ടിമോനോ
നും വക്കീൽ ശങ്കരപണിക്കരുംകൂടി വിളക്കിന്റെ കുഴക്ക
ഭാഗത്ത ഒരു വെള്ളപായിൽ വിശേഷമായ പരമധാനി
വിരിച്ച അതിൽ വടക്കോട്ട തിരിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ഇവ
രുടെമുമ്പിൽ മുറുക്കാനുള്ള സകല സാധനങ്ങളോടുകൂടി ഒരു
വെള്ളിത്തട്ടും അതിമനോഹരമായ മൂന്ന പനിനീർ വീശി
യും എട്ടു പത്ത ലമനേഡ കുപ്പിയും രണ്ടു മൂന്ന സ്പടികപാ
ത്രവും വെച്ചിട്ടുണ്ട. ഇൻസ്പെക്ടറുടെ ഭാൎയ്യ കല്യാണിഅ
മ്മ എട്ടും പത്തും വയസ്സു പ്രായമുള്ള തന്റെ സുമുഖികളാ
യ രണ്ട പെണ്മക്കളോടു കൂടി കോലായുടെ വടക്കുഭാഗത്ത
കിഴക്കോട്ട തിരിഞ്ഞ ഒരു പുല്ലപായിൽ ഇരിക്കുന്നു. അടു
ക്കെ ചെറുപ്പകാരിയായ ഒരു ദാസിയും നിൽക്കുണ്ട.
കല്യാണി അമ്മയുടെ ഇപ്പോഴത്തെ സ്ഥിതിയും മുഖ വൈ [ 128 ] വൎണ്യവും കണ്ടാൽ എന്തൊരു ദുസ്സഹമായ ഒരു വ്യസ
നവും കഠിനമായ മനൊവിചാരവും ഉള്ള പ്രകാരം ശങ്കി
ക്കാം. ആട്ടം കാണ്മാനൊ അര നാഴിക നേരം അവിടെ
ഇരിപ്പാനൊ ൟ സ്ത്രീക്ക ലേശം പോലും മനസ്സ്വസ്ഥത
യൊ സന്തോഷമൊ ഉണ്ടെന്ന തോന്നുന്നില്ല. കളിച്ച
നടക്കുന്ന ഒരു കുട്ടിയെ പിടിച്ചകൊണ്ടന്ന നിൎദ്ദയനായ
ഒരു എഴുത്തശ്ശന്റെ മുമ്പിൽ ഇരുത്തിയ്തപോലെയാണ
ഇപ്പഴത്തെ ഇരിപ്പ. കൂടെക്കൂടെ എരേശ്ശമേനോന്റെ മുഖ
ത്ത നോക്കുകയും ദീൎഗ്ഘശ്വാസമിടുകയും കയ്യിൽഇരിക്കുന്ന
നനഞ്ഞ തോൎത്തമുണ്ടകൊണ്ട മുഖം തുടക്കുകയും ചെ
യ്യുന്നതെ കാണ്മാനുള്ളൂ. എന്നാൽ എരേശ്ശമേനോന ആ
വക യാതൊരു ധാരണയും ഇല്ല. അദ്ദേഹവും തന്റെ
രണ്ട സ്നേഹിതന്മാരും ഇപ്പോൾ സുരേശ്വരന്മാരായിട്ടി
രിക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. അവർ ഇഹത്തിലുമല്ല പര
ത്തിലുമല്ല എന്ന പറയത്തക്ക ദിക്കിൽ എത്തിയിരിക്കുന്നു.
ഇടത്തും വലത്തും നിന്ന രണ്ട കൻസ്റ്റേബൾമാർ വീശു
കയും ഒരു കൻസ്റ്റേബൾ കൂടക്കൂടെ ഇവൎക്ക മുറുക്കാനു
ണ്ടാക്കി കയ്യിൽ കൊടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. എല്ലാം കൊ
ണ്ടും ഇതിൽ പരമായ ഒരു പരമാനന്ദം ഇവൎക്ക ഉണ്ടാ
വാൻ പാടില്ല.

ആടുവാനുള്ള മൂന്നു കുട്ടികളിൽ ഒന്നാമത്തേതിന്ന ഇരി
പത്തിരണ്ട വയസ്സിൽ ഏതും കുറകയില്ല. ഒന്നൊ രണ്ടൊ
പ്രാവശ്യം മാതാവാകേണ്ടുന്ന വഴിയിൽ പ്രവേശിച്ച
പ്പോൾ പകുതി വഴിയിൽവെച്ച ഇങ്ങട്ടതന്നെ പിടിച്ചു
കൊണ്ടു പോന്നതിനാൽ മേൽപറഞ്ഞ സ്ഥാനം ഇവൾ
ക്ക പ്രത്യക്ഷത്തിൽ കിട്ടാനിടവന്നിട്ടില്ല. മുഖം മിനുക്കി
ചുണ്ടിന്ന വൎണ്ണപ്പൊടിയും കണ്ണിൽ മഷിയും ഇട്ട കെട്ടി
ച്ചമഞ്ഞു നില്ക്കുക്കുന്നതു കണ്ടാൽ വങ്കന്മാരായ ചില പുരു [ 129 ] ഷന്മാരെ വല്ലാതെ അന്ധാളിപ്പിക്കുവാൻ ഇവൾക്ക
നല സാമൎത്ഥ്യമുണ്ട. രണ്ടാമത്തെ പെൺകിടാവിന്ന
ഏകദേശം ഇരിപത വയസ്സ പ്രായമുണ്ട. ശരീരംകുറെ
തടിച്ച കുറുതായി നെറ്റിത്തടം ചുരുങ്ങി പുരികങ്ങൾ
തമ്മിൽകൂടി മുഖം വൃത്താകാരമായി ഇടഭാഗം അല്പംകോടി
അധരോഷ്ഠങ്ങൾ വല്ലാതെ തടിച്ച മലൎന്ന കഴുത്ത നീളം
കുറഞ്ഞു കവിൾത്തടം തെല്ല കുഴിഞ്ഞ ഇങ്ങനെ വേണ്ട
ത്തക്ക എല്ലാലക്ഷണവും തികഞ്ഞിട്ടുള്ള ഒരു യുവതിയാ
ണ. മൂന്നാമത്തെപ്പെണ്ണ ആകപ്പാടെ തരക്കേടില്ല. താരു
ണ്യ ദശയിൽ കടപ്പാൻവേണ്ടി ഒരു കാൽ മുൻപോട്ട
എടുത്ത വെച്ചുംകൊണ്ട നിൽക്കുന്ന പ്രായമാണ. രംഗ
ശ്രീ നല്ലവണ്ണം ഉണ്ട. എങ്കിലും ൟ ശ്മശാന കുസുമ
ത്തേപ്പറ്റി എഴുതി തൂവൽ ചീത്തയാക്കുവാൻ എനിക്ക
ഇഷ്ടമില്ല. കടവത്തിട്ട തോണി പോലെയുള്ളവറ്റയു
ടെ സൌഭാഗ്യത്തെപ്പറ്റി വിവേകികളായ വായനക്കാ
ൎക്ക യാതോരു ഭ്രമവും ജനിക്കയില്ലെന്ന എനിക്ക നല്ല
നിശ്ചയമുണ്ട. ഇതിൽ ഒന്നും രണ്ടും കുട്ടികളുടെ അച‌്ശ
നാണ ൟ കളിയുടെ ഉടമസ്ഥൻ. രണ്ടാമത്തെപ്പെണ്ണി
ന്ന ഒഴിവുള്ള സമയം ഒക്കേയും സംബന്ധം ഇതിലെ
ഭാഗവതരാണ. മൃദംഗക്കാരനാണ ആ ചെറിയ പെണ്ണി
ന്റെ ഭൎത്താവ. രസികശിരോരത്നമായ പണിക്കൎക്ക
കളി കഴിയുന്നവരെ സംബന്ധം ഒന്നാമത്തേതിനോടു
കൂടെയാണ. യജമാനന്മാരെ സന്തോഷിപ്പിക്കുവാനും
വേണ്ടത്തക്ക ഉപചാരം ചെയ്ത അവരുടെ സ്നേഹം
സമ്പാദിക്കുവാനും ഉടമസ്ഥനായ ഇട്ടീരി നായൎക്ക വള
രെ കൌശലവും സാമൎത്ഥ്യവും കൂടും. ൟ രണ്ട പെൺ
കിടാങ്ങളെക്കൊണ്ട ൟ വൃദ്ധന നല്ല കാലാനുഭവമുണ്ട.
ആൾ മഹാ ഭാഗ്യവാനാണ. ഭഗവൽഭക്തനാണ. നല്ല [ 130 ] സൌമ്യനാണ. രസക്കേടായ വാക്ക ഒരിക്കലെങ്കിലും
ഒരു മനുഷ്യനോടു മിണ്ടില്ല. രാവുണ്ടെങ്കിൽ ഇട്ടീരി
നായൎക്ക രണ്ടും മൂന്നും ഉറുപ്പിക, ഓണപ്പുട കിട്ടാതിരിക്കി
ല്ല. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുഴുവൻ സമ്പാദ്യം ഇത്ര മാത്ര
മെയുള്ളു. ആ കഥ ഇപ്പോൾ അങ്ങിനെ നില്ക്കട്ടെ. കളി
യുടെ വട്ടവും കലാശവും എന്റെ വായനക്കാൎക്ക അറിവാ
ൻ താല്പൎയ്യമുണ്ടായിരിക്കാം.

ആട്ടം ഏകദേശം എട്ടമണിക്കതന്നെ ആരംഭിച്ചിരി
ക്കുന്നു. പതിനൊന്നുമണിക്ക തീൎച്ചയായി കളി കഴിയേ
ണമെന്നാണ എരേശ്ശമേനോന്റെ കല്പന. ൟ വക
വിനോദങ്ങളിൽ അധികം ഉറക്കിളപ്പാൻ അദ്ദേഹത്തി
ന്ന വളരെ നീരസമാണ. അതുകൊണ്ട ചില്ലറ ആട്ട
ങ്ങൾ വിശേഷിച്ച യാതൊന്നുമുണ്ടായില്ല. ആദ്യം‌മുതല്കെ
ബഹു രസകരമായ മട്ടിലാണ ആരംഭിച്ചത. യോഗ്യ
ന്മാരായ അനവധി ആളുകൾ അരങ്ങത്ത ഇരിക്കുന്നത
കണ്ടിട്ട മോഹിനിമാൎക്ക ഉത്സാഹം വൎദ്ധിച്ചു. ഇവരുടെ
പാട്ടും അതിമനോഹരമായ ആട്ടവും പുരുഷന്മാരുടെമനോ
ധൈൎയ്യത്തെ ഇടിപൊടിയാക്കി പാറ്റിക്കളയുന്ന ഹാവം
ഭാവം മുതലായ ശൃംഗാരചേഷ്ടകളും കാമാസ്ത്രങ്ങളെ കോ
രിച്ചൊരിയുന്ന കടാക്ഷവീക്ഷണവും മറ്റും കണ്ട കാണി
കൾ മുഴുവനും കാമികളായിത്തീൎന്നു. ആടുന്ന കുട്ടികളുടെ
ശിരസ്സിലും മുഖത്തും കഴുത്തിലും മാറത്തും പുറത്തും എന്നു
വേണ്ട മറ്റും പലദിക്കിലും ശിരസ്തദാരും എരേശ്ശമേ
നോനും നാഴികയിൽ എട്ടുപ്രാവശ്യം പനിനീർ വീശുന്ന
തിരക്കായി. ലമനേഡ്കുപ്പിയുടെ ബുച്ചെടുക്കുമ്പൊഴുള്ള
ഒച്ചയും "ബലേഭേഷ് ബലേഭേഷ്" എന്ന ആശ്ചൎയ്യ
സൂചക ശബ്ദവും രംഗസ്ഥലത്തിൽ കൊള്ളാതെ പുറമെ
പ്രവാഹിച്ചു. മൂന്നാം‌കിട ആട്ടക്കാരിയായ കുഞ്ഞുക്കുട്ടി [ 131 ] യുടെ മുഖത്തലാസ്യമദ്ധ്യത്തിൽ ഒരിക്കൽ രണ്ടൊ നാലൊ
തുള്ളി വിയൎപ്പ്കണ്ടിട്ട ശങ്കരപണിക്കർ കൻസ്റ്റെബളു
ടെ കയ്യിൽനിന്ന് വിശറി പിടിച്ചുപറ്റി ഇവളുടെ പിൻ
ഭാഗത്ത ചെന്നുനിന്ന ഉറക്കെ ഒരു നാലഞ്ചു മിനുട്ടുനേ
രം വീശി. "ബലെ ബലെ" എന്നു പറഞ്ഞുതന്നെ
ശാമുക്കുട്ടിമേനോന്റെ ഒച്ച അടച്ചുപോയി. രംഗവാ
സികളായ എല്ലാ രസികന്മാരും വല്ലാതെ ഭ്രമിച്ച തന്നേ
ത്താൻ മറന്ന പല ആഭാസത്വവും ഗോഷ്ടിയും പ്രവൃ
ത്തിച്ചു. കല്ല്യാണി അമ്മയുടെ കണ്ണീർ മുഴുവനും അവ
സാനിച്ച കണ്ണുകൾ കലങ്ങി. അങ്ങിനെ ഇരിക്കെ
പണം പൊലിക്കുന്ന തിരക്കായി. ശാമുക്കുട്ടിമേനോനും
ശങ്കരപ്പണിക്കരും തമ്മിൽ മത്സരിച്ച എട്ടും പത്തും അര
ക്കാൽ ഓരോ പ്രാവശ്യം വാരി വിളിവിളിച്ച പൊലിച്ചു
തുടങ്ങി. എരേശ്ശമേനോനും വഴുതിനിതോട്ടത്തിൽ വേലു
ക്കുട്ടിമേനോനും തങ്ങളിലായി മത്സരം. കട്ടിളപ്പടിക്ക
ൽ കേശവനുണ്ണിനായരും ചീരങ്ങാട്ട കുട്ടികൃഷ്ണമേനോ
ക്കിയും തമ്മിലേറ്റു. ശിരസ്തദാരുടെ കയ്യിലുണ്ടായിരു
ന്ന ഉറുപ്പിക മുഴുവനും കലാശിച്ച ഒടുവിൽ എരേശ്ശമേ
നൊനോട എട്ടുറുപ്പിക കടംവാങ്ങീട്ടും പൊലിച്ചു. ശങ്കരപ്പ
ണിക്കൎക്ക ഒരു ലേശം കുലുക്കമില്ല. മത്സരിച്ചാൽ ഒരു നൂ
റുറുപ്പിക പൊലിപ്പാൻ താനൊരുങ്ങി വന്നിട്ടുണ്ടെന്ന വീ
രവാദംപറഞ്ഞ പണസ്സഞ്ചി എടുത്ത തന്റെ മുൻപിൽ
വെച്ച ശാമുക്കുട്ടിമേനോനെ പോൎക്കവിളിച്ചു. ശിരസ്തദാ
ൎക്ക കയ്യിൽ പണമില്ലെങ്കിലും കൂടക്കൂടെ ശുണ്ഠി ഏറിത്തുട
ങ്ങി. തന്റെ കയ്യിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന മുദ്രമോതിരം ഊരി
കളിഉടമസ്ഥൻ ഇട്ടീരിനായരെ വിളിച്ച പതിനഞ്ചുറു
പ്പികക്ക പണയം വെപ്പാൻ നോക്കി. എരേശ്ശമേനോ
നും വേറെ രണ്ടമൂന്നുപേരും അതിന്ന സമ്മതിക്കാതെ [ 132 ] മദ്ധ്യസ്ഥം പറഞ്ഞ ഒരു ഒരുവിധത്തിൽ പൊലി അവ
സാനിപ്പിച്ചു. ശിരസ്തദാർ മുപ്പത്തമൂന്നും ശങ്കരപ്പണി
ക്കര മുപ്പത്തനാലരയും എരെശ്ശമേനോൻ ഇരുപത്തഞ്ചെ
മുക്കാലും വേലുക്കുട്ടിമേനോൻ ഇരുപത്താറെകാലും ഉറു
പ്പിക പൊലിച്ചു. ൟ കൂട്ടത്തിൽ നാലണ നമ്മുടെ ഗോ
വിന്ദനും പൊലിച്ചിട്ടുണ്ട. എല്ലാംകൂടി കൺസ്റ്റേബൾമാ
രുടെ പട്ടികപ്രകാരമുള്ള സംഖ്യയടക്കം നൂറ്റെഴുപത്തമൂ
ന്നുറുപ്പിക പതിനാലണ മോഹിനിപ്പണം കൂടാതെ പിരി
ഞ്ഞുകിട്ടി. ഒരുറുപ്പിക രണ്ടണകൂടി കേശവനുണ്ണിനായ
ര തട്ടിൽ ഇട്ട ആക സംഖ്യ നൂറ്റഎഴുപത്തഞ്ചുറുപ്പികയാ
ക്കി. എരേശ്ശമേനോൻ ഉറുപ്പിക മുഴുവനുംഎടുത്ത തട്ടോടെ
ഇട്ടീരിനായരുടെ കയ്യിൽ കൊടുത്തു. വൃദ്ധന പരമാനന്ദ
മായി. പന്ത്രണ്ടടിപ്പാൻ പതിനഞ്ചുമിനുട്ട മുമ്പെ കളിയും
സമൎപ്പിച്ചു.

കാണികൾ മുഴുവനും യാത്രപറഞ്ഞും പറയാതെയും
മൊഹിനിമാരുടെ കയ്വശം തങ്ങളുടെ മനസ്സും ഏൽപ്പിച്ച
അഞ്ച മിനുട്ടിന്നുള്ളിൽ ഇറങ്ങിപ്പോയ്തകൊണ്ട ശാമുക്കു
ട്ടിമേനോൻ മുതലായ കാമകിങ്കരന്മാൎക്ക തങ്ങളുടെ മനൊ
രഥപ്രാപ്തിക്ക യാതൊരു മുടക്കമാകട്ടെ അസ്വാധീനമാ
കട്ടെ സംഭവിപ്പാൻ പാടില്ലാത്ത സ്വാതന്ത്ര്യവും സാവ
കാശവും സിദ്ധിച്ചു. കാൎയ്യത്തിന്റെ യാൎത്ഥ്യം മുഴു
വനും നേൎത്തെ തന്നെ നല്ലവണ്ണം മനസ്സിലായിരുന്നത
കൊണ്ട കളി കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ഗോവിന്ദൻ മെല്ലെ ഒരു
പുല്ലുപായും കയ്ക്കലാക്കി തെക്കെ ഭാഗമുള്ള ആപ്പീസ്സ മുറി
യുടെ കോലായിൽ പോയി കിടന്നു കളഞ്ഞതിനാൽ അവ
നെക്കൊണ്ട യാതൊരുപദ്രവും യാതൊരാൾക്കും സിദ്ധി
ച്ചില്ല. ആട്ടം കഴിഞ്ഞ ഉടനെ എരേശ്ശമേനോൻ രണ്ട
കൻസ്റ്റേബൾമാരെ വിളിച്ച കുളിപ്പുരയിൽ കിടപ്പുള്ള [ 133 ] രണ്ട് വലിയ ചെമ്പുകുട്ടകങ്ങളിൽ വെള്ളം കോരി നിറെ
പ്പാൻ കല്പന കൊടുത്തു. തങ്ങളെക്കൊണ്ട ഓരോ ഉറുപ്പിക
നിൎബ്ബന്ധമായി പൊലിപ്പിച്ചതിനാൽ ൟറ പിടിച്ചിട്ടുള്ള
ൟ കൻസ്റ്റേബൾമാൎക്ക ഇൻസ്പക്ടരുടെ ഇപ്പഴത്തെ കല്പന
വളരെ നീരസമായിട്ടാണ തോന്നിയത. മേലുദ്യോഗ
സ്ഥന്മാരുടെ സന്തോഷ സമ്പാദനത്തിന്നവേണ്ടി ല
ജ്ജാവഹമായ പല ദാസ്യ പ്രവൃത്തിയും ചെയ്ത വരുന്ന
ത തങ്ങളുടെ മുറയാണെന്ന സാധുക്കളായ ചില കീഴുദ്യൊ
ഗസ്ഥന്മാരും അങ്ങിനെ ചെയ്യിപ്പിക്കുന്നത ഒരു ബഹു
മാനമാണെന്ന ദുരഭിമാനികളായ ചില മേലുദ്യോഗസ്ഥ
ന്മാരും വിചാരിച്ചു വരുന്നുണ്ട. വീട്ടിലേക്ക് ആവശ്യ
മുള്ള വിറക കീറികൊടുക്കുക. യജമാനന്മാരുടെ ഭാൎയ്യമാ
ൎക്ക കുളിപ്പാനും മറ്റും വേണ്ടുന്ന വെള്ളം കോരി നിറക്കു
ക. കുട്ടികളെ എടുത്തുകൊണ്ടു നടക്കുക. ക്ഷൌരക്കാര
നെ വിളിച്ചുകൊണ്ടു വരിക. അലക്കകാരന്റെ അടുക്കെ
വീഴ്പവസ്ത്രം കെട്ടികൊണ്ട കൊടുക്കുക. അടിച്ചു വാരുക.
എച്ചിൽ എടുത്തു തളിക്കുക. വാഴത്തോട്ടം കൊത്തുക. പൂച്ചെ
ടി നനെക്കുക. പൂത്തോട്ടം വളൎത്തുക. സസ്യാദികൾ നട്ടു
ണ്ടാക്കുക. എണ്ണ തേപ്പിക്കുക. കാൽ തടവുക. മറ്റും പല
വേലയും എടുക്കുക. ഇതെല്ലാം കീഴുദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടെ
ന്യായാനുസരണമായ പ്രവൃത്തിയാണെന്ന അവിവേ
കികളായ ചില ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർ തെറ്റായി ധരിച്ചുവ
ശായിട്ടുണ്ട. കീഴുദ്യോഗസ്ഥന്മാരെ അടിമകളെപ്പോലെ
വിചാരിച്ചു പീറത്തരം പലതും അവരേക്കൊണ്ടു ചെയ്യി
ക്കുന്നതു കേവലം അനീതിയും അയുക്തവുമാണെന്നു
എരേശ്ശമേനോൻ മുതലായ ദ്ധ്വരമാർ വിചാരിക്കാതിരിക്കു
ന്നത വലിയ കഷ്ടം തന്നെ. "യജമാന പ്രീതിശാസ്ത്രം"
എന്നുള്ള പ്രമാണത്തെ അനുസരിച്ചു കൻസ്റ്റേബൾന്മാ [ 134 ] ർ വെള്ളം കോരി നിറക്കുന്നമദ്ധ്യെ തങ്ങളിൽ ഓരോന്ന
പതുക്കെ പറകയായിരുന്നു.

ഒന്നാമത്തെ കൻസ്റ്റേബൾ— കഷ്ടമെകഷ്ടം! മൂപ്പര ഇത്ര
ഇളിഭ്യരാശിയാണെന്ന ഞാൻ ഇതവരെ വിചാരി
ച്ചിരുന്നില്ല. പീറകളായ ഈ സ്ത്രീകളെ എന്തിനാ
ണ ഇത്ര അധികം ആദരിക്കുന്നത? പെരുവഴിയി
ൽ തൂക്കിയ ചെണ്ടപോലേയുള്ള ഇവറ്റയുടെ മേൽ
ൟ വക യോഗ്യന്മാൎക്ക ഇത്ര ഭ്രമമുണ്ടാകുന്നത വലി
യ ആശ്ചൎയ്യംതന്നെ. ഇവരുടെ അവസ്ഥക്ക ഇത
എത്ര ആഭാസത്വമാണ?

രണ്ടാമൻ— വലിയ ആളുകൾക്ക എന്തും ചെയ്യാമെന്ന
ല്ലെ വെച്ചിട്ടുള്ളത? നോം വഷളത്വമാണെന്നു
വിചാരിച്ചു വരുന്ന എന്തെല്ലാം പ്രവൃത്തികളാണ
ഇങ്ങിനത്തെ മഹാ യോഗ്യന്മാർ അതി ജാഗ്രതയോ
ടെ ചെയ്തു വരുന്നത? പ്രപഞ്ചതന്ത്രത്തിന്ന കേവ
ലം വിപരീതമായ അനേകം പ്രവൃത്തികൾ ഇവർ
ചെയ്തും ചെയ്യിച്ചും വരുന്നത നമുക്ക നിശ്ചയമുള്ള
കാൎയ്യമല്ലെ? തന്റെ ഭാൎയ്യ നോക്കിയിരിക്കെ ആരെ
ങ്കിലും ൟവക വഷളത്വം ചെയ്തു കണ്ടിട്ടുണ്ടൊ?
പോകുന്നവൎക്കും വരുന്നവൎക്കും എന്നുവേണ്ടാ സക
ലൎക്കും യാതോരു ഭേദാഭേദവും കൂടാതെ ഉപയോഗി
പ്പാൻവേണ്ടി പീടികയുടെ മുറ്റത്തു വെച്ചിട്ടുള്ള
കോളാമ്പി എടുത്ത ആരെങ്കിലും ഒരു മനുഷ്യൻ
ചുംബിച്ചു നോക്കാറുണ്ടൊ :

ഒന്നാമൻ— ആ കഥ എന്തിനാണ പറയുന്നത? ശിര
സ്തദാരെജമാനൻ ഇന്ന അരങ്ങത്തവെച്ച എന്തെ
ല്ലാം കോപ്പറാട്ടിയാണ കാട്ടിക്കൂട്ടിയത? കണ്ണി
ന്റെ മുമ്പിൽ കാണുന്ന സകല സാധനങ്ങളേയും [ 135 ] കടിച്ചു തിന്നുന്ന ആട്ടിൻ കൂട്ടംപോലെ യാതോരു
വ്യത്യാസവും കൂടാതെ "പണമെ ഗുണം" എന്ന
ദൃഢീകരിച്ചു കണ്ടവരുടെ മടിയിൽ കയറി പലതും
മടിവിട്ടു പ്രവൃത്തിക്കുന്ന ഇവറ്റയെ കണ്ടിട്ട ഇത്ര
യൊക്കെ ഭ്രമിക്കുന്ന ഈ യജമാനന്മാര കുറെ ഭേദ
വും നിലയും ഉള്ള മറ്റുവല്ല പെണ്ണുങ്ങളേയും കണ്ടാ
ൽ തലകുത്തി മറിഞ്ഞു പൂച്ചക്കരണം കളിച്ചു കാലു
പിടിക്കാതേയിരിക്കുമെന്ന എനിക്ക തോന്നുന്നില്ല.
ചെള്ളുപോലെയുള്ള ആ ചെറിയ പെണ്ണിന്റെ
പിന്നിൽപോയി ഞെളിഞ്ഞു നിന്നിട്ട ശങ്കരപ്പണി
ക്കര യാതോരു ശങ്കയും ഉളുപ്പും കൂടാതെ വീശിക്കൊ
ടുത്തത കണ്ടില്ലെ? മൂന്നാൾക്കും ഇന്ന ഒരുപോലെ
ഭ്രാന്തു പിടിച്ചുപോയി.

രണ്ടാമൻ— ആ ചുടുകാട എന്തെങ്കിലും ആയ്ക്കോട്ടെ— എ
ന്നെക്കൊണ്ട ഒരുറുപ്പിക കൊടുപ്പിച്ചു. അഞ്ചുരാപ്പ
കൽ ഒരുപോലെ എല്ലുമുറിഞ്ഞു പണിയെടുത്തെങ്കി
ലെ ഒരുറുപ്പിക കിട്ടുള്ളു. അത യാതൊരുപകാരവു
മില്ലാത്ത ഈ തെവിടിശ്ശിക്കളിക്ക കൊടുത്തത വിചാ
രിച്ചു എനിക്കുവലിയ വ്യസനമായിരിക്കുന്നു. കൊടു
ത്തിട്ടില്ലെങ്കിൽ നാള വയനാട്ടിലേക്കാണ മാറ്റു
ന്നത. ചുട്ടുപോട്ടെ എന്ന വിചാരിച്ച പേടിച്ചു
കൊടുത്തതാണ.

ഒന്നാമൻ— തന്റെ ഉപകാരത്തിനാണ കളി കളിപ്പിച്ചത?
കളിപ്പിച്ച ആൾക്ക നല്ല ഉപകാരമുണ്ടാകും. ഉപ
കരിപ്പിക്കാതെ അവർ ഇന്ന വിടുകയില്ല. വെള്ളം
കോരി നിറച്ചോളൂ വെറുതെ ഓരോന്ന പറയണ്ട.

രണ്ടാമൻ— അരചുറ്റും പുണ്ണുപിടിച്ച ഈ ജ്യേഷ്ടകളെ
കണ്ട ഭ്രമിച്ച തന്നെത്താൻ മറന്നു പണം വാരിപ്പൊ [ 136 ] ലിച്ചത് കണ്ടില്ലെ? തെല്ലു ഭേദമുണ്ടെങ്കിൽ വേണ്ടി
ല്ല. ശുദ്ധ ആഭാസം. ഇവൎക്ക പണം മേൽ കടിക്കു
ന്നുണ്ടൊ. കഷ്ടം! കഷ്ടം!

ഒന്നാമൻ— കണ്ട സാധുക്കളെ പിടിച്ച വട്ടത്തിലാക്കി
ഞെക്കിപ്പിഴിഞ്ഞുണ്ടാക്കുന്ന പണമല്ലെ?പൊലിക്കു
ന്നതിന്ന ഇവൎക്കെന്താണ ചേതം? ഒരു കേസ്സ
കിട്ടിയാൽ പോരെ? കൻസ്റ്റേബൾന്മാർ തങ്ങളിൽ
ഇങ്ങിനെ പലതും പറഞ്ഞു വെള്ളം കൊരി നിറച്ചു
കഴിയുമ്പോഴേക്ക ഇട്ടീരിനായരും മൂന്ന സ്ത്രീകളും കുളി
പ്പുരയിൽ വന്നു. കൻസ്റ്റേബൾന്മാർ ഉമ്മറത്തെ
ക്കും പോന്നു. കുളി കഴിഞ്ഞു വരുമ്പോഴേക്ക ഇൻസ്പ
ക്ടർ കുറെ ചായയും പലഹാരവും തെയ്യാറാക്കി വെ
പ്പിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. ശിരസ്തദാൎക്കുംശങ്കരപ്പണി
ക്കൎക്കും കിടപ്പാൻ വേണ്ടി താഴെ രണ്ടു മുറികളിൽ
വേണ്ടത്തക്ക ചട്ടം ചെയ്യിച്ചു. അതിൽപിന്നെ
ഇട്ടീരിനായരെ വിളിച്ചു എന്തോ ചിലതെല്ലാം സ്വ
കാൎയ്യം മന്ത്രിച്ചു. "കല്പിക്കും പ്രകാരം എല്ലാം നേരെ
യാക്കം." എന്ന ആ വൃദ്ധനും സമ്മതിച്ചു. ശാമു
ക്കുട്ടിമേനോനും ശങ്കരപ്പണിക്കരും എരേശ്ശമേനോ
ന്റെ മുഖത്ത നോക്കി ചിരിച്ചുംകൊണ്ട തങ്ങൾക്ക
വേണ്ടി വിവരിച്ച തെയ്യാറാക്കി വെച്ചിട്ടുള്ള മുറിക
ളിലേക്ക പോയി കണ്ണും മിഴിച്ചുറങ്ങാതെ കിടന്നു.
ഇവരുടെ ഇപ്പോഴത്തെ മനോരാജ്യം എന്തെല്ലാമാ
യിരുന്നു എന്ന ഇവരെപ്പോലെയുള്ള രസികന്മാൎക്ക
ക്ഷണത്തിൽ മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയുന്നതാണ.
അല്ലാത്തവൎക്ക പറഞ്ഞാലും മനസ്സിലാവില്ല. അതു
കൊണ്ട അതിനെപ്പറ്റി ഞാൻ ഇവിടെ യാതൊന്നും
പ്രസ്താവിക്കുന്നില്ല. കല്ല്യാണി അമ്മയെ ഇന്ന [ 137 ] കലവറ മുറിയിൽ ആക്കേണമെന്നുള്ള വിചാര
ത്തോടുകൂടി എരേശ്ശമേനോൻ മുകളിലേക്ക ബദ്ധപ്പെ
ട്ടചെന്നു. ഭൎത്തൃസ്നേഹവും വിനയവും സൗശീ
ല്യാദി ഗുണസമ്പത്തിയും നല്ല സാമൎത്ഥ്യവും ഉള്ള
രം അമ്മ തന്റെ ഭൎത്താവു വരുന്ന സമയം മുകളി
ലെ അറയിൽ ചിന്താഗൃസ്തയായി മുഖവും താഴ്ത്തി
ഇരിക്കയായിരുന്നു. കുട്ടികൾ രണ്ടും വടക്കു ഭാഗ
ത്ത വിരിച്ചിട്ടുള്ള ഓരോ കോസടിയിൽ കിടന്ന ഉറ
ങ്ങുകയും ചെയ്യുന്നു. ഭൎത്താവിനെ കണ്ട ക്ഷണ
ത്തിൽ കല്യാണി അമ്മ അവിടെ നിന്നെഴുനീറ്റ
അടുക്കേയുള്ള കട്ടിലിന്റെ പടിഞ്ഞാറെ വശം വട
ക്കോട്ടു നോക്കിക്കൊണ്ടുനിന്നു. എരേശ്ശമേനോൻ
അറയിൽ കടന്നപാട കട്ടിലിന്മേൽ ചെന്ന കുത്തി
രിഞ്ഞിട്ട കല്യാണി അമ്മയെ അടുക്കെ വിളിച്ച
ചിരിച്ചുംകൊണ്ടു മുഖത്ത നോക്കി പറഞ്ഞു.

എരേശ്ശമേനോൻ— ആട്ടം അവസാനിക്കുന്നതിന്ന മുമ്പാ
യിട്ട തന്നെ കല്യാണി എന്താണ മുകളിലേക്ക പോ
ന്നുകളഞ്ഞത— കളി അത്ര രസിച്ചില്ല എന്നുണ്ടൊ—
ശാമുക്കുട്ടിമേനോന ഇന്നത്തെ ആട്ടം വളരെബോ
ധിച്ചു— ആകപ്പടെ ഇന്ന ബഹുരസായി.

കല്ല്യാണി അമ്മ— കുട്ടികൾക്ക ഉറക്കം തൂക്കുന്നത കണ്ടിട്ട
അവരേയും കൊണ്ട മുകളിലേക്ക പോന്നു എന്നല്ലാ
തെ കളി രസിക്കാത്തതുകൊണ്ടും മറ്റും പോന്നുക
ളഞ്ഞതല്ല— ശിരസ്തദാൎക്ക മാത്രമല്ല കളി എല്ലാവൎക്കും
വളരെ രസമായിരിക്കുന്നു എന്നാണ എനിക്ക് തോ
ന്നിയ്ത— എല്ലാംകൂടി എത്ര ഉറുപ്പിക പൊലിച്ചുകിട്ടി. ?

എരേശ്ശമേനോൻ— എല്ലാംകൂടി നൂറ്റെഴുപത്തഞ്ചുറുപ്പിക
പിരിഞ്ഞു. പൊലി അതിശായി. ബഹുരസമാ [ 138 ] യി. ഇയ്യിടയിൽ ഒന്നും ഇങ്ങിനെ ഒരു പൊലിയു
ണ്ടായിട്ടില്ലെന്നു കളിക്കാർ തങ്ങളിൽ തന്നെ പറയു
ന്നത കേട്ടു.

കല്യാണിഅമ്മ— പൊലി മാത്രമല്ല കളിയും ഇത്ര രസം
പിടിച്ചിട്ടുണ്ടായിരിക്കില്ല. നിങ്ങൾ മൂന്നാളും ഉണ്ടാ
യിരിക്കുമ്പോൾ ഇങ്ങിനെയല്ലാതെ വരാൻപാടില്ല.

എ—മേ— നേരം പന്ത്രണ്ടു മണി കഴിഞ്ഞു. എനിക്ക ഉറക്ക
കലശലായി വന്നു തുടങ്ങി.

ക—അ— എന്നാൽ എനി ഉറങ്ങരുതെ? എന്തിനാണ വെ
റുതെ ഉറക്ക ഒഴിക്കുന്നത. കിടക്ക മുട്ടിവിരിച്ചിരി
ക്കുന്നു.

എ—മേ— (മുഖം അല്പം വെളിപ്പിച്ചും കൊണ്ട്) കല്യാണി
മുഷിയരുതെ. ഇത്തിരികൂടി ഇങ്ങട്ടു അടുത്ത നിൽ
ക്കൂ. ഞാൻ ഒന്ന സ്വകാൎയ്യം പറഞ്ഞോട്ടെ.

ക—അ— മുഷിയാൻതക്കതാണെങ്കിൽ പറയാത്തതല്ലെ ന
ല്ലത? ഇപ്പോൾ പറയുന്നത തന്നെ സ്വകാൎയ്യമാ
ണല്ലൊ. എന്താണെന്നുവച്ചാൽ പറയാം. എനി
ക്ക യാതൊരുമുഷിച്ചിലും ഇല്ല.

എ—മേ— ഞാൻ അങ്ങിനെ തീൎച്ചപ്പെടുത്തിപ്പോയി. നീ
വിരോധം പറയരുത.

ക—അ— കാൎയ്യം ഇന്നതാണെന്ന പ്രസ്താവിക്കുന്ന
തിന്ന മുമ്പായിട്ട "ഞാൻ അങ്ങിനെ തീൎച്ചപ്പെടുത്തിപ്പോ
യി" എന്നും മറ്റും പറഞ്ഞാൽ എന്താണ ഉത്തരം
പറയേണ്ടത? ഇവിടുന്ന എന്താണ തീൎച്ചപ്പെടു
ത്തിയ്ത?

എ—മേ— ഒരു രാത്രിയല്ലെ ? ഇന്ന ഇങ്ങിനെ ആയ്ക്കേ ട്ടെ.

ക—അ— അങ്ങിനെയാണെങ്കിൽ എനിക്ക യാതോരു വി
രോധവും ഇല്ല. ഉറക്ക ഒഴിച്ചാൽ സുഖക്കേട യാ [ 139 ] തൊന്നും ഉണ്ടായിരിക്കില്ലെന്നാണ വിചാരിക്കുന്ന
തെങ്കിൽ ഞാൻ ഒന്നും മുടക്കം പറയുന്നില്ല.

ഏ—മേ— ഞാൻ പറഞ്ഞത നിണക്ക മനസ്സിലായിട്ടില്ലെ
ന്നാണ തോന്നുന്നത. മനുഷ്യാവസ്ഥയല്ലെ ? ദുൎല്ല
ഭം അങ്ങിനെ ഉണ്ടാകുന്നതാണ.

ക—അ— അങ്ങിനെ എല്ലാം ഉണ്ടാകുന്നതാണ ഇങ്ങിനെ
എല്ലാമുണ്ടാകുന്നതാണ എന്നു പറഞ്ഞാൽ എങ്ങി
നെയാണ കാൎയ്യം മനസ്സിലാകുന്നത. പരമാൎത്ഥം ഇ
ന്നതാണെന്ന പറയരുതെ?

എ—മേ— കല്യാണി കിടത്തം ഇന്ന കലവറയിൽ ആക്ക
ണം— കുട്ടികളും നിന്റെ ഒരുമിച്ച തന്നെ ഇരിക്ക
ട്ടെ. എനിക്ക അങ്ങിനെ ഒരു താല്പൎയ്യം വന്നുപോയി.

ക—അ— ഇതാണൊ സ്വകാൎയ്യം പറവാനുണ്ടായിരുന്നത?
ഇതിന്ന ഇത്രയൊക്കെ വളച്ച പിടിച്ച പറയേണ്ടി
യിരുന്നൊ? കലവറയിലല്ല കളിക്കാരുടെ ഇടയിൽ
പോയ്ക്കിടക്കണം എന്ന ഇവിടുന്ന പറഞ്ഞാൽ ഞാ
ൻ അതിന്നും ഒരുക്കമാണല്ലൊ.

എ—മേ— കല്യാണി യാതൊരു വിരോധവും പറകയില്ലെ
ന്ന എനിക്ക മുമ്പെതന്നെ നല്ല വിശ്വാസമുണ്ട.
അല്ലെങ്കിൽ ഞാനുണ്ടൊ മോഹിനിയാട്ടം കളിപ്പി
ക്കാൻ പോകുന്നു.

ക—അ— അത ശരി തന്നെ. ൟ വിശ്വാസം ഇവിടേക്ക
ഉണ്ടായ്ത എന്റെ ഭാഗ്യം.

എ—മേ— ഭൎത്താക്കന്മാരിൽ ഭക്തിയും സ്നേഹവുമുള്ള ഭാൎയ്യ
മാൎക്ക ഇതിനൊന്നും അശേഷം രസക്കേട ഉണ്ടാകി
ല്ല. അതാണ പാതിവ്രത്യം എന്ന പറയുന്നത. ക
ല്യാണി ശീലാവതി വായിച്ചിട്ടില്ലെ. കുഷ്ഠരോഗം
പിടിച്ച ആ മുനിയെ ശീലാവതി ഒരു വേശ്യയുടെ [ 140 ] ഭവനത്തിങ്കലേക്ക എടുത്ത കൊണ്ടുപോയ കഥ ഓ
ൎമ്മയില്ലെ. ഭൎത്താവിന്നുവേണ്ടി അത്രമേൽ ചെയ്യേ
ണ്ടതാണ.

ക—അ— കഥ ഓൎമ്മ ഉണ്ടായിരുന്നു. പക്ഷെ ൟ ഒരു പര
മാൎത്ഥജ്ഞാനം ഇപ്പോൾ മാത്രമെ ഉണ്ടായിട്ടുള്ളു.
ആ കഥ ഇവിടേക്ക പറ്റുമൊ എന്ന സംശയമാ
യിരിക്കുന്നു.

എ—മേ— (ഗഡിയാൾ എടുത്തു നോക്കീട്ട) നേരം പന്ത്ര
ണ്ടടിച്ച പതിനേഴ മിനുട്ടായി. ഞാൻ താഴത്ത
ചെന്നിട്ടവേണം ശിരസ്തദാൎക്കും ശങ്കരപണിക്ക
ൎക്കും ഉറങ്ങുവാൻ. ഇപ്പോൾ എനി ഒന്നും സംസാ
രിപ്പാൻ ഇടയില്ല. എല്ലാം നമുക്ക നാളെ സാവകാ
ശത്തിലാക്കാം.

ക.അ-— ചങ്ങാതിമാർ രണ്ടും ഇവിടുത്തന്നെ ഉണ്ടൊ
എന്താണ അവൎക്ക ഉറങ്ങരുതെ. ഒരിക്കൽകൂടി ഉറ
ക്കിന്റെ മരുന്ന സേവിപ്പാൻ ഭാവമുണ്ടൊ? എനി
ക്ക ഒരു രണ്ട മിനുട്ടനേരം സംസാരിപ്പാനുണ്ട.
അത കഴിഞ്ഞിട്ട ഞാൻ എന്റെ പാട്ടിൽ പോയ്കൊ
ളാം. എന്നേക്കൊണ്ട യാതോരു ഉപദ്രവവും വേണ്ടാ.

എ—മേ— ബുദ്ധിമുട്ടായി. എന്താണ ചെയ്യേണ്ടത. എന്റെ
മനസ്സിന്ന അശേഷം സ്വസ്ഥതയില്ല. നേരം‌ പറ
ക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. എന്നാൽ വേഗം പറഞ്ഞോളു.

ക—അ— നിങ്ങൾ മൂന്നു പേരും ഇന്ന അരങ്ങത്തവെച്ച
എന്തെല്ലാം മാതിരി ആഭാസത്വമാണ കാട്ടിക്കൂട്ടിയ
ത! എത്ര ആളുകൾ നിങ്ങളെ പരിഹസിച്ചിട്ടുണ്ട!
എനിയും എത്ര പരിഹസിക്കും?

എ—മേ— എന്താണ ഞങ്ങൾ ഉടുത്തത അഴിച്ചിട്ട അരങ്ങ
ത്തനിന്ന തുള്ളീട്ടുണ്ടായിരുന്നൊ. [ 141 ] ക—അ— പരിഹാസകരമായ പ്രവൃത്തി ഇത്രമാത്രമേ ഉ
ള്ളു എന്ന വിചാരിക്കുന്നത ആശ്ചൎയ്യംതന്നെ. ഏ
റിയകാലം അത്യദ്ധ്വാനംചെയ്ത സമ്പാദിക്കപ്പെട്ട
മാനം, മൎയ്യാദ, യോഗ്യത, മുതലായ പുരുഷഗുണ
ങ്ങളെ നിസ്സാരമായ ൟവക വിഷയങ്ങൾക്കവേ
ണ്ടി നിസ്സംശയം ബലികൊടുപ്പാൻ ഒരുങ്ങീട്ടുള്ള നി
ങ്ങളുടെ ബുദ്ധിവിശേഷതയെപ്പറ്റി ഞാൻ യാതൊ
ന്നും പറവാൻ കാണുന്നില്ല. കാൎയ്യാകാൎയ്യം തിരി
ച്ചറിവാൻ സാമർത്ഥ്യം ഇല്ലാത്ത ചില പടുവങ്കന്മാ
രുണ്ട. ആവകക്കാരാണെങ്കിൽ ഇതെല്ലാമിരിക്ക
ട്ടെ എന്നുവക്കാം. നിങ്ങളുടെ സ്ഥിതിയൊ അങ്ങി
നെയല്ല. നിങ്ങൾ ഒരു ഒന്നാംക്ലാസ്സ പോലീസ്സ
ഇൻസ്പക്ടർ. ശാമുക്കുട്ടിമേനോൻ രണ്ടാംക്ലാസ്സ
മജിസ്ട്രേട്ടധികാരമുള്ള ഒരു താലൂക്കശിരസ്തദാർ. ശ
ങ്കരപ്പണിക്കർ അസാമാന്യമായ കാൎയ്യപരിചയവും
ജനരഞ്ജനയും നല്ലസമ്പാദ്യവും ഉള്ള ഒരു വക്കീൽ.
മൂന്നുപേൎക്കും വേണ്ടത്തക്ക വിദ്യാഭ്യാസവും ലൌ
കികതന്ത്രങ്ങളിൽ വേണ്ടതിലധികം അറിവും ബു
ദ്ധിഗാംഭീൎയ്യവും ഉണ്ടെന്നുള്ളതും തീൎച്ചയാണ. അ
റിവില്ലാത്ത ജനങ്ങൾക്ക താന്താങ്ങളുടെ പ്രവൃത്തി
ക്കൊണ്ടും നടപടികൊണ്ടും അറിവ ഉണ്ടാക്കികൊടു
ത്ത ലോകത്തിൽ മാനമൎയ്യാദയെ രക്ഷിച്ച അക്രമ
ങ്ങളേയും അകൃത്യങ്ങളെയും അകറ്റി രാജ്യത്തിൽ
ക്ഷേമവും പുഷ്ടിയും വൎദ്ധിപ്പിക്കേണ്ടുന്ന എല്ലാഭാ
രവും വഹിച്ചിട്ടുള്ള നിങ്ങൾക്ക നിങ്ങളുടെ സ്വന്ത
മനസ്സിനെ അനീതിക്കും ദുരാചാരത്തിനും ഏല്പി
ച്ചുകൊടുക്കാതെ പാട്ടിൽവെച്ച നല്ലവണ്ണം നടത്തി
പ്പാൻ പ്രാപ്തിയില്ലാത്തത വിചാരിക്കുമ്പോൾ നിങ്ങ [ 142 ] ളുടെ വിദ്യാഭ്യാസംകൊണ്ടും ബുദ്ധിവികാസംകൊ
ണ്ടും എന്തപ്രയോജനമാണ സിദ്ധിച്ചിട്ടുള്ളത?
നിങ്ങൾതന്നെ നിങ്ങൾക്ക ശത്രുക്കളായിത്തീൎന്നിരി
ക്കുന്നു എന്നല്ലെ പറയേണ്ടത. കൃത്യാകൃത്യം അ
റിഞ്ഞ പ്രവൃത്തിക്കാത്ത മനുഷ്യരും പശുക്കളും ത
ങ്ങളിൽ എന്താണ വ്യത്യാസം? ആവകക്കാർ പുല്ലു
തിന്നാതെ ഇരിക്കുന്നത പശുക്കളുടെ ഭാഗ്യം. നേ
രംപോക്കും അഹങ്കാരവും ഏറക്കുറയ എല്ലാമനുഷ്യ
രിലും ഇല്ലെന്നല്ല ഞാൻ പറയുന്നത. ആയ്ത അ
വസ്താനുസരണം പ്രവൃത്തിച്ചാൽമാത്രമെ ഭംഗിയാ
യിരിക്കയുള്ളു—അവനവന്റെ സ്ഥിതിക്കും യോഗ്യ
തക്കും വിപരീതമായ യാതോരുപ്രവൃത്തിയും അറി
വുള്ളജനം യാതൊരിക്കലും ചെയ്യരുതാത്തതാണ—
ലേശം മാത്രം ഗുണദോഷ വിചാരം കൂടാതെ നിങ്ങൾ
ഇങ്ങിനെ മൂക്കോളം ബ്രാണ്ടിയുംകുടിച്ച അസതിക
ളായ ൟ മോഹിനിയാട്ടക്കാരത്തികളെകണ്ട ഭ്രമിച്ച
തന്നെത്താൻ മറന്ന ശുദ്ധമെ മൃഗസ്വഭാവികളാ
യി ചപലന്മാരായി അനേകം ആളുകൾ കൂടിയ സ
ഭയിൽ വച്ച അവയുടെമേൽ പനിനീർ തളിച്ചു. വി
ശറി എടുത്ത വീശിയും ലമനേഡ് സ്വന്തകൈകൊ
ണ്ട് പകൎന്നകൊടുത്ത കുടിപ്പിച്ചുംമറ്റും ചില ദാസ്യപ്ര
വൃത്തികൾ ചെയ്തും ഒച്ചയടക്കുമാറ നിലവിളിച്ചും
ചിരിച്ചും ന്യായാനുസരണമായി ചിലവചെയ്യേ
ണ്ടുന്ന പണം യാതൊരുകണക്കുംവരയും കൂടാതെ അ
ന്യോന്യം മത്സരിച്ച വാരിപൊലിച്ചുംപോരാതെവ
ന്നപ്പോൾ കടം മേടിച്ചു. കിട്ടിയ്ത മുഴുവനും തട്ടോടെ
എടുത്ത അവറ്റിന്ന ദക്ഷിണ കൊടുത്തും കളി കഴി
ഞ്ഞ ഉടനെ അവറ്റയെ കുളികഴിപ്പിച്ചും ഇങ്ങിനെ [ 143 ] പലതും പ്രവൃത്തിച്ചുവെല്ലൊ ഇതെല്ലാം എത്രൊണ്ട
ഭംഗിയായി എന്നാണ വിചാരിക്കുന്നത—കാണ്മാനു
ള്ള ആവശ്യത്തിന്മേലല്ല കളിപ്പിച്ചതെന്ന ഇവിടു
ത്തെ വാക്കുകൊണ്ട എനിക്ക മനസ്സിലായി—അങ്ങി
നെ വേണമെന്നുണ്ടെങ്കിൽതന്നെയും അതിലേക്ക
എത്രയൊ എളുപ്പമായും ഗോപ്യമായും ഉള്ള അനേ
കം മാൎഗ്ഗങ്ങൾ ഉണ്ടായിരിക്കെ അവയിൽ ഒന്നും മ
നസ്സവെക്കാതെ ഇങ്ങിനെ അത്യന്തം അനുചിതമാ
യി പ്രവൃത്തിച്ചിട്ടുള്ളതും ആപ്രവൃത്തിയെപൂൎത്തിയാ
ക്കുവാൻ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുള്ളതും അവിവേകത്തിന്റെ
ആധിക്യംകൊണ്ടൊഅതല്ല അറവഷളത്വം തലയി
ൽ കേറികൂടിയതുകൊണ്ടൊ എന്താണെന്ന മനസ്സി
ലാകുന്നില്ല— എന്നാൽ നിസ്സാരമായി ലോകഗൎഹി
തമായ യാതോരുകാൎയ്യവും ലേശമാത്രം അറിവുള്ള
യാതോരുമനുഷ്യന്മാരും രഹസ്യമായൊ പരസ്യമാ
യൊ ചെയ്വാൻ ഒരിക്കലും മനസ്സ വെക്കരുതെന്നാ
ണ ഞാൻ ധരിച്ചിട്ടുള്ളത— ഏകദേശം ഇരുനൂറിൽ
അധികം ഉറുപ്പിക ചിലവചെയ്ത ഇന്നേത്തെ രാ
ത്രിയിൽ പുരുഷാൎത്ഥസിദ്ധിക്കായ്ക്കൊണ്ട പ്രയത്നം
ചെയ്യപ്പെട്ടു വരുന്ന പരമാനന്ദസാധകമായ ൟ
വസ്തുവിന്റെ വിശിഷ്ടതയെപ്പറ്റി അല്പം ആ
ലോചിക്കുന്നതായാൽ ഞാൻ പറയുന്നത യുക്തമൊ
അയുക്തമൊ എന്ന എളുപ്പത്തിൽ മനസ്സിലാക്കാവു
ന്നതാണ.

ൟ മോഹിനിയാട്ടം സൎവ്വജനങ്ങളാലും ആദരണീയ
മായി സ്തുത്യമായിരിക്കുന്ന ഒരു വിനോദമാണെങ്കിൽ ഇത
മലയാളികളായ നാനാജാതിക്കാരുടെ ഇടയിലും ഒരുപോ
ലെ അഭ്യസിപ്പിച്ച നടത്തി വരുന്നതായിരുന്നു. ആദാ [ 144 ] യമുള്ള കാൎയ്യങ്ങളിൽ അപമാനമില്ലെങ്കിൽ ആരും വൈമു
ഖ്യം വിചാരിക്കുന്നതല്ല. എന്നാൽ അതൊ കാണപ്പെടു
ന്നില്ല. ഇവിടെ ചില പ്രദേശങ്ങളിൽ ഉള്ള ശൂദ്രസ്ത്രീ
കളുടെ ഇടയിൽ മാത്രമെ സമ്പാദ്യസാധകമായ ൟ
വിശിഷ്ടവസ്തു വളൎത്തിവരുന്നുള്ളു. ആയിരം പട്ടിണി
ഒന്നായി കിടന്നാലും അങ്ങുമിങ്ങും അലഞ്ഞു നടന്നാലും
അന്യന്മാൎക്ക ദാസ്യപ്രവൃത്തിയൊ കൂലിപ്പണിയൊ എടു
ത്ത അഹോവൃത്തി കഴിപ്പാനിടവന്നാലും മലയാളത്തിൽ
ശൂദ്രരൊഴികെയുള്ള യാതോരു ജാതിയും തങ്ങടെ പെൺ
കുട്ടികളെ മോഹിനിയാട്ടത്തിന്ന കൊടുത്തു വരുമാറില്ലെ
ന്നുള്ളത നമുക്കഏറ്റവും ദൃഷ്ടാന്തപ്പെട്ട ഒരു കാൎയ്യമാണ.
കഥകളി മുതലായ വിനോദങ്ങളിൽ നീചോന്നത വൎണ്ണ
ങ്ങളിലുള്ള എല്ലാവൎക്കും ആദരവും ആനന്ദവും ഉള്ളത
കൊണ്ട അത അഭ്യസിക്കുന്നതിന്നും തന്മൂലം മുതൽ
സമ്പാദിക്കുന്നതിന്നും ആഭിജാത്യം യാതൊരാൾക്കും ബാ
ധകമായി കാണപ്പെടുന്നില്ല. പെണ്ണുങ്ങളെക്കൊണ്ടുന
ടന്ന ജാത്യാചാര വിരുദ്ധമായി ദ്രവ്യം സമ്പാദിപ്പാൻ
മലയാളത്തിൽ നായന്മാരായ നാം ഒരു ജാതിക്കാരൊഴികെ
ആരും ഒരുങ്ങിവരുന്നില്ല. ഇതനിമിത്തം നാം ആബാ
ലവൃദ്ധം അന്യന്മാരുടെ പരിഹാസത്തിന്നും അധിക്ഷേ
പത്തിന്നും പാത്രമായിത്തീരുകയാണ ചെയ്തിട്ടുള്ളത.
അതുകൊണ്ട അറിവും മാനവും ഉള്ള എല്ലാ നായന്മാരും
കഴിയുമെങ്കിൽ ഒന്നൊത്തുകൂടി എനി എങ്കിലും ഇതിനെ
നിൎത്തൽ ചെയ്വാൻ രാപ്പകൽ അതിപ്രയത്നം ചെയ്കയാ
ണ വേണ്ടത. അതല്ലാതെ ഇതിലേക്ക ഉത്സാഹം വൎദ്ധി
ക്കത്തക്ക ൟ വക ദുൎമ്മാൎഗ്ഗങ്ങളിൽ യോഗ്യന്മാരായ നിങ്ങ
ളാൽ ചിലർ വേഷംകെട്ടി പുറപ്പെടുന്നത കേവലം അനീ
തിയാണെന്ന ഞാൻ വ്യസനത്തോടെ പറയേണ്ടിവന്നി [ 145 ] രിക്കുന്നു— അന്യ സ്ത്രീ വിഷയം അസാധാരണമായ
അനുരാഗവും തന്നിമിത്തമുള്ള ഭ്രമവും ൟവകക്കാരുടെ
നേരെ വിവേകികളായ പുരുഷന്മാൎക്ക ഉണ്ടാവുന്നതാണ
അത്യാശ്ചൎയ്യം—മധുപാനലോലുപന്മാരായ ഭ്രമരങ്ങൾ
അഭിനവങ്ങളായ കുസുമങ്ങളെ അന്വേഷിച്ചു നടക്കുന്ന
തല്ലാതെ നിൎമ്മാല്യമായുപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട പുഷ്പങ്ങളുടെ
അരികത്തുപോലും പ്രവേശിച്ച കാണുന്നില്ല— അഹോ
വൃത്തിക്ക യാതൊരു നിവൃത്തിയും ഇല്ലാഞ്ഞിട്ട ചില മാതാ
പിതാക്കന്മാർ തങ്ങളുടെ പെൺകുട്ടികളെ രണ്ടും നാലും
സംവത്സരത്തേക്ക അന്യന്മാരെ മേല്പാട്ടത്തിന്ന ഏല്പിച്ച
മുങ്കൂറായി വില വാങ്ങി ൟവക തോന്ന്യാസത്തിന്ന വിട്ടു
കൊടുക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. മാനാപമാനം വിചാരിക്കാ
തെ ധനസമ്പാദ്യത്തിൽമാത്രം മനസ്സവെച്ച ദാരദ്ര്യമെ
ന്ന പിശാചിനാൽ ബാധിക്കപ്പെട്ട ചില സ്ത്രീപുരുഷ
ന്മാൎക്ക ചുരുങ്ങിയ വില കൊടുത്ത കയ്വശം പണയം മേടി
ച്ച ആദായത്തിന്റെ അവസ്ഥക്കതക്കവണ്ണം പലവിധ
വിക്രയം ചെയ്തവരുന്ന ചില വങ്കന്മാർ അഗതികളായ
ൟ പെൺകുട്ടികളെ തങ്ങളുടെ ശാസനക്കീഴിൽവെച്ച
പലദിക്കിലും കൊണ്ടുനടന്ന ഏതെല്ലാം വിധത്തിൽ എ
ന്തെല്ലാം പ്രവൃത്തികളാണ ചെയ്യിച്ചുവരുന്നത—കഷ്ടമെ
കഷ്ടം—എറുമ്പ തൊട്ടാനയോളം എന്ന പറഞ്ഞ വരുന്ന
പ്രകാരം പെട്ടകംപേറി മുതൽ ഉടമസ്ഥൻവരേയുള്ള കളി
യോഗക്കരുടെ കല്പനയും ചൊല്ലുംകേട്ട അവരെ പലവി
ധത്തിലും ശുശ്രൂഷിച്ച അവരുടെ ഹിതത്തിന്ന യാതോ
രു വൈമുഖ്യവും കാട്ടാതെ കീഴടങ്ങി നിൽക്കുവാൻ ഇവറ്റ
എല്ലായ്പോഴും ബാദ്ധ്യതപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു—അതൊ ഇരിക്ക
ട്ടെ—ഏതെല്ലാം ദിക്കിൽ പോകുന്നുവൊ എവിടെയെല്ലാം
കളിയുണ്ടാകുന്നുവൊ അവിടങ്ങളിലുള്ള യജമാനന്മാ

[ 146 ] രെയും അവരുടെ കാൎയ്യസ്ഥന്മാരെയും സന്തോഷിപ്പിച്ച
സ്വാധീനമാക്കുവാൻ കളിയുടമസ്ഥനുള്ള സകല സാമ
ൎത്ഥ്യവും ൟ പെൺകുട്ടികൾ മാത്രമാകുന്നു. ഒരു കളിക്ക
ആയിരമൊ പതിനായിരമൊ കിട്ടിയാലും വേണ്ടില്ല— ഇ
വൎക്ക മുൻപ നിശ്ചയിച്ച ചുരുങ്ങിയ വിലയിൽ ഒരു തുട്ട
പോലും അധികം കൊടുക്കുന്ന ചട്ടമില്ല. അഞ്ചുറുപ്പിക
യിൽ വല്ലതും അധിക സമ്പാദ്യം വേണമെങ്കിലും യോ
ഗ്യന്മാരുടെ ശിഫാൎശികത്ത ആവശ്യമാണെങ്കിലും ൟ
പെൺകുട്ടികൾ തങ്ങളെ ബലി കൊടുക്കയാണ ചെയ്ത
വരുന്നത— കളികഴിഞ്ഞ സ്വരാജ്യത്തിൽ എത്തിയാൽ
പിന്നെ ചുരുങ്ങിയപക്ഷം നാല മാസമെങ്കിലും ചികി
ത്സിച്ചല്ലാതെ ഇവറ്റിന്ന നേരെ നടപ്പാൻ വളരെ പ്ര
യാസമാണ— മാസ്സപ്പടിവകപ്പണം മാതാപിതാക്കന്മാരു
ടെ കണക്കിൽ പെട്ടതും അവരെ ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്തേ
ണ്ടതും ആകകൊണ്ട ചികിത്സ ചിലവിന്നവേണ്ടിവരു
ന്ന സംഖ്യ അന്യായമായ പ്രവൃത്തിയിൽനിന്ന ഇവറ്റ
സ്വന്തം സമ്പാദിക്കേണ്ടതാണ— കുറവന്റെ ശാസന
ക്കീഴിൽ നടക്കുന്ന കുരങ്ങിനെപ്പോലെ ഇങ്ങിനെ കഷ്ട
പ്പെട്ട സ്വേഛാനുസരണം യാതൊന്നും ചെയ്വാൻ സ്വാ
തന്ത്ര്യമില്ലാതെ പാത്രാപാത്രവിവേക ശൂന്യമാരായി പര
ഭൃതമാരായി നടക്കുന്ന ൟ സ്ത്രീകളുടെമേൽ കൃത്യാകൃത്യ
വിചാരം കൂടാതെ പാങ്ങല്ലാതെ ഭ്രമിച്ച എന്തും പ്രവൃത്തി
ക്കാമെന്ന ഉറപ്പിച്ച പോയിട്ടുള്ളത വളരെ കഷ്ടമായിട്ടു
ള്ളതാണെന്ന മാത്രമെ എനിക്ക പറവാനുള്ളു— ഞാൻ പ
റഞ്ഞിട്ടുള്ളതിൽ വല്ല അബദ്ധമൊ അധികപ്രസംഗ
മൊ ഉണ്ടെങ്കിൽ ആയ്ത സൎവ്വവും ക്ഷമിച്ചുകൊള്ളണം.

കല്യാണി അമ്മ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞ കണ്ണുനീർവാൎത്ത
കരഞ്ഞ എരേശ്ശമേനോന്റെ മുഖത്തനോക്കി ദീൎഘനി [ 147 ] ശ്വാസംപൂണ്ട കുട്ടികളെ എടുത്ത താഴത്തകൊണ്ടുപോയി
കിടത്തുവാൻവേണ്ടി തന്റെ ദാസിയെ മുകളിലേക്ക വി
ളിച്ചു. എരേശ്ശമേനോൻ ഇതെല്ലാംകേട്ട കുറെ നേരത്തേ
ക്ക ഇടിവെട്ടിയ മരം പോലെ നിശ്ചേഷ്ഠനായി ഇരുന്നു
പോയി. അവമാനംകൊണ്ടും ലജ്ജകൊണ്ടും മുഖം മേല്പ
ട്ടുയൎത്തുവാൻ ഇദ്ദേഹം വളരെ പണിപ്പെട്ടു. ഇതിനിട
യിൽ ദാസി മുകളിലേക്ക എത്തി— കലവറമുറി അടിച്ചു
പാറ്റി ക്ഷണത്തിൽ മടങ്ങിവന്ന കുട്ടികളെക്കൊണ്ടുപോ
യി അവിടെ കിടത്തേണമെന്ന കല്യാണിഅമ്മ ദാസി
യോട പറഞ്ഞപ്പോൾ എരേശ്ശമേനോൻ പതുക്കെ തല ഉ
യൎത്തിക്കൊണ്ടു പറഞ്ഞു. "ഇപ്പോൾ കൊണ്ടുപോകേണ്ട
അവൾ താഴെക്ക പൊയ്ക്കൊട്ടെ—നീ പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുള്ള
സംഗതികൾ ഒക്കെയും പരമാൎത്ഥമാണെന്ന എനിക്ക ന
ല്ലവണ്ണം ബോദ്ധ്യമായിരിക്കുന്നു. എന്റെ ആലോച
നക്കുറവനിമിത്തം‌ ഞാൻ ചെയ്തപോയിട്ടുള്ളത മുഴുവനും
അബദ്ധമാണെന്ന സമ്മതിക്കുന്നതിൽ എനിക്ക യാതൊ
രു ലഘുത്വവുമില്ല. കഴിഞ്ഞസംഗതിയെപ്പറ്റി പറഞ്ഞി
ട്ടും വ്യസനിച്ചിട്ടും യാതൊരു ഫലവും ഇല്ലെല്ലൊ. ദൈവം
ഇന്നുമുതൽ എന്നെ അധൎമ്മഭീരുവാക്കി ചെയ്യേണ്ടതിന്ന
ഞാൻ പ്രാർത്ഥിക്കുന്നു". എന്നു പറഞ്ഞ അവിടെനിന്ന
പതുക്കെ എഴുനീറ്റ താഴെ നിൽക്കുന്ന കൻസ്റ്റേബൾമാരി
ൽ ഒരുത്തനെ മുകളിലേക്ക വിളിച്ചു— അവനോട പറ
ഞ്ഞു. "ഇട്ടീരിനായരോട ചെന്ന പറക ഞാൻ പറഞ്ഞി
രിക്കുന്നു എന്ന അരനാഴികപോലും എനി ഇവിടെ താമ
സിക്കേണമെന്നില്ല— പെട്ടിയും എടുത്ത ഇപ്പോൾതന്നെ
ഇവിടെനിന്ന പടിയിറങ്ങി വേറെ വല്ലദിക്കിലും പോ
യി ഉറങ്ങിക്കോട്ടെ. ശിരസ്തദാരും ശങ്കരപ്പണിക്കരും ഉറ
ങ്ങീട്ടില്ലെങ്കിൽ മെല്ലെവിളിച്ച മുകളിലേക്ക്കൊണ്ടുവരു!!. [ 148 ] കൻസ്റ്റേബൾ, "ഇത എന്തൊരത്യാശ്ചൎയ്യമാണ. കൃ
തയുഗം പിറന്നുവോ". എന്നിങ്ങിനെ വിചാരിച്ചു കൊണ്ട
താഴത്തിറങ്ങിച്ചെന്ന ഇട്ടീരിനായരെ വിളിച്ച "പെട്ടിയും
എടുത്ത ക്ഷണത്തിൽ പടിയിറങ്ങി പോകണമെന്ന യ
ജമാനൻ കല്പിച്ചിരിക്കുന്നു എന്ന പറഞ്ഞു. ഇട്ടീരിനാ
യൎക്ക ഇത കേട്ടപ്പോൾ താൻ സ്വപ്നം കാണുന്നതൊ അ
തല്ല തന്റെ ബുദ്ധി ഭ്രമിച്ച പോയ്തകൊണ്ട തോന്നുന്ന
തൊ പോലീസ്സുകാരന്റെ തോന്ന്യാസമൊ എന്നുള്ള പല
സംശയവും മനസ്സിൽ തോന്നിതുടങ്ങി. പടിയിറങ്ങി
ക്ഷണത്തിൽ പോകേണം എന്ന കൻസ്റ്റേബൾ പിന്നേ
യും ശാസിച്ചതുകൊണ്ട മൃതഗൃഹത്തിൽനിന്ന ഇറങ്ങിപ്പോ
കുന്നതുപോലെ ൟ വൃദ്ധനും മക്കളും പെട്ടിയും മദ്ദളവും
കളിയോഗക്കാരും നട്ടപ്പാതിരക്ക ഇറങ്ങിപ്പോയി. മദ്യ
ത്തിന്റെ തൈക്ഷണ്യം നിമിത്തം ശിരസ്തദാരും നമ്മുടെ
വക്കീലും ബോധം വിട്ട ഉറങ്ങിപ്പോയതിനാൽ കൻസ്റ്റേ
ബൾ അവരെ വിളിച്ചുണൎത്താതെ ക്ഷണത്തിൽ മുകളി
ൽ ചെന്ന വിവരം ഇൻസ്പെക്ടരെ അറിയിച്ചു കല്പനപ്ര
കാരം താഴെക്ക പോയി. എരേശ്ശമേനോൻ അറയിൽ
ഉണ്ടായിരുന്ന ആൾമെര തുറന്ന അതിൽ താൻ സൂ
ക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്ന വിസ്കിയും ബ്രാണ്ടിയും എടുത്ത അ
റയുടെ പടിഞ്ഞാറ ഭാഗമുള്ള ഒരു വലിയ ജനേൽ തുറന്ന
കുപ്പിയുടെ കഴുത്ത ഓരോന്നോരോന്നായി മുട്ടിപ്പൊട്ടിച്ച
കീഴ്പെട്ട നിലത്ത പകൎന്ന കളഞ്ഞു. താൻ ചെയ്തിട്ടുള്ള
അനീതിയേയും ആഭാസ പ്രവൃത്തിയേയും വിചാരിച്ച
വ്യസനിച്ചുംകൊണ്ട കട്ടിലിന്മേൽ തെക്കോട്ട തിരിഞ്ഞ
കിടന്നു. കല്യാണി അമ്മ, അനേകം സാന്ത്വനവാക്കു
കൾ പറഞ്ഞ അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തപ്പെടുത്തി. വീശറി
എടുത്ത വീശികൊണ്ട അടുക്കെ നിന്നു. ഒടുവിൽ ഉറ [ 149 ] ങ്ങിയെന്ന കണ്ടാറെ കതകും അടച്ചതാനും കുട്ടികളുടെ അ
ടുക്കെപ്പോയിക്കിടന്നുറങ്ങി.

നേരം പുലരുവാൻ ഏകദേശം നാലഞ്ച നാഴിക ഉള്ള
പ്പോൾ ഗോവിന്ദൻ കോഴികളുടെ ശബ്ദം കേട്ടു ഞെട്ടി
യുണൎന്ന ബദ്ധപ്പെട്ട കനകമംഗലത്തേക്ക പുറപ്പെട്ടു.
താൻ കണ്ടിട്ടുണ്ടായിരുന്ന സ്ഥലത്ത കളിയോഗം കാണാ
തിരുന്നതുകൊണ്ട പലതും ശങ്കിച്ച പടിയിറങ്ങിആ വഴി
കുറെ കിഴക്കോട്ട വന്ന തെക്കോട്ടുള്ള ഇടവഴിയിൽക്കൂടി
സൎക്കാർ നിരത്തിന്മേൽ എത്തിച്ചേൎന്ന നേരെ പടിഞ്ഞാ
റോട്ടു നടന്നു. രാവിലെ പത്ത മണിക്ക മുമ്പായിട്ട ത
ന്നെ പുത്തന്മാളികക്കൽ എത്തി. ഗോപാലമേനോനെ
കണ്ട വിവരം അറിയിച്ച മറുപടി കൊടുത്തു. പത്ത ദി
വസത്തിന്നുള്ളിൽ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ വരുമെന്നുള്ള
വൎത്തമാനം കേട്ടിട്ട അവിടെയുള്ള എല്ലാ സ്ത്രീ പുരുഷന്മാ
രും വിശേഷിച്ച ലക്ഷ്മിഅമ്മയും സന്താനങ്ങളും വൎഷാഗ
മത്തിൽ മെഘശബ്ദം കെട്ടു ചാതങ്ങളെപ്പൊലെ അത്യ
ന്തം സന്തുഷ്ടചിത്തന്മാരായി ഭവിച്ചു. [ 150 ] എട്ടാം അദ്ധ്യായം

"അപൂൎവ്വമായ ഒരു സമ്മാനം"

മല്ലിക്കാട്ട കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ എന്ന ഒരാൾ ബി—
എൽ— പരീക്ഷ ജയിച്ചു ഈ കാലത്ത ഹൈക്കോൎട്ടിൽ
അപ്രെൻടീസ്സായി മദിരാശിയിൽ പാൎത്തുവരുന്ന വിവ
രം മൂന്നാം അദ്ധ്യായത്തിന്റെ ഒടുവിൽ അല്പം പ്രസ്താ
വിച്ചിട്ടുണ്ടല്ലൊ. ഇദ്ദേഹം അത്യന്തം ബുദ്ധിശാലി
യും നീതിജ്ഞനും വളരെ വിവേകിയും ഇംഗ്ലീഷ‌ഭാഷ
യിൽ മാത്രമല്ല, സംസ്കൃതത്തിലും സാമാന്യം നല്ല പാ
ണ്ഡിത്യവും പരിചയവും സിദ്ധിച്ചിട്ടുള്ള ഒരു ചെ
റുപ്പക്കാരനാണ. അനാവശ്യമായ വല്ല അഹങ്കാര
മൊ അധിക പ്രസംഗമായ ഏതെങ്കിലും നടപടിയൊ
അന്ധാളികളായ പല ചെറുപ്പക്കാരിലും പലപ്പോഴും നാം
കണ്ടും കേട്ടും ആക്ഷേപിച്ചും വരുന്ന എന്തെങ്കിലും ഒരു
തോന്ന്യാസമൊ നമ്മുടെ സൌഭാഗ്യശാലിയായ ഈ തരു
ണപുരുഷനെ ഇതുവരെ ബാധിച്ചിട്ടില്ല. ആളുകളുടെ
തരാതരം ക്ഷണനേരംകൊണ്ട കണ്ടറിയത്തക്ക സാമൎത്ഥ്യ
വും ലൌകീകകാൎയ്യങ്ങളിൽ പ്രായത്തെ കവിഞ്ഞുനില്ക്കുന്ന
പരിചയവും നിസ്സാരവിഷയങ്ങളിൽ അണുമാത്രം ഭ്രമ
മുണ്ടാവാനിട കൊടുക്കാത്ത മനോധൈൎയ്യവും അകൃത്യം
ചെയ്യുന്നതിലുള്ള ഭയാധിക്യം ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ നൈ
സ്സൎഗ്ഗിക ഗുണങ്ങളിൽ പ്രധാന ഭാഗങ്ങളാകുന്നു. വില
യേറിയ വിശിഷ്ടസാധനങ്ങൾ സൂക്ഷിച്ചു വെക്കുന്ന
പാത്രത്തിന്നും തദനുരൂപമായ ഭംഗിയും ഉറപ്പും അത്യാ [ 151 ] വശ്യമാണെന്നു വിചാരിച്ചു പരമകാരുണികനായ ദൈ
വം ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ സൃഷ്ടികാലത്തിൽ പല കൌശല
ങ്ങളും പ്രവൃത്തിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന അറിവുള്ള ജനം ഒരുപോ
ലെ അഭിപ്രായപ്പെടാതെയിരിക്കയില്ല. പുരുഷഗുണങ്ങ
ൾ ഏതാണ്ട മുഴുവനും പരിപൂൎണ്ണമായി ഈ യു
വാവിനെ കണ്ടാൽ സ്തീ പ്രുഷന്മാൎക്ക ഒരുപോലെ കൌ
തുകവും മന:പ്രീതിയും ജനിക്കുമെന്നുള്ളതിന്ന ലേശംസം
ശയമില്ല. രൂപസൗന്ദൎയ്യവും മുഖപ്രാകാശവും സ്ത്രീകളു
ടെ ഹൃദയാകൎഷണത്തിങ്കൽ അതി സമൎത്ഥങ്ങളാകുന്നു.
പ്രായവും ഇപ്പോൾ ഇരിപത്തരണ്ട വയസ്സിൽ ഒട്ടും
അധികമായിട്ടില്ല. ദുൎഘടമായ ഈ ദശാസന്ധിയിലാണ
അനേകം പുരുഷന്മാർ വഷളായി പോകുന്നത. കണ്ടാൽ
നല്ല സൗന്ദൎയ്യവും കയ്യിൽ ധാരാളം പണവും ദൂര രാജ്യ
ങ്ങളിലെ അധിവാസവും രക്ഷിതാക്കന്മാരുടെ മേലന്വേ
ഷണക്കുറവും യൌവ്വനത്തിന്റെ പ്രാദുൎഭാവവും ആ
രോഗ്യപ്രാപ്തിയും അവിവേകികളുമായുള്ള സഹവാസ
വും ഒന്നിച്ചു കൂടുന്ന ദിക്കിൽ അല്പം ചില തരക്കെടുകൾ
ഉണ്ടാകാതെയിരിപ്പാൻ വളരെ പ്രയാസമാണ. വിദ്യാ
ഭ്യാസംകൊണ്ടും സജ്ജനസമ്പൎക്കംകൊണ്ടും സിദ്ധിക്കാ
വുന്ന മന:പാകതകൊണ്ട മാത്രമെ മേൽപ്പറഞ്ഞ കാല
ത്ത എളുപ്പത്തിൽ ബാധിക്കുന്ന ചാപല്യത്തെ തടുത്തുനി
ൎത്തുവാൻ കഴികയുള്ളു. ചിലൎക്ക വിദ്യാഭ്യാസമുണ്ടായിട്ടും
ഫലമില്ല. നിസ്സാരമായ ഓരൊ നടവടിയും അവസ്ഥ
യിലും ഗുണദോഷവിചാരം കൂടാതെ വൃഥാ അന്ധാളിച്ചു
ഇപ്പഴത്തെ നാഗരീകമാണെന്നും മറ്റും പറഞ്ഞുതൎക്കിച്ചു
അനാവശ്യമായ പല ഭേദഗതികളും മാറ്റങ്ങളും ഉണ്ടാ
ക്കിത്തിൎത്ത "അതാണ വേണ്ടത. ഇതാണ നല്ലത" എ
ന്നിങ്ങിനെ ഭ്രമിച്ചു വശായി അവസാനം "അതും ഇല്ല [ 152 ] ഇതും ഇല്ല അമ്മെടെ ദീക്ഷയും ഇല്ല" എന്ന പറഞ്ഞമാ
തിരി യാതൊരു കാൎയ്യത്തിലും സ്ഥൈൎയ്യം ഇല്ലാതെ അന്യ
ന്മാരുടെ പരിഹാസത്തിന്നും പരിവാദത്തിന്നും പാത്രമാ
യിത്തീരുകയാണ ചെയ്തുകാണുന്നത. ഇതെല്ലാം ഇംഗ്ലീ
ഷ പഠിക്കുന്നതിനാൽ വരുന്ന ദോഷങ്ങളാണെന്നും മ
റ്റും അറിവില്ലാത്ത ചില വയോധികന്മാൎക്കും വങ്കന്മാരാ
യ മറ്റു ചിലൎക്കും പറവാൻ മേല്പറഞ്ഞ നവീന വിദ്വാ
ന്മാരുടെ തോന്ന്യാസം ഒരു പ്രത്യേകകാരണമായി തീരുക
യാണ ചെയ്യുന്നത. അതിനെ ഓരോന്നോരോന്നായി
എടുത്തു ഉദാഹരിച്ചു പറയുന്നതായാൽ പലൎക്കും പലവി
ധേന നീരസം ജനിക്കുമെന്ന ഭയപ്പെടുന്നു. അസാ
ധാരണമായ ഗുണം ഉണ്ടെന്ന തീൎച്ചയായും അറിഞ്ഞല്ലാ
തെ അപൂൎവ്വങ്ങളായ നടവടികളെ കയ്ക്കൊള്ളരുതെന്നാണ
എന്റെ അഭിപ്രായം.

"ആബദ്ധകൃത്രിമസടാ ജടിലാംസഭിത്തി
രാരോപിതൊമൃഗപതെഃ പദവീംയദിശ്വാ
മത്തേഭകുംഭ തടപാടനലമ്പടസ്യ
നാദംകരിഷ്യതികഥം ഹരിണാധിപസ്യ" എന്ന
ശ്ലോകത്തിന്റെ താല്പൎയ്യം മേൽപറഞ്ഞ തരക്കാർ അത്യ
ദ്ധ്വാനം ചെയ്തു മനസ്സിലാക്കേണ്ടതാണെന്നെ ഞാൻ
പറയുന്നുള്ളു.

എന്നാൽ നമ്മുടെ കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ ഈവക യാ
തോരന്ധാളിപ്പും ഇല്ലാത്ത അതി ധീരനായ പുരുഷനാ
ണ— ഇദ്ദേഹവുമായുള്ള സംസൎഗ്ഗത്തിന്നും സഹവാസ
ത്തിന്നും സ്നേഹത്തിനും നമ്മുടെ മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ
ഭ്രാതാവായ അച്യുതമേനോന സംഗതി വന്നിട്ടുള്ളത അ
ദ്ദേഹത്തിന്റെ സുകൃതപരിപാകമെന്ന മാത്രമെ പറയേ
ണ്ടതുള്ളു— വേണ്ടത്തക്ക ഗുണവുംതികഞ്ഞിട്ടുള്ള ഒരു [ 153 ] സ്നേഹിതനെ കണ്ടെത്തി കയ്ക്കലാക്കുവാൻ ൟ കാലത്ത
അത്യന്തം പ്രയാസമുണ്ട— സ്നേഹമെന്നൊ സ്നേഹിതൻ
എന്നൊ നാം പറഞ്ഞുവരുന്ന സാധനം തെറ്റുകൂടാതെ
എഴുതുവാനും സംസാരിപ്പാനും എളുപ്പത്തിൽ കഴിയുമെങ്കി
ലും വാസ്തവത്തിൽ അത ജനഹൃദയത്തിലൊ ജനസമുദാ
യത്തിലൊ ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്ന അത്ര വേഗത്തിൽ തീ
ൎച്ചപ്പെടുത്തിക്കൂടാവുന്നതല്ല. ഇഷ്ടന്മാരെന്ന പുറമെനടി
ച്ചു മുഖസ്തുതിപറഞ്ഞു ഒന്നിച്ചുകൂടി വല്ലതും തെല്ലൊന്നും ഹി
തമായി പ്രവൃത്തിച്ചു നമ്മെപ്പാട്ടിലാക്കി വേണ്ടത്തക്ക കാ
ൎയ്യം അനായാസേനസാധിപ്പിക്കുവാൻവേണ്ടി അതിസ
മൎത്ഥന്മാരായ ചില സിദ്ധാൎത്ഥകന്മാരുണ്ട— ആവക്കാരെ
ക്കൊണ്ട സൂക്ഷ്മത്തിൽ ഉപദ്രവമല്ലാതെ യാതോരുപകാര
വും സിദ്ധിക്കുന്നതല്ല— ആപൽകാലത്ത അകത്തും പുറ
ത്തുംനിന്ന ഹിതാഹിതം‌നോക്കി പ്രവൃത്തിക്കുന്ന ചന്ദന
ദാസന്മാർ വളരെ ദുൎല്ലഭമെയുള്ളു. ഒന്നിച്ചുപാൎക്കുക— ഒ
രുമിച്ചുണ്ണുക— ഒരെ കിടക്കയിൽതന്നെ കിടന്നുറങ്ങുക,
ഇതകൊണ്ടൊന്നും ഒരുത്തനെ സ്നേഹിതനെന്ന വിശ്വ
സിച്ചുകൂടാ— ഓരോരുത്തരുടെ മനസ്സും സ്വഭാവവും ഓ
രോ പ്രകാരമായിരിക്കും— ശീലവും പ്രകൃതിയും നല്ലവ
ണ്ണം ഗ്രഹിക്കാതെ ആളുകളെ വിശ്വസിക്കുന്നതകൊണ്ട
അനേകം‌പേർ അത്യാപത്തിൽപെട്ടു നശിച്ചു പോകുമാറു
ണ്ട— ഒന്നൊ രണ്ടൊ പ്രാവശ്യം കണ്ടതകൊണ്ടൊ കാണു
മ്പോഴൊക്കെയും രസകരമായി സംസാരിക്കുന്നതകൊ
ണ്ടൊ അല്പാല്പം ചില സഹായം ചില സമയങ്ങളിൽ
ചെയ്തിട്ടുള്ളതകൊണ്ടൊ മനുഷ്യരുടെ തരാതരം അറിവാ
ൻ പാടുള്ളതല്ല— സ്നേഹിതന്മാരുടെ ഉത്ഭവവും വളൎച്ചയും
ഈ കാലത്ത രണ്ട നാല പ്രകാരത്തിലാണ— അത്യാവ
ശ്യമായ വല്ല കാൎയ്യവും എളുപ്പത്തിൽ സാധിക്കേണ്ടതി [ 154 ] ന്ന നമ്മുടെ സേവകൂടാതെ കഴികയില്ലെന്നു കാണുമ്പോ
ൾ ചില സമൎത്ഥന്മാർ രാവും പകലും ഇടവിടാതെ നമ്മു
ടെ പിന്നാലെ ഒന്നിച്ചുകൂടി പലതും പ്രവൃത്തിക്കും. മ
നോഹിതം സാധിച്ചു എന്ന കണ്ടാൽ ഇവരെ പിന്നെ ഒ
രുവട്ടം കാണ്മാനെ പ്രയാസമായിരിക്കും— ചിലർ നമ്മുടെ
അന്തൎഗ്ഗതമൊ ഗൂഢകാൎയ്യമൊ മനസ്സിലാക്കേണ്ടതിന്നും
ചിലപ്പോൾ നമ്മെ ചക്രം തിരിപ്പിക്കേണ്ടതിന്നും മറ്റു
ചിലരുമായി ആലോചിച്ചുറച്ചു നമ്മെ ചുറ്റിപ്പറ്റിക്കൂടി
അത്യന്തം വിശ്വസ്തന്മാരാണെന്ന വിശ്വസിപ്പിക്കും—
തരം കിട്ടുമ്പോൾ പിടിച്ചു കുണ്ടിൽ തള്ളുകയും ചെയ്യും—
ൟ വക്കാരെയാണ ൟ കാലത്ത അധികം കാണ്മാനുള്ള
ത— വേറെ ചിലവകക്കാരുണ്ട— നമ്മുടെ കയ്യിൽ പണമു
ണ്ടെന്നൊ നമുക്ക് യാതൊന്നിന്നും പരാധീനമില്ലെന്നൊ
കാണുമ്പോൾ ആവകക്കാർ നമ്മുടെ സേവക്കുവന്നുകൂ
ടും ഈത്തപ്പഴം വെച്ച ദിക്കിൽ ഈച്ചകൾ വന്നു നി
റയുംപോലെയാണ ഈക്കൂട്ടരുടെ എല്ലാ അവസ്ഥയും വ
ല്ല അത്യാപത്തൊവ്യസനമൊ നേരിടുന്ന കാലത്ത ലേ
ശം‌പോലും പൂൎവ്വസ്മരണകൂടാതെ ഇവർ നമ്മെ ഉപേക്ഷി
ച്ചു പോയ്ക്കളയുമെന്നമാത്രമല്ല തരമുണ്ടെങ്കിൽ നമ്മുടെ വി
രോധികളെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്യും. ഇങ്ങിനെയുള്ള
മനുഷ്യന്മാരെ വിശ്വസിച്ചു തകരാറിൽ ചെന്ന വീഴുന്ന
തിനെക്കാൾ കഴിയുമെങ്കിൽ ഇവരുടെ സ്നേഹവും സഹ
വാസവും കൂടാതെ കഴിപ്പാൻ യത്നിക്കുന്നതാണ വളരെ
നല്ലത— ഉള്ളിൽ യാതോരു കപടമൊ ചതിയൊ ഇല്ലാതെ
നിൎമ്മലാത്മാവായിരിക്കുന്ന സ്നേഹതനെക്കാൾ മഹത്ത
രമായ യാതോരു പദാൎത്ഥവും ഇഹലോകത്തിൽ ഇല്ലെന്നു
അനേകം യോഗ്യന്മാർ ഒരുപോലെ അഭിപ്രായപ്പെട്ടിട്ടു
ള്ളത വിചാരിച്ചാൽ തത്സമ്പാദനത്തിൽ നാം അത്യന്തം [ 155 ] ജാഗരൂകന്മാരായിരിക്കേണ്ടത മുഖ്യാവശ്യമാകുന്നു. ആളു
കളുടെ സ്ഥിതിയും സ്വഭാവവും നല്ലവണ്ണം സൂക്ഷിച്ചറി
ഞ്ഞു പല കാൎയ്യത്തിലും പരീക്ഷിച്ചുനോക്കി വേണ്ടവണ്ണം
മൻസ്തൃപ്തിവന്നതിൽപിന്നെയാണ ജനങ്ങളെ വിശ്വസി
ക്കേണ്ടത. അതല്ലാതെ "മിന്നുന്നതൊക്കെയും പൊന്നല്ല"
എന്ന പ്രമാണത്തെ അനുസരിച്ച കാണുന്നവരെ എ
ല്ലാം ചങ്ങാതികളാണെന്ന വിചാരിച്ചു വിശ്വസിച്ചു
പോകരുത.

മേൽപ്രസ്താവിച്ച സംഗതികൾ നമ്മുടെ കുഞ്ഞിശ്ശങ്ക
രമേനോനും അച്യുതമേനോനും നല്ലവണ്ണം നിശ്ചയമു
ണ്ടായിരുന്നതകൊണ്ടും രണ്ടുപേരും നല്ല വിവേകികളും
സൂക്ഷ്മഗാഹികളും ആയിരുന്നതകൊണ്ടും ഇവരുടെ
സൌഹാൎദ്ദവും സഹവാസവും നല്ലതരത്തിലാണ വന്നു
കൂടീട്ടുള്ളത. രണ്ട ദേഹം ഉണ്ടെന്നുള്ള ഏകസംഗതിയി
ൽ മാത്രമെ ഇവരുടെ കാൎയ്യത്തിൽ ഒരു ഭേദമുണ്ടെന്ന പ
റയാവൂ— അന്യോന്യം അറിയരുതാത്ത വല്ല സ്വകാൎയ്യ
മൊ തങ്ങളിൽ ആലോചിക്കാത്ത എതെങ്കിലും ഒരു വിഷ
യമൊ എന്നുവേണ്ട ആവക യാതൊന്നും ഇവരിൽ കാ
ണുന്നതല്ല. ഈ നിലയിൽ എത്തിയ മനുഷ്യന്മാരെയാ
ണ സുകൃതികളെന്ന എല്ലാവരും പറയേണ്ടുന്നത. കങ്ക
ണംകൊണ്ടു കരവും കരംകൊണ്ട കങ്കണവും ഏതുപ്രകാ
രം ശോഭിക്കുന്നുവൊ അതുപ്രകാരം അച്യുതമേനോ
ന്റെ സഹവാസംകൊണ്ട കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോനും കു
ഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെ സഹവാസംകൊണ്ട അച്യുത
മേനോനും ഒരുപോലെ പരമസന്തുഷ്ടന്മാരായി തീരുക
യാണ ചെയ്തിട്ടുള്ളത. കഥാമദ്ധ്യത്തിൽ ൟവക വിഷ
യത്തേപ്പറ്റി ഇതിലധികം പ്രസ്താവിക്കുന്നതായാൽ
ആയ്ത വായനക്കാൎക്ക അരുചിയായി വന്നേക്കുമൊ [ 156 ] എന്ന ഭയപ്പെട്ട തല്ക്കാലം ആ ഭാഗത്തിൽനിന്ന മടങ്ങി
വീണ്ടും കഥാപ്രസംഗത്തിലേക്കതന്നെ പ്രവേശിക്കാമെ
ന്ന വിചാരിക്കുന്നു.

പ്രാണസ്നേഹിതന്മാരായ നമ്മുടെ ചെറുപ്പക്കാർ രണ്ടു
പേരും ഒരു ദിവസം രാവിലെ പതിവപ്രകാരം നടപ്പാ
ൻ പോയിട്ട ഏകദേശം ഏഴരമണി സമയം മടങ്ങി വീ
ട്ടിൽ വന്നു പുറത്തെ പൂമുഖത്തിരുന്ന അന്യോന്യം ഓ
രോ വിഷയത്തെപ്പറ്റി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു. അ
പ്പോൾ ഒരു തപ്പാൽ ശിപായി പടികയറി അരികെത്തവ
ന്ന രണ്ടു പേരേയും യഥായോഗ്യം വന്ദിച്ചു കയ്യിൽ ഉ
ണ്ടായിരുന്ന ഒരു ചെറിയകെട്ടും അതോട ഒന്നിച്ച ഒരു
എഴുത്തും അച്യുതമേനോന്റെ കയ്യിൽ കൊടുത്തു. അദ്ദേ
ഹം മേൽപറഞ്ഞ കെട്ടിന്റെ മീതേയുണ്ടായിരുന്ന കട
ലാസ്സ നീക്കി നോക്കിയ ക്ഷണത്തിൽ അത ഒരു ചെറി
യ തകരപ്പെട്ടിയാണെന്നും അതിൽ എന്തൊ ഘനമില്ലാ
ത്ത ഒരു സാധനമുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹത്തിന്ന മനസ്സിലാ
വുക കഴിഞ്ഞു. മേൽവിലാസം എഴുതിയ കയ്യക്ഷരംകൊ
ണ്ടതന്നെ ലേഖകൻ ഇന്നാളാണെന്ന എളുപ്പത്തിൽ മ
നസ്സിലായതിനാൽ അച്യുതമേനോൻ പെട്ടി തുറക്കു
ന്നതിന്നു മുമ്പായിട്ട കത്ത പൊളിച്ചു വായിക്കയാണ
ചെയ്തിട്ടുള്ളത. ഓരോവരി വായിക്കും‌തോറും ഇദ്ദേഹ
ത്തിന്റെ മുഖത്തനിന്നു മന്ദസ്മിതം ക്രമോല്ക്കൎഷേണപൊ
ഴിയുന്നതും ആനന്ദം അങ്കുരിച്ചുവരുന്നതും മറ്റും കണ്ടിട്ട
കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെ മനസ്സ സ്വസ്ഥതയെ പ്രാപി
ച്ചില്ല. പല വിചാരവും ശങ്കയും ഒന്നിച്ച വളരുവാൻ
തുടങ്ങിയതിനാൽ കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ ഒടുവിൽ ചി
രിച്ചുംകൊണ്ട ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു. "എന്താണ താങ്ക
ൾക്ക പാങ്ങല്ലാത്ത മനസ്സന്തോഷവും മുഖപ്രകാശവും [ 157 ] കാണുന്നത? പരീക്ഷയിൽ ജയിച്ചിട്ടുള്ള വൎത്തമാനം കേ
ട്ടിട്ട വല്ലസ്നേഹിതനും എഴുതി അയച്ചതായിരിക്കുമൊ?
വായിച്ചിട്ടും വായിച്ചിട്ടും താങ്കൾക്ക യാതൊരു അലം‌ഭാ
വവും ഉണ്ടായപ്രകാരം തോന്നുന്നില്ല. ഈ ചെറിയ ക
ത്ത താങ്കൾ എത്ര പ്രാവശ്യമായി വായിച്ചുനോക്കുന്നു?
ഞാൻ അറിയരുതാത്ത വല്ല സ്വകാൎയ്യകത്തും അല്ലയായി
രിക്കാം." കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെ അന്തൎഗ്ഗതം മനസ്സി
ലായിട്ട അച്യുതമേനോൻ സൌമുഖ്യത്തോടെ അദ്ദേഹ
ത്തോടു പറഞ്ഞു— താങ്കളുടെ ഊഹം ഏതാണ അരികത്തു
കൂടിപോയതല്ലാതെ കുറിക്കുകൊണ്ടിട്ടില്ല— താങ്കളെ ഗ്രഹി
പ്പിക്കരുതാത്ത യാതൊരു സ്വകാൎയ്യവും ഇനിക്ക ഇല്ലെന്ന
ഞാൻ പലെപ്രാവശ്യവും പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത മറന്നുപോയ
തിനാലായിരിക്കാം ഇങ്ങനെ ചോദിപ്പാനിടവന്നത" എ
ന്നപറഞ്ഞു ചിരിച്ചുംകൊണ്ട ആ കത്തവായിച്ചപാട കു
ഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെ കയ്യിൽ കൊടുത്തു— അദ്ദേഹം ഒ
ന്നാമതായി സൂക്ഷിച്ചുനോക്കിയത കത്തയച്ച അളുടെ
പേരായിരുന്നു.

"താങ്കളുടെ പ്രിയസോദരി മീനാക്ഷിക്കുട്ടി" എന്ന
ഇംഗ്ലീഷിൽ അത്യന്തം വ്യക്തമായും മനോഹരമായും എഴു
തീട്ടുള്ളത കണ്ടപ്പോൾതന്നെ കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെ
മനസ്സിൽ അത്യാനന്ദം ഉണ്ടായി. പെൺകുട്ടികളെ ഇം
ഗ്ലീഷ് പഠിപ്പിക്കാമെന്നും പഠിപ്പിക്കേണ്ടതാണെന്നും ഉ
ള്ള വിചാരം ദുൎല്ലഭം ചിലനാട്ടുകാരുടെ ഇടയിലും കടന്നു
കൂടീട്ടില്ലെന്നല്ല— നല്ലതതന്നെ— അതോ ഇരിക്കട്ടെ. സ്ത്രീ
കളുടെ കയ്യക്ഷരം ഇത്രയെല്ലാം നന്നായിരിക്കുന്നതാണ
വലിയ ആശ്ചൎയ്യം—" എന്നിങ്ങനെ വിചാരിച്ച മന്ദസ്മി
തംതൂകിക്കൊണ്ട ആ എഴുത്ത അല്പം ഉച്ചത്തിൽ വായിച്ചു.
ആയ്ത താഴെകാണിച്ചിട്ടുള്ളപ്രകാരമായിരുന്നു. [ 158 ] ഉന്നിദ്രമോദഭരമെന്നുടെ ഭാഗധേയ
മൊന്നിച്ചുമന്നിലിഹവന്നുപിറന്നപോലെ
മുന്നിൽജനിച്ചൊരു ഭവന്തമനന്തശായി
നന്ദാത്മജൻകരുണയാവതുസൎവ്വകാലം
വാട്ടംവെടിഞ്ഞൊരുപരീക്ഷയിലെന്റെകുഞ്ഞി
ജ്യേഷ്ഠൻസുഖേനജയലക്ഷ്മിയെ വേട്ടവാൎത്താം
കേട്ടെന്റെചേതസിവളൎന്നൊരുമോദഭാരം
കാട്ടാനപോലെ മദമാൎന്നു പുളച്ചിടുന്നു.
മങ്ങാതകീൎത്തിഭുവനങ്ങളിലെങ്ങുമേറ്റം
വിങ്ങിച്ചുസംഗതസുഖാബ്ധിയിലങ്ങുമുങ്ങി
എങ്ങൾക്കുമംഗലമഹൎന്നിശമിങ്ങുഭംഗ്യാ
പൊങ്ങിച്ചുവാഴ്കഭുവിനീയൊരുനൂറുവൎഷം.

മേൽ എഴുതിയ ശ്ലോകങ്ങൾ ഒരുപ്രാവശ്യമല്ല രണ്ട
പ്രാവശ്യമല്ല മൂന്നനാലപ്രാവശ്യം പിന്നേയും പിന്നേ
യും വായിച്ചുനോക്കീട്ടും കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന അശേഷം
അലംഭാവം ഉണ്ടായില്ല—ഭാഷാശ്ലൊകമാണെങ്കിലും കവി
താവാസനയും സാമൎത്ഥ്യവും ഈ ചെറുപ്പകാലത്ത ഇത്ര
അധികമുണ്ടല്ലൊ എന്നുവിചാരിച്ചു ഇദ്ദേഹ അളവി
ല്ലാതെ സന്തോഷിക്കുകയും വിസ്മയിക്കുകയും ചെയ്തു—ഇ
തവരെ ഉണ്ടാകാത്ത പലവിചാരവും ഭാവവികാരവും ഇ
ദ്ദേഹത്തെകടന്നു പിടിച്ചു നട്ടംതിരിക്കുവാൻ ഇപ്പോൾ
നല്ലതരമാണെന്ന നിശ്ചയിച്ച പതുക്കെ അടുത്തുകൂടിത്തു
ടങ്ങി— ഉള്ളിൽ നിറഞ്ഞുനില്ക്കുന്ന സന്തോഷവും പ്രേമ
വുംക്രമേണ രോമച്ചാരങ്ങളിൽകൂടി പുറത്തേക്ക പ്രവേ
ശിച്ചതിനാൽ ശരീരം ആസകലം രോമാഞ്ചംകൊണ്ടു— അ
ച്യുതമേനോൻ അറിയാതെ കഴിച്ചുകൂട്ടുവാൻ താരുണ്യശാ
ലിയായ ഈ മനുഷ്യൻ സാമാന്യത്തിലധികം ധൈൎയ്യം
നടിച്ചുനോക്കി. എത്രതന്നെ ഉറപ്പിച്ചിട്ടും പ്രേമരസം [ 159 ] ഇടക്കിടക്ക തുളുമ്പിപ്പോകാതിരുന്നില്ല— അച്യുതമേനോ
നുമായി അന്യോന്യം സ്നേഹമായ മുതല്ക്ക ഈദിവസം‌
വരെ യാതോരുസ്വകാൎയ്യവും സൂക്ഷിച്ചുവരാത്ത ഈ ധീ
രന്നു ഇന്നുമുതൽ അദ്ദേഹത്തെ അറിയിപ്പാൻ തരമില്ലാ
ത്ത ചിലസംഗതികളെ ഗോപ്യമായിവെക്കേണ്ടിവരുമെ
ല്ലൊ എന്നുള്ള വിചാരവും തന്മൂലം അന്തസ്താപവും ക
ലശലായിതീൎന്നു. അത്യാശ്ചൎയ്യകരമായ കയ്യക്ഷരവും ക
വിതാവാസനയും ഇംഗ്ലീഷപഠിപ്പും വിചാരിച്ചു വിചാരി
ച്ചു ഇദ്ദേഹത്തിന്നുണ്ടായിരുന്ന മനസ്സന്തോഷം മെല്ലെമെ
ല്ലെ അനുരാഗമായിതീരുവാനുള്ള വട്ടമായി. എന്നാൽ അ
ച്യുതമേനോൻ ഈ അവസരത്തിങ്കൽ തകരപ്പെട്ടി തു
റക്കുന്നതിൽ ഉദ്യുക്തനായിരുന്നതകൊണ്ട ഇദ്ദേഹത്തി
ന്റെ യാതൊരുഭാവഭേദവും ആ മനുഷ്യന്ന അറിവാൻ
സംഗതിവന്നില്ല. പെട്ടിയിൽ എന്തൊരു സാധനമാ
ണെന്നനോക്കേണ്ടതിന്ന അച്യുതമേനോനെക്കാൾ അ
ധികം തിരക്കുണ്ടായിരുന്നത കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോനായിരു
ന്നു— മൂടിയെടുപ്പാൻ അച്യുതമേനോൻ കിടന്നു ബുദ്ധി
മുട്ടുന്നതകണ്ടിട്ട കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ
കയ്യിൽനിന്ന തകരപ്പെട്ടിപിടിച്ചുപറ്റിഅക്ഷമനായിചെ
യ്ത പരിശ്രമത്താൽ ഒരു പേനക്കത്തിയുള്ളത നടുവെ
പൊട്ടിച്ചു എന്നപറഞ്ഞ മതിയെല്ലൊ— ഏതെങ്കിലും ഒ
രുവിധേന പെട്ടിയുടെ മൂടിയെടുക്കുന്നതിന്നു പകരം അ
തിന്റെ മൂട കുത്തിത്തകൎത്ത ഉള്ളിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന സാ
ധനങ്ങൾ പുറത്തേക്ക വലിച്ചെടുത്തു— രണ്ടു തൊപ്പിയും ഒ
രു ഗഡിയാൾ സഞ്ചിയും മെശമേൽ എടുത്തുവെച്ചു—തൊ
പ്പിയുടെ ഭംഗിയും അത്യത്ഭുതകരമായ പ്രവൃത്തിവൈദഗ്ധ്യ
വും അവയിൽ ഒന്നിന്മേൽ "പി— അച്യുതമേനോൻ"
എന്നുള്ള ഇംഗ്ലീഷക്ഷരങ്ങൾ അതിമനോഹരമായി [ 160 ] തുന്നിപ്പിടിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളതും ഗഡിയാൾസഞ്ചിയുടെ നിൎമ്മാ
ണത്തിൽ പ്രയോഗിച്ചിട്ടുള്ള അതിസാമൎത്ഥ്യവും ഇതെ
ല്ലാംകണ്ടിട്ട കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെമനസ്സിൽ ഇതവരെ
ഉണ്ടായിരുന്ന എല്ലാവിധവിചാരവും ഇപ്പോൾ പത്തി
രട്ടിച്ചു. ശ്ലോകത്തിന്റെ സരളതയും പദവിത്യാസവും ക
യ്യക്ഷരത്തിന്റെ മാധുൎയ്യവും തുന്നപ്പണിയിലുള്ള കൌശ
ലവും അച്യുതമേനോന്റെ പ്രിയസോദരീത്വവും അദ്ദേ
ഹവും താനുമായുള്ള അതിസ്നേഹവും വിചാരിച്ചു ഇദ്ദേ
ഹത്തിന്റെ മനസ്സിൽ അത്യാനന്ദം അനുരാഗമായിമുള
ച്ചുവളരുവാൻ തുടങ്ങി— തൊപ്പിയുടെ അഴകും ഭംഗിയും
നോക്കി വിസ്മയിക്കുകയാണെന്ന അച്യുതമേനോനെ
ബോധിപ്പിക്കേണ്ടതിന്ന കുറേനേരം അതുതന്നെ നോ
ക്കിക്കൊണ്ട ഒന്നും‌മിണ്ടാതെയിരുന്നു. സോദരിയുടെ ഭ്രാ
തൃസ്നേഹവും ബഹുമാനവും അതിശയിച്ചു നില്ക്കുന്ന
ബുദ്ധിസമൎത്ഥ്യവും എല്ലാം‌പാടെ വിചാരിച്ചു അച്യുതമേ
നോന്റെ ഹൃദയത്തിലും അത്യാനന്ദവും വാത്സ്യല്യവുംവ
ൎദ്ധിച്ചു കണ്ണുകളിൽ ഹൎഷാശ്രുക്കൾ നിറഞ്ഞു. തന്റെ
പേരോടുകൂടിയ തൊപ്പി താൻ എടുക്കുന്നതിന്നുമുമ്പായിട്ട
തന്നെ മറ്റെതൊപ്പിയും ഗഡിയാൾസഞ്ചിയും എടുത്ത
കുഞ്ഞുശ്ശങ്കരമേനോന്റെ മുമ്പാകെ മേശ്ശപ്പുറത്തവെച്ചു
ചിരിച്ചുംകൊണ്ട പറഞ്ഞു— "മീനാക്ഷിക്കുട്ടി അയച്ചിട്ടുള്ള
സമ്മാനം താങ്കളുംകൂടി അനുഭവിക്കുന്നതായാൽ ഞാൻ
അത്യന്തം കൃതാൎത്ഥനായിരിക്കുന്നതാണ— ഇതരണ്ടും താ
ങ്കൾക്കിരിക്കട്ടെ. തൊപ്പിരണ്ടെണ്ണം അയച്ചിട്ടുള്ളത വിചാ
രിച്ചാൽ ഈവിചാരം അവൾക്കുംകൂടെയുണ്ടായിരുന്നു എ
ന്ന വിശ്വസിക്കാവുന്നതാണ— എന്നുമാത്രവുമല്ല രണ്ടും
എനിക്ക വേണ്ടി അയച്ചിട്ടുള്ളതല്ലെന്നു നിശ്ചയിപ്പാൻ
വേറെയുംസംഗതിയുണ്ട— അതകൊണ്ടു ഏതവിധമായാ [ 161 ] ലും ഈതൊപ്പിയും ഗഡിയാൾസഞ്ചിയും താങ്കൾ സ്വീക
രിക്കുമെന്നു വിശ്വസിക്കുന്നു" കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന
ഇതകേട്ടപ്പോൾഉണ്ടായ സന്തോഷം അതിനിൎവാച്യമാ
കുന്നു "താങ്കളെ കൃതാൎത്ഥനാക്കുന്നകാൎയ്യത്തിൽ എനിക്ക യാ
തൊരുവൈമുഖ്യവും ഉണ്ടാവാനിടയില്ലാത്തതാണെല്ലൊ—
ഞാൻ അത്യാദരവോടുകൂടി ഇതാ സ്വീകരിക്കുന്നു" എന്ന
പറഞ്ഞു കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ ഗഡിയാൾ സഞ്ചിയും
തൊപ്പിയും എടുത്ത തന്റെകയ്യില്പിടിച്ചു കുറെനേരം അ
തുകളെതന്നെ നോക്കിചിരിച്ചുംകൊണ്ട പിന്നെയും പതു
ക്കെപ്പറഞ്ഞു.

കു.ശ.മെ— ഞാൻ മുഖസ്തുതി പറകയാണന്ന താങ്കൾ
വിചാരിക്കരുതെ. താങ്കൾ അത്യന്തം ഭാഗ്യശാലി
യാണെന്നുള്ളതിലേക്ക അശേഷം സംശയമില്ല.
വേണ്ടത്തക്ക എല്ലാ ഗുണവും തികഞ്ഞിട്ടുള്ള ഒരു
സോദരി താങ്കൾക്കുള്ളതിനെപ്പറ്റി ഞാൻ അളവി
ല്ലാതെ സന്തോഷിക്കുന്നു. താങ്കളുടെ പ്രിയ സോ
ദരിവാത്സല്യപൂൎവ്വം അയച്ചു തന്നിട്ടുള്ള സമ്മാനം
താങ്കളോട വാങ്ങി അനുഭവിപ്പാൻ എനിക്ക ഭാഗ്യ
മുണ്ടായല്ലൊ. ശ്ലോകങ്ങൾ വളരെ തരക്കെടില്ല.
വാസനാവൈഭവം ശ്ലാഘനീയം തന്നെ. നമ്മുടെ
നാട്ടുകാർ സ്ത്രീവിദ്യഭ്യാസത്തിൽ ഇങ്ങിനെയുള്ള ഏ
ൎപ്പാടുകൾ ചെയ്തുവന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിൽ മല
യാളരാജ്യം ഇതിന്നു എത്രയൊ മുമ്പായിട്ട തന്നെ
ഉന്നതസ്ഥിതിയെ പ്രാപിക്കുമായിരുന്നു. ഇതിൽ
നിന്നുണ്ടാവാനിരിക്കുന്ന ഗുണോൽകൎഷം എനിയും
നമ്മുടെ രാജ്യക്കാർ അറിയാതിരിക്കുന്നത വലിയ
വ്യസനം തന്നെ.

അ.മെ. ശ്ലോകം അത്ര വളരെ നന്നായിട്ടില്ലെങ്കിലും അ
വളുടെ പ്രായവും പഠിപ്പും വിചാരിച്ചാൽ എല്ലാവ [ 162 ] രും സന്തോഷിക്കേണ്ടത തന്നെ. കുറെ ദിവസ
മായിട്ട കവിതയിൽ അല്പം വാസന കാണുന്നുണ്ട.
ഏതായാലും അഭ്യസിച്ചാൽ ഫലപ്രാപ്തിയുണ്ടാകുമെ
ന്ന വിശ്വസിക്കാവുന്നതാണ.

കു. ശ. മെ. സംസ്കൃതം‌എന്തെല്ലാം വായിച്ചിട്ടുണ്ട? ഇപ്പോ
ഴും പഠിക്ക തന്നെയല്ലെ ചെയ്യുന്നത? ഇംഗ്ലീഷ എ
ത്രൊണ്ടായി? പഠിപ്പ നിൎത്തേണ്ടതിന്നും മറ്റും തിര
ക്കായിട്ടില്ലായിരിക്കാം. നമ്മുടെ ഇടയിൽ പെൺ
കുട്ടികളുടെ വിദ്യഭ്യാസം ചെയ്യിക്കുന്നത വളാരെ ദുൎല്ല
ഭമാണ. വല്ലതും എഴുതുവാനും വായിപ്പാനും കഷ്ടി
ച്ചുവശായി എന്നു കണ്ടാൽ പഠിപ്പു നിൎത്തി പിന്നെ
സംബന്ധത്തിന്നആളെ അന്വേഷിച്ചു നടക്കുന്ന
തിരക്കായി. കണക്കിലും കയ്യക്ഷരത്തിലും സ്ത്രീക
ൾക്ക പണ്ടെ തന്നെ വലിയപിണക്കമാണ. അ
നുഭവത്തിലും അവസ്ഥയിലും അറുവഷളായ കണ്ട
ശൃംഗാരശ്ലോകങ്ങളും തെന്മാടിപ്പാട്ടുകളും ചൊല്ലിപ്പ
ഠിപ്പിച്ചു തുമ്പില്ലാത്തരത്തിൽ ബഹുവാസനയുണ്ടാ
ക്കും. "ഗൌതമന്റെ ഭാൎയ്യയായ അഹല്യയെ ദെ
വേന്ദ്രൻ പണ്ട വ്യഭിചരിച്ചില്ലെ? ചന്ദ്രൻ തന്റെ
ഗുരുനാഥന്റെഭാൎയ്യയുമായി രമിച്ചില്ലെ? പരാശരമു
നി ഒരു മുക്കുവത്തിയെ പിടിച്ചില്ലേ? വിശ്വാമിത്രൻ
മേനകയെ പരിഗ്രഹിച്ചില്ലെ? വേദവ്യാസൻ ത
ന്റെ സഹോദരഭാൎയ്യമാരിൽ സന്തത്യുൽപാദനം
ചെയ്തില്ലെ? അന്യായമായ കാൎയ്യങ്ങളും പ്രവേ
ശിപ്പാൻ പൂൎവന്മാർ നമ്മെഅനുവദിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ
പ്രായശ്ചിത്തം എന്തിനാണ അവർ കല്പിച്ചുവെച്ചി
ട്ടുള്ളത?" എന്നിങ്ങിന അനേകം വഷളത്വങ്ങൾ
അടങ്ങിയ പച്ചപ്പാട്ടുകളും രഹസ്യക്കാരെയും സം [ 163 ] ബന്ധക്കാരെയും വശീകരിച്ചു പാട്ടിലാക്കി പണം
തട്ടിപ്പറിപ്പാനുള്ള കൌശലങ്ങളെ ഉപദേശിക്കുന്ന
തായ ചില ശ്ലോകങ്ങളും പെൺകുട്ടികളെ ചെറുപ്പ
ത്തിൽ പഠിപ്പിച്ചു വരുന്നതിനാണ നമ്മുടെ നാട്ടു
കാരിൽ മിക്കപേരും സ്ത്രീവിദ്യാഭ്യാസമെന്നുള്ള
പേർ കൊടുത്തിട്ടുള്ളത. അത്യാവശ്യം ചിലരഹസ്യ
ക്കത്തുകൾ വായിച്ചു മനസ്സിലാക്കാനും എഴുതുവാനും
മാത്രമെ ഇങ്ങിനെയുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം സഹായി
ക്കുന്നുള്ളു. അതൊകൊണ്ടാണ പെൺകുട്ടികൾ എഴു
ത്തു പഠിച്ചാൽ വ്യഭിചാരിണിമാരായി പോകുമെ
ന്നും അവരെ എഴുത്തു പഠിപ്പിക്കരുതെന്നും മറ്റും
ഇപ്പോഴും ചില വൃദ്ധന്മാർ പറഞ്ഞുവരുന്നത.

അ—മെ— മീനാക്ഷിക്കുട്ടി വിശേഷിച്ച യാതൊന്നും പഠി
ച്ചിട്ടില്ലെന്ന തന്നേയാണ പറയേണ്ടത. ഹിതൊ
പദേശത്തിൽ അവിടവിട അച്ശൻ അടയാളുംവെ
ച്ച കൊടുത്തിട്ടുള്ള ചില ഭാഗങ്ങളും ആറൊ ഏഴൊ
സൎഗ്ഗം രഘുവംശവും കുറെ പഞ്ചതന്ത്രവും പഠിച്ച
തെയുള്ളു. ഇപ്പഴും രാവിലെ ഈരണ്ട മണിക്കൂറ
നേരം പഠിക്കുന്നുണ്ട. ഈ ഡിസേമ്പ്ര മാസത്തിൽ
മിഡിൽ സ്കൂൾ പരീക്ഷക്ക പോവാനും ഭാവമുണ്ട
ത്രെ— എനിയും മൂന്നു നാല സംവത്സരംകൂടി വിദ്യാ
ഭ്യാസം ചെയ്യിക്കേണമെന്നാണ അച്ശനും അമ്മാ
മനുംകൂടി ഇയ്യിടയീൽ തീൎച്ചയാക്കീട്ടുള്ളത. വിട്ടുകള
വാൻ ഇപ്പോൽ ഒന്നുകൊണ്ടും ഭാവമില്ല.

കു—ശ—മെ— (ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) അത വളരെ നല്ലതതന്നെ—
ഉത്സാഹവും സാമൎത്ഥ്യവുമുള്ള കുട്ടികളെ കഴിയുന്നത്ര
പഠിപ്പിക്കേണ്ടാതതന്നേയാണ. വയസ്സഎത്രോണ്ടാ
യി? പഠിക്കാൻതക്കപ്രായം കവിഞ്ഞിട്ടില്ലെല്ലൊ? [ 164 ] അ—മെ— ഇപ്പോൾ പന്ത്രണ്ട കഴിഞ്ഞു. പതിമൂന്ന നട
പ്പാണ— എന്റെ നേരെ അടുത്തതാണ. എനിക്ക
പതിനാറാം വയസ്സ ഇയ്യിടയിലല്ലെ കഴിഞ്ഞത?

കു—ശ—മെ— ശരി— ശരി— എന്നാൽ അശേഷം സംശയി
പ്പാനില്ല. നല്ലപ്രായമാണ. എനിയും ഒരു നാല സം
വത്സരം ചുരുങ്ങാതെ അവസരമുണ്ട. എന്നിട്ടാവാം
മറ്റുള്ള കാൎയ്യം ആലോചിക്കുന്നത. അല്ലാഞ്ഞാൽ
ഇതവരെ ചെയ്തുവന്നിട്ടുള്ളേയും ഇപ്പോൾ ചെയ്തു
വരുന്നേയും അദ്ധ്വാനത്തിന്നതക്കതായ ഫലം സി
ദ്ധിപ്പാൻ പ്രയാസമായിരിക്കും. അതിനിടയിൽ
തെല്ലു സംഗീതവും അഭ്യസിക്കുന്നതായാൽ വളരെ
നന്നായിരിക്കും.

കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന്റെ എല്ലാ അന്തൎഗ്ഗതങ്ങളും ഇ
പ്പോൾ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളതിൽ അദ്ദേഹം അറിയാതെ ദൈവ
ഗത്യാ വന്നുകൂടീട്ടുണ്ട— ആയത വായനക്കാർ മനസ്സുവെ
ച്ച വായിക്കുന്നതായാൽ എളുപ്പത്തിൽ മനസ്സിലാക്കാവു
ന്നതാണ. എന്നാൽ കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോന ഇങ്ങിനെ
ഒരു വിചാരം ഉണ്ടെന്നുള്ളത അച്യുതമേനോൻ സൂക്ഷി
ക്കാത്തതകൊണ്ടും ലൌകീക തന്ത്രങ്ങളിൽ ഇതവരെ താ
ൻ പ്രവേശിക്കുകയൊ പരിചയിക്കുകയൊ ചെയ്തിട്ടില്ലാ
ത്തതകൊണ്ടും മേൽപറഞ്ഞ സംഭാഷത്തിന്ന അദ്ദേ
ഹം യാതോരു ഗൂഢാൎത്ഥവും ധരിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല.

അച്യുതമേനോൻ— സംഗീതം പഠിപ്പിക്കുവാനും അച്ശൻ
പ്രത്യേകം ഒരാളെ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുണ്ട— അവൾക്ക
കുറേശ്ശ പാടാൻ വയിക്കും— വാസനയും സാധക
വും വളരെ തരക്കേടില്ല.

കു—ശ—മേ— ആരംഭവും ഏൎപ്പാടും അതിശയമായിരിക്കു
ന്നു. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോനെ ഞാൻ കണ്ടിട്ടില്ലെ [ 165 ] എന്ന മാത്രമെയുള്ളു. അദ്ദേഹത്തെ കണ്ടുപോലെയു
ള്ള പരിചയം എനിക്ക നല്ലവണ്ണം ഉണ്ട. ആൾ
വളരെ യോഗ്യനും കാൎയ്യപ്രാപ്തനും മൎയ്യാദസ്ഥനും
ആണെന്ന ഞാൻ പല യോഗ്യന്മാർ മുഖേനയും
കേട്ടിട്ടുണ്ട. അദ്ദേഹത്തെ ഒരിക്കൽ കാണേണമെ
ന്നുള്ള താല്പൎയ്യവും എനിക്ക കലശലായുണ്ടു. ഗോ
പാലമേനോന്റെ എല്ലാ അവസ്ഥയും എനിക്ക ത
ന്നെ നല്ല പരിചയമുള്ളാതാണെല്ലൊ. അവർ ര
ണ്ടുപേരും താങ്കളും ഉള്ളപ്പോൾ എല്ലാം ഇങ്ങിനെ
യല്ലാതെ വരാൻ തരമില്ല.

അ—മേ—ഈസ്റ്റർ കല്പനയിൽ താങ്കൾകൂടി വരുന്നതാ
യാൽ അച‌്ശനെ കാണ്മാനും മറ്റും നല്ല അവസര
മാണല്ലൊ. അച‌്ശൻ ആ സമയം കനകമംഗല
ത്തതന്നെ ആയിരിക്കും. ഞങ്ങളുടെ എല്ലാ അ
വസ്ഥയും താങ്കൾകൂടി അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ടതാണെ
ല്ലൊ.

കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ ആലോചിക്കയായി. "എന്താ
ണഅച്യുതമേനോൻ "അച‌്ശനെ കാണ്മാനും മറ്റും നല്ല
അവസരമാണെല്ലൊ" എന്ന പറഞ്ഞിട്ടുള്ളതിന്റെ താല്പ
ൎയ്യം? എന്റെ അന്തൎഗ്ഗതം ഇത്ര ക്ഷണത്തിൽ അച്യുതമേ
നോന മനസ്സിലായൊ? അത വേണ്ടില്ലയായിരുന്നു.
ഞാൻ എന്തൊ വിഡ്ഢിത്വമെല്ലാം പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടായിരിക്ക
ണം. ച‌്ശീ! കഷ്ടമായിപോയി. എനിക്ക ഇത്ര ഭ്രമവും പാ
രവശ്യവും ഉണ്ടെന്ന എന്റെ സ്നേഹിതനെ അറിയി
ക്കേണ്ടതില്ലയായിരുന്നു. ഇല്ല അദ്ദേഹം മനസ്സിലാക്കി
ട്ടുണ്ടായിരിക്കില്ല. ഞാൻ അങ്ങിനെയൊന്നും പറഞ്ഞി
ട്ടില്ലല്ലൊ. ഉണ്ടെങ്കിൽതന്നെ എനി എന്താണ നിവൃ
ത്തി? കനകമംഗലത്തേക്കു പോകാതെയിരിപ്പാൻ [ 166 ] എന്റെ മനസ്സ അനുവദിക്കുമെന്ന തോന്നുന്നില്ല. മീ
നാക്ഷിക്കുട്ടിയെ കാണേണമെന്ന തന്നെയാണ എന്റെ
മോഹം. രൂപലാവണ്യംകൂടിയുണ്ടെങ്കിൽ ഞാൻ ഭാഗ്യ
വാൻ തന്നെ സംശയമില്ല. സൌന്ദൎയ്യം ഇല്ലാതിരിക്കി
ല്ല. അച്യുതമേനോനെ കണ്ടാൽതന്നെ നിശ്ചയിക്കാ
വുന്നതാണ. അദ്ദേഹം പരമസുന്ദരൻ. അതിസുമു
ഖൻ. മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും ഇതപ്രകാരമല്ലാതെ വരാൻ
പാടില്ല. സൌശീല്യാദി ഗുണസമ്പന്നന്മാരായ സ്ത്രീകൾ
ക്കു സൌന്ദൎയ്യം കൂടി അത്യാവശ്യമാണ. ഏതായാലും ഒ
ന്ന കാണാതെ കഴികയില്ല. സൌന്ദൎയ്യദൎശനം കൂടാതെ
യുള്ള അനുരാഗത്തിന്ന യാതൊരുറപ്പും ഇല്ല. കണ്ടതി
ൽ പിന്നെ വേണ്ട പോലെ നിശ്ചയിക്കാം" എന്നിങ്ങി
നെ വിചാരിച്ച അല്പം ലജ്ജാഭാവത്തോടെ കുഞ്ഞൂശ്ശങ്ക
രമേനോൻ പറഞ്ഞു. "ഒരു സമയം അങ്ങിനെ തന്നെ
ചെയ്യാം. ഏതെങ്കിലും ആ കാൎയ്യത്തെപറ്റി ആലോചി
പ്പാൻ എനിയും അവസരമുണ്ടല്ലൊ. തടസ്ഥങ്ങൾ ഒ
ന്നും നേരിടാത്തപക്ഷം ഞാനും ഒന്നിച്ച വരാം. എ
ന്നാൽ നോം എനി കുളിച്ച ഊണകഴിപ്പാൻ നോക്ക.
നേരം ഒമ്പത മണിയായി. എനിക്ക ഇന്ന അല്പം നേ
ൎത്തെ പോകേണ്ടുന്ന ഒരു കാൎയ്യം കൂടിയുണ്ടു."

അപ്രകാരം ആവാമെന്ന നിശ്ചയിച്ചു രണ്ടു പേരും
സംസാരം നിൎത്തി എഴുനീറ്റു ഉടുപ്പമാറ്റി നിത്യത കുളി
ക്കും പ്രകാരം തന്നെ ഒന്നിച്ചു കുളിയും ഊണും കഴിച്ച അ
ച്യുതമേനോൻ തന്റെ ഒരു സ്നേഹിതനെ കാണ്മാൻ വേ
ണ്ടി മൈലാപ്പൂരിലേക്കും കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ ഹൈ
കോട്ടിലേക്കും ഒരുമിച്ച വണ്ടികയറി പോകയും ചെയ്തു. [ 167 ] ഒമ്പതാം അദ്ധ്യായം.

"പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ പരിഭ്രമം"

ആറാം അദ്ധ്യായത്തിന്റെ ഒടുവിൽ പ്രസ്താവിച്ചിട്ടു
ള്ള പ്രകാരം ഹേഡ്‌കൻസ്റ്റേബൾ കോലായിൽ ഇരുന്ന
സുഖമായി ഒരുവട്ടം മുറുക്കു കഴിച്ച കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ
അളവില്ലാത്തരൂപസൌന്ദൎയ്യവും നിശ്ചഞ്ചലമായ മനോ
ഗാംഭീൎയ്യവും വിചാരിച്ചു വിചാരിച്ചു ആനന്ദ സമുദ്രത്തി
ൽ തലകീഴായി വീണു മുങ്ങി കരകാണാതെ വലഞ്ഞു വി
വശനായിരിക്കുന്നമദ്ധ്യെ അവൾ രണ്ടാമതും അകത്ത
നിന്ന പുറത്തേക്ക കടന്നുവന്നു. ലാവണ്യാതിശയത്തി
ന്റെ അധിഷ്ഠാനദേവതയായ ഇവളുടെ മുഖപ്രകാശ
ത്തിനും ഭാവത്തിന്നും മുമ്പേത്തേത്തിലും അധികമായ ഒരു
മാധുൎയ്യം ഇപ്പൊൾ നിശ്ചയമായി കൂടിട്ടുണ്ട— അവൾ
കടന്ന വരുന്ന സമയം ശൃംഗാരരസം പരിവാരങ്ങളോടു
കൂടി മുഖരംഗത്തിൽ നിന്ന കൂത്താടുകയും അതുകണ്ടിട്ട മ
ന്ദാക്ഷം പോയി പതുക്കെ അവളുടെ കണ്ണിൽ ഒളിക്കുക
യും ചെയ്തിട്ടുള്ളപ്രകാരം പങ്ങശ്ശമേനോന തോന്നിത്തുട
ങ്ങി— വാസ്തവം പറയുന്നതായാൽ ഇതൊന്നുമല്ല ഉണ്ടാ
യിരുന്നത. വലത്തെ കയ്യിൽ ഒരുകിണ്ടി വെള്ളവും ഇട
ത്തേതിൽ ഒരു സ്പടികപാത്രം നിറച്ച ചായയും കണ്ണുക
ളിൽ പ്രേമരസവും മുഖത്ത മന്ദാക്ഷംകൊണ്ട അതിമനോ
ഹരമായ മന്ദഹാസവും ആയിട്ടാണ ഇപ്പോൾ പുറത്തേ
ക്ക വന്നിട്ടുള്ളത— കോലായിൽ കടന്ന ഉടനെ കിണ്ടി
യും വെള്ളവും പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ അരികത്ത പടിയി [ 168 ] ന്മേൽ കൊണ്ടന്നുവെച്ചിട്ട അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുഖത്തനോ
ക്കി ചിരിച്ചുംകൊണ്ട പതുക്കെ പറഞ്ഞു. "ഒരുമയമുണ്ടെ
ങ്കിൽ ഉലക്കമെലുംകിടക്കാം" എന്നൊരുപഴഞ്ചൊല്ലുണ്ടെ
ല്ലൊ— ഞാൻ തെല്ലുചായ തയ്യാറാക്കി കൊണ്ടന്നിട്ടുണ്ട—
വിരോധമില്ലെങ്കിൽ ഇത വാങ്ങികഴിക്കാം. എന്നിട്ട വ
ന്ന കാൎയ്യത്തെപ്പറ്റി വേണ്ടപോലെ പ്രവൃത്തിക്കുന്ന
താണ നല്ലത— എനിക്ക ചിലസംഗതികൾ ഇവിടെ സ
വധാനത്തിൽ കേൾപ്പിപ്പാനും ഉണ്ടായിരുന്നു—അരനാ
ഴികനേരം സംസാരിപ്പാൻ എനിക്ക അനുവാദം തരുന്ന
തായാൽ പരമാൎത്ഥം മുഴുവനും ഇവിടേക്ക മനസ്സിലാവാ
നും എന്റെ മനൊവ്യസനത്തിന്നു തല്ക്കാലം അല്പം ശാ
ന്തിയുണ്ടാവാനും ഇടവരുന്നതായിരുന്നു. എനി എല്ലാം
ഇവിടുത്തെഹിതം പോലെ ചെയ്യാം എന്ന മാത്രമെ എനി
ക്ക പറവാനുള്ളു." കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ മേൽ പങ്ങശ്ശ
മേനോന ഇപ്പോൾ എത്രൊണ്ട ഭ്രമവും ആസക്തിയും
ഉണ്ടെന്ന പ്രസ്താവിക്കുന്നതിനെക്കാൾ ഇദ്ദേഹം കൊ
ച്ചമ്മാളുവിന്റെ വിനോദത്തിന്ന വേണ്ടികൊണ്ടന്നുവെ
ച്ചിട്ടുള്ള ഒരു യന്ത്രപ്പാവയാണെന്ന പറയുന്നതാണ വ
ളരെ എളുപ്പമായിട്ടുള്ളത. ഇവൾ കല്പിക്കും പ്രകാരം കേ
ട്ട നടപ്പാൻ നോറ്റുംകൊണ്ട കുത്തിരിക്കുന്ന ഈ മഹാനു
ഭാവൻ ഇവളുടെ അവസാനത്തെ വാചകം കേട്ടപ്പൊ
ൾതന്നെ കൃതനാവുക കഴിഞ്ഞു. ഈ ഭൂലോക മേനക
യുടെ കയികൊണ്ട കാളകൂടവിഷം തന്നെ കൊടുക്കുന്നതാ
യാലും യാതൊരുവൈമുഖ്യമൊ മടിയൊ കൂടാതെ വാങ്ങിക
ഴിപ്പാൻ ഒരുക്കമുള്ള ൟ മനുഷ്യന്ന ചായകുടിക്കുന്നതിൽ
എന്തൊരു വിരൊധമാണ ഉണ്ടാവാനിരിക്കുന്നത. പങ്ങ
ശ്ശമെനോൻ മനസ്സകൊണ്ട വിചാരിക്കയായി—"വന്ന
കാൎയ്യത്തെപ്പറ്റി എന്താണിനി അന്വേഷിപ്പാനുള്ളത, [ 169 ] കേസ്സമുഴുവനും ശുദ്ധമെ വ്യാജമാണെന്നും ചില വിരോ
ധികളുടെ ദുൎബ്ബോധനയിൽ ആ തെമ്മാടിപ്പട്ടര കൃത്രി
മമായി ചില പരുക്കകളുണ്ടാക്കി നല്ല തറവാട്ടുകാരിയും
ചെറുപ്പക്കാരിയുമായ ഒരു സ്ത്രീയെ അപമാനിപ്പാൻ വേ
ണ്ടി മനഃപൂൎവ്വം ഇങ്ങിനെ ഒരുകേസ്സ കെട്ടിയുണ്ടാക്കി ഒരു
ഹരജി കൊണ്ടുവന്നിട്ടുള്ളതാണെന്ന നാളത്തന്നെ വെടി
പ്പായി റിപ്പോട്ട് ചെയ്തുകളയാം. ആ കള്ളക്കുണ്ടുണ്ണിയെ
കുറെ ഒന്ന പഠിപ്പിക്കേണമെന്നു ചിവാരിച്ചിട്ടുണ്ടായി
രുന്നു. ഈ കാൎയ്യത്തിൽ അതിനും അശേഷം തരമില്ലാ
തെയാണ വന്നിട്ടുള്ളത. ഇരിക്കട്ടെ— അത പിന്നെ ഒരി
ക്കലാക്കാം. പന്നി പടലിൽ തന്നെയല്ലെ ? ഈ ശൃംഗാ
രലക്ഷ്മി— എന്റെ പ്രാണപ്രിയാ— ഈ മഹാസുന്ദരി
കുറ്റക്കാരിയാണെന്ന ജന്മനാ ഞാൻ റിപ്പോൎട്ടചെയ്യില്ല,
"എല്ലാം എനി ഹിതം‌പോലെ ചെയ്യാം." എന്ന പറഞ്ഞ
തിന്റെ താല്പൎയ്യം എവിടെ കിടക്കുന്നു ! ഹിതം പോലെ
ചെയ്താൽ മതി. മറ്റു യാതൊന്നും വേണ്ട. വല്ലതും
നാലൊ അഞ്ചൊ അങ്ങട്ട കൊടുത്തു കളയാം. അമ്പത
പൌണ്ട കയ്യിൽ നിരത്തിവെച്ചു കൊടുത്താൽ പോലും
ഈ ഒരു സമ്മതം ഇത്ര വേഗത്തിൽ കിട്ടുന്നതല്ല. എ
ന്റെ മഹാ ഭാഗ്യം. ഇന്നാൾപണിക്കര എന്റെ ജാ
തകം നോക്കിയപ്പോൾ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത യഥാൎത്ഥമായ ഫല
മാണ. ഞാൻ വിചാരിക്കുന്ന കാൎയ്യം സാധിക്കാതിരി
ക്കില്ല ഒത്ത ജാതകമാണ. ഇത എന്തൊരു സൌഭാഗ്യ
മാണ ! ആളുകൾ തമ്മിൽ തല്ലും പിടിയും കൂടുന്നത കുറ്റ
മല്ല. ഞാൻ ഈ സമീപമെങ്ങാനായിരുന്നു പാൎക്കുന്ന
ത എങ്കിൽ ഒരു ഈച്ചപോലും ഈത്തൊടിക്കകത്ത കട
ക്കുന്നതല്ലായിരുന്നു. ഇത കണ്ടാൽ ആൎക്കാണ ഇളകി
പ്പോകാത്തത? വിശ്വാമിത്രനും പരാശരനും മറ്റും‌പണ്ടു [ 170 ] ഭ്രമിച്ചുഎന്ന പറയുന്നത ആശ്ചൎയ്യമല്ലേ. ഇങ്ങിനത്തെ
സൌന്ദൎയ്യം കണ്ടാൽ സാക്ഷാൽജഗദീശ്വരനും കൂടി ഭ്രമി
ച്ചു പോകും. എന്റെ സുകൃതപരിപാകം തന്നെ. ഏതാ
യാലും കോന്തിമെനോനവർകൾക്ക ഗുണം വരട്ടേ. അ
ദ്ദേഹത്തിന്റെ കൃപകൊണ്ടാണ എനിക്ക ഇത്രോടം സാ
ദ്ധ്യമായത" എന്നിങ്ങനെ വിചാരിച്ച ചിരിച്ചുംകൊണ്ടു
പങ്ങശ്ശമേനോൻ കസവേഷ്ടിയെടുത്ത പടിയിന്മേൽ
വെച്ചു കിണ്ടിയിലെ വെള്ളം എടുത്തു മുഖം കഴികു തീൎത്ഥ
വും പ്രസാദവും വാങ്ങുവാൻ ഭാവിക്കുന്നതൊ എന്ന കാ
ണികൾ ശങ്കിക്കുമാറു അത്യാദരവോടെ കയി കാട്ടി. "അ
ല്പംകൂടി താമസിക്കണെ. ഞാൻ അകത്ത പോയി മറ്റൊ
രു പാത്രംകൂടി എടുത്തുകൊണ്ട വന്നോട്ടെ. എന്നു പറ
ഞ്ഞു ചായയും പിടിയിന്മേൽ വെച്ചു വേഗത്തിൽ തന്റെ
അറയിൽ പോയി ഒരു പാനപാത്രം എടുത്തുകൊണ്ടുവന്നു.
അതൊ മദിരാശിയിൽനിന്ന അതിമനോഹരമായി പ
ണി ചെയ്യിച്ച വരുത്തിട്ടുള്ള ഒരു വെള്ളിപ്പാത്രമായിരുന്നു.
ഏകദേശം നൂറ്റമ്പതുറുപ്പിക വിലക്ക പോരും. പങ്ങ
ശ്ശമേനോന്റെ മുഖാന്തരം അത കിണ്ടിയിലെ വെള്ളം
കൊണ്ട ഒന്നു രണ്ടു പ്രാവശ്യം നല്ലവണ്ണം കഴുകിത്തോ
ൎത്തിയതിൽ പിന്നെ ചായയിൽ മുക്കാലംശം എടുത്ത അ
തിൽ പകൎന്ന ഹേഡകൻസ്റ്റേബളുടെ കയ്യിൽ കൊടുത്തു
ബാക്കിയുള്ളത മുഴുവനും അവൾ കുടിക്കയും ചെയ്തു. പ
ങ്ങശ്ശമേനോനെ വശീകരിപ്പാൻ വേണ്ടി യാതൊരൌഷ
ധവും ചായയിൽ ചേൎത്തിട്ടില്ലെന്നു അദ്ദേഹത്തെ ബോ
ദ്ധ്യപ്പെടുത്തുവാൻ വേണ്ടി മാത്രമാണ ഇവൾ ഇങ്ങി
നെ ഒരു സൂത്രം പ്രയോഗിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നത. എന്നാ
ൽ അദ്ദേഹം ആളൊരു സമൎത്ഥനായിരുന്നതകൊണ്ടു ഇ
തിന്ന വേറെ ഒരു ഗൂഢാൎത്ഥമാണ മനസ്സിലാക്കിട്ടുണ്ടാ [ 171 ] യിരുന്നത. "അട്ടയുടെ കണ്ണുദുഷ്ടിലെചെല്ലു" എന്നൊരു
പഴഞ്ചൊല്ലുണ്ടെല്ലൊ.

കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ യുക്തിയുക്തമായ പ്രവൃത്തിയും
ഔദാൎയ്യവും വിചാരിച്ചു പങ്ങശ്ശമേനോൻ വൃഥാ അന്ധാ
ളിച്ചു അനേകമായിരം മനോരാജ്യങ്ങളുടെ അധീനത്തിൽ
തന്റെ മനസ്സിനെ ഏല്പിച്ചുവെച്ചും കൊണ്ട അവൾ ത
ന്റെ കയ്യിൽ വെച്ചുകൊടുത്തിട്ടുള്ള ചായതാനും കഴിച്ചു
പരമസന്തുഷ്ടനായി അവളുടെ മുഖത്തനോക്കി ഒരു പച്ച
പ്പുഞ്ചിരിതൂകി ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു.

പ.മേ. ഞാൻ ഈ വയസ്സിൻ കീഴിൽ അനേകം സ്ത്രീ
കളെ കണ്ടിട്ടും അവരോട സംസാരിച്ചിട്ടും ഉണ്ട—
എല്ലാ ഗുണവും തികഞ്ഞിട്ട ഇങ്ങിനെ ഒരു യുവതി
യെ ഞാൻ ഇതവരെ കണ്ടിട്ടില്ല. നിങ്ങൾ ഇ
പ്പോൾ ചെയ്തിട്ടുള്ളെയും ചെയ്വാൻ പോകുന്നെയും
ഉപചാരങ്ങൾക്ക ഞാൻ ആജീവനാന്തം നന്ദിയു
ള്ളവനായിരിക്കും.

കൊച്ചമ്മാളു— അത ശരിയാണ— എല്ലാ ദുൎഗ്ഗുണവും തിക
ഞ്ഞിട്ട ഇങ്ങിനെ ഒരുത്തിയെ കണ്ടിട്ടില്ല എന്നായി
രുന്നു പറയേണ്ടത. കാണ്മാനും പ്രയാസംതന്നെ
യാണ.

പ—മെ— കഷ്ടം! ദുൎഗ്ഗുണം തികഞ്ഞിട്ടൊ ! ശിവ ശിവ !
കണ്ണുമുഖത്തുള്ള യാതൊരുമനുഷ്യനും അത ഒരിക്കലും
പറയുന്നതല്ല. സ്ത്രീകളുടെ ഗുണദോഷത്തെപ്പറ്റി
തെല്ലൊരു പരിചയം എനിക്കും ഉണ്ടെ? കേവലം
വങ്കന്മാരുടെ പട്ടികയിൽ എന്നേയും ചേൎക്കരുതെ.

കൊച്ചമ്മാളു— ഈ ദിക്കിൽ എന്നപ്പോലെയുള്ള മറ്റു
യാതൊരു പെണ്ണും ഇല്ലെന്ന നിങ്ങൾക്ക മാത്രമല്ല
ഈ നാട്ടിലുള്ള എല്ലാവൎക്കും നല്ല നിശ്ചയമുണ്ട. അ [ 172 ] തകൊണ്ടല്ലെ. നിങ്ങൾ ഇവിടെ വന്ന ഇങ്ങിനെ
ബുദ്ധിമുട്ടുവാൻ സംഗതിവന്നത? എന്റെ ഗുണം
നിമിത്തമല്ലെ ഈ കൊലായി ഇങ്ങിനെ പൊടി
പൊടിയായ്ത? എനിയും എന്തെല്ലാമാണെ നിങ്ങൾ
ചെയ്വാൻ വിചാരിച്ചിട്ടുള്ളത എന്ന ആര കണ്ടു?

പങ്ങശ്ശമേനോന ഇവളുടെ ഇപ്പഴത്തെ വാക്ക വലി
യ വ്യസനകരമായിട്ടാണ തോന്നിയ്ത. തന്റെ മുഠാള
ത്വത്തെപ്പറ്റി വല്ലാതെ വിചാരിച്ചു പിന്നെയും ധൈൎയ്യ
ത്തോടെ പറഞ്ഞു.

പ—മെ— ഛി! ഛി! അതൊന്നും സാരമില്ല— കേവലം
നിസ്സാ‍രം— സൌന്ദൎയ്യവും മൎയ്യാദയും ഒന്നിച്ചു കാ
ണുമ്പോൾ ഇങ്ങിനെയുള്ള സ്ത്രീകളൊട പലൎക്കും
അസൂയയും നീരസവും ഉണ്ടാകുന്നത സാധാരണ
മാണ. ചില പോക്കിരികൾ— ധിക്കാരികൾ— ശു
ദ്ധമെ പെറുക്കികൾ— ധൂൎത്തന്മാർ. ഇവറ്റയുടെ
മനോരഥം സാധിക്കാത്ത വെറുപ്പകൊണ്ട വല്ല
തോന്ന്യാസവും കാട്ടുന്നത ആര കണക്കവെക്കും.
ഇതകൊണ്ടൊന്നും നിങ്ങൾ ഒരു തൃണത്തോളം കൂട്ടാ
ക്കെണ്ട. നിങ്ങളുടെ മാനം ഞാൻ രക്ഷിച്ചുതരും.
നിങ്ങൾ എന്തു പറയുന്നുവൊ അത പ്രകാരം ഞാൻ
ചെയ്യാതിരിക്കില്ല. കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിതന്നാണ
പഴനിവേലായുധനാണ ഞാൻ ചെയ്യാതിരിക്കില്ല.
ഞാൻ സാധാരണ ചില ദിക്കുകളിൽ ചെന്നാൽ
പ്രവൃത്തിച്ചു വരുന്നത പോലെ ചില കോപ്പിരാട്ടം
കാട്ടിപ്പോയതിന്മേൽ നിങ്ങൾ മുഷിയരുതെ— അ
ബദ്ധം എല്ലാവൎക്കും വരുന്നതല്ലെ വിശേഷിച്ച ഞാ
ൻ ഒരു മുൻകോപിയാണ. ചില സ്ഥലത്ത അത
കൂടാതെയും കഴികയില്ല. ഞാനിവിടെ വന്നസമയം [ 173 ] നിങ്ങൾ പുറത്തുണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിൽ ഇതിനൊ
ന്നും അശേഷം ഇടവരുന്നതല്ലയായിരുന്നു.

കൊച്ചമ്മാളു— നിങ്ങൾ അധികാരം വിട്ട യാതൊന്നും പ്ര
വൃത്തിച്ചിട്ടില്ലെല്ലൊ? ഞാൻ എന്തിനാണ പിന്നെ
മുഷിയുന്നത? എനിക്ക ഒരു ലേശംമുഷിച്ചിലില്ല.

പ—മെ— എന്നാൽ ഞാൻ കൃതാൎത്ഥനായി— നിങ്ങൾക്ക
എന്താണ എന്നോട പറവാനുള്ളത? ഞാൻ അത
കേൾപ്പാനും അതപ്രകാരം ചെയ്വാനും ഒരുക്കമാ
ണെല്ലൊ.

കൊച്ചമ്മാളു— എനിക്ക മറ്റൊന്നുമല്ല പറവാൻ— അ
ന്വേഷിപ്പാൻവേണ്ടി നിങ്ങൾ വന്നിട്ടുള്ള കാൎയ്യ
ത്തെപ്പറ്റി മാത്രമാണ.

പ—മേ— കഷ്ടം! ഇതാണെനിക്ക നിങ്ങളോടുള്ള സുഖ
ക്കേട— എനിയും സംശയം തീൎന്നിട്ടില്ലെ? എന്താ
ണ— ഹെ— എന്നെ വിശ്വാസമില്ലാത്തത? നിങ്ങ
ളുടെ മാനം ഞാൻ രക്ഷിച്ചുതരും എന്ന മുമ്പെത
ന്നെ ശപഥംചെയ്തു തന്നിട്ടില്ലെ?

കൊച്ചമ്മാളു— നിങ്ങൾ അങ്ങിനെ ഉറപ്പിച്ചിരിക്കുന്നവെ
ങ്കിൽ ഇന്ന ഇവിടെനിന്ന പോകരുത. ഊണ
ഇവിടെ തെയ്യാറാക്കുന്നുണ്ട.

പ—മേ— ആശ്ചൎയ്യം— ഇന്ന ഇവിടെ താമസിപ്പാൻ നി
ങ്ങൾ എന്നെ അനുവദിക്കേണമെന്ന ഞാൻ അ
ങ്ങട്ടഅപേക്ഷിക്കേണമെന്ന ഭാവിച്ചും കൊണ്ടിരി
ക്കയാണ— ഊണില്ലെങ്കിലും വേണ്ടില്ല നാല ദിവ
സം ഒരുപോലെ പാൎപ്പാൻ ഞാൻ ഒരുക്കമാണ—
നിങ്ങളുടെ ഈ ഒരു സമ്മതംതന്നെയാണ എനിക്ക
ഊണ.

കൊച്ചമ്മാളു— ഇപ്പോൾ എന്റെ വ്യസനം പകുതി തീ
ൎന്നു— ഞാൻ നിശ്ചയിച്ചപ്രകാരംതന്നെകാൎയ്യംകലാ [ 174 ] ശിക്കുമെന്നു തോന്നുന്നു. എനി പറവാനുള്ളത മു
ഴുവനും ഊണ കഴിഞ്ഞതിൽപിന്നെ പറഞ്ഞോളാം.

പ—മേ— എന്നാൽ ഞാൻ ആ കൻസ്റ്റേബളെ ഇങ്ങട്ട
വിളിക്കട്ടെ— ആ കള്ളക്കുണ്ടുണ്ണിമേനോനും പോ
യ്ക്കോട്ടെ— രാവിലെതന്നെ വെടിപ്പായി റിപ്പോട്ട
ചെയ്തുകളയാം. അയ്യാപ്പാട്ടൎക്ക തല്ലുകൊണ്ട വേദന
യുണ്ടെങ്കിൽ രണ്ട നാല ദിവസം നല്ലവണ്ണം എണ്ണ
പുരട്ടി ഉഴിഞ്ഞു കുളിച്ചു കളയട്ടെ.

കൊച്ചമ്മാളു— ഓ— ഹൊ— കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ ഇവിടെ
യുണ്ടൊ? നന്നായി— അയാളെ അയക്കാൻ വര
ട്ടെ— ഇങ്ങട്ട വിളിച്ചാൽവേണ്ടില്ല— എനിക്ക അ
യാളെക്കൊണ്ട തെല്ല ആവശ്യമുണ്ടായിരുന്നു— അ
യാളെ വിളിച്ചകൊണ്ടരാൻ ഒരാളെ അയക്കാനാണ
ഞാൻ വിചാരിച്ചിരുന്നത.

പ—മേ— നിങ്ങൾ അനാവശ്യമായി യാതോരു വട്ടവും
കൂട്ടേണ്ട. എനിക്ക ഊണതന്നെ വേണമെന്നില്ല—
അത നിങ്ങൾ സമ്മതിക്കില്ലെങ്കിൽ ഒരു കാളനും ഇ
ത്തിരിസ്സംഭാരവും രണ്ട് കപ്പൽ മുളകുമാത്രം മതി—
വെറുതെ പണം എറിഞ്ഞുകളയണ്ട— ഭക്ഷണകാൎയ്യ
ത്തിൽ എനിക്ക യാതോരു പ്രതിപത്തിയും ഇല്ല. വൃ
ഥാ ഓരോന്ന തെയ്യാറാക്കി നേരം കളയരുത. വേഗ
ത്തിൽ ഉറങ്ങാനാണ ശട്ടംകെട്ടേണ്ടത.

കൊച്ചമ്മാളുവിന്ന ഇതെല്ലാം കേട്ടപ്പോൾ വല്ലാതെ
ചിരിവന്നു. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ പുറപ്പാടും തിരനോക്കും
ഇപ്പോഴത്തെ പതിഞ്ഞാട്ടവും മറ്റും വിചാരിച്ചു ഇവൾ
വല്ലാതെ ആശ്ചൎയ്യപ്പെട്ടു. എങ്കിലും അതൊന്നും ലേശം
പുറത്ത കാട്ടാതെ മന്ദസ്മിതം തൂകിക്കൊണ്ട പിന്നെയും പ
റഞ്ഞു. [ 175 ] കൊച്ചമ്മാളു— ഉറക്കിന്റെ കാൎയ്യത്തിൽ തരക്കേടില്ലാതാ
ക്കിയാൽ പോരെ? എട്ട മണിക്കതന്നെ ഉറക്കത്തി
ന്ന വേണ്ടത്തക്ക ചട്ടംചെയ്ത കളയാം. അതുകൊ
ണ്ട സുഖക്കേടവേണ്ട— എല്ലാം ക്ഷണത്തിൽ നിവൃ
ത്തിക്കാം. കുളിക്കണ്ടെ? വഴി നടന്നതിനാൽ വിയ
ൎത്തിട്ടുണ്ടായിരിക്കാം.

പ—മേ— കുളിക്കാതെ ഏതായാലും പാടില്ല— അല്ലാഞ്ഞാൽ
ഉറക്കിന്ന ലേശം സുഖമുണ്ടാകയില്ല. കുളിക്കുന്ന
ത ഏത സംഗതികൊണ്ടും നല്ലതാണല്ലൊ— ചിറ
യിലെ വെള്ളവും നന്ന—പിന്നെ എന്തിനാണ മടി
ക്കുന്നത?

കൊച്ചമ്മാളു—എന്നാൽ ഒരുമിച്ചു വന്നാളെ ഇങ്ങട്ട വിളി
ക്കരുതെ? കുണ്ടുണ്ണിമേനോനും ഇരിക്കട്ടെ— അയാ
ളോട ഇത്തിരി ഒന്ന നല്ലോണം പറഞ്ഞേക്കണം.

പ—മേ— എരേമ്മൻ നായരെ ! ഇങ്ങട്ട വരൂ. കുണ്ടുണ്ണി
മേനോനും വരട്ടെ— നേരം സന്ധ്യയായിത്തുടങ്ങി.

എരേമ്മൻ നായരും കുണ്ടുണ്ണിമേനോനും ഈ അവസ
രത്തിൽ ഉളുക്കിനജപിച്ചു കയ്യിൽപിടിച്ചുംകൊണ്ട ഇരിക്ക
യില്ലയായിരുന്നു. ഇടവഴിയിൽ ഇറങ്ങിയ മുതല്ക്ക കാ
ൎയ്യത്തിന്റെ പരമാൎത്ഥം അറിവാൻവേണ്ടി എരേമ്മൻ
നായര പല സൂത്രങ്ങളും പല വിദ്യകളും എടുത്ത പ്രയോ
ഗിച്ചുനോക്കി. എന്നാൽ അതൊന്നും കുണ്ടുണ്ണിമേനോ
ന്റെ അടുക്കെ ഒരു അണുവോളം ഫലിച്ചില്ല. അയാൾ
രാജ്യംമുടിയ്ക്കുന്ന കള്ളനാണത്രെ. ഒന്നൊ രണ്ടൊ പ്രാ
വശ്യം ജേൽശിക്ഷയുംകൂടി അനുഭവിച്ചുട്ടുണ്ട. ആൾ
ബഹു പോക്കിരിയും നിൎദ്ദയനും ദേവേന്ദ്രനെപ്പോലും ബ
ഹുമാനമില്ലാത്തവനും ആണ. പങ്ങശ്ശമേനോനല്ല പറ
ങ്ങോടശ്ശമേനോൻ താൻതന്നെ ചൊദിച്ചാലും ഇയ്യാൾ [ 176 ] നേരപറയുമെന്ന ആരും വിചാരിക്കേണ്ട. ഈ വികൃ
തിയെ ഈ നാട്ടുകാൎക്കു മുഴുവനും ബഹു ഭയമുണ്ട. എന്തു
ചെയ്യുന്നതിന്നും ഒരു ലേശം ധൈൎയ്യക്ഷയമൊ ലജ്ജയൊ
ഇല്ലാത്ത ഒരു രാക്ഷസനാണ. കൊച്ചമ്മാളുവിനെ ഇത്ര
വഷളാക്കിത്തീൎത്തത ഈ ദുഷ്ടജന്തുവാണ. ഈയാൾ
പറയുന്നതിനെ നിരസിച്ചു നടപ്പാൻ ഇവൾക്ക അശേ
ഷം ധൈൎയ്യമില്ല. ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരി ഇവനെ തന്റെ
പാട്ടിൽവെച്ചുകൊണ്ട നടക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. കുണ്ടു
ണ്ണിമേനോന്റെ സമ്മതം മുൻകൂട്ടി വാങ്ങിയല്ലാതെ അ
സ്തമിച്ചാൽപിന്നെ കടവത്തെ തൊടിക്കകത്ത കടപ്പാൻ
യാതൊരാൾക്കും ഉറക്കയില്ല. ഇങ്ങിനെയെല്ലാം ഇരി
ക്കുന്ന ഇയ്യാളെ എരേമ്മൻനായര ഒടുവിൽ ഒന്ന ചെണ്ട
കൊട്ടിച്ചു. സാമദാനങ്ങൾകൊണ്ട ഒരു പ്രയോജനവും
ഇല്ലെന്ന കണ്ടാറെ എരേമ്മൻനായര പിന്നെയും ഒരു
വിദ്യയെടുത്തു. അതു പറ്റുമെങ്കിൽ പറ്റട്ടെ— അല്ലെ
ങ്കിൽ പോട്ടെ എന്നുമാത്രം വിചാരിച്ചു പ്രയോഗിച്ചതാ
ണ. എരേമ്മൻനായർ ചോദിക്കയായി. "അല്ലെ— കുണ്ടു
ണ്ണിമേനോനെ— നിങ്ങളെ എത്രവട്ടം ശിക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ട?
ഏതെല്ലാം കാൎയ്യത്തിലാണ നിങ്ങൾ ജേലിൽ കിടന്നിട്ടു
ണ്ടായിരുന്നത? അതും ഇല്ലെന്ന പറഞ്ഞോളിൻ— സ
ൎക്കാർരേഖയിൽപെട്ട കാൎയ്യം മറച്ചുവെപ്പാൻ ഭാവമുണ്ടെ
ങ്കിൽ അതുതന്നെ ഒരുകുറ്റമായിരിക്കും. ഹേഡകൻസ്റ്റേ
ബിൾക്ക നിങ്ങളെ നല്ലവണ്ണം അറിയാം. വല്ലതുംതെല്ലൊ
ന്നു ചിലവുചെയ്തു നിങ്ങൾ നിങ്ങടെ പാട്ടിൽ പൊയ്ക്കോ
ളിൻ. വേണ്ടാത്ത വെട്ടിക്കൂട്ടത്തിൽപ്പെട്ട നട്ടംതിരിയണ്ട.
കുപ്പകിളക്കുംതോറും ഓട്ടിന്റെ കണ്ടം കാണാതിരിക്കില്ല.
ഉറുപ്പികപോയാൽ പിന്നെയും പ്രയത്നംചെയ്ത സമ്പാ
ദിക്കാം. മാനം കെട്ടപോയാൽ നാം പിന്നെ ഇരുന്നിട്ട [ 177 ] എന്താണ? പത്തുറുപ്പിക ചിലവചെയ്യുമെങ്കിൽ ഞാൻ
എല്ലാം നേരെയാക്കിത്തരാം. നിങ്ങൾക്ക നല്ല പുതിയ
മനസ്സുണ്ടെങ്കിൽ മാത്രം ചിലവചെയ്താൽമതി. ഈ കാ
ൎയ്യത്തിൽ നിങ്ങൾ ഇത്തിരി ബുദ്ധിമുട്ടാനാണ ഇടയുള്ളത.
മൂപ്പര നിങ്ങളെ ചാൎജ്ജിവെക്കാനാണ ഭാവം— ചാൎജ്ജ
വെക്കുന്ന പക്ഷം വെടിമരുന്നിന തീ കൊടുത്ത പോലെ
ശിക്ഷ കുടുങ്ങിയത തന്നെ— കഴിയുമെങ്കിൽ ഒഴിഞ്ഞു പോ
വാൻ നോക്കിക്കോളിൻ" എരെമ്മൻനായര പറഞ്ഞത
കേട്ടപ്പോൾ കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ മനസ്സുകൊണ്ട വിചാ
രിച്ചുതുടങ്ങി—"കൊച്ചമ്മാളു ഒരു സമയം നേരെല്ലാം ആ
ക്കുരിപ്പിനോട പറയാനും മതി—ആ കണ്ടമാല വലിയ ശു
ണ്ഠികാരനാണ—എന്നെപ്പിടിച്ച വട്ടത്തിലാക്കാൻ മടി
ക്കില്ല വല്ലതും നാലഞ്ചുറുപ്പിക ഈ കഴുവിന കൊടുത്തക
ളയാം. ഒരുവിധത്തിൽ തെറ്റിപ്പോകുന്നതതന്നെയാണ
നല്ലത. ഇവനച്ചുട്ടുപോട്ടെ—അഞ്ചുറുപ്പിക ഇവന്റെ
പിണ്ഡച്ചിലവിലേക്കവേണ്ടി കൊടുത്തുകളയാം" എന്നി
ങ്ങനെ വിചാരിച്ചു വേഗം തന്റെ കോന്തലകഴിച്ചു
നേൎത്തെ അയ്യാപ്പട്ടര കൊടുത്തിട്ടുണ്ടായിരുന്ന നാലുറുപ്പി
കയും വിരലിന്മേലുണ്ടായിരുന്ന തമ്പാക്കമോതിരവും കൂടി
എരേമ്മൻനായരുടെ കയ്യിൽ വെച്ചുകൊടുത്തിട്ട പറഞ്ഞു—
"ഇത്രമാത്രമെ തൽക്കാലം ഞാൻ വിചാരിച്ച നിവൃ
ത്തിയുള്ളൂ—പോരത്തത ഒക്കെയും ഞാൻ പിന്നെയൊരി
ക്കൽ തരാതെയിരിക്കില്ല. ഇത നിങ്ങൾ സ്വന്തം എടു
ത്തോളിൻ—ഹേഡകൻസ്റ്റെബളോട ഒന്നും പറയണ്ട—
ഞാൻ എന്റെപാട്ടിൽ പോയ്ക്കോട്ടെ— എന്നെ എന്തിനാ
ണ വെറുതെ ഉപദ്രവിക്കുന്നത? നിങ്ങളാണ ഞാൻ ഈ
കാൎയ്യം ഒറക്കത്തകൂടി അറിയില്ല— നിങ്ങൾക്ക താല്പൎയ്യമു
ണ്ടെങ്കിൽ ഞാൻ ഒരുകാൎയ്യം കൂടി ചെയ്തതരാം— അത വേ [ 178 ] റെവിധത്തിൽ നിങ്ങൾക്ക ഈജന്മം സാധിക്കയില്ല— നി
ങ്ങൾ ഒരുകാൽപയിസ്സ ചിലവചെയ്യണ്ട" എന്നുപറ
ഞ്ഞ എന്തൊചിലത ചെവിട്ടിൽ മന്ത്രിച്ചു—എരേമൻനായ
ൎക്ക ആകപ്പാടെ ബഹുസന്തോഷമായി—കുണ്ടുണ്ണിമേനോ
ന്റെ മന്ത്രം നല്ലകണക്കിൽപറ്റി— എരേമൻനായരുടെ
ഇതുവരെയുള്ള എല്ലാമാതിരിയും ഒന്നമാറി അദ്ദേഹം കുണ്ടു
ണ്ണിമേനോന്റെ കയിപിടിച്ച ചിരിച്ചുംകൊണ്ട മോതി
രം അയാളുടെ വിരലിന്മേൽതന്നെയിട്ട ഇപ്രകാരം പറ
ഞ്ഞു. "ഇരിക്കട്ടെ നിങ്ങൾ ഭ്രമിക്കാതിരിക്കിൻ ഹേഡ്
കൻസ്റ്റേബൾക്ക ഈ കാൎയ്യത്തിൽ നിങ്ങളുടെ ഒരു പുല്ലു
പോലും മുറിക്കാൻ കഴികയില്ല—നിങ്ങളോട എന്തുതന്നെ
ചോദിച്ചാലും എത്രതന്നെ കണ്ണുരുട്ടിയാലും നിങ്ങൾ ഒരു
തൃണത്തോളം കൂട്ടാക്കണ്ട—അന്വേഷിച്ച വിവരത്തിന്ന
റിപ്പോട്ടചെയ്കയല്ലാതെ മൂപ്പൎക്ക ഈ കാൎയ്യത്തിൽ മറ്റുയാ
തൊരധികാരവുമില്ല— കുറ്റം വിസ്തരിക്കേണ്ടതും തീൎച്ച
ചെയ്യേണ്ടതും മജിസ്റ്റ്രേട്ട എജമാനന്റെ പ്രവൃത്തിയാ
ണ— ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ തൊള്ളപ്പിട്ടിനൊന്നും നിങ്ങൾ
കുഴങ്ങണ്ട— ഹേഡ്‌കൻസ്റ്റേബിളുടെ റിപ്പോട്ടിന്ന ആരാ
ണവിലവെച്ചിട്ടുള്ളത? അതിലുംവിശേഷിച്ച ഇദ്ദേഹം ര
ണ്ടകയികൊണ്ടും വാങ്ങുന്ന ഒരാളാണെന്ന മജിസ്റ്റ്രേട്ടെജ
മാനനതന്നെ നല്ല വിശ്വാസമുണ്ടത്രെ— എന്തുതന്നെ കി
ട്ടിയാലും ൟ ഹേഡ്കൻസ്റ്റേബൾ ഒരു കാശപോലും ഞ
ങ്ങൾക്കാൎക്കും തരുന്നചട്ടമില്ല—"അടികൊള്ളാൻ ചെണ്ട
യും പണംകെട്ടാൻ മാരാരും" എന്നമാതിരി അങ്ങട്ടും ഇ
ങ്ങട്ടും മണ്ടി ബുദ്ധിമുട്ടാൻ ഞങ്ങളും കിട്ടുന്നത മുഴുവനും ക
യ്ക്കലാക്കാൻ മൂപ്പരും ആണ. നിങ്ങളെ തകരാറാക്കാനാ
ണ പുറപ്പാടെങ്കിൽ ഞാൻ ഒരു കൌശലംപറഞ്ഞുതരാം—
എമ്പ്രാന്തിരിയോട എഴുപത്തഞ്ചുറുപ്പികകയിക്കൂലി വാങ്ങി [ 179 ] യിരിക്കുന്നു എന്ന നാലഞ്ചാളെ സ്വാധിനം‌പിടിച്ച നിങ്ങ
ങ്ങളും ഒരന്യായംകൊണ്ടചെല്ലിൻ കാണട്ടെ കളി— നിങ്ങ
ൾ മിണ്ടാതിരിക്കിൻ—മൂപ്പര തലകുത്തിമറിയുന്നത ഞാൻ
കാണിച്ചുതരാം— ഈ ചാടുന്നതൊന്നും നിങ്ങൾ കാൎയ്യമാ
ക്കെണ്ട. കൊച്ചമ്മാളു കണ്ടാൽ ഒട്ടുഭേദമല്ലൊ. അദ്ദേഹം ഇ
പ്പോൾ പട്ടിപോലെയാവും— കണ്ടില്ലെ മൂപ്പരുടെ ശൃംഗാ
രിപ്പുറപ്പാടും അന്വേഷിപ്പാൻ വന്ന സമയവും— ഇവി
ടെ കടന്നവീഴാൻ ഒരു ഹേതും കിട്ടാഞ്ഞിട്ട കിടന്നു പിടക്ക
യായിരുന്നു— എനിക്കുറെനാളത്തേക്ക ഇവിടുന്ന പോ
കുമെന്നുംമറ്റും വിചാരിക്കെണ്ട. അടുപ്പുചുഴറ്റിയിട്ട പൂ
ച്ചയെപ്പോലെ എനി ഇവിടുന്ന വിടില്ല— പത്തൊ പതി
നഞ്ചൊ ഉരുൾ വിശേഷമോതിരമുണ്ടായിരുന്നു— ആ വിര
ലിന്മെൽ കണ്ട രണ്ടുരുൾമാത്രമെ എനി ബാക്കിയുള്ളു— അ
ത ഇന്ന കൊച്ചമ്മാളുനും കൊടുക്കും. അവൾക്ക എല്ലാം
കൊണ്ടും നല്ലകാലംതന്നെ"

ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോളാണ പങ്ങശ്ശ
മേനോൻ വിളിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നത—എരേമൻനായര ഉ
റുപ്പിക ഒരുകണ്ടം കടല്ലാസ്സിൽ ചുരുട്ട് അടിക്കുപ്പായത്തി
ന്റെ കീശ്ശയിലിട്ടു കുണ്ടുണ്ണിമേനോനെ മുമ്പിൽ നടത്തി
ക്കൊണ്ട പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ അരികെചെന്നു ഓഛാനി
ച്ചുനിന്നും—അപ്പോൾ പങ്ങശ്ശമേനോൻ കുണ്ടുണ്ണിമേനോ
നെ അരികത്തവിളിച്ചു. അല്പം സന്തോഷഭാവത്തോടെ
ചിരിച്ചുംകൊണ്ട പറഞ്ഞു.

പ—മെ—കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ യാതൊന്നും പരിഭ്രമിക്കണ്ട.
കാൎയ്യം എന്തെങ്കിലും ആട്ടെ അതെല്ലാം നമുക്ക വെ
ടിപ്പാക്കാം— ഞാൻ ഇന്ന പോണില്ലെന്നാണ വി
ചാരിക്കുന്നത. നേരം അസമയമായി— കൊച്ചമ്മാ
ളുഅമ്മ ഉണ്ണാനും ക്ഷണിച്ചിട്ടുണ്ട. അതകൊണ്ട [ 180 ] ഇന്ന ഇവിടെതന്നെ പാൎത്തുകളയാം—എന്താണ കു
ണ്ടുണ്ണിമേനോൻ ഒന്നും മിണ്ടാത്തത? ഞാൻ ഇ
ന്ന പോണില്ലെന്ന വെച്ചതുകൊണ്ട കുണ്ടുണ്ണിമേ
നോന വല്ലവിരോധവും ഉണ്ടൊ?

കു—മെ— നാരായണ! നാരായണ! എന്താണ ഇങ്ങിനെ
കല്പിക്കുന്നത? എനിക്ക് വിരോധമൊ? എനിക്കുള്ള
സന്തോഷം പറഞ്ഞാലൊടുങ്ങില്ല— ഇന്ന പോവാ
നയക്കരുതെന്ന ഞാൻ ആദ്യംതന്നെ വിചാരിച്ച
കാൎയ്യമായിരുന്നു— അതിലേക്ക ഭാവിച്ചപ്പോൾ യജ
മാനൻ എന്തൊ ശങ്കിച്ച വെറുതെ കലശൽകൂടിയ്ത
കൊണ്ട ഞാൻ ഭയപ്പെട്ട പിന്നെ ഒന്നും മിണ്ടാതി
രുന്നതാണ.

പ—മെ— കഷ്ടം തന്നെ. ഞാൻ കുണ്ടുണ്ണിമേനോനോടും ഇ
വിടുത്ത അമ്മയോടും വെറുതെ ഇത്തിരി ശണ്ഠയി
ട്ടുപോയി. ആളെ അറിയാഞ്ഞാൽ അങ്ങിനെയെ
ല്ലാം വരുന്നതാണ. കുണ്ടുണ്ണിമേനോനെ അതു
കൊണ്ട എന്റെ നേരെ വല്ല സുഖക്കേടും ഉണ്ടോ?

കു—മെ— ശിവശിവ! എനിക്ക സുഖക്കേടൊ? ആരോട ?
ഇന്ന പോണില്ലെന്ന വെച്ചത് എനിക്ക് വലിയ സ
ന്തോഷമായി. എല്ലാ വിവരവും യജമാനനെ അറി
യിക്കാലൊ.

പ—മെ— എരെന്മൻനായരെ, നമുക്ക് ഒന്നിച്ച നാള രാവി
ലെ പോകാം വന്ന കൎയ്യം എല്ലാം ഇന്ന രാത്രികൊണ്ട
തന്നെ നമുക്ക വെടിപ്പാക്കിക്കളയാം. ദുൎഗ്ഘടം ഓ
രോന്ന തീൎന്നു പോയ്ക്കോട്ടെ.

എരെന്മർനായര ഇതെല്ലാം കെട്ടമനസ്സുകൊണ്ട വിചാ
രിച്ചു തുടങ്ങി. "കഷ്ടം! മൂപ്പര കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ വല
യിൽ കുടുങ്ങിപ്പോയി! മട്ടെല്ലാം എത്രവേഗം കൊണ്ട [ 181 ] മാറിപ്പോയി? ഞാനെന്തിനാന വെറുതെ താമസിക്കു
ന്നത? വന്ന കാൎയ്യം ഇന്നേത്തെ രാത്രികൊണ്ട വെടിപ്പാ
ക്കുന്നത തന്നെ. സംശയിക്കണ്ട. അതിനുള്ള പുറപ്പാ
ടല്ലെ കാണുന്നത? ഇത എന്തോരിളിഛവായനാണ? പ
ണം വാങ്ങുന്നതായിരുന്നെങ്കിൽ ഒരു നിമഷം കൊണ്ടു വ
ല്ലതും ഇരുനൂറുറുപ്പികയിൽ കുറയാതെ കിട്ടുമായിരുന്നു.
അതു മുമ്പിനാൽ വാങ്ങികീശയിൽ ഇട്ടിട്ടല്ലെ ഇതെല്ലാം
ആലോചിക്കേണ്ടത? മനുഷ്യന്മാൎക്ക ഉളുപ്പില്ലാഞ്ഞാൽ എ
ന്തോരു നിവൃത്തിയാണ? ആയ്ക്കോട്ടെ. എനിക്കെന്താണ
ചേതം? ഞാൻ ഏതായാലും വെറുതെ ആയിട്ടില്ല. നാലുറു
പ്പിക കിട്ടിട്ടുണ്ട. അത്രയെങ്കിലും ആയി. മൂപ്പര ഇന്ന
ആരെ എല്ലാമാണ തൊഴുതു കുമ്പിടാൻ പോകുന്നത എന്ന
എനിക്ക മനസ്സിലാകുന്നില്ല" എന്നിങ്ങിനെ വിചാരിച്ച
എരെമ്മൻ നായര പറഞ്ഞു.

എരെമ്മൻനായര— എനിക്ക് സ്റ്റേഷനിൽ ഇന്ന പാറാവു
ണ്ടെല്ലൊ. നാളെ രാവിലേക്ക ഞാൻ ഇവിടെ എത്തി
യാൽ പോരെ? പാറാവുമുടക്കം ചെയ്തകൊണ്ട വ
ല്ല ആക്ഷേപവും വന്നാൽ അത തരക്കേടല്ലെ?

പ—മെ— ആരാണ ആക്ഷേപിക്കാൻ പോണത? ആ
ക്ഷേപിക്കേണ്ടവൻ ഞാനല്ലെ? താനിന്ന പാറാ
വിന്ന പോകണ്ട. നമുക്ക ഒന്നിച്ച പോകാം. താ
നില്ലാഞ്ഞാൽ ഒന്നും തരമാവില്ല.

ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കുന്നമദ്ധ്യെ കൊച്ചമ്മാളു
കുണ്ടുണ്ണി മെനോനെ അകത്തേക്ക വിളിച്ച ചിലതെല്ലാം
സംസാരിപ്പാൻ തുടങ്ങി. "അത തന്നെയാണ വേണ്ട
ത ഞാൻ തന്നെ പോയ്ക്കളയാം. ക്ഷണത്തിൽ ഞാൻ
മടങ്ങി വരാം" ഇങ്ങിനെ കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ ഇടക്കിട
ക്കു പറഞ്ഞിട്ടുള്ള മറുവടിഎങ്ങിനയൊ പങ്ങശ്ശമേനോൻ [ 182 ] കേട്ടു. തന്നെ സല്ക്കരിപ്പാൻ വേണ്ടി വല്ലതിനും പറഞ്ഞ
യക്കയാണെന്ന വിചാരിച്ച ഈ വിഡ്ഢി ഇരുന്ന ദിക്കി
ൽ നിന്ന വിളിച്ചു പറഞ്ഞു തുടങ്ങി. "ഹേ കുണ്ടുണ്ണി
മേനോൻ. എനിക്ക യാതൊന്നും ആവശ്യമില്ല. വെ
റുതെ പണം ചെലവു ചെയ്യണ്ട. നിങ്ങൾ ഇങ്ങട്ടെ വ
രിൻ. ഞാൻ ഒന്നുപറഞ്ഞോട്ടെ— എനിക്ക ഒരുസാധ
നവും വേണ്ട നിങ്ങളാണ വേണ്ട" ഇങ്ങിനെ തിരക്കുകൂ
ട്ടിത്തുടങ്ങി. അങ്ങിനെയിരിക്കെ കുണ്ടുണ്ണിമേനോനും അ
യാളുടെ വഴിയെ കൊച്ചമ്മാളുവും കോലായിലേക്ക കടന്നു
വന്നു. ഹേഡ്കൻസ്റ്റേബൾ രണ്ടാമതും നൊടിഞ്ഞുതുട
ങ്ങി. "ഛി! ഛി! ഇതൊന്നും ആവശ്യമില്ല-നിങ്ങളെ ഉ
പദ്രവിക്കാനല്ല ഞാനിവിടെ വന്നിട്ടുള്ളത. എനിക്ക കൊ
ച്ചമ്മാളുഅമ്മേടെ കയികൊണ്ട ഒരുപിടിച്ചോറ കിട്ടിയാൽ
മാത്രം മതി–അത എനിക്ക അമൃതിനേക്കാൾ അതിരസമു
ള്ളതായിരിക്കും— ഹെ— കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ, താങ്കൾ വൃഥാ
അങ്ങുമിങ്ങും മണ്ടി നട്ടംതിരിച്ചിലുണ്ടാക്കെണ്ട" പങ്ങശ്ശ
മേനോൻ ൟപറഞ്ഞുതൊന്നും എരേമൻനായൎക്ക അശേ
ഷം രസമായില്ല. അയാൾ മനസ്സുകൊണ്ട ശകാരിച്ചുതുട
ങ്ങി. "തനിക്കവെണ്ടെങ്കിൽ വേണ്ടുന്ന ആളുകൾ ആ
യ്ക്കോളും. ഓ ഹൊ, വെണ്ടാത്തമനുഷ്യൻ എനിക്കറിയാം—
എന്തിനാണ വമ്പുപറയുന്നത. ഞാൻ അറിഞ്ഞവമ്പല്ലെ?
എനിക്ക് അതെങ്കിലും ഇത്തിരി കഴിക്കരുതെ? മറ്റുള്ള എ
ല്ലാസുഖവും ഇന്നതാനായ്കോളു" എരേമൻനായര ഇങ്ങി
നെ ഓരോന്ന വിചാരിച്ചു പങ്ങശ്ശമേനോനെ മനസ്സി
ൽ ശപിച്ചുംകൊണ്ട നില്ക്കുമ്പോൾ കുണ്ടുണ്ണിമേനോൻ
അയാളെവിളിച്ചു അകത്തേക്ക കൊണ്ടുപോയിട്ട സ്വകാ
ൎയ്യം പറഞ്ഞു.

കു—മെ— ഞാൻ നേൎത്തെതന്നത ഇങ്ങട്ടതന്നെ കാണട്ടെ—
ചിലതെല്ലാം മേടിച്ചുകൊണ്ടവരേണ്ടതുണ്ട. തല്ക്കാ [ 183 ] ലം ഇവിടെ മറ്റുപണം ഇല്ല. നാളെപോകമ്പോ
ൾ ഞാൻതന്നെ അത തിരികെത്തരാം— വേഗം തരി
ൻ— ഞാൻ പോയ്ക്കോട്ടെ.

എരേമൻനായർ—"യാതൊന്നുംവേണ്ട" എന്നല്ലെ മൂപ്പ
രു പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത? അതകേൾക്കാതെ നിങ്ങൾ പോ
യിട്ട വല്ലതും കൊണ്ടന്നുവെച്ചാൽ മൂപ്പരമുഷിയാ
തിരിക്കയില്ല—പിടിച്ചതിലെ മുറിക്കുന്ന ഒരു മനുഷ്യ
നാണ അദ്ദേഹം. വെറുതെ പണംചിലവിട്ട സുഖ
ക്കേട ഉണ്ടാക്കുന്നത എന്തിനാണ? അദ്ദേഹത്തിന്ന
ഇന്ന ഈവകക്കൊന്നും ആവശ്യമില്ല്യെ? നിങ്ങ
ൾ ഒരുദിക്കിലും പോകണ്ടെ?

കു—മെ— കൊച്ചമ്മാളുഅമ്മ അതകൂടാതെ കഴികയില്ലെന്നു
പറഞ്ഞ ബുദ്ധിമുട്ടിക്കുന്നു. വേകുന്നപുരയിന്നവാ
രുന്നത ലാഭം. ഇത്തിരിയെല്ലാം നമുക്കു ആവരു
തൊ? ഞാൻപോട്ടെ. പറഞ്ഞു താമസിപ്പാൻ തരമി
ല്ല. പണംകാണട്ടെ.

എ—ന— കൊച്ചമ്മാളുഅമ്മയുടെ ആവശ്യമാണെങ്കിൽ പ
ണം ആയമ്മ തരില്ലെ? നിങ്ങളുടെ പണം എന്തിനാ
ണ ചിലവചെയ്യുന്നത? നാളരാവിലെ തിരികെത്ത
രാനും വാങ്ങാനും എല്ലാം പ്രയാസമായിരിക്കും. അ
ത ഒരുസമയം മൂപ്പര അറിഞ്ഞെന്നും വന്നേക്കാം—
വെറെവല്ലവിധത്തിലും നിവൃത്തിച്ചോളിൻ.

കു—മെ— (അല്പം വേറുപ്പോടെ) കളിപോട്ടെ—എന്റെ ഉറു
പ്പിക തരിൻ— മടങ്ങിത്തന്നിട്ടില്ലെങ്കിൽ അത്ര കണ
ക്കവെച്ചാൽമതി—എന്റെ പണവും വാങ്ങിക്കൊണ്ട
മിണ്ടാതെ പോയ്ക്കളയാമെന്ന നിങ്ങൾക്ക തോന്നി
യെല്ലൊ? കുണ്ടുണ്ണിയെ നിങ്ങളാരും അറിയില്ല—ഞാ
നൊരുകാശും തരില്ല്യെ—പണം മടക്കിത്തന്നിട്ടില്ലെ [ 184 ] ങ്കിൽ നിങ്ങൾപറഞ്ഞ എല്ലാവിവരവും ഞാൻ ഇ
പ്പോൾ ഹേഡ്കൻസ്റ്റേബളോടചെന്നു പറയും— ത
രുന്നുണ്ടോ ഇല്ലയൊ?

എരേമൻനായർ പ്രയോഗിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്ന കൌശ
ലം മുളച്ചുവന്നപാടതന്നെ ഉണങ്ങിപ്പോയി—അയാൾക്ക
ആകപ്പാടെ പരിഭ്രമമായി. "ഇവൻ എന്നെ പറ്റിച്ചു—
കിട്ടിയത അങ്ങട്ടതന്നെ കൊടുക്കേണ്ടിവന്നെല്ലൊ? ഇത
മൂപ്പരുണ്ടാക്കിതീൎത്ത സ്വല്ലയല്ലെ? ഈ ശനിയെ അടു
ക്കെവിളിച്ചു താളംപറയേണ്ടുന്ന ആവശ്യം ഉണ്ടായിരു
ന്നൊ? അതല്ലെ ഇവൻ ഇപ്പോൾ ഇത്രമുമ്പോട്ട വെച്ച
ത? ഈ ഗുരുത്വംകെട്ടോനെ വിശ്വസിച്ച ചിലതെല്ലാം പ
റഞ്ഞുപോയല്ലൊ? ഞാനല്ലെ എല്ലാംകൊണ്ടും ഇപ്പോൾ
അറുവഷളനായത? ഇവനെ നായപറിച്ചുപോട്ടെ—ഇടി
വെട്ടിപ്പോട്ടെ—ഒടുക്കത്തിലെ കുരുപ്പ എന്നെതോല്പിച്ചുവ
ല്ലൊ? നിന്നെച്ചുട്ടുപോട്ടെ" എന്നിങ്ങിനെ ശപിച്ചുംകൊ
ണ്ട എരേമ്മൻനായര തന്റെ കുപ്പായക്കീശ്ശയിൽനിന്ന പ
ണംഎടുത്തു കുണ്ടുണ്ണിമേനോന കൊടുത്തു— കുണ്ടുണ്ണിമേ
നോൻ അതുവാങ്ങിച്ചിരിച്ചുംകൊണ്ടു രണ്ടാമതും കോലാ
യിൽ കടന്നുവന്നു. "വേഗം‌മടങ്ങിവരാം" എന്നുപറഞ്ഞു
മുറ്റത്തിറങ്ങിപ്പോയി. എരേമ്മൻനായര കുട്ടിചത്തകുരങ്ങി
നെപ്പോലെ വിഷണ്ഡനായിട്ട കോലായിലും വന്നനി
ന്നു—അപ്പോൾ കൊച്ചമ്മാളു പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ മുഖത്ത
നോക്കി പതുക്കെ പറഞ്ഞു.

കൊച്ചമ്മാളു— ഊണ എമ്പ്രാന്തിരിപാൎക്കുന്ന മഠത്തിലാക്കു
ന്നതിന്ന വിരോധമില്ലലൊ? അല്ലാത്തപക്ഷം ഞാ
ൻതന്നെ അടുക്കളയിലേക്ക് പോകേണ്ടിവരും— അ
മ്മക്ക പ്രായമായതകൊണ്ട രാത്രിസമയം വെക്കുന്ന
തിന്നുംമറ്റും പ്രയാസമാണ. കുളിയും ഊണുംകഴി [ 185 ] ഞ്ഞു എട്ടുമണിക്ക മുമ്പായി ഇങ്ങട്ട എത്തിക്കളയുന്ന
താണ നല്ലത— അത മനസ്സല്ലെങ്കിൽ ഇവിടത്ത
ന്നെ തെയ്യാറാക്കാം—എമ്പ്രാന്തിരിയുടെ അടുക്കേ ഞാ
ൻ നേൎത്തെതന്നെ ആളെഅയച്ചു ഊണതെയ്യാറാ
ക്കിച്ചിട്ടുണ്ട.

പ—മെ— ഞാൻ പത്തദിവസം ഒരുപോലെ പട്ടിണികിട
ന്നാലും വേണ്ടില്ല. ഈ രാത്രിസമയം അടുക്കളിയി
ൽപോയി ബുദ്ധിമുട്ടാൻ ഞാൻ നിങ്ങളെ ഒരിക്കലും
സമ്മതിക്കില്ല— ഊണ എമ്പ്രാന്തിരിയുടെ അടുക്കെ
ത്തന്നെ ആയ്ക്കളയാം— അതകൊണ്ട ഇനിക്ക യാ
തൊരുസുഖക്കേടും ഇല്ല— ഉറങ്ങാനിങ്ങട്ടല്ലെ വരുന്ന
ത? അതിൽ ഉപേക്ഷവന്നുപോകരുത. എന്നാൽമ
തി— എമ്പ്രാന്തിരിയെക്കൊണ്ട ഉപദ്രവം ഉണ്ടാകയി
ല്ലെല്ലൊ?

കൊ—അ— അദ്ദേഹത്തെക്കൊണ്ട യാതൊരു തരക്കേടുംവ
രില്ല. അദ്ദേഹവും ഇങ്ങട്ടഒരുമിച്ചുപോന്നോട്ടെ. ഇ
വിടെഎത്തിയാൽ എല്ലാം ഞാൻ വേണ്ടപോലെ പ്ര
വൃത്തിച്ചോളാം. അയാൾ പരമശുദ്ധനാണഎന്റെ
ഹിതത്തിന്ന യാതൊരുവിപരീതവും ആ മനുഷ്യൻ
കാണിക്കില്ല—ഇങ്ങൊത്തത അങ്ങിഷ്ടം എന്ന ഇവി
ടേക്ക മനസ്സിലായാൽപോരെ? എന്നാൽ എനികൂടു
ന്നവേഗത്തിൽ കുളികഴിക്കുന്നതാണനല്ലത—ഉറക്കി
ന്ന തരക്കേടാക്കരുതെന്ന നേൎത്തെതന്നെ പറഞ്ഞിട്ടു
ണ്ടെല്ലൊ?

കൊച്ചമ്മാളു ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു തന്റെ ഒരു ചെറി
യ ഭൃത്യനെ വിളിച്ചു പങ്ങശ്ശമേനോന ചുറ്റുവാൻ ആ
വശ്യമുള്ള അലക്കുമുണ്ടുംമറ്റും എടുത്തു അവന്റെ കയ്യി
ൽ കൊടുത്ത ഏല്പിച്ചു ഒരു പാനാസ്സിൽ തിരികൊളിത്ത അ [ 186 ] തോടുകൂടെ അവനെ പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ ഒരുമിച്ചയച്ചു.
കൊച്ചമ്മാളുവിനെപിരിഞ്ഞു എട്ടുമണിവരെയിരിക്കേണ്ടി
വരുമല്ലൊ എന്നുള്ള വിചാരം പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ മന
സ്സിൽ വലിയ സുഖക്കേടിനെ ജനിപ്പിച്ചു എങ്കിലും കഴിയു
ന്നവേഗത്തിൽ മടങ്ങി എത്തിക്കളയാമെന്നു ഒരുവിധേ
ന ധൈൎയ്യപ്പെട്ട എരേമൻനായരോടും മേൽപറഞ്ഞ ഭൃത്യ
നോടും ഒരുമിച്ചുകുളിപ്പാൻവേണ്ടി കനകമംഗലംചിറയി
ലേക്ക പോയി. [ 187 ] പത്താം അദ്ധ്യായം.

പുരുഹൂതൻനമ്പൂതിരിപ്പാടും ഗോപാലമേനോനും
തമ്മിലുണ്ടായ സംഭാഷണവും ശണ്ഠയും

ഒരുദിവസം പകൽ മൂന്നമണിക്കശേഷം നമ്മുട ഗോ
പാലമേനോൻ മുകളിൽ തെക്കുഭാഗമുള്ള തളത്തിൽ ഒരു
ചാരുകസേലയിന്മേൽകിടന്നു തന്റെ അടുക്കെ നില്ക്കുന്ന
ഗോവിന്ദനുമായി എന്തോരു വ്യവഹാരസംഗതിയേപ്പ
റ്റി സംസാരിക്കയായിരുന്നു. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ അവ
സ്ഥയെപ്പറ്റി അല്പമെങ്കിലും എന്റെ വായനക്കാരെ അ
റിയിക്കേണ്ടത അത്യന്തം ആവശ്യമായിരിക്കുമെന്ന വി
ശ്വസിക്കുന്നു. ഗോപാലമേനോൻ ലക്ഷ്മിഅമ്മയുടെ അ
ടുത്ത സഹോദരനും തറവാട്ടിലെ കാരണവനും ആണെ
ന്ന വായനക്കാർ ധരിച്ചിട്ടുണ്ടായിരിക്കുമല്ലൊ. ആൾ
ബഹു ദീൎഘനും സുമുഖനും സൌഭാഗ്യശാലിയും ആണ.
ഇപ്പോൾഇരുപത്തെട്ട വയസ്സമാത്രമെ പ്രായമായിട്ടുള്ളു.
കാൎയ്യപ്രാപ്തിയും വകതിരിവും ബുദ്ധിഗാംഭീൎയ്യവും മനോ
ധൈൎയ്യവും ഇദ്ദേഹത്തിന്ന ധാരാളം ഉണ്ട. കണക്കല്ലാ
തെ ഒരു മനുഷ്യനേയും ലേശംപോലും ഭയപ്പെടുകയില്ല.
എല്ലാ കാൎയ്യങ്ങൾക്കും നല്ല തന്റെടവും നിലയും യോഗ്യ
ന്മാരിൽ ബഹുമാനവും ഭക്തിയും സമജീവികളിൽ കാരു
ണ്യവും കലശലായുണ്ട. ചെറുപ്പമാണെങ്കിലും നല്ല അട
ക്കവും മൎയ്യാദയും വേണ്ടത്തക്ക ഒതുക്കവും പാകതയും ഉണ്ടാ
യിട്ട ഇങ്ങിനെ ഒരു മനുഷ്യനെ കാണുവാൻ ബഹുപ്രയാ
സമാണ—ഗൃഹസ്ഥനാണെന്നവരികിലും ഇതുവരെ ഭാൎയ്യ [ 188 ] വെച്ചിട്ടില്ല. പലപ്പോഴും പലരും ഇതിനെപ്പറ്റി ആലോ
ചിച്ചിട്ടും മുപ്പതവയസ്സകഴിഞ്ഞല്ലാതെ സംബന്ധം വെ
ക്കുന്നതല്ലെന്ന മുടക്കംപറഞ്ഞു താമസിച്ചു വരികയാണ
ചെയ്യുന്നത. കുടുംബസ്നേഹം മരുമക്കത്തായ തറവാട്ടു
കാർ ഇദ്ദേഹത്തോട കണ്ടു പഠിക്കണ്ടതാണ. ഭൂരിദ്രവ്യ
സ്ഥനും അനാവശ്യമായി ഒരു കാശുപോലും ചിലവചെ
യ്യാത്തവനും വേണ്ടുന്നദിക്കിൽ ബഹു ധാരാളിയും ആ
കുന്നു. ഇദ്ദേഹത്തിനെ എത്രൊണ്ട സ്നേഹവും ബഹുമാ
നവും ഉണ്ടൊ അത്രൊണ്ട ഭയവും ഈ വീട്ടുകാൎക്കുണ്ട.
ഗോപാലമേനവന്റെ ശബ്ദം കേട്ടാൽ പൂച്ചയുടെ കര
ച്ചിൽകേട്ട എലികളെപ്പോലെ ഈ വീട്ടിലുള്ള യാതൊരു
മനുഷ്യന്മാരും ശബ്ദിക്കുകയൊ പുറത്തേക്ക വരികയൊ
ഇല്ല. ദ്വേഷ്യം വരുവാൻ ബഹുപ്രയാസമാണ. അഥ
വാ വന്നുപോയാൽ പിന്നെ നരസിംഹമൂൎത്തിയെപ്പോ
ലെയാണ. ജ്യേഷ്ടത്തിയായ ലക്ഷ്മിഅമ്മക്കുപോലും ഇ
ദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പാകെ വരാനൊ സംസാരിപ്പാനൊ ബ
ഹു ശങ്കയാണേ. എല്ലാവരിലും ഒരുപോലെ സ്നേഹവും
വാത്സല്യവും ഉണ്ടെങ്കിലും മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയെ ഇദ്ദേഹം ത
ന്റെ പ്രാണനെപ്പോലെയാണവിചാരിച്ചുവരുന്നത. അ
വളെ പലപ്പോഴും അടുക്കെ വിളിച്ചു സംസാരിക്കാ
ഞ്ഞാൽ ഇദ്ദേഹത്തിന്ന ലേശം സുഖമില്ല—അവളുടെ ശരീ
രസുഖത്തെപറ്റിയും വിദ്യഭ്യാസത്തെപ്പറ്റിയും രാപ്പക
ൽ ബഹു ശുഷ്ക്കാന്തിയുണ്ട. അനാവശ്യമൊ അയുക്തമൊ
ആയുള്ള യാതൊരു വിഷയങ്ങളിലും ഈ മനുഷ്യന്റെ
മനസ്സ അശേഷം പ്രവേശിക്കുകയില്ല. സദാ കാൎയ്യപു
രുഷൻ— സദാഗംഭീരസത്വൻ—സംസ്കൃതം—തമിഴ—ഹി
ന്തുസ്ഥാനി ഈ മൂന്ന ഭാഷകൾ ഇദ്ദേഹത്തിന്ന നല്ല
വണ്ണം ശീലമുള്ളതകൊണ്ട അനേകം പുസ്തകങ്ങൾ വാ [ 189 ] യിച്ച ബുദ്ധിക്ക നല്ല വികാസവും മനസ്സിന്ന വേണ്ട
ത്തക്ക സമാധാനവും വന്നിട്ടുണ്ട. ഇംഗ്ലീഷ അറിഞ്ഞു
കൂടായെന്ന സാമാന്യം യാതൊരാൾക്കും ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ
നടപടികൊണ്ടൊ കാൎയ്യബോധംകൊണ്ടൊ ഒരിക്കലും മന
സ്സിലാക്കാൻ കഴികയില്ല.

ഗോപാലമേനോൻ ഗോവിന്ദനുമായി സംസാരിച്ചു
കൊണ്ടിരിക്കുന്നമദ്ധ്യെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭൃത്യരിൽ ഒരു
വനും വായനക്കാൎക്ക മുമ്പെ തന്നെ പരിചയമുള്ളവനും
ആയ കിട്ടുണ്ണിമുകളിലേക്ക കയറിവന്നു ഗോവിന്ദനെ ക
യികൊണ്ട മാടിവിളിച്ച കുറെഅകലത്ത കൊണ്ടപോയിട്ട
ഇപ്രകാരം പതുക്കെപ്പറഞ്ഞു. കരുവാഴമനക്കലെരണ്ടാംകൂ
റനമ്പൂതിരിപ്പാടുണ്ട താഴെപൂമുഖത്തു എഴുന്നെള്ളിപാൎക്കു
ന്നു— എജമാനനെക്കണ്ട എന്തൊ ചിലത സംസാരിപ്പാനു
ണ്ടപോൽ. പുറത്ത ആരെയും കാണാഞ്ഞിട്ട കോലായിൽ
കൂടി അങ്ങട്ടും ഇങ്ങട്ടും നടന്നുകൊണ്ടകളിക്കുന്നു— "മീനാ
ക്ഷിക്കുട്ടി അമ്മേടെ കാൎയ്യംകൊണ്ട വല്ലതും അലോചി
പ്പാൻവേണ്ടി എഴുനെള്ളിയതാണെന്നാണ എനിക്ക തോ
ന്നുന്നത— പൂമുഖത്തവന്ന കയറിയപാട എജമാനനെ
ക്കൊണ്ട ചോദിക്കുന്നതുമുമ്പായിട്ട "മീനാക്ഷിക്കുട്ടി
ഇവിടെയില്ലെ? ഇഷ്കോളുപഠിക്കാൻ പോയിട്ടുണ്ടോ?"
എന്നൊക്കെയാണ അന്വേഷിച്ചത—ഇതിനുമുമ്പ ഒരുപ്രാ
വശ്യം എന്നെ ചിറക്കൽകണ്ടപ്പോഴും ഈ ഒരുസംഗതി
യെപ്പറ്റിത്തന്നെയാണ എന്നോട ചോദിച്ചിട്ടുണ്ടായിരു
ന്നത—ഇന്ന നല്ല ഒതുങ്ങിയമട്ടിലാണ എഴുന്നെള്ളീട്ടുള്ളത.
യാതൊരു ഗോഷ്ടിപ്പുറപ്പാടും ഇല്ല—ൟ വിവരം എജമാ
നനെ ഒന്നുകേൾപ്പിച്ചേക്കിൻ—വന്നത എന്തിനെങ്കിലും
ആയ്ക്കോട്ടെ— നോക്കതറിഞ്ഞെട്ടെന്താണ" നമ്പൂരിപ്പാട
വന്നിട്ടുള്ള വിവരം ഗോവിന്ദൻ വേഗത്തിൽ ചെന്ന [ 190 ] ഗോപാലമേനോനോട പറഞ്ഞു. അദ്ദേഹം അപ്പോൾത
ന്നെ അവിടെനിന്നു എഴുനീറ്റു മെതിയടി കസേലയുടെ
അരികത്തതന്നെ ഇട്ട വായിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന വെറ്റില
തുപ്പി മുഖംകഴുകിത്തുടച്ചു വേഗത്തിൽ താഴത്തിറങ്ങി വള
രെ ആദരവോടും വിനയത്തോടും കിഴക്കെ പൂമുഖത്തേ
ക്ക കടന്നുചെന്നു. നമ്പൂരിപ്പാട അപ്പോൾ അവിടെ ഉ
ണ്ടായിരുന്ന ഒരു കസേലമേൽ ഇരുന്നിട്ട കിഴക്കെ മുറ്റ
ത്തെ ലതാഗൃഹത്തിന്റെയും പൂച്ചെടികളുടെയും അഴകും
സൌന്ദൎയ്യവും നോക്കി വിസ്മയിക്കയായിരുന്നു. ഗോപാ
ലമേനോൻ കടന്നചെന്നപാട നമ്പൂരിപ്പാടിനെ യാഥാ
യോഗ്യം തൊഴുത ഉപചാരംചെയ്ത ഭക്തിയോടുംബഹുമാ
നത്തോടും കുറെ അകലെ വാങ്ങിനിന്നു. വെറ്റില്ലത്തട്ടും
എടുത്തുകൊണ്ട ഗോവിന്ദനും ഗോപാലമേനവന്റെ പി
ന്നാലെതന്നെ പൂമുഖത്തേക്ക വന്നു. മുറുക്കാനുള്ള സാധ
നം നമ്പൂരിപ്പാട്ടിന്റെ അടുക്കെ കൊണ്ടവെച്ച തൊഴുതു
അവനും വിനയപൂൎവ്വം അവിടെ നിന്നു. ലക്ഷ്മിഅമ്മ
യും തന്റെ രണ്ട സഹോദരിമാരോടുകൂടി മെല്ലെ വന്നു
കിഴക്കെത്തളത്തിലെ ഒരു ജനേലിന്നരികെ നിന്നു. പുരു
ഹൂതൻനമ്പൂരി ചിരിച്ചുംകൊണ്ട തന്റെ അരികത്തുള്ള ഒ
രു കസേലയിന്മേൽ ഇരിപ്പാൻവേണ്ടി ഗോപാലമേനോ
നോട രണ്ടുമൂന്നപ്രാവശ്യം ഒരുപോലെ ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടും
അദ്ദേഹം ഇരിക്കാഞ്ഞതകൊണ്ട ഒടുവിൽ ഇങ്ങിനെ പറ
ഞ്ഞു. "ഗോപാലന‌അശേഷ,നിന്നുശീലമുണ്ടായിരിക്കില്ല—
നോം വന്നതകൊണ്ട ബുദ്ധിമുട്ടേണമെന്ന യാതൊരാവ
ശ്യവും ഇല്ല—ഇവിടെയിരിക്കാം യാതൊരുതരക്കേടും ഇല്ല.
ബഹുമാനവും ഭക്തിയും ഈവക ആളുകളെ കണ്ടാൽ
വേണ്ടതതന്നെ— അതെല്ലാം മനസ്സിലും വാക്കിലും ആണ
മുഖ്യമായി വേണ്ടത— മനസ്സിൽ ബ്രാഹ്മണഭക്തി നല്ല [ 191 ] വണ്ണം ഉണ്ടായാൽതന്നെ ഭേദമായി. ആന്തരത്തിൽ മന
സ്സകൊണ്ട നിന്ദിക്കുന്ന ചില കൂട്ടരുണ്ട— അവർ പുറമെ
പാണനെപ്പോലെ അടിയൻ, ഇറാൻ, എന്നിങ്ങനെ
പറഞ്ഞു തൊഴുതു പുറമെ ബഹു ഭക്തികാട്ടുന്നതകൊണ്ട
എന്താണ പ്രയോജനം? ഗോപാലന്റെ സ്ഥിതി അങ്ങി
നെയല്ലെന്നു നോക്ക നല്ല വിശ്വാസമായിരിക്കുന്നു. അ
തകൊണ്ട ഗോപാലന നമ്മുടെ ഒന്നിച്ചുതന്നെയിരിക്കാം
ഒരുവിരോധവും ഇല്ല— ഗോപാലൻ ഇരിപ്പാൻ ഭാവമി
ല്ലെങ്കിൽ നോമും ഇരിക്കാൻ വിചാരിക്കുന്നില്ല— ഗോപാ
ലൻ ഇരുന്നല്ലാതെ നോം‌ഇരിക്കില്ല" എന്നപറഞ്ഞു
അവിടെ എഴുനീറ്റനിന്നു."തിരുമനസ്സുകൊണ്ട‌അവി
ടെ എഴുന്നള്ളിയിരിക്ക— അടിയൻ ഇരുന്നോളാം, എന്ന
പറഞ്ഞ ഗോവിന്ദനെ അയച്ചു ഒരു പുല്ലുപായ എടപ്പി
ച്ചുകൊണ്ടുവരീച്ചു നിലത്തിട്ട നമ്പൂരിപ്പാട്ടിനെ തൊഴുതും
കൊണ്ട അതിൽ ഇരുന്നു— ഗോപാലമേനോൻ ഇരുന്നു
എന്നുകണ്ടാറെ നമ്പൂരിപ്പാടും കസേലമേൽ ഇരുന്നു ചി
രിച്ചുകൊണ്ട സംസാരിപ്പാൻ തുടങ്ങി.

പുരുഹൂതൻനമ്പൂരി— ഗോപാലനെ കാണേണമെന്നു ഇ
ശ്ശിദിവസായി വിചാരിക്കുന്നു— അത ഇന്ന സാ
ധിച്ചു. നോം ഇതവരെ ഇവിടെ വരികയൊ ഗോ
പാലനെകണ്ട സംസാരിക്കയൊ ചെയ്കയുണ്ടായിട്ടി
ല്ല. ഗോപാലന്റെഭവനം നമ്മ ശിക്ഷയായിരിക്കു
ന്നു, ഈ വള്ളി പടൎന്നുകിടക്കുന്നത നോക്ക നന്ന
ബോധിച്ചു, അതിശായിരിക്കുന്നു— അതിന്റെ ഉ
ള്ളിൽപോയി അരനാഴിക ഇരിക്കണം എന്നൊരുമോ
ഹം. നോക്ക ഇതപോലെ ഒന്ന ഇല്ലത്തെ കിഴക്കെ
മുറ്റത്ത ഉണ്ടാക്കാൻ കഴിയൊ എന്ന ഒന്ന പരീ
ക്ഷിക്കണം. [ 192 ] ഗോ—മേ— തിരുമനസ്സിലേക്ക അടിയന്റെ കുപ്പാട്ടിലേ
ക്ക എഴുന്നെള്ളാൻ തോന്നിയത അടിയന്ന വലിയ
സുകൃതംതന്നെ.

പു—ന— നമ്മുടെ സുകൃതം എന്നതന്നെ പറയാം. ഒരു വി
രോധവും ഇല്ല— കെട്ട്വൊ? ൟവക സ്ഥലം കാണാ
ൻതന്നെ സുകൃതംവേണം— അസ്സൽസ്ഥലം. ഒന്നാ
ന്തരായിരിക്കുന്നു— നോക്ക ഇല്ലത്തും ചില ഭേദഗ
തികൾ വരുത്തേണമെന്ന തോന്നിപ്പോകുന്നു ഇത കണ്ടിട്ടു.

ഗോ—മേ— തിരുമനസ്സിൽവിശേഷിച്ചുവല്ലകാൎയ്യവും ഉണ്ടാ
യിട്ടൊ ഇങ്ങട്ട എഴുന്നെള്ളിയതെന്ന അറിഞ്ഞില്ല.

പു—ന—നല്ല ശിക്ഷ! വിശേഷിച്ചു വല്ല കാൎയ്യവുംവേ
ണൊ ഇവിടെയെല്ലാം വരാൻ? വരുന്നതതന്നെ
വിശേഷവിധി! വന്നാലും വിശേഷവിധിതന്നെ—
എങ്കിലും നോം ഇപ്പോൾ വന്നത ഗോപാലന്റെ
ഭവനം കണ്ട പോയ്ക്കളയാം എന്നു വിചാരിച്ചിട്ടാ
ണ— ഒരു കാൎയ്യംകൊണ്ട അന്വേഷിപ്പാൻ വേറെ
ഒരാൾ ഏല്പിച്ചിട്ടും ഉണ്ട. ഇത രണ്ടും അല്ലാതെ
വിശേഷിച്ചു മറ്റു ഒന്നും ഇല്ല—കെട്ട്വൊ? നോം
ൟ വീട്ടിന്റെ ഉള്ളിൽ കടന്നു എല്ലാം ഒന്നു നോ
ക്കുന്നത ഗൊപാലന്നും സമ്മതം തന്നെയല്ലെ?

ഗോ—മേ— ഉള്ളിൽ കടന്ന വീട്ടുപണി നോക്കുന്നതിന്ന
അടിയന്ന യാതോരു വിരോധവും ഇല്ല. തിരുമന
സ്സിൽ അങ്ങിനെ ഒരു താല്പൎയ്യമുണ്ടെങ്കിൽ വീട്ടുപ
ണി കടന്നുകാണാം.

പു—ന—ഗോപാലൻ നല്ല ശിക്ഷയാണേ— നോം ഗോ
പാലനെ ഇത്രയൊന്നും കരുതീട്ടില്ല— എന്നാൽ നോം
ഒന്നാമതായി അത കഴിച്ചുവന്നളയാം. എന്നിട്ടാവാം [ 193 ] മറ്റെക്കാൎയ്യംകൊണ്ട പറയുന്നത. ഈ നില്ക്കുന്ന
ഇവൻ ഗോപാലന്റെ അനുജനൊ എന്നൊരുശങ്ക.

ഗോ.മേ— അടിയന്റെ അനുജനല്ല— വല്ല വ്യവഹാര
വും മറ്റും ഉള്ള സമയം കോടതിക്ക പറഞ്ഞയപ്പാൻ
വേണ്ടിയും മറ്റും താമസിപ്പിച്ച വരുന്നവനാണ.

പു—ന— അതുവ്വൊ? കാൎയ്യസ്ഥനാണില്ലെ? മിടുക്കൻത
ന്നെ— ഇങ്ങിനെയുള്ള രസികന്മാരെത്തന്നെയാണ
കാൎയ്യസ്ഥന്മാരാക്കേണ്ടത. നോക്ക ഇല്ലത്ത ഒരു കാ
ൎയ്യസ്ഥനുണ്ട— പറങ്ങോടനെ ഗോപാലൻ അറിയി
ല്ലെ? ശുദ്ധഭോഷൻ— വിടുവിഡ്ഢി— ഒരുകെട്ട താ
ക്കോൽ മടിക്കുത്തിൽ തൂക്കിയിട്ടു മുറുക്കിക്കൊണ്ട നട
ക്കാനല്ലാതെ ഒരു വസ്തുന ആ വങ്കൻ കൊള്ളില്ല.
ഇവൻ രസികൻ തന്നെ— ഇങ്ങിനത്തെ ഒരു കാൎയ്യ
സ്ഥനെ നോക്ക വരുത്തിത്തരാൻ കഴിയൊ ഗോ
പാലന? എന്തു കൊടുക്കണെന്നുവെച്ചാൽ നോം
കൊടുത്തളയാം. എടൊ രസികൻ ! തന്റെ പേ
രെന്താണ? "കുണ്ടു" എന്നാണില്ലെ?

ഗോവിന്ദൻ—(നമ്പൂരിയുടെ വിഡ്ഢിത്വത്തെപ്പറ്റി മന
സ്സുകൊണ്ട ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) അടിയന്റെ പേര
ഗോവിന്ദൻ എന്നാണ.

പു—ന— അതുവ്വൊ? പേരനല്ല ശിക്ഷതന്നെ— ഗോപാ
ലനതക്ക കാൎയ്യസ്ഥനാണ ഗോവിന്ദൻ— നീ ഇശ്ശി
ദിവസായില്ലെ ഗോപാലന്റെ കാൎയ്യസ്ഥനായിട്ട?
നിണക്ക എന്തുണ്ട ശമ്പളം?

ഗോവിന്ദൻ— അടിയൻ അഞ്ചാറ സംവത്സരമായിട്ട
ഇവിടെത്തന്നെയാണ താമസം— എല്ലാംകൂടി അടി
യന പത്തിരുപത്തഞ്ചുറുപ്പികയിൽ കുറയാതെ അ
നുഭവമുണ്ട. [ 194 ] പു—ന—അ ആ ഇളിഭ്യൻ പറങ്ങോടന ഇല്ലത്തനിന്ന പ
ത്ത നാല്പതുറുപ്പികയിൽ കുറയാതെയുണ്ട അനുഭം—
ഗോവിന്ദന‌ഇരുപത്തഞ്ചുറുപ്പികെയുള്ളുഇല്ലെ? ഗോ
വിന്ദൻ നോക്കിരിക്കട്ടെ— ഗോപാലൻ വേറെ ഒരു
കാൎയ്യസ്ഥനെ വരുത്തിക്കോളു— ഗോവിന്ദന നോം
അമ്പതുറുപ്പിക ഉണ്ടാക്കിത്തരും കെട്ട്വൊ? അല്ലെ
ങ്കിൽ ഗോവിന്ദൻ നോം രണ്ടാളുടെയും കാൎയ്യസ്ഥനാ
യിരിക്കട്ടെ—എടയുള്ളപ്പോൾ എല്ലാം അങ്ങട്ട വന്നാ
ൽ മതി— ഗോവിന്ദനെ കാൎയ്യസ്ഥനാക്കിയാൽ വേ
ണ്ടില്ല എന്നൊരു മോഹം.

ഗോവിന്ദനെ കാൎയ്യസ്ഥനാക്കി സേവപിടിച്ചാൽ കാൎയ്യ
ത്തിനെല്ലാം എളുപ്പമുണ്ടാകമെന്ന വിചാരിച്ചിട്ടാണ ന
മ്പൂരിപ്പാട ഇങ്ങിനെ ഒരു കൌശലം പ്രയോഗിച്ച നോ
ക്കിയത— അതല്ലാതെ അവന്റെ യാതൊരു ഗുണവും
അറിഞ്ഞിട്ടല്ല ഇദ്ദേഹം ഇങ്ങിനെ സംസാരിച്ചത— ഗോ
പാലമേനോന ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ വിഡ്ഢിത്വം നല്ലവണ്ണം
മനസ്സിലായി— എങ്കിലും നമ്പൂരിപ്പാടിനെ കഴിയുന്നേട
ത്തോളം സുഖക്കേട കൂടാതെതന്നെ പറഞ്ഞയക്കേണമെ
ന്ന വിചാരിച്ച പതുക്കെ ചിരിച്ചുംകൊണ്ട പറഞ്ഞു.

ഗോ—മേ—തിരുമനസ്സിലെ കാൎയ്യസ്ഥനെ പത്തുനാല്പതുറു
പ്പിക കിട്ടുന്നത ഒരു കൊല്ല കൊണ്ടാണെന്നാണ
അടിയൻ കേട്ടിട്ടുള്ളത‌— ഗോവിന്ദൻ ഉണൎത്തിച്ച
ത അവന്ന മാസം‌തോറും കിട്ടുന്ന ശമ്പളമാണ—
കൊല്ലത്തിൽ അവന്ന എല്ലാ ചിലവും കഴിച്ച മു
ന്നൂറുറുപ്പികയിൽ കുറയാതെ സമ്പാദ്യമുണ്ട.

പു—ന—(ആശ്ചൎയ്യത്തോടുകൂടി) അതുവ്വോ ! ഒരു മാസ
ത്തിലെ അനുഭമാണില്ലെ ഇരുപത്തഞ്ചുറുപ്പിക ?
ഒന്നാന്തരം ശമ്പളം ! നോം വിചാരിച്ചാൽ അത്ര [ 195 ] യൊന്നും കൊടുക്കാൻ സാധിക്കില്ല. ഗോവിന്ധൻ
ഗോപാലനതന്നെയിരിക്കട്ടെ. കാൎയ്യസ്ഥന ഇരുപ
ത്തഞ്ചുറുപ്പിക മാസം‌പ്രതി കൊടുക്കാനൊ? നല്ലശി
ക്ഷ! ആൎക്ക സാധിക്കും. നോക്ക പറങ്ങോടൻത
ന്നെ മതി— പറഞ്ഞു കൊടുത്താൽ അവൻ എല്ലാം
അതാതിന്റെ തരം‌പോലെതന്നെ പ്രവൃത്തിച്ച വ
രാറുണ്ട.

ഗൊ—മെ— തിരുമനസ്സിലേക്ക തല്ക്കാലം പറങ്ങോടൻ
തന്നെ മതി. ഗോവിന്ദൻ ഇല്ലാഞ്ഞാൽ അടിയ
ന്നും കുറെ തരക്കേടുണ്ട. പുതുതായി ഒരുത്തനെ
അന്വേഷിച്ചുകൊണ്ടന്നാലും മറ്റും പന്തിയാവില്ല.

പു—ന— അത ഗോപാലൻ പറഞ്ഞത ശരിയാണ. അ
ങ്ങിനെ തന്നെ ആയ്ക്കളയാം. എന്നാൽ ഗോവിന്ദ
നും കൂടി ഒരുമിച്ചു വരൂ. നോം അകത്തെല്ലാം ഒ
ന്നു നോയ്ക്കളായാം. ഗോപാലൻ ഇവിടത്തന്നെ
ഇരിക്കൂ. നോം ക്ഷണത്തിൽ മടങ്ങിവരാം. ഗോ
വിന്ദനുംകൂടി ഉണ്ടായാൽ എല്ലാം നല്ലോണം കാണാം.

ഗോവിന്ദൻ— അടിയന തിടുക്കമായി ഒരു ദിക്കിൽ പോ
കേണ്ടാതുണ്ടായിരുന്നു. വീട്ടുപണി കാണുന്നതിലേ
ക്ക അടിയൻ വേണമെന്നില്ലല്ലൊ.

പു—ന— നോം എല്ലാം ഒന്നും നോക്കിക്കണ്ടിട്ട പോയാൽ
പോരെ ഗോവിന്ദന? ക്ഷണത്തിൽ ആയ്ക്കളയാം.
കാണേണ്ടുന്ന ആവശ്യം മാത്രമെയുള്ളു.

ഗൊ—മെ— അടിയനും കൂടി ഒന്നിച്ചു വന്ന കളയാം ഗോ
വിന്ദന അശേഷവും താമസിപ്പാൻ തരമില്ല. ഇ
പ്പോൾ തന്നെ പോകേണ്ടാതുണ്ട.

പു—ന— എന്നാൽ ഗോവിന്ദൻ മടങ്ങി വന്നിട്ടാവാം
നോക്ക വീട്ടു പണി കാണുന്നത. വേഗം മടങ്ങി [ 196 ] വരില്ലെ ഗോവിന്ദൻ? നോം അതവരെ താമസിച്ചു
കളയാം. ഗോവിന്ദനും കൂടിയില്ലാഞ്ഞാൽ നോക്ക
വീട്ടിന്റെ ഉള്ളിൽ കടപ്പാനും എല്ലാം ഹിതം പോ
ലെ കാണ്മാനും മറ്റും അത്ര തരമില്ല. ഗുണമാക
ട്ടെ ദോഷമാകട്ടെ ഉടമസ്ഥൻ കെൾക്കെ പറയുന്ന
ത വെടിപ്പില്ലെന്നാണ നോം വിചാരിക്കുന്നത.
അങ്ങിനെ തന്നയല്ലെ? എന്നാൽ ഗോവിന്ദനെ
പറഞ്ഞയക്കാൻ താമസിക്കണ്ട. അവൻ മടങ്ങി
വന്നിട്ടു വേണം നോക്ക അകത്ത കടന്ന നോക്കാൻ.

നമ്പൂതിരിപ്പാട്ടിന്റെ അന്തൎഗ്ഗതം ഇന്നതാണെന്ന
ഗോപാലമേനോന നല്ലവണ്ണം മനസ്സിലായി. "ഒരു
വിധത്തിൽ ഈ ധൂൎത്തനെ ഇവിടെ നിന്നു പറഞ്ഞയ
ച്ചാൽ മതി" എന്നുള്ള വിചാരം കലശലായി. ഇതവ
രെ ഉണ്ടായിരുന്ന ആദരവും ബഹുമാനവും ഇദ്ദേഹത്തി
ന്റെ മനസ്സിൽ തീരെ അസ്തമിച്ചു. ദ്വെഷ്യവും വെറു
പ്പും ഉള്ളിൽ കിടന്നു കുതൎന്നു തുടങ്ങി. എങ്കിലും അദ്ദേഹ
ത്തെ മുഷിപ്പിക്കുന്നത വെടിപ്പില്ലെന്നു വിചാരിച്ചു യാ
തൊരു നീരസഭാവവും പുറത്തേക്ക കാണിച്ചില്ല. ഗോ
വിന്ദൻ പോവാനുള്ള ഭാവത്തിൽ കുടയെടുപ്പാൻ വേണ്ടി
എന്നു പറഞ്ഞു അകത്ത കടന്നു ഗോപാലമേനോൻ കാ
ണത്തക്ക സ്ഥിയിൽ കിഴക്ക വടക്കവശമുള്ള ജനേലിന്ന
രികെ അകായിൽനിന്നും ഗോവിന്ദൻ പടിഞ്ഞാറെ പടി
യിറങ്ങിപ്പോയിഎന്നു വിചാരിച്ചു നമ്പൂതിരിപ്പാടപിന്നെ
യും സംസാരിപ്പാൻ തുടങ്ങി.

പു—ന—ഗോവിന്ദൻ വരുന്നതിനിടയിൽ നോം മറ്റെ
കാൎയ്യം പറഞ്ഞ കളയാം. മറ്റൊരാളുടെ ആവശ്യ
മാണ. നോം അദ്ദേഹം പറഞ്ഞയിച്ചിട്ട വന്നു എ
ന്നമാത്രമെയുള്ളു. ഗോപാലന്നും ഈ തറവാട്ടിന്നും [ 197 ] ഗുണകരമായ ഒരു കാൎയ്യം അന്വേഷിച്ച തീൎച്ചയാ
ക്കാൻ മാത്രമാണ വന്നിട്ടുള്ളത.

ഗോ—മേ— വല്ല ഉഭയവും ചാൎത്തിത്തരാമെന്നു വല്ലവ
രും കേൾപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടായിരിക്കാം. അനാവശ്യമായ
ദ്രവ്യച്ചിലവ കൂടാതെ കഴിയുമെങ്കിൽ നല്ലത തന്നെ.

പു—ന— (ചിരിച്ചുകൊണ്ട) ഉഭയത്തിന്റെ കാൎയ്യം ത
ന്നെയാണ. പക്ഷെ അങ്ങട്ട ചാൎത്തിത്തരാനല്ല
ഭാവിക്കുന്നത. ഗോപാലനോട ചാൎത്തി വാങ്ങിക്ക
ളയാമെന്നാണ വിചാരിക്കുന്നത. ഒരു കാശുംഗോ
പാലൻ ചിലവു ചെയ്യണ്ട. ഗോപാലൻ പറയു
ന്ന സംഖ്യ മുൻകൂറായി തന്നുകളയാം.

ഗോ—മേ—(നമ്പൂതിരിയുടെ കുയുക്തി ലേശം ഓൎമ്മിക്കാ
തെ) എതുഭയം ചാൎത്തികിട്ടേണമെന്നാണ വിചാ
രിക്കുന്നത? ആൎക്കാണ അവശ്യം? ചാൎത്താനുള്ള
കാലം ആയിട്ടില്ലല്ലൊ. മുൻകുടിയാനെഒഴിപ്പിക്കു
ന്നത അടിയന അശേഷം രസമില്ലാത്ത കാൎയ്യമാണ.

പു—ന— നോം ആവശ്യപ്പെടുവാൻ പോകുന്ന ഉഭയം
ഇതവരെ കുടിയാനെ ഏല്പിച്ചിട്ടില്ലെന്നാണ നോം
കേട്ടത. അഥവാ ഉണ്ടെങ്കിൽ തന്നെ ഒഴിപ്പിച്ച
കൊടുക്കാതിരിക്കാൻ പാടില്ല. ആവശ്യപ്പെടുന്ന
ആൾ അത്ര യോഗ്യനും ഭൂരിദ്രവ്യസ്ഥനും ആയ ഒ
രു വലിയ ജന്മിയാണ.

ഗോ—മേ— (കാൎയ്യം ലേശം മനസ്സിലാക്കാതെ) വിവരം
മുഴുവനും അറിഞ്ഞല്ലാതെ അടിയന മറുപടി പറ
വാൻ തരമില്ല. ഏതുഭയമാണ? ആരാണ ആവ
ശ്യപ്പെടുന്നത്? എന്നു വെളിവായി അരുളിച്ചെയ്തു
കെട്ടെ അടിയനും മറുപടി പറവാൻ പാടുള്ളു. [ 198 ] പു—ന— നല്ലശിക്ഷ. ഗോപാലനോട ഇത്രയൊക്കെ പ
റഞ്ഞാൽ മതിയെന്നു വിചാരിച്ചാണ നോം ഇങ്ങി
നെ സംസാരിച്ചത— നമ്പൂരാരുടെ സഹവാസം
ഗോപാലനകുറയും. അതകൊണ്ടാണ നോം സം
സാരിച്ച ക്ഷണത്തിൽ മനസ്സിലാകാഞ്ഞത— എനി
നോം വെളിവായി തന്നെ പറഞ്ഞുകളയാം— ഗോപാ
ലൻ കന്മനെ കുബേരൻനമ്പൂരിയെ അറിയില്ലെ?
ആൾ നല്ലശിക്ഷയാണ— മിടുക്കനാണ— കെട്ട്വൊ?

ഗോ—മേ— (മനസ്സിൽ പലതും ശങ്കിച്ചുകൊണ്ട) കുബേ
രൻ എഴുന്നള്ളിയടത്തെ അടിയൻ പലപ്പോഴും
കണ്ടിട്ടുണ്ടെങ്കിലും നല്ലപരിചയമില്ല— അവിടത്തെ
സ്വന്താവശ്യമായിരിക്കാം ഇപ്പോൾ അരുളിച്ചെയ്ത
ത— അവിടേക്ക എന്തിനാണ ഇതെല്ലാം? മറ്റുവല്ല
വരുടെയും ആവശ്യമായിരിക്കാം.

പു—ന—ഗോപാലൻ അങ്ങിനെയൊന്നുംസംശയിക്കേണ്ട.
കന്മനേടെ സ്വന്തം ആവശ്യത്തിന്ന തന്നെയാ
ണ— കന്മന താൻതന്നെ ഗോപാലന്റെ അടുക്ക
ലേക്ക പുറപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടായിരുന്നു— നോംഎല്ലം ഗോ
പാലനെ കണ്ടു ശരിയാക്കിവരാം എന്നുപറഞ്ഞു കന്മ
നയെ നോം ആണ താമസിപ്പിച്ചത.

ഗോ—മേ— എനി ഇന്നതാണെന്നും കൂടി അരുളിച്ചെയ്ത
കേട്ടാൽ വേണ്ടില്ല. വസ്തുവിന്റെ വിവരം അറി
ഞ്ഞല്ലാതെ തീൎച്ചപറവാൻ തരമില്ല.

പു—ന— ഇത്രോടം ഗോപാനലനു മനസ്സിലായെല്ലൊ? എ
നി നോം വിവരം പറയാം. ഗോപാലന്റെ ഉട
പ്പിറന്നോളുടെ മകളായിട്ട ഒരു പെൺകിടാവില്ലെ
ഇഷ്കോളപഠിക്കുന്നു? ഒരു മുറക്കുപ്പായം ഇട്ടു മീതെ
മാടിപ്പുതച്ചും കൊണ്ട നടക്കുന്ന ഒരു വെളുത്ത പെണ്ണ [ 199 ] നല്ല പുരികവും മുഖവുമായിട്ട— ആ പെൺകിടാ
വ ഇയ്യിടയിൽ ഒരു ദിവസം ഇഷ്കോള പഠിച്ചു
പോരുന്ന സമയം കന്മനയും നോമും കൂടി ചിറക്ക
ൽ നില്ക്കയായിരുന്നു. ഞങ്ങൾ രണ്ടുപേരും ആ
പെണ്ണിനെ കണ്ടിട്ട അമ്പരന്നു പോയി. എങ്കിലും
കന്മനക്ക ആ പെണ്ണിന്റെ മേലുള്ള ഭ്രമം വലി
യ കലശലായിരിക്കുന്നു. പോരെങ്കിൽ നോം പറ
ഞ്ഞു പോക കടത്തീട്ടും ഉണ്ട. സംബന്ധം കന്മ
ന ആയ്ക്കളയാമെന്നു തന്നെയാണ അവസാനം
തീൎച്ചയാക്കീട്ടുള്ളത— കന്മനടെ സംബന്ധം ഒട്ടും
തരക്കേടില്ല. കേട്ട്വൊ? ആൾ കടുകട്ടിയാണ. വേ
ണ്ട പണവും ഉണ്ട. ഒന്നിനും അശേഷം ഞെരു
ക്കം കാണില്ല. ഈ ഒരു സംബന്ധംകൊണ്ട ഇ
വിടെ എത്രയോ സുകൃതം വൎദ്ധിക്കും. ഇപ്പോൾ
തന്നെ സംബന്ധം നടത്തുന്നതാണെങ്കിൽ പത്തൊ
അഞ്ഞൂറൊ കന്മന ഒന്നായിട്ട ചിലവ ചെയ്യാനൊ
രുക്കമുണ്ട. അത്ര അധികം ഭ്രമം ഉണ്ട കന്മനക്ക—
കന്മനയുടെ സംബന്ധം ആ പെണ്ണിന്ന നല്ല ചേ
ൎച്ചയുണ്ട. പെണ്ണും നല്ല ശിക്ഷയാണ— സംബ
ന്ധക്കാരനും അശേഷം തരക്കെടില്ല. കണ്ടാലും നല്ല
കോമളനാണെ—പണവും ധാരാളമുണ്ട—ബഹുധാരാ
ളിയും ആണ—ഇത മൂന്നും ഉണ്ടായാൽ മറ്റെല്ലാം
തന്നാലെ തന്നെ വന്നു കൂടിക്കൊളും— ഗോപാലന
സമ്മതമുണ്ടെങ്കിൽ ഇന്ന തന്നെ നോം കന്മനയെ
ക്കൊണ്ടന്നു കാൎയ്യം നടത്തിത്തരാം. ഗോപാലന്റെ
തറവാട്ടിൽ നമ്പൂരാരുടെ സംബന്ധം ഇല്ലാത്തതി
നാലുള്ള കുറവും ഇതകൊണ്ട തീരും— ഇന്നുമുതൽ
അത്യന്തം ശ്രേയസ്സും സുകൃതവും വൎദ്ധിക്കയും [ 200 ] ചെയ്യും.എന്താണ ഗോപാലൻ മനസ്സുകൊണ്ട ആ
ലോചിക്കുന്നത ? പൂൎണ്ണസമ്മതം തന്നെയല്ലെ?

നമ്പൂരിപ്പാട്ടിന്റെ തുമ്പില്ലാത്ത സംസാരം കേട്ടിട്ട
ഗോപാലമേനോന സഹിക്കരുതാത്ത ദേഷ്യംവന്നു—"ഇ
ദ്ദേഹത്തോട ഒന്നും‌പറയാതെ എഴുനീറ്റുപോയ്ക്കളയുകയൊ
അതല്ല പടിയിറങ്ങിപോയ്ക്കൊളാൻ പറകയൊ എന്താണ
വേണ്ടു" എന്നിങ്ങനെ കുമ്പിട്ടിരുന്ന മനസ്സുകൊണ്ട ആ
ലോചിച്ചുതുടങ്ങി. പാറുക്കുട്ടി അകത്തനിന്ന ലക്ഷ്മിയമ്മ
യോടും നാണിയമ്മയോടും പതുക്കെ പിറുപിറക്കയായി—
"മീനാക്ഷിക്കുട്ടിക്ക കൊണ്ടുവന്നിട്ടുള്ള സംബന്ധം കേ
ട്ടില്ലെ? ആ നമ്പൂരിയെ നമുക്ക ഒരിക്കലും വേണ്ട—ശുദ്ധ
മെ കോമാളിയാണ— നമ്പൂരിയുടെ സംബന്ധവും‌മറ്റും
നോക്ക പറ്റില്ല— കേട്ടില്ലെ? ജ്യേഷ്ഠന്റെ മുഖത്തനോ
ക്കി ഈയിരപ്പാളി നമ്പൂരി പെണ്ണിനെക്കൊണ്ട പറഞ്ഞ
ത? എന്നോടായിരുന്നു ഈവിധം പറഞ്ഞതെങ്കിൽ ഞാ
ൻ മുഖത്തൊരു തുപ്പുകൊടുക്കും. തുമ്പില്ലാതെ എന്തെങ്കിലും
പറയാനൊ? ജ്യേഷ്ഠൻ ക്ഷമിച്ചകളഞ്ഞത ആശ്ചൎയ്യം‌ത
ന്നെ—വലിയേട്ടത്തി ജ്യേഷ്ഠനെ ഇങ്ങട്ട വിളിക്കിൻ. ആ
നമ്പൂരിയോടു ഒന്നും പറയാത്തതാണ നല്ലത. പോയ്ക്കോ
ട്ടെ ദുൎഘടം. വീട്ടുപണികാണണം എന്നു പറഞ്ഞത മന
സ്സിലായില്ലെ? ഇങ്ങനത്തെ ധൂൎത്തന്മാരോട സംസാരിക്കാ
നെ പോകരുത" പാറുക്കുട്ടി ഇങ്ങിനെ അകത്തനിന്ന തി
രക്കകൂട്ടിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നമദ്ധ്യെ ഗോപാലമേനോൻ ത
ന്റെ കോപത്തെ മുഴുവനും സംഹരിച്ചു നീളമുള്ളതന്റെ
കുടുമ്മയഴിച്ചു രണ്ടാമതും കുടഞ്ഞുകെട്ടി ഇടത്തെ കയികൊ
ണ്ട അതിവിശാലമായ നെറ്റിത്തടം തുടച്ചു പുരുഹൂതൻ
നമ്പൂരിയുടെ മുഖത്തനോക്കി താഴ്മയോടെ പിന്നെയും പ
റഞ്ഞു. [ 201 ] ഗൊ—മെ— അങ്ങുന്ന ഇപ്പോൾ ആലോചിച്ച കാൎയ്യത്തെ
പ്പറ്റി ക്ഷണത്തിൽ യാതോരുമറുപടിയും പറവാ
ൻ അടിയന്ന തരമില്ലാതെ വന്നിരിക്കുന്നു. മറ്റു
ചിലരുമായി ആലൊചിക്കേണ്ടതും‌കൂടിയുണ്ട—നാല
ഞ്ചു ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ വേണ്ടത്തക്കവരുമായി
കണ്ടാലോചിച്ചു വിവരം അറിയിക്കാം.

പു—ന— ഇതിനെപ്പറ്റി എന്താണ ഇത്രയെല്ലാം ആലോ
ചിപ്പാനുള്ളത? എല്ലാസംഗതികൊണ്ടും ഇത്ര തരമാ
യ ഒരു സംബന്ധം ഈ ജന്മനാമറ്റൊരു വിധ
ത്തിലും സാധിക്കുന്നതല്ല—അന്യോന്യം ചേൎച്ചയൊ
തരമൊ ഇല്ലാത്ത കാൎയ്യത്തിൽ മാത്രമെ ആലോചി
ച്ച നിശ്ചയിക്കേണ്ടതുള്ളൂ.

ഗൊ—മെ— അനേകം ദുൎഘടങ്ങളും മുടക്കങ്ങളും ഉള്ള ഈ
കാൎയ്യം ഒരിക്കലും നടക്കുന്നതല്ലെന്നാണഅടിയന്റെ
തീൎച്ചയായ അഭിപ്രായം. നടക്കാത്ത ഒരു വിഷയ
ത്തെപ്പറ്റി അധികം ഉത്സാഹിക്കാത്തതും പ്രസ്താ
വിക്കാത്തതുമാണ നല്ലത എന്നു തോന്നുന്നു.

പു—ന— (ചിരിച്ചും കൊണ്ട) നല്ല ശിക്ഷ. ഇത നടന്നി
ല്ലെങ്കിൽ പിന്നെ ഏത കാൎയ്യമാണണ നടക്കാൻ പോ
കുന്നത? ഗോപാലന മനസ്സുണ്ടെങ്കിൽ ഇന്ന രാത്രി
കൊണ്ട നോം നടത്തിച്ച തരാം— നടക്കില്ലെന്ന വി
ചാരിച്ചു ഗോപാലൻ ലേശം വ്യസനിക്കണ്ട— ആ
ഭാരം നോം ഏറ്റു— മറ്റു വല്ല പ്രതിബദ്ധങ്ങളും
ഉണ്ടൊ? ഉണ്ടെങ്കിൽ അത് കേൾക്കട്ടെ. അതും
നോം നിൎവ്വഹിച്ചു തരും. ഇന്ന തന്നെ ആയ്ക്കൊട്ടെ.
അതാണ വളരെ നല്ലത. നോം മദ്ധ്യസ്ഥനായ
അവസ്ഥക്ക അങ്ങിനെ ആയെങ്കിലെ നോക്ക മാന
മുള്ളു. [ 202 ] ഗൊ—മെ—(നമ്പൂരിയുടെ ജാള്യത്തെയും ദുരാഗ്രഹത്തെയും
പറ്റി മനസ്സിൽ അല്പം നിന്ദാഭാവത്തോടെ) തിരു
മനസ്സുകൊണ്ട ആലോചിക്കുന്ന പ്രകാരമുള്ള യാതൊ
രു മുടക്കത്തെപ്പറ്റിയുമല്ല അടിയൻ പ്രസ്ഥാവിച്ചി
ട്ടുള്ളത— ആ കാൎയ്യത്തിൽ അശേഷം കുണ്ഠിതവും ഇ
ല്ല— നടക്കില്ല എന്ന അടിയൻ ഉണൎത്തിയത വേ
റെ സംഗതി കൊണ്ടാണ— ഒന്നാമത ആ പെണ്ണി
ന്ന സംബന്ധം ആലോചിക്കേണ്ടുന്ന കാലം ത
ന്നെ ആയിട്ടില്ല— ഇപ്പോൾ പത്തോ പന്ത്രണ്ടോ
വയസ്സ പ്രായമെ ആയിട്ടുള്ളൂ— എനിയും നാലു സം
വത്സരം കഴിഞ്ഞല്ലാതെ സംബന്ധത്തിന്ന ഭാവം
തന്നെയില്ല.

പു—ന— ഗോപാലൻ ഈ പറഞ്ഞത നോക്ക അശേഷം
ബോധിച്ചില്ല. ആ പെൺ കിടാവിന്ന സംബ
ന്ധക്കാരനെ ആക്കേണ്ടുന്ന കാലം അതിക്രമിക്ക
യാണ ചെയ്തിട്ടുള്ളത. സ്ത്രീകൾക്ക യൌവനം
ആരംഭിക്കുന്നതിന്ന മുമ്പായിട്ട സംബന്ധക്കാരനെ
ഉണ്ടാക്കരുതെന്ന പറയുന്നത കേവലം അബദ്ധ
വും ഭോഷത്വവുമാണ. വേണ്ടത്തക്ക അടക്കവും
മൎയ്യാദയും ഭർത്താവിൽ സ്നേഹവും വിശ്വാസവും ഒ
രുത്തിക്ക വേണമെന്നുണ്ടെങ്കിൽ ചെറുപ്പകാലത്തി
ൽ തന്നെ ഒരു ഭൎത്താവിന്റെ രക്ഷയിലും കല്പനക്കീ
ഴിലും ഇരുന്ന ശീലിക്കേണ്ടതാകുന്നു. അല്ലാഞ്ഞാ
ൽ ഒരു വിധത്തിലും നേരെയാകുന്നതല്ല. പ്രായം
തികഞ്ഞതിൽ പിന്നെ സംബന്ധം വെക്കുന്നതായാ
ൽ അവൾ ഭൎത്താവിന്റെ ഹിതത്തിനും കല്പനക്കും
ഒതുങ്ങിവിശ്വാസവും ബഹുമാനവും ഉള്ളവളായി
തീരുന്നത വളരെ ദുൎല്ലഭമാണ— ചെറുപ്പകാലത്തിൽ [ 203 ] എടുത്ത വളൎത്തപ്പെടുന്ന സിംഹം. പുലി. മുതലാ
യ ദുഷ്ടമൃഗങ്ങളെപ്പോലും മെരുക്കി ഹിതപ്രകാരം
നമുക്ക കൊണ്ട നടപ്പാൻ കഴിയുന്നതാണ. വളൎത്ത
വന്ന ഒരുതത്തയെപ്പോലും നമുക്ക ഇണക്കമുള്ള
തായി വെപ്പാൻ എത്ര പ്രയാസമുണ്ട. കാണുന്ന വ
ല്ല വള്ളികളുംമുളച്ച പടരുവാൻ ഭാവിക്കുന്ന സമ
യം തന്നെ ഒരു മരത്തോട ചേർത്തു വെക്കുന്നതായാ
ൽ അത എത്ര വേഗത്തിൽ അതിന്മേൽ ചുറ്റിപ്പ
റ്റി കയറി കെട്ടി കൂടി പൂത്ത തളിൎത്ത ശോഭിക്കുവാ
ൻ സംഗതി വരുന്നു? നിലത്തൊമറ്റൊ പടരുവാൻ
വിട്ടിട്ടുള്ള ലതകളെ ഫലപുഷ്പങ്ങൾ ഉണ്ടാകേണ്ടുന്ന
സമയം പിടച്ചു വലിച്ചെടുത്ത അതി വിശേഷമായ
മരത്തോട തന്നെ ചേൎത്തു കെട്ടുന്നതായാൽ പോലും
ഒരിക്കലെങ്കിലും അത ആദ്യം പ്രസ്താവിച്ച വള്ളി
യെപ്പോലെ വെച്ചു കെട്ടപ്പെടുന്ന മരത്തോട ചേ
ൎന്നു വരുമെന്നും ആരും വിചാരിക്കേണ്ട. ഇത പ്ര
കാരം തന്നെയാണ സ്ത്രീകളുടെ അവസ്ഥയും. ചെ
റുപ്പത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന സംബന്ധത്തിന്നു മാത്ര
മെ വേണ്ടത്തക്ക എല്ലാ ഗുണവും സിദ്ധിക്കുകയുള്ളൂ.
അത കൊണ്ട സംബന്ധം ഇപ്പോൾ തന്നെ നട
ത്തേണമെന്നാണ നോം തീൎച്ചയായും അഭിപ്രായ
പ്പെടുന്നത.

ഗൊ—മെ—ഈ ഒരഭിപ്രായത്തോട അടിയൻ ഒരിക്കലും
യോജിക്കുന്നതല്ല. കുട്ടിപ്രായത്തിൽ സംബന്ധ
ക്കാരനെ ഉണ്ടാക്കുന്നത കൊണ്ട ഭാൎയ്യാഭൎത്താക്കന്മാ
ൎക്കപല വിധമായ ദോഷങ്ങൾ സംഭവിക്കയാണ
ചെയ്തു കാണുന്നത. സ്ത്രീയുടെ തറവാടുള്ളന്നും ഈ
ദോഷം വിട്ടു പോകുന്നതും പ്രയാസമാണ. [ 204 ] പു—ന— (പരിഹാസമായിട്ട)അതുവ്വോ? അതൊന്നു കേ
ൾക്കേണ്ടാത തന്നെയാണ. എന്തെല്ലാം ദോഷങ്ങ
ളാണ ഉണ്ടാവാനിരിക്കുന്നത?

ഗോ—മേ— ഒന്നാമത— സ്ത്രീക്ക സ്വാഭാവികമായ വളൎച്ച
ക്ക ഹാനിയും ശക്തിക്ഷയവും ക്ഷീണവും ബുദ്ധി
ക്കമന്ദതയും നാനാവിധമായ രോഗവും അകാലവാ
ൎദ്ധക്യവും ചിലപ്പോൾ അപമൃത്യുവും സംഭവിക്കയാ
ണ ചെയ്തുകാണുന്നത— എത്രതന്നെ ദേഹപുഷ്ടിയും
ശക്തിയും ഉള്ളതാണെന്നവരികിലും കുട്ടിപ്രായത്തി
ൽ പിടിച്ചു വണ്ടിക്ക കെട്ടുകയോ കണ്ടങ്ങളിൽ പൂട്ടു
കയോ ചെയ്തുവരുന്ന മൂരിക്കുട്ടന്മാരുടെ പിൻകാല
ത്തെ അവസ്ഥയും ബലക്ഷയവും എല്ലാവൎക്കും നി
ശ്ചയമുള്ളതാണല്ലൊ— കാലാനുസരണമായി വള
ൎന്ന പ്രായേണവികസിക്കേണ്ടതായ എതെങ്കിലും
ഒരു പുഷ്പം ക്ഷമകൂടാതെ ബലമായി പിടിച്ചു വിട
ൎത്തുന്നതായാൽ അതിന്ന പലവിധമായ കേടുകൾ
സംഭവിപ്പാനും നൈസൎഗ്ഗീകമയ അഴകും വാസ
നയും തീരെ നശിച്ചു പോവാനും ഇടയുള്ളതാണ—
രണ്ടാമത— ബലഹിനയായി രക്തപുഷ്ടി കുറഞ്ഞു
ക്ഷീണിച്ച സദാ രോഗങ്ങൾക്ക അധീനയായി വ്യാ
കുലചിത്തയായിരിക്കുന്ന സ്ത്രീയുടെ സന്താനങ്ങളും
മാതാവിനെപ്പോലെതന്നെ ക്ഷീണിച്ച തളൎന്ന ഉ
ത്സാഹമൊ ബുദ്ധിസാമൎത്ഥ്യമൊ കൂടാതെ നിത്യോപ
ദ്രവകാരികളായി തീരുകയാണ ചെയ്യുന്നത— ഈ
ദോഷം തറവാടുള്ളന്നും പ്രബലമായിത്തന്നെയിരി
ക്കും. ശരീരം മെലിഞ്ഞ ശക്തിക്ഷയം വന്നിട്ടുള്ള
പശുക്കളുടെ കുട്ടികളെ ദിവസം‌പ്രതി നാം കണ്ടുവ
രുമാറില്ലെ? മൂന്നാമത— അന്യോന്യാനുരാഗം ബല [ 205 ] പ്പെടുനിന്നെങ്കിൽ മാത്രമെ ഭാൎയ്യാഭൎത്താക്കന്മാൎക്ക സ
ന്തോഷവും മനസ്സ്വസ്ഥതയും ഉണ്ടാവാൻ ഇടയു
ള്ളു— ചെറുപ്പ കാലത്തിൽ സംബന്ധക്കാരനെ ഉ
ണ്ടാക്കുന്നതകൊണ്ട അന്യോന്യമുള്ള അനുരാഗത്തി
ന്നും പ്രേമത്തിന്നും വളരെ കുറവു വന്നുകൂടുന്നു—
സ്ത്രീക്കു പിന്നീടം യൌവനം ആരംഭിക്കുമ്പഴക്ക
അവൾ തന്റെ ഭൎത്താവിന്ന അനുരൂപയല്ലെന്നൊ
അവൾക്ക ഭൎത്താവ അനുരൂപനല്ലെന്നൊ വരുവാ
നാണ സംഗതിയുള്ളത—അതുനിമിത്തം മാനോരഞ്ജ
നയൊ മനസ്തൃപ്തിയൊ മനസ്സന്തോഷമൊ കൂടാതെ
ദമ്പതിമാൎക്ക അന്യോന്യം സ്വൈരക്കേട വൎദ്ധിക്കു
വാനും ദുൎമ്മാൎഗ്ഗങ്ങളിൽ മനസ്സു പ്രവേശിച്ചു വ്യഭി
ചാരം ഉണ്ടാവാനും ദുഷ്പ്രജകൾ ജനിച്ചു വംശം ന
ശിപ്പിക്കുവാനും മറ്റും പ്രത്യേകം സംഗതിവന്നു
കൂടുന്നു. നാലാമത— ശൈശവത്തിൽ സംബന്ധം
ഉണ്ടാക്കുന്നതിനാൽ സ്ത്രീക്കു വേണ്ടത്തക്ക യാതോ
രു വിദ്യഭ്യാസത്തിന്നും നിവൃത്തിയില്ലാതെ വരു
ന്നു— വിദ്യഭ്യാസമില്ലാത്ത സ്ത്രീകളും പശുക്കളും ത
മ്മിൽ യാതോരു വ്യത്യാസവും ഇല്ലെന്നാണ എന്റെ
അഭിപ്രായം.

പു—ന— ഗോപാലൻ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളാത ചിലതെല്ലാം ശരി
തന്നെയാണന്നവരികിലും ചിലത ശുദ്ധമെ അ
സംബന്ധമാണ— പെണ്ണുങ്ങളെ എഴുത്ത പഠിപ്പി
ച്ചിട്ട എന്തൊരു പ്രയോജനമാണുള്ളത. ശുദ്ധമെ
തോന്ന്യാസികളായി ഭൎത്താക്കന്മാൎക്കും വീട്ടിലുള്ള പു
രുഷന്മാൎക്കും അടങ്ങാതെ ഇഷ്ടാനുസരണം വ്യഭി
ചരിച്ചു നാടു പൊട്ടാക്കാനല്ലാതെ മറ്റെന്തൊരു കാ
ൎയ്യമാണുള്ളത— വിദ്യഭ്യാസം എത്രോണ്ട ഒരുത്തി [ 206 ] ക്കണ്ടൊ അത്രോണ്ട അവൾക്ക വ്യഭിചാരം വൎദ്ധി
ച്ചാണ കാണുന്നത. സംബന്ധക്കാരനെ ഒരു പു
ല്ലോളം കൂട്ടാക്കില്ല— വീണയും തംബുരുവും എടുത്ത
പാട്ടുംപാടി കണ്ടവരുടെ കഴുത്തിൽ കേറി കളിപ്പാന
ല്ലാതെ അവൾക്ക യാതോരു കാൎയ്യത്തിലും ശ്രദ്ധയു
ണ്ടാകില്ല— വേണ്ടാത്ത ഇങ്കിരിയസ്സും പരിന്തിരി
യസ്സും പഠിപ്പിച്ചിട്ട എന്തൊരു ഗുണമാണുള്ളത—
കലെക്കട്ടർ സായ്വിന്റെ പണി കിട്ടാനൊ? കുപ്പായ
വും ഇട്ട മാടിപ്പുതച്ചു നടപ്പാനും രഹസ്യക്കത്ത വാ
യിച്ചു മനസ്സിലാക്കാനും അവസരം നോക്കി ത
ന്റെ ജാരന്മാൎക്ക എഴുതിഅയപ്പാനും മറ്റുമല്ലാതെ
യാതോരു കാൎയ്യവും ഇല്ല. ഇവറ്റയെ എഴുത്തു ശീ
ലിപ്പിക്കുന്നതകൊണ്ട നാട്ടിൽ വ്യഭിചാരത്തിന്റെ
വിത്തുവിതക്കയാണ ചെയ്തുവരുന്നത.

ഗോ—മേ—ഈ അഭിപ്രായത്തോട അടിയൻ കേവലം
വിരോധിയാണ— വേണ്ടത്തക്ക അറിവും ബുദ്ധി
ക്ക വികാസവും കൃത്യാകൃത്യങ്ങളെ വേർതിരിച്ചു കാ
ണിപ്പാനുള്ള വിവേകവും മനസ്സിന്ന പാകതയും
വിദ്യാഭ്യാസംകൊണ്ട മാത്രമെ സിദ്ധിപ്പാൻ കഴിക
യുള്ളു എന്നും വിദ്യാഭ്യാസമില്ലാത്തവർ ശുദ്ധമെ മൃ
ഗപ്രായന്മാരാണെന്നും വിദ്യാധനത്തിന്ന തുല്യമാ
യി യാതോരു ധനവും ഇല്ലെന്നും അനേകം യോഗ്യ
ന്മാർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടിട്ടുള്ളതിനോട യോജിച്ചു പു
രുഷന്മാർ വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്തു മേൽപറഞ്ഞ ഗുണ
ങ്ങളെ അനുഭവിച്ചു വരുന്നത വിചാരിച്ചാൽ തജ്ജ
ന്യമായ സകല ഗുണങ്ങളും സ്ത്രീകൾക്കും ഉണ്ടാവു
മെന്ന വിചാരിക്കാതെ ഇങ്ങിനെ ദൂഷണം പറയു
ന്നത കേവലം അബദ്ധമാകുന്നു— സ്ത്രീകൾ സം [ 207 ] ഭോഗ സാധകമായ ഒരുയന്ത്രം മാത്രമാണെന്നു വി
ചാരിച്ചു ഇപ്രകാരം പറയുന്നത അജ്ഞാനത്തിന്റെ
യും അസൂയയുടെയും ആധിക്യം കൊണ്ടു മാത്രമാണ—
പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ അധിഷ്ഠാനം സ്ത്രീകളാകുന്നത
കൊണ്ടും പുരുഷന്മാരെക്കാൾ വേണ്ടത്തക്ക വകതി
രിവും മൎയ്യാദയും അറിവും ഇവൎക്കാണ വേണ്ടത—
സന്തതികളെ ഉല്പാദിപ്പാനും സംഭോഗസുഖം അനു
ഭവിപ്പാനും മാത്രമെ ഇവരെക്കൊണ്ട ഉപയോഗമു
ള്ളു എന്ന വിചാരികുന്നതായാൽ തന്നയും സ്ത്രീക
ൾക്ക വിദ്യഭ്യാസം എത്രയൊ ആവശ്യമായിട്ടുള്ളതാ
കുന്നു. മൂഢമാരായ സ്ത്രീകളുടെ സന്താനങ്ങളും കേ
വലം മൂഢബുദ്ധികളായി വിവേക ശൂന്യങ്ങളായി
തീരുവാനെ തരമുള്ളു. കുട്ടികൾ ചുരുങ്ങാതെ ഏഴെട്ടു
സംവത്സരം മാതാവിന്റെ രക്ഷയിലും ലാളനയി
ലും മാത്രം ഇരുന്നവരുന്നതാകകൊണ്ട അവളുടെ
ഗുണദോഷങ്ങളെ അവറ്റയും അനുഭവിക്കാതെ
യിരിപ്പാൻ നിവൃത്തിയില്ല. മൎയ്യാദയും വകതിരി
വും അമ്മക്കുണ്ടെങ്കിൽ അവളുടെ മക്കളും മൎയ്യാദയും
വകതിരിവും ഉള്ളാവരായി തീരുമെന്നുള്ളതിന്നു സം
ശയമില്ല. മൎയ്യാദയില്ലാത്തവളുടെ സന്താനങ്ങളെ
അതുപ്രകാരം തന്നെ മൎയ്യാദയില്ലാതെ കാണുകയും
ചെയ്യുന്നതാണ. അത്രയുമല്ല കാൎയ്യാകാൎയ്യ പരി
ജ്ഞാനവും വിദ്യാഭാസവും ആലോചനാശക്തിയും
മറ്റും ഉള്ള ഒരു പുരുഷന്ന ഇഹലോകത്തിൽ ഭാൎയ്യാ
സംബന്ധമായ വല്ല സുഖവും വേണമെങ്കിൽ അ
വൾക്കും വേണ്ടത്തക്ക എല്ലായോഗ്യതയും വകതി
രിവും മുഖ്യാവശ്യമാകുന്നു. ശുദ്ധമെ പരമമുഠാളയാ
യി പശുപ്രായയായ ഭാൎയ്യയിൽനിന്ന ഗുണസമ്പ [ 208 ] ന്നനായ ഭൎത്താവിന്ന എന്തൊരു സൌഖ്യവും സ
ന്തോഷവുമാണ ഉണ്ടാവാനിരിക്കുന്നത ? നാഴിക
യിൽ നാല്പതപ്രാവശ്യം സ്വൈരക്കേടും സഹിപ്പാൻ
പാടില്ലാത്ത വ്യസനവും അല്ലെ അനുഭവം ? ഒരു
രാജ്യത്തിൽ ക്ഷേമവും പുഷ്ടിയും വൎദ്ധിക്കുന്നതും
ക്ഷയിക്കുന്നതും സ്ത്രീകളുടെ വകതിരിവിന്റെ ഉൽ
കൃഷ്ടതപോലെയും നികൃഷ്ടതപോലെയും ആകുന്നു.
വിദ്യാഭ്യാസം കൊണ്ട സ്ത്രീകൾ താന്തോന്നികാളായി
വ്യഭിചാരിണികളായി തീരുമെന്ന പറയുന്നത കേ
വലം അന്യായമാകുന്നു. ശീലാവതി— സീതാ—ച
ന്ദ്രമതി— ദമയന്തിമുതലായ സ്ത്രീകൾക്ക വേണ്ടത്ത
ക്ക വിദ്യാഭ്യാസം പരിപൂൎണ്ണമായിട്ടും അവർ പാതി
വ്രത്യം—ഭൎത്തൃവിശ്വാസം—വിനയം—മുതലായ സ
ൽഗുണങ്ങളെ അണുമാത്രം വിട്ടുകളഞ്ഞപ്രകാരം
ആരും പറഞ്ഞു കേൾക്കുന്നില്ല. ഇപ്പോൾ നാം
കണ്ടുവരുന്ന സാധാരണ പടുവേശ്യമാർ യാതൊ
രു വിദ്യാഭ്യാസമൊ വിവേകമൊ ഇല്ലാതെ കേവലം
മൃഗസ്വഭാവത്തിൽ കാലക്ഷേപം ചെയ്തുവരുന്ന മു
ഠാളസ്ത്രീകളാണ. ഈ സംഗതികൊണ്ടുതന്നെ വ്യ
ഭിചാരത്തിന്റെ ഉത്ഭവം വിദ്യഭ്യാസത്തിൽ നിന്ന
ല്ലെന്ന എളുപ്പത്തിൽ ഗ്രഹിക്കാവുന്നതാണ. എ
ന്നാൽ വിദ്യഭ്യാസം എന്ന പറയപ്പെടുന്നത എ
ന്താണെന്നതന്നെ മിക്കപേൎക്കും മനസ്സിലായിട്ടി
ല്ലെന്നാണ തോന്നുന്നത. വല്ലതും ഒന്നൊ രണ്ടൊ
ഭാഷ എഴുതുവാനും വായിപ്പാനും കഷ്ടിച്ചു ശീലിക്കു
ന്നതിന്നൊ തെല്ലുപാടുവാൻ മാത്രം വശമുള്ളതിന്നൊ
പുരുഷന്മാരുടെ മുമ്പിൽ നിന്നും അർദ്ധനഗ്നമാരായി
യാതൊരു ലജ്ജയൊ ശങ്കയൊ കൂടാതെ കണ്ണുകൊ [ 209 ] ണ്ടും മുഖംകൊണ്ടും ഓരൊ വികൃതിവേഷം കാട്ടി ചു
ചുമടുവെച്ചു ചാടിക്കളിച്ചു അന്ധാളികളായി പടുവങ്ക
ന്മാരായ ചില പുരുഷന്മാരെ ഭ്രമിപ്പിച്ചു വശീകരി
ക്കുന്നതിന്നൊ ഇതിനൊന്നിനുമല്ല ഞാൻ സ്ത്രീ വി
ദ്യാഭ്യാസമെന്ന പേർ പറഞ്ഞുവരുന്നത. ഇവ
യിൽ മിക്കതും സ്ത്രീകളെ വഷളാക്കിത്തീൎക്കുന്ന സാ
ധനങ്ങളാണെന്ന എനിക്കും അഭിപ്രായമുണ്ട. കൃ
ത്യാകൃത്യങ്ങളെയും ധൎമ്മാധൎമ്മങ്ങളെയും ഉപദേശിച്ച
ഭൎത്തൃപരിചരണം, ബാലരക്ഷണം, ഗൃഹകൃത്യം
ഇതുകളിൽ വേണ്ടത്തക്ക പരിചയം ഉണ്ടാക്കി
ലൌകീകവിഷയങ്ങളിലും രാജ്യതന്ത്രങ്ങളിലും സാ
മാന്യമായ അറിവു സമ്പാദിച്ചു ബുദ്ധിവികാസ
വും മനഃപാകതയും ഉണ്ടാക്കി ആജീവനാന്തം ഒരു
സ്ത്രീയെ മഹാഭാഗ്യശാലിനിയായി ചെയ്യുന്നതിനാ
ണ ഞാൻ സ്ത്രീ വിദ്യാഭ്യാസമെന്നു പേർവിളിച്ചു
വരുന്നത. എന്നാൽ മേൽപറഞ്ഞ എല്ലാ ഗുണങ്ങ
ളും എളുപ്പത്തിൽ സിദ്ധിക്കുവാൻ മറ്റുള്ള ഭാഷക
ളെക്കാൾ ഇംഗ്ലീഷഭാഷ വളരെ സൌകൎയ്യമുള്ളതാക
കൊണ്ടും വിദ്യാഭ്യാസത്തിൽ പുരുഷന്മാരെപ്പോലെ
അധികം സമയവും തരവും സ്ത്രീകൾക്ക സിദ്ധി
പ്പാൻ പ്രയാസമായതുകൊണ്ടും ഇംഗ്ലീഷവിദ്യാഭ്യാ
സം സ്ത്രീകൾക്ക അത്യാവശ്യമായിട്ടുള്ളതാണെന്ന
വിശ്വസിച്ചു അതിലേക്ക പരിശ്രമം ചെയ്യിച്ചുവരു
ന്നതല്ലാതെ കല്ക്കട്ടരുടെയൊ സെഷ്യൻജഡ്ജിയുടെ
യൊ ഉദ്യോഗം കിട്ടേണ്ടതിനല്ല ആ പെണ്ണിനെ
ഞങ്ങൾ ഇംഗ്ലീഷുപഠിപ്പിച്ചുവരുന്നത. ഏതായാ
ലും നാല സംവത്സരം കൂടി വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്യിച്ച
തിൽ പിന്നെ യൌവനദശയിൽ എല്ലാ സംഗതി [ 210 ] കൊണ്ടും അവൾക്ക അനുരൂപനായ ഒരു ഭൎത്താവി
നെ ഉണ്ടാക്കി കൊടുക്കുന്നതമാത്രമല്ലാതെ അതിനി
ടയിൽ ദേവേന്ദ്രൻ താൻതന്നെ വന്നു ചോദിക്കു
ന്നതായാലും ഞാനൊ അവളുടെ അഛനൊ ജീവ
നോടെയുണ്ടെങ്കിൽ ഒരിക്കലും സമ്മതിക്കുന്നതല്ല.

പു—ന— എന്നാൽ കന്മനയെ അതവരെ നോം പറഞ്ഞ
താമസിപ്പിച്ചോളാം. ഇപ്പോൾതന്നെ കന്മന ഓരൊ
ദിവസം ഓരൊ സംവത്സരം പോലെയാണ കഴിച്ചു
കൂട്ടുന്നത— ആ പെണ്ണിന കന്മനതന്നെ മതി— ആ
ൾബഹു രസികനാണ. സമൎത്ഥനാണ— അതവ
രെ എല്ലാം ഉപായത്തിലായ്ക്കോട്ടെ— നാലു സംവ
ത്സരം കഴിഞ്ഞിട്ട മതി സംബന്ധം.

ഗോ—മേ— (സഹിച്ചു കൂടാത്ത വെറുപ്പോടെ) "ഉപായ
ത്തിൽ" എന്ന പറഞ്ഞത ഗോപാലന്റെ വീട്ടിൽ
നടക്കുകയില്ല— ആലോചിക്കാതെ അസംബന്ധം
സംസാരിക്കുന്നത സുഖക്കേടിന്ന കാരണമായി
രിക്കും. സംബന്ധക്കാരന്റെ കാൎയ്യത്തിലും കുറെ
ആലോചിക്കേണ്ടതുണ്ട. ധനികനായതുകൊണ്ടൊ
ധാരാളിയായതുകൊണ്ടൊ സുഭഗനായതുകൊണ്ടൊ
മാത്രം മതിയായി വരുന്നതല്ല— അവളുടെ എല്ലാ
അവസ്ഥക്കുംപറ്റിത്തരമുള്ള ഒരു ഭൎത്താവിനെ കി
ട്ടേണമെന്നാണ ഞങ്ങളുടെ അത്യാഗ്രഹം— വകതി
രിവില്ലാത്ത മനുഷ്യനിൽനിന്ന ഇവളെക്കൊണ്ട
ധനം സമ്പാദിക്കേണമെന്ന ഞാൻ വിചാരിക്കു
ന്നില്ല. അതപ്രകാരം ചെയ്യേണ്ടുന്ന ആവശ്യ
വും ഇല്ല.

പു—ന— ഗോപാലന മുഷിച്ചിൽ വേണ്ട—കെട്ട്വൊ? നോം
പറഞ്ഞത ഗോപാലന മനസ്സിലാവാഞ്ഞിട്ടാണ— [ 211 ] "ഉപായത്തിലായ്ക്കോട്ടെ" എന്ന നോം പ്രസ്താവി
ച്ചത് സംബന്ധം വേറെ എങ്ങും ഉണ്ടാക്കാതെ അ
ങ്ങിനെയിങ്ങിനെ എവിടുന്നെങ്കിലും കഴിച്ചോട്ടെ എ
ന്ന മാത്രമാണ— അസംബന്ധം പറവാൻ നോം
അത്ര വിഡ്ഢിയാണ? കന്മനയും ആ പെണ്ണും തമ്മി
ൽ തരവും ചേൎച്ചയും ഉണ്ടൊ എന്ന ഗോപാലൻ
കന്മനയുമായിട്ട രണ്ട നാഴികനേരം സംസാരിച്ചാ
ൽ മനസ്സിലാകും. കന്മന മിടുമിടുക്കനാണ— കന്മന
ക്ക ഇങ്ങിനെ തോന്നിയത ഗോപാലന്റെ മഹാഭാ
ഗ്യം എന്നെ നോം പറയുന്നുള്ളു.

ഗോ—മേ— സംബന്ധ കാൎയ്യത്തിൽ എനിയും ഒരു വലി
യ വൈഷമ്യം ഇരിക്കുന്നുണ്ട— ഉയൎന്ന ജാതിക്കാ
രുമായുള്ള സംബന്ധം സ്വജാതിയിൽ യാതൊരാളെ
യും കിട്ടില്ലെന്ന തീൎച്ച വന്നതിൽ പിന്നെ ആലോ
ചിക്കാമെന്നാണ അടിയൻ തീൎച്ചപ്പെടുത്തീട്ടുള്ളത—
നമ്പൂരിമാൎക്കൊ പട്ടന്മാൎക്കൊ ഈ ജന്മം ആ പെ
ണ്ണിനെ സംബന്ധത്തിന്ന കൊടുക്കരുതെന്നാണ
അടിയൻ വിചാരിച്ചു വരുന്നത— ആവക സംബ
ന്ധം ഈ തറവാട്ടിൽ ഇതുവരെയുണ്ടായിട്ടിലെന്ന
മാത്രമല്ല, എനി ഉണ്ടാവാനും പ്രയാസമാണ.

പു—ന— ഗോപാലന്റെ ബുദ്ധിയും ആലോചനയും തല
കീഴ്പട്ടാണില്ലേ? ബ്രാഹ്മണ സംബന്ധം ഇല്ലാത്ത
തറവാട്ടിൽ എന്തൊരു ഗുണമാണുള്ളത? ബ്രാഹ്മണ
രുടെയും നമ്പൂരാരുടെയും നേരെ ഗൊപാലന എന്താ
ണിത്ര വിരോധം വന്നിട്ടുള്ളത— ബ്രാഹ്മണ ദ്വേ
ഷം കുലക്ഷയ കരമാണെന്ന ഗോപാലൻ എനിയും
മനസ്സിലാക്കീട്ടില്ലെ?

ഗോ—മേ— അടിയൻ ൟ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളാതൊന്നും ബ്രാഹ്മ [ 212 ] ണ ദ്വേഷംകൊണ്ടൊ ബ്രാഹ്മണനിന്ദ മനസ്സിൽ
ഉള്ളതകൊണ്ടൊ അല്ല. ബ്രാഹ്മണഭക്തിയും ബഹു
മാനവും കുറെ അധികമായതകൊണ്ട മാത്രമാണ—
ഇപ്പോൾ ആചരിച്ചുവരുന്ന പ്രകാരമുള്ള സംബ
ന്ധം കേവലം അശാസ്ത്രീയവും പാപകരവുമാണെ
ന്നാണ അടിയൻ മനസ്സിലാക്കീട്ടുള്ളത— അതുകൊ
ണ്ടാണ ഇങ്ങിനെ മുടക്കം പറയുന്നത.

പു—ന— നല്ല ശിക്ഷ. അശാസ്ത്രീയമൊ? ഇങ്ങിനെയാ
ണില്ലെ മനസ്സിലാക്കിയത? ശാസ്ത്രീയം തന്നെയാ
ണ കെട്ട്വൊ? അശാസ്ത്രീയമായ കാൎയ്യത്തിൽ നമ്പൂ
രാര പ്രവേശിക്കുമെന്ന വിചാരിക്കുന്നത ശുദ്ധമെ
വിഡ്ഢിത്വമാണ.

ഗോ—മേ— കാൎയ്യം പറയുന്നതിന്ന ഇവിടേക്ക മുഷിച്ചി
ലില്ലെല്ലൊ? പക്ഷെ അടിയൻ യാതൊന്നും കേൾ
പ്പിക്കുന്നില്ല.

പു—ന— യാതൊരു മുഷിച്ചിലും ഇല്ല. ഗോപാലന പറയാ
നുള്ളത മുഴുവനും പറയാം.

ഗോ—മേ— ആചരിച്ചു വരുന്ന ൟവക സംബന്ധമൊ
സംഭോഗമൊ മന്വാദി സ്മൃതികൾക്ക തീരെ വിരു
ദ്ധമായിട്ടുള്ളതാണ. അങ്ങിനെ ചെയ്തുവരുന്ന ബ്രാ
ഹ്മണൻ പാതിത്യവും നരകവും ഭുജിക്കേണ്ടിവരുമെ
ന്നും പറഞ്ഞു കേൾക്കുന്നുണ്ട. കാമാതുരൻ എങ്കി
ലും ഒരു ബ്രാഹ്മണനെ പതിതനാക്കിത്തീൎപ്പാൻ മ
നഃപൂൎവ്വം ഇടവരുത്തുന്നത കഠിനമായ പാപമാണെ
ന്നും ആ പാപം തറവാട്ടിലെ പൂൎവ്വസുകൃതത്തെപോ
ലും നശിപ്പിച്ചു കളയുമെന്നും ആണ അടിയൻ
വിശ്വസിച്ചിട്ടുള്ളത. ബ്രാഹ്മണനെ നശിപ്പിക്കു
ന്നതിന്ന അതി ദാരുണമായ ബ്രഹ്മഹത്യാപാപം [ 213 ] ഉണ്ടെന്ന പറയുന്നത പരമാൎത്ഥമാണെങ്കിൽ ബ്രാ
ഹ്മണ്യം നശിപ്പിക്കുന്നതിന്നപാപം ഇല്ലെന്ന വരാ
ൻ പാടില്ലാത്തതല്ലെ? ഇങ്ങിനെയുള്ളതിനെ അറി
ഞ്ഞുംകൊണ്ട തല കാട്ടിക്കൊടുക്കുന്നത കേവലം അ
ക്രമവും ദുരാഗ്രഹവുമാകുന്നു— ഇതിന്ന യാതോരു
പാപവും ഇല്ലെങ്കിൽ ഒരു ബ്രാഹ്മണനെ പിടിച്ചു
കുടുമ്മചെത്തി പൂണൂൽ അറുത്ത ഗോമാംസം ഭ
ക്ഷിപ്പിക്കുന്നതിന്നും പാപമുണ്ടാവാൻ പാടില്ല.

പു—ന— ഗോപാലന്റെ സ്മൃതിയും ശാസ്ത്രവും നമുക്ക കേ
ൾക്കെ വേണ്ട. വേദവ്യാസൻ മുതലായ ചില തപ
സ്വീശ്വരന്മാർ ശൂദ്ര സ്ത്രീ സംഗം ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്നും
അതുമൂലം അവൎക്ക യാതൊരു പാതിത്യമൊ പാപ
മൊ സിദ്ധിച്ചിട്ടില്ലെന്നും മറ്റുമുള്ള കഥ ഗോപാല
ന്റെ സ്മൃതിയിൽ ഇതുവരെ കണ്ടിട്ടും കേട്ടിട്ടുമില്ല
യായിരിക്കാം. ശൂദ്രരുടെ സ്മൃതിപരിചയം ഇത്രയൊ
ക്കെയുണ്ടാവാൻ പാടുള്ളു.

ഗോ—മേ— ശൂദ്രസ്ത്രീ സംഭോഗത്തിൽ അതി ഭ്രാന്തന്മാരാ
യ ചില ബ്രാഹ്മണരും ബ്രാഹ്മണസംഭോഗം ശ്രേ
യസ്കരമാണെന്നും സുകൃതമാണെന്നും തെറ്റായി
ധരിച്ചുവശായിട്ടുള്ള ചില ശൂദ്രരും ഇങ്ങിനെ പ്രതി
വാദിച്ച എന്ന സൎവ്വാപരാധിയാക്കി തീൎപ്പാൻ ശ്ര
മിക്കാതിരിക്കയില്ലെന്ന ഞാൻ മുമ്പെതന്നെ ആ
ലോചിച്ചിട്ടുള്ളാതാണ. യോഗാഭ്യാസം ശീലിച്ചിട്ടു
ള്ള ചില മഹാത്മാക്കൾ പാഷാണം ഗന്ധകം ഹരി
താലം മുതലായവയെ ഭക്ഷിക്കുന്നത കണ്ടിട്ട സാ
ധാരണ ജനങ്ങളും അതപ്രകാരം ചെയ്വാൻ ഒരുങ്ങു
ന്നതായാൽ അനുഭവിപ്പാനിരിക്കുന്ന ഫലം പറ
യേണമെന്നില്ലല്ലൊ— അനേകായിരം സംവത്സരം [ 214 ] നിരാഹാരന്മാരായി പഞ്ചാഗ്നിമദ്ധ്യസ്ഥന്മാരായി ത
പസ്സചെയ്ത അഷ്ടൈശ്വൎയ്യസിദ്ധിയും നിഷ്കല്മഷ
ത്വവും നിഗ്രഹാനുഗ്രശക്തിയും ലഭിച്ച അത്യന്തം
ദിവ്യന്മാരായ യതീശ്വരന്മാരുടെ ഓരോ അവസ്ഥ
യെ ഉദാഹരണമായെടുത്ത ലജ്ജകൂടാതെ വ്യവഹരി
ക്കുന്നു— ഇപ്പഴത്തെ മനുഷ്യന്മാരോട അവക സം
ഗതിയെപ്പറ്റി യാതൊരുത്തരവും പറയാതിരിക്കു
ന്നതാണ വളരെ നല്ലത.

പു—ന— ഗോപാലൻ എന്തതന്നെ പറഞ്ഞാലും വെണ്ടി
ല്ല. യോഗ്യന്മാർ പണ്ടുപണ്ടെ നടന്നും നടത്തിച്ചും
വരുന്ന കാൎയ്യങ്ങൾ അബദ്ധമാണെന്നപറയുന്നത
ശുദ്ധമെ അധിക പ്രസംഗമാണ.

ഗോ—മേ—. അകൃത്യം ആരതന്നെ ചെയ്താലും കൃത്യമായിരി
ക്കുമെന്ന എനിക്ക തോന്നുന്നില്ല. ശാസ്ത്രനിഷിദ്ധ
മായ മദ്യപാനം, കളവ,വ്യഭിചാരം,മുതലായ കൎമ്മങ്ങ
ൾ എട്ടോ പത്തോ മഹായോഗ്യന്മാർ ചെയ്തിട്ടുള്ളത
കൊണ്ടൊ പത്തൊ അമ്പതൊപേർ ഇപ്പോഴും ചെ
യ്തവരുന്നതകൊണ്ടൊ ആവക നീചകൎമ്മങ്ങൾ സ്വീ
കാരയോഗ്യങ്ങളെന്നൊ പ്രശസ്തങ്ങളെന്നൊ ഒരി
ക്കലും പറഞ്ഞുകൂടാ. പരശുരാമൻ മാതാവിനെവ
ധിച്ചില്ലെ? പരാശരമുനി ഒരു മുക്കുവത്തിയെ പരി
ഗ്രഹിച്ചില്ലെ?വേദവ്യാസൻതന്റെ സഹോദരഭാ
ൎയ്യമാരിൽ പുത്രോല്പാദനം ചെയ്തില്ലേ? പാണ്ഡവന്മാ
രഞ്ചുപേരു കൂടി ഒരു ഭാൎയ്യയെവെച്ചില്ലെ? എന്നിങ്ങി
നെ പറഞ്ഞുംകൊണ്ട് ൟ കാലത്തും മാതൃവധം നീച
സ്ത്രീ സംഭോഗം മുതലായത ചെയ്തു തുടങ്ങിയാൽ
പിന്നെത്തെ കഥ പറയേണ്ടതില്ലല്ലൊ.

പു—ന— ശൂദ്രസ്ത്രീ സംഭോഗം നമ്പൂരാൎക്ക ആവാമെന്നും
അതുകൊണ്ട യാതോരു ദോഷവും ഇല്ലെന്നും ശ്രീ [ 215 ] പരശുരാമൻ വിധിച്ചിട്ടുള്ളാതാണെന്ന ഗോപാ
ലൻ കേട്ടിട്ടില്ലെ? നമ്പൂരാരുടെ ആവശ്യാൎത്ഥം പരശു
രാമസ്വാമി ദേവലോകത്തിൽനിന്ന ദേവസ്ത്രീകളെ
കൊണ്ടുവന്ന കേരളത്തിൽ പാൎപ്പിച്ചുവെന്നും അവ
രുടെ സന്താനങ്ങളാണ കേരളത്തിൽ ഇപ്പോൾ കാ
ണുന്ന മിക്ക ശൂദ്രന്മാരെന്നും അവൎക്ക പരദേശ
ശൂദ്രരേക്കാൾ വളരെ ആഭിജാത്യവും ഉൽകൃഷ്ടത
യും ഉണ്ടെന്നും അതകൊണ്ട കേരള ബ്രാഹ്മണൎക്ക
ശൂദ്രസ്ത്രീ സംഭോഗം ആവാമെന്നും എനി എങ്കിലും
ഗോപാലൻ മനസ്സിലാക്കേണ്ടതാണ.

ഗോ—മേ— ൟ പ്രസ്താവം യുക്തിക്കും അനുഭവത്തിന്നും
കേവലം വിരുദ്ധമായിട്ടുള്ളതാണെന്ന മൂക്കു കീഴ്പെട്ടു
ള്ള സകല മനുഷ്യന്മാരും സമ്മതിക്കുന്നതാണ. ബ്രാ
ഹ്മണരുടെ സംഭോഗ സുഖത്തിന്നുവേണ്ടി പരശു
രാമൻ ദേവസ്ത്രീകളെ കൊണ്ടുവന്ന കേരളത്തിൽ
പാൎപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിൽ അവൎക്കും അവരു
ടെ സന്താനങ്ങളായ ഞങ്ങൾക്കും അന്ന മുതൽ ഇ
ന്നവരെ നീചത്വവും അശുദ്ധവും ഉണ്ടായിരിപ്പാ
ൻ ഒരിക്കലും പാടുള്ളതല്ല— ദേവസ്ത്രീകളെയൊ അ
വരിൽ തങ്ങൾക്കുണ്ടായ സന്താനങ്ങളെയോ തൊ
ട്ടാൽ കേരള ബ്രാഹ്മണൎക്ക മറ്റുള്ള ബ്രാഹ്മണരെ
ക്കാൾ വിശേഷവിധിയായി സ്നാനം വേണമെന്ന
പറയുന്നത തീരെ അസംബന്ധവും അബദ്ധവുമല്ലെ ?

പു—ന— ആദ്യകാലത്തിൽ യാതൊരു ശുദ്ധവും വൎജ്ജിച്ചു
വന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല. കാലക്രമേണ മറ്റുള്ള താ
ണ ജാതിക്കാരുമായി ഇടചേൎന്ന ഭക്ഷ്യാഭക്ഷ്യങ്ങ
ളിൽ യാതോരു വ്യവസ്തയും ഇല്ലാതെ കേവലം ശൂ [ 216 ] ദ്രവൃത്തിയെ അനുസരിച്ചതകൊണ്ട മാത്രം പിന്നീട
നീചത്വം സംഭവിച്ചതാണെന്നും അതകൊണ്ടത്രെ
തീണ്ടൽ വൎജ്ജിച്ചു വരുവാൻ സംഗതി വന്നിട്ടുള്ള
തെന്നും മനസ്സിലാക്കേണ്ടതാണ.

ഗോ—മേ— ഇങ്ങിനെയാണെങ്കിൽ ഇത സൎവ്വധാ അബ
ദ്ധമാകുന്നു— നീചജാതിക്കാരുമായുള്ള മേളനംകൊ
ണ്ടൊ നിഷിദ്ധാന്നം ഭക്ഷിച്ചുപോയതുകൊണ്ടൊ
നീചവൃത്തിയെ അനുസരിച്ചതകൊണ്ടൊ ജാതിഭ്രം
ശം വന്നിട്ടുള്ള എതെങ്കിലും ഒരു കുലിന സ്ത്രീയെ
യൊ അവളുടെ സന്താങ്ങളെയൊ ഉന്നത ജാതി
ക്കാരൊ സമജാതിക്കാരൊ ഒരിക്കലും സ്വീകരിച്ചുവ
രുന്നപ്രകാരം കാണുന്നില്ല— അങ്ങിനെ സ്വീകരി
ക്കാമെന്നുണ്ടെങ്കിൽ സ്മാൎത്തന്മാർ മുതലായവർ ഒ
ന്നിച്ചുകൂടി വിചാരണചെയ്ത പുറത്ത നീക്കീട്ടുള്ള
സ്വസ്ത്രീകളിൽ കേരള ബ്രാഹ്മണർ ലേശംപോലും
വൈമുഖ്യം വിചാരിച്ചു വരേണ്ടതില്ല. ഹിതാനു
സരണം സ്വീകരിക്കാവുന്നതാണ— അത്രയുമല്ല,
സംഭോഗത്തിന്ന ആവശ്യം വരുന്ന സമയങ്ങളിൽ
മാത്രം ദേവസ്ത്രീകളാണെന്ന വിചാരിച്ചു വരുന്നത
ല്ലാതെ മറ്റുള്ള എല്ലാ സമയങ്ങളിലും കേവലം ശൂ
ദ്രസ്ത്രീയായിട്ട തന്നെയാണ ഭാവിച്ചും പ്രവൃത്തി
ച്ചും കാണുന്നത— രതികാലങ്ങളിൽ ദേവസ്ത്രീകളാ
ണെന്ന ഭാവിച്ചു വരുന്നതുകൊണ്ടായിരിക്കാം ശൂദ്ര
സ്ത്രീകളുടെ അധരപാനത്തിലും മറ്റും കേരള ബ്രാ
ഹ്മണൎക്ക അശുദ്ധി ബാധിക്കാത്തതു— മേല്പറഞ്ഞ
ഭാവനാശക്തികൊണ്ട ശൂദ്രസ്ത്രീ ഗമനം ഉൽകൃഷ്ട
മായിത്തീരുമെങ്കിൽ ൟ കാലത്ത ഇത്രയൊന്നും ബു
ദ്ധിമുട്ടേണ്ടുന്ന ആവശ്യമെ ഇല്ല. ബോദ്ധ്യമുള്ള [ 217 ] ദിക്കിൽ പോകാവുന്നതും സ്വേഛാനുസരണം ചെ
യ്യാവുന്നതും പ്രവൃത്തി കാലത്തിൽ ദേവസ്ത്രീയെ
ന്നോ വേളികഴിച്ച അന്തൎജ്ജനമെന്നോ ഭാവിച്ച
പരിശുദ്ധന്മാരായി തീരാവുന്നതും ആണ. ഇങ്ങി
നെയുള്ള പരമോപദേശവും ഭാവനാശക്തിയും ഉള്ള
തകൊണ്ടായിരിക്കാം ചില യോഗ്യന്മാർ ൟ കാല
ത്തും നിഷിധ സ്ത്രീ സംഭോഗത്തിൽ അത്യന്തം ശ്ര
ദ്ധാലുക്കളായി ഭ്രമിച്ചുവശായിട്ടുള്ളത എന്നാൽ കേ
രള രാജ്യത്തിന്റെ രക്ഷക്കുവേണ്ടി പരദേശത്ത
നിന്ന അനേകായിരം ശൂദ്രരെ കൊണ്ടുവന്ന പല
സ്ഥാനമാനങ്ങളും കൊടുത്ത കേരളത്തിൽ പാൎപ്പിച്ചു
എന്നും മറ്റും കേരളോല്പത്തി മുതലായ ചില ഗ്രന്ഥ
ങ്ങളിൽ സ്പഷ്ടമായി പ്രസ്താവിച്ച കാണുന്നുണ്ട—
അവരും ക്രമേണ ദേവകളായി തീൎന്നിട്ടുണ്ടായിരി
ക്കാം. കേരള സ്വൎഗ്ഗസദൃശം എന്ന ചിലർ പറ
ഞ്ഞു വന്നിട്ടുള്ളത ൟ ഒരു സംഗതികൊണ്ടൊ എ
ന്ന സംശയമായിരിക്കുന്നു— ൟ എല്ലാ സംഗതി
കൊണ്ടും ദേവസ്ത്രീ എന്ന വാക്കിന്ന ഇവിടെ യാ
തോരു വിലയും കൊടുപ്പാൻ പാടില്ലെന്നാണ എനി
ക്ക തോന്നുന്നത. അക്രമവും അനുചിതവുമായുള്ള
ഒരു കാൎയ്യത്തിന്ന എത്രതന്നെ പഴക്കം സിദ്ധിച്ചാ
ലും അത യുക്തമെന്നൊ ഉചിതമെന്നൊ വരുത്തി
ക്കൂടാവുന്നതല്ല. ശാസ്ത്രനിഷിദ്ധമായ ശൂദ്രസ്ത്രീ
ഗമനംകൊണ്ട ബ്രാഹ്മണന്ന ഏതപ്രകാരം നീച
ത്വവും നരകവും സിദ്ധിക്കുന്നുവൊ അതപ്രകാരം
തന്നെ അതിൽനിന്നുണ്ടാകുന്ന സന്താനങ്ങൾക്കും
ആ ദോഷം ബാധിക്കുമെന്നാണ വിശ്വസിക്കേ
ണ്ടത. [ 218 ] പു—ന— അത നല്ല ശിക്ഷ! ശൂദ്രസ്ത്രീകളിൽ ൟയ്യുള്ളാളു
കൾ പ്രവേശിക്കുന്നതുകൊണ്ട നോക്കല്ലാതെ നി
ങ്ങൾക്കും പാപമുണ്ട. ഇല്ലെ ? എനി എന്തല്ലാണ
ഗോപാലന പറവാനുള്ളത ? എല്ലാം പറഞ്ഞു തീൎത്ത
കളയു.

ഗോ—മേ— പ്രസ്താവിപ്പാൻ ഭാവിച്ച അവസ്തക്ക എ
നിമുഴുവനും പ്രസ്താവിച്ച കളയാമെന്നതന്നെയാ
ണ വിചാരിക്കുന്നത്. ശൂദ്രസ്ത്രീ സ്പ്രൎശം ഇരിക്ക
ട്ടെ, ശൂദ്രഗൃഹത്തിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതകൊണ്ടത
ന്നെ അത്യുൽകൃഷ്ടന്മാരായ കേരളബ്രാഹ്മണൎക്ക
അശുദ്ധി വരുമെന്നല്ലെ വെച്ചിട്ടുള്ളത. അശുദ്ധ
നായ ബ്രാഹ്മണന്റെ ബീജത്തിനും അപ്പോളശു
ദ്ധി ബാധിക്കാതിരിപ്പാൻ പാടില്ലാത്തതല്ലെ. അ
ശുദ്ധബീജത്തിൽ നിന്നുണ്ടാകുന്ന സന്താനങ്ങളു
ടെ ശുദ്ധത്തെപ്പറ്റി പ്രസ്താവിക്കേണ്ടുന്ന ആവ
ശ്യമെയില്ല. ഇങ്ങിനെയുള്ള സന്താനങ്ങൾ നീച
സന്താനങ്ങൾ എന്നാണ പൂൎവ്വീകന്മാർ വിധിച്ച
കാണുന്നത. അതും ഇരിക്കട്ടെ പാത്രദൂഷ്യംകൊണ്ട
അത്യന്തം വിശിഷ്ടങ്ങളായ സാധനങ്ങൾ സ്വാഭാ
വികസ്ഥിതിയെ വിട്ട കേവലം വഷളായ്പോകുമാറു
ണ്ടെന്ന എല്ലാവൎക്കും വിശ്വാസം വന്നിട്ടുള്ള അവ
സ്ഥയാണല്ലൊ. ഓട്ടുപാത്രാത്തിൽ ഒഴിക്കുന്ന ത
യിർ കിളൎത്ത ചീത്തയായ്പോകുന്നതപോലെ നീച
യോനിയിൽ പതിക്കുന്ന ഉത്തമബീജവും അത്യന്തം
നീചമായി ദുഷിച്ചപോകയാണ ചെയ്യുന്നത. അ
ല്ലാത്തപക്ഷം ശൂദ്രസ്ത്രീയിൽ ബ്രാഹ്മണൊല്പന്നങ്ങ
ളായ സന്താനങ്ങൾ ശൂദ്രരേക്കാൾ താണവരാ
ണെന്ന മന്വാദി സ്മൃതികളിൽ വിധിച്ചു കാണ്മാൻ [ 219 ] ഇടയില്ലാത്തതാണ. ഇതുകൂടാതെ ലൌകീകവിരു
ദ്ധമായ ഒരു വലിയ ദോഷംകൂടിയുണ്ട.

പു.ന—സ്മൃതി എല്ലാം ഒരു സ്ഥലത്തവെച്ച ഗോപാലൻ
ലൌകീകത്തിലേക്കാണില്ലെ കടപ്പാൻ വിചാരിക്കു
ന്നത? ബ്രാഹ്മണസംബന്ധം ലൌകീകത്തിന്നും
വിരുദ്ധമാണൊ? ൟ ഒരു കാൎയ്യം ഇതവരെ ആരും
പറഞ്ഞുകേട്ടില്ല. ശാസ്ത്രത്തിനും നാട്ടുനടപ്പിന്നും എ
ല്ലാം വിരോധമാണില്ലെ നമ്പൂരാരുടെ പ്രവേശന?

ഗോ— മേ— അതിന്ന യാതൊരു സംശയവും ഇല്ല. മേൽ
പറഞ്ഞ സംഭോഗത്തിൽനിന്നുണ്ടാകുന്ന സന്താ
നങ്ങൾക്ക പിതൃക്രിയക്ക യാതൊരു അൎഹതയും ഇ
ല്ലെന്ന തീൎച്ചപ്പെടുത്തിവെച്ചിട്ടുള്ളതുകൊണ്ട അവ
രെ സന്താനങ്ങൾ എന്ന വിചാരിപ്പാൻ പാടില്ലാ
ത്തതാണ. പിതാവിന്റെ ശേഷക്രിയ‌ക്ക അൎഹത
യില്ലാത്ത മക്കളെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മലമൂത്രാദിക
ളിൽ ഒന്നാണെന്ന മാത്രമല്ലാതെ പുത്രന്മാരെന്ന ശ
ബ്ദിക്കാനെ പാടില്ലെന്നാണ ഞാൻ കേട്ടിട്ടുള്ളത.
സ്വന്തസന്താനങ്ങളെ കൈകൊണ്ട തൊട്ടുപോയാൽ
മൂക്ക പിടിച്ച മുന്നൂറ മുങ്ങി സഹസ്രാവൃത്തി ജപി
ച്ചല്ലാതെ പരിശുദ്ധന്മാരാകയില്ലെന്ന പറഞ്ഞു അ
തപ്രകാരം അനുഷ്ടിച്ച വരുന്ന നിങ്ങളെ സംബ
ന്ധകാൎയ്യത്തിൽ വേറെ വല്ല നിവൃത്തിയും ഉണ്ടെ
ങ്കിൽ ൟ തൊടിക്കകത്ത കടത്താതിരിക്കേണമെന്നാ
ണ ഞാൻ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുള്ളത. തുമ്പില്ലാത്ത ൟ
വിധം രഹസ്യവും പരസ്യവുമല്ലാത്ത സംബന്ധം
കൊണ്ട എനിയും അനേകം ദോഷങ്ങൾ സംഭവി
പ്പാനിടയുള്ളതാകകൊണ്ട ശാസ്ത്രനിഷിദ്ധമായ ൟ
മാതിരി ബ്രാഹ്മണ സംബന്ധം ഒരിക്കലും വിഹിത [ 220 ] മായിട്ടുള്ളതല്ലെന്നാണ ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത.
ൟ സംഗതിക്കുവേണ്ടി എനിമേൽ ഇവിടെ കടക്കാ
തിരിക്കേണമെന്ന മാത്രമെ ഞാൻ അപേക്ഷിക്കു
ന്നുള്ളു. മുറിക്കുപ്പായം ഇട്ട മൂടിപ്പുതച്ച നടക്കുന്ന
ആ വെളുത്ത പെൺകിടാവിനെ ൟ ജന്മം ഞാൻ
കാണാൻപോലും കൊടുക്കില്ലെന്ന കുബേരൻ ന
മ്പൂരിപ്പാടിനെ അറിയിക്കാം. പരമാൎത്ഥസംഗതിക
ളെ പ്രസ്താവിച്ചതുകൊണ്ട എന്റെ നേരെ യാതൊ
രു മുഷിച്ചിലും കൂടാതെ ഇരിക്കേണ്ടത ഇവിടുത്തെ
ഭാരമാകുന്നു എന്ന പ്രത്യേകം താഴ്മയോടെ അറിയി
ക്കുന്നു.

ഗോപാലമേനോൻ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞ ഇരുന്നദിക്കി
ൽനിന്നെഴുനീറ്റ നമ്പൂരിപ്പാടിനെ തൊഴുതുംകൊണ്ട അ
വിടെ നിന്നു— ഗോവിന്ദനുണ്ടായ സന്തോഷം എത്രയാ
ണെന്ന പറവാൻ പ്രയാസം. ൟ സംസാരം അകത്ത
നിന്നിരുന്ന സ്ത്രീകളിൽ പാറുക്കുട്ടിക്കാണ വളരെ രസം
പിടിച്ചത. ഇവൾക്ക സാധാരണമായി നമ്പൂതിരിമാ
രെ മനസ്സുകൊണ്ട കുറെ പുഛമാണ. അത ചെറുപ്പകാ
ലത്തിന്റെ തിളപ്പകൊണ്ട തൊന്നീട്ടുള്ളതും അല്ല. ഇവ
രുടെ ലജ്ജാകരമായ നടപടിയും തോന്ന്യാസവും കണ്ടിട്ട
മനസ്സിൽ ഒരു വെറുപ്പ തോന്നിപ്പോയതിനാൽമാത്രം ഉ
ണ്ടായിട്ടുള്ളതാണ. "മീനാക്ഷിക്കുട്ടി ഇവിടെ ഉണ്ടായി
രുന്നുവെങ്കിൽ ജ്യേഷ്ടൻ ൟ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളതെല്ലാം അവ
ൾക്കും കേൾക്കായിരുന്നുവെല്ലൊ. ഇതെല്ലാം സ്ത്രീകൾ
കേൾക്കേണ്ടതും മനസ്സിലാക്കേണ്ടതും ആണ. ജ്യേഷ്ട
ൻ ഇത്രയൊക്കെ പറയുമെന്ന ഞാൻ വിചാരിചിരുന്നി
ല്ല". എന്നിങ്ങനെ പാറുക്കുട്ടി അകത്തനിന്ന പതുക്കെ
മന്ത്രിച്ചുതുടങ്ങി. "നമ്പൂരിയെ മുഷിച്ചിലാക്കേണ്ടതില്ല [ 221 ] യായിരുന്നു. വൃഥാ ബ്രാഹ്മണകോപം സമ്പാദിക്കേണ്ടു
ന്ന ആവശ്യമുണ്ടായിരുന്നില്ല. ഇതുകൊണ്ട മേലിൽ എ
ന്തെല്ലാമാണ വരുന്നത എന്ന ആൎക്കറിയാം" ലക്ഷ്മിഅമ്മ
യുടെ മനസ്സിൽ ഇങ്ങിനെയുള്ള വിഷാദമുണ്ടായി. "ജ്യേ
ഷ്ടന ദ്വേഷ്യം വന്നാൽ നിവൃത്തിയില്ല. എന്നാലും ഇ
ത്ര അധികം പറയേണ്ടതില്ലായിരുന്നു. നമ്പൂരിപ്പാ
ടിന്റെ മുഖം വല്ലാതെ കറുത്തവശായ്തനോക്ക. കഷ്ടായി
പോയി. അദ്ദേഹം ജ്യേഷ്ടനെ ശപിച്ചേച്ച പോകുമൊ
എന്ന ഭയമായിരിക്കുന്നു. എന്തോര ജ്യേഷ്ടനാണ. ബ്രാ
ഹ്മണരോട ഇങ്ങിനെ എല്ലാം പറയാമൊ?" എന്നിപ്രകാ
രം നാണി അമ്മയും പതുക്കെ പിറുപിറുത്തു തുടങ്ങി.

ഗോപാലമേനോന്റെ സംസാരവും മുഖഭാവവും ക
ണ്ടിട്ട പുരുഹൂതൻ നമ്പൂരിക്ക ആകപ്പാടെ സഹിച്ചുകൂടാ
ത്ത ദേഷ്യംവന്നു. താൻ വിചാരിച്ചു വന്ന കാൎയ്യം ൟ
സ്ഥിതിയിൽകലാശിക്കുമെന്ന അദ്ദേഹം ഒരിക്കലും വിചാ
രിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല. ആശാഭംഗം കൊണ്ട ക്രോധപ
രവശനായി അദ്ദേഹം അവിടെ നിന്നെഴുനീറ്റ ഗോപാ
ല മേനോന്റെ മുഖത്ത നോക്കി കുറെ ഉച്ചത്തിൽ പറ
ഞ്ഞു. "തന്നെപ്പോലെ കാൎയ്യബോധവും സ്മൃതിസിദ്ധാ
ന്തവും ശീലമുള്ളശൂദ്രർ ൟ മലയാളത്തിൽ എനിയും നാല
ഞ്ചു പേരു കൂടി ഉണ്ടാകുന്നതായാൽ നമ്പൂരാരുടെ കാൎയ്യം വ
ലിയ മോശം തന്നെ. സന്യസിക്കാനെ പിന്നെ നിവൃ
ത്തിയുള്ളൂ. എന്ത സ്മൃതിസിദ്ധാന്തമാണ തനിക്ക് നിശ്ച
യമുള്ളത. നീ സ്മൃതി കണ്ടിട്ടുണ്ടോ മന്വാദിസ്മൃതിയിൽ അ
ങ്ങിനെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു
എന്നൊക്കെ അധിക പ്രസംഗം പറഞ്ഞതല്ലാതെ നിണ
ക്കു ഒരൊറ്റ സ്മൃതി ചൊല്ലാൻ കഴിഞ്ഞൊ? ഗോകൎണ്ണം
മുതൽ കന്യാകുമാരി വരെയുള്ള ൟ കേരള രാജ്യത്തിൽ പ [ 222 ] രശുരാമനും ശങ്കരാചാൎയ്യരും കൂടി പണ്ടേക്കു പണ്ടെ നട
ത്തിച്ചു വന്നിട്ടുള്ള ൟ സമ്പ്രദായം ഇതു വരെ ആരെങ്കി
ലും അബദ്ധമാണെന്ന പറഞ്ഞ്വൊ? യോഗ്യന്മാർ നട
ന്നു വരുന്ന നടപടി തെറ്റാണെന്നു പറവാൻ നിണ
ക്കു ലജ്ജയില്ലല്ലൊ. നിന്റെ മരുമകളെ നമ്പൂരാൎക്ക കൊ
ടുപ്പാൻ മനസ്സില്ലെങ്കിൽ കൊടുക്കേണ്ട. കണ്ടാ ചട്ടക്കൊ
വെള്ളക്കൊ ആൎക്കെങ്കിലും കൊടുത്തൊ. നോക്കു വേണ്ട.
ൟവക തോന്ന്യാസവും അധികപ്രസംഗവും പറവാൻ
നിണക്ക അധികാരവും ആവശ്യവും ഇല്ലെന്ന നീ നല്ല
വണ്ണം സൂക്ഷിച്ചോ. ഇരിക്കട്ടെ. നോം ഒരു നമ്പൂരി
ഗോപാലൻ ഒരു ശൂദ്രൻ. അത നിശ്ചയം തന്നെ അ
ല്ലേ. നോം രണ്ടു പേരും തമ്മിലാണ വാദിപ്പാൻ പോക
ന്നത. കന്മനക്ക ആ പെണ്ണിനെ ആവശ്യമുണ്ടായിട്ട
ല്ല എങ്കിലും ആ അധികപ്രസംഗിപ്പെണ്ണിനെ ഒരു ദിവ
സമെങ്കിലും ഇല്ലത്ത കൊണ്ടു പോയിപാൎപ്പിപ്പാൻ കഴിയു
മോ എന്ന നോം ശ്രമിച്ചു നോക്കട്ടെ. ഇല്ലം വക സ്വ
ത്ത മുഴുവൻ വിറ്റിട്ടെങ്കിലും ഇതിന്റെ ശേഷം നിന്നോ
ട നോം ചോദിക്കാതെ ഇരിക്കില്ല" എന്ന പറഞ്ഞു മുറ്റ
ത്തിറങ്ങി. ഗോവിന്ദൻ അപ്പോൾ പുറത്ത കടന്നുവ
ന്നിട്ടില്ലായിരുന്നു വെങ്കിൽ ഗോപാലമേനോൻ ഇദ്ദേ
ഹത്തെ വെറുതെ അയക്ക ഇല്ലായിരുന്നു. വല്ലതും ര
ണ്ട നാലെങ്കിലും ദക്ഷിണ കൊടുക്കേണമെന്നായിരുന്നു
ആ മനുഷ്യന്റെ താല്പൎയ്യം. ദ്വേഷ്യം സഹിക്കരുതാഞ്ഞി
ട്ട ഗോപാലമേനോൻ ഇരവഴുതിയ നരിയെപ്പോലെ കു
റെ‌എല്ലാം കുതൎന്നുനോക്കി— എങ്കിലും ഗോവിന്ദൻ പിടിച്ചു
വെച്ചുകളഞ്ഞു. നമ്പൂരിപ്പാട വായിൽതോന്നിയ്ത പറ
ഞ്ഞുകൊണ്ട പടിയും ഇറങ്ങിപ്പോയി— സ്കൂൾപിരിഞ്ഞുപ
ടിഞ്ഞാറെ പടികയറി അപ്പഴക്ക മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുംവന്നു. [ 223 ] തന്റെവാത്സല്യത്തിന്നും അതിപ്രിയത്തിന്നും ഇരിപ്പടമാ
യ ഇവളെ കണ്ടപ്പോൾ ഗോപാലമേനോന്റെ കണ്ണുക
ളിൽ വെള്ളംനിറഞ്ഞു. എങ്കിലും മനശ്ചാഞ്ചല്യം യാതൊ
ന്നും പുറത്തകാണിക്കാതെ ധൈൎയ്യം കലൎന്ന വേഗത്തിൽ
മാളികയുടെ മുകളിലേക്ക കയറിപ്പോയി.

പുരുഹൂതൻ നമ്പൂരി നന്ദരാജാക്കന്മാരുടെ ഭോജനശാ
ലയിൽനിന്ന പുറത്താക്കിയ ചാണക്ക്യനെപ്പോലെ കോ
പാന്ധനായി അവിടെനിന്ന പടിയിറങ്ങി ചിറയുടെ കിഴ
ക്ക ഭാഗത്ത എത്തിയപ്പോഴെക്ക കുബേരൻ നമ്പൂരിയും
ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കെ ഗോപുരവും ഇറങ്ങിബദ്ധ
പ്പെട്ട അരികത്ത വന്നു. പുരുഹൂതൻ നമ്പൂരിയുടെ മുഖ
ഭാവം കൊണ്ട തന്നെ കാൎയ്യം അപകടമായിട്ടാണ കലാ
ശിച്ചത എന്ന കുബേരൻ നമ്പൂരിക്ക മനസ്സിലായി. എ
ങ്കിലും രണ്ടു പേരും കൂടി കുറെ അകലെ പോയി നിന്ന
അന്യോന്യം സംസാരിപ്പാൻ തുടങ്ങി. പുത്തൻ മാളിക
ക്കൽ പോയ്തും അകത്ത കടപ്പാൻ അനുവദിക്കാതെ ഗോ
പാലമേനോൻ തന്നെ അപമാനിച്ചതും യാതൊരു ബഹു
മാനവും കൂടാതെ ഒരുമിച്ചിരുന്ന സാധാരണ നടപടിയും
വിനയവും വിട്ട അധികപ്രസംഗമായി സംസാരിച്ചതും
നമ്പൂരിമാരെ കൂട്ടത്തോടെ ശകാരിച്ചതും മീനാക്ഷിക്കുട്ടി
യെ കാണാൻ പോലും കൊടുക്കില്ലെന്ന ധിക്കാരം പറഞ്ഞ
തും തന്നെ അടിപ്പാൻ ഭാവിച്ചതും താൻ തക്കതായ മറുപ
ടി പറഞ്ഞ ശപഥം ചെയ്ത ഇറങ്ങിപ്പോയിട്ടുള്ളതും ഇങ്ങി
നെ ഉള്ളതും ഇല്ലാത്തതും തരം പോലെ കൂട്ടിച്ചേൎത്ത കുബേ
രൻ നമ്പൂരിയെ പറഞ്ഞു ധരിപ്പിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്ന ഇ
തെല്ലാം കേട്ടപ്പോൾ അസാമന്യമായ വ്യസനവും ഇഛ്ശാ
ഭംഗവും ഈറയും അരിശവും കണ്ണീരും തൊണ്ടവിറക്കലും
എല്ലാം പാടെ ഒന്നിച്ചുണ്ടായി. ഗോപാലമേനോനെ ച [ 224 ] തിച്ചിട്ടൊ വശീകരിച്ചിട്ടൊ മാരണക്രിയ ചെയ്ത നശിപ്പി
ച്ചിട്ടൊ ഏത വിധമെങ്കിലും മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയെ കയ്ക്കലാ
ക്കെണമെന്ന തന്നെ രണ്ടു പേരും കൂടി നിശ്ചയിച്ചു. പ
ണം കൊണ്ടു സാധിപ്പിക്കാമെങ്കിൽ പതിനായിരം ഉറുപ്പി
ക ചിലവ ചെയ്വാൻ താൻ ഒരുക്കമുണ്ടെന്ന കുബേരൻ
നമ്പൂരി തന്റെ സ്നേഹിതനോട വാഗ്ദത്തം ചെയ്തു. ര
ണ്ടാളും കൂടി ഇതിലേക്ക വേണ്ടുന്ന പല വിദ്യകളും അതു
മുതൽക്ക പലരുടെയും സഹായത്തോടു കൂടി ആലോചിച്ചു
തുടങ്ങി. [ 225 ] പതിനൊന്നാം അദ്ധ്യായം

" കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ മുതലായവരുടെ വരവു "

കഴിഞ്ഞ അദ്ധ്യായത്തിൽ പ്രസ്താവിച്ച സംഗതികൾ
സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നതിന്റെ പിറ്റെ ദിവസം രാ
വിലെ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോന ഒരു ടെലിഗ്രാം അയപ്പാൻ
വേണ്ടി ഗോപിന്ദൻ കമ്പി ആപ്പീസ്സിലേക്ക പോവാനു
ള്ള ഒരുക്കത്തൊടുകൂടി ഗോപാലമേനോന്റെ അരികത്തു
ചെന്നു. അദ്ദേഹം അപ്പോൾ ചായയും കഴിച്ചു മാളിക
മുകളിൽ ഇരിക്കയായിരുന്നു. ഗോപിനെ കണ്ട ഉടനെ
അവിടെനിന്നു എഴുനീറ്റു താഴത്തിറങ്ങി കിഴക്കെ പൂമുഖ
ത്തു വന്നിരുന്നിട്ട മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയെ വിളിച്ചുകൊണ്ടുവ
രുവാൻപേണ്ടി പറഞ്ഞു. ആ സമയം അവൾ പടി
ഞ്ഞാറെ ഭാഗത്തുള്ള ചാരുപടിയിന്മേൽ ഇരുന്നു ക്ഷേത്ര
ഗണിതം വായിക്കുകയായിരുന്നു. ഗോപാലമേനോൻ
വിളിക്കുന്നു എന്നു കേട്ടക്ഷണത്തിൽ അവൾ പുസ്തകം
അവിടെ വെച്ച എഴുനീറ്റു ബദ്ധപ്പെട്ടു പൂമുഖത്തേക്കു
ചെന്നു. ഗോപാലമേനോൻ തന്റെ അതിപ്രിയയായ
മരുമകളെ അരികത്ത വിളിച്ചു പുറത്ത തലോടിക്കൊണ്ടു പ
റഞ്ഞു- " പെണ്ണെ! നിന്റെ അച്ഛൻ വരാമെന്ന പറ
ത്തിട്ടുണ്ടായിരുന്ന ദിവസങ്ങളൊ ക്കെയും കഴിഞ്ഞു. നി
ശ്ചയിച്ച പ്രകാരം വരാതെയിരിപ്പാൻ പ്രത്യേകിച്ചു വല്ല
മുടക്കവും സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ടൊ എന്ന സംശയമായിരിക്കു
ന്നു. അല്ലാത്ത പക്ഷം അദ്ദേഹം വരാതിരിക്കയില്ലയാ
യിരുന്നു. അതുകൊണ്ടു ഗോവിന്ദനെ ഇപ്പോൾ കമ്പി [ 226 ] ആപ്പീസ്സിലയച്ചു ഒരു ടെലിഗ്രാം അടിപ്പിക്കാമെന്നു വിചാ
രിക്കുന്നു. എനിക്ക ഇംഗ്ലീഷഭാഷ അറിഞ്ഞുകൂടാത്തതു
കൊണ്ട അത അയക്കേണ്ടുന്ന മാതിരി നല്ല നിശ്ചയ
മില്ല. ഗോവിന്ദനും എനിക്ക പറ്റിയ കാൎയ്യസ്തൻ
തന്നെ. നീ ഇംഗ്ലീഷ രണ്ട നാല സംവത്സരമായെല്ലൊ
പഠിച്ചു പരുന്നു ? ടെലിഗ്രാം അയപ്പാൻ ശീലമുണ്ടെങ്കിൽ
വേണ്ടത്തക്ക പ്രകാരം ഒന്ന ഏഴുതി ഇപ്പോൾ തന്നെ
ഗോവിന്ദന്റെ വശം അയക്കൂ. മറ്റൊന്നും വിചാരി
ച്ചു മുഖം ചീത്തയാക്കേണ്ട" ഇത കേട്ടപ്പോൾ മീനാക്ഷി
ക്കുട്ടിയുടെ മനസ്സിൽ പാങ്ങല്ലാത്ത ഒരു പരിഭ്രമവും വിചാ
രവും ഉണ്ടായി. തന്റെ അച്ഛന്നു വല്ല ശരീര സുഖക്കേ
ടും ബാധിച്ചിട്ടുണ്ടായിരിക്കും എന്നുള്ളചിന്ത മനസ്സിൽ ക
ടക്കുമ്പഴക്ക കണ്ണിൽ വെള്ളം നിറഞ്ഞു എന്നുമാത്രമ
ല്ല ആയ്ത മുഖത്ത കൂടി പലവഴിയായൊഴുകി തുള്ളിതുള്ളിയാ
യി റവുക്കയിൽ ഇറ്റിട്ടു വീഴുകയും ചെയ്തു അഭിനവമാ
യി വികസിച്ചു നില്ക്കുന്ന സരോരുഹത്തിന്മേൽ തുഷാരം
പതിച്ചാൽ ഏതപ്രകാരമൊഅതപ്രകാരം അതി പ്രസന്ന
മായി വിളങ്ങിക്കൊണ്ടിരുന്ന അവളുടെ മുഖത്ത ക്ഷണ
നേരംകൊണ്ട ഒരു വൈവൎണ്യവും മ്ലാനതയും ബാധിച്ചു
ഇതെല്ലാം കണ്ടപ്പോൾ ഗോപാലമേനോന്റെ മനസ്സി
ലും കുറച്ചു കുണ്ഠിതമുണ്ടായി. എങ്കിലും അദ്ദേഹം അത്യ
ന്തംധൈൎയ്യശാലിയായിരുന്നതകൊണ്ട തന്റെ മനോവൈ
വശ്യം ലേശം പോലും പുറത്തു കാണിക്കാതെ അവളെ
തന്റെ മടിയിൽ പിടിച്ചിരുത്തി തോൎത്ത മുണ്ടു കൊണ്ട ക
ണ്ണീർ തുടച്ചു മൂൎദ്ധാവിൽ രണ്ട മൂന്നുരു ചുംബിച്ചു പതുക്കെ
പറഞ്ഞു. "നീ എന്തൊരു ഭോഷയാണ! സ്ത്രീ സാധാരണ
മായ ചാപല്യം നിണക്കെങ്കിലും അല്പം കുറഞ്ഞിരിക്കേണ
മെന്ന വിചാരിച്ചിട്ടല്ലെ ബുദ്ധിവികാസം വരത്തക്കത [ 227 ] പലതും ഞാൻ നിന്നെ ശീലിപ്പിച്ചു വരുന്നത ? എന്നിട്ടും
അനാവശ്യമായി കണ്ണീരൊല്പിച്ചു മുഖം വഷളാക്കിത്തിൎപ്പാ
ൻ നിനെക്ക അശേഷം ലജ്ജയിയില്ലാത്തത വലിയ ആശ്ച
ൎയ്യം തന്നെ. കഷ്ടമേ കഷ്ടം! നിനെക്ക ഇത്ര ജളത്വവും
ഭീരുത്വവും ഉണ്ടെന്ന ഞാൻ ഇതുവരെ വിചാരിച്ചിട്ടുണ്ടാ
യിരുനില്ല. നിന്റെ അച്ഛന്ന യാതൊരു സുഖക്കേടും
ഇല്ല. ഇന്ന ഇവിടെ എത്തും. നീ കരയാതിരിക്കൂ, നീ
വിഡ്ഡിത്വം ഒന്നും കാട്ടാതെ ധൈൎയ്യപ്പെടു. നിന്റെ അ
അച്ഛനും ജ്യേഷ്ടനും ഇന്ന ഉച്ചക്ക മുമ്പെ ഇവിടെ കുളിപ്പാൻ
തക്കവണ്ണ എത്താതെയിരിക്കയില്ല. അവർ വിശന്നും
കൊണ്ട വരുന്ന സമയം അവൎക്ക കൊടുപ്പൻ വേണ്ടി
നീ വല്ലതും ശേഖരിച്ച വെച്ചിട്ടുണ്ടൊ ? ഇല്ലെങ്കിൽ
ക്ഷണത്തിൽ പോയി വല്ലതും തെയ്യാറാക്കുവാൻ നോക്കൂ.
കരയുന്നത നമുക്കു പിന്നെയാവാം” ഇങ്ങിനെ ഓരോന്ന
പറഞ്ഞു സമാധാനപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന മദ്ധ്യെ കി
കിഴക്കെ ഇടവഴിയിൽ കൂടി ഒരു വണ്ടി വരുന്ന ശബ്ദം കേ
ട്ടു.“ എനി കരയണമെന്നില്ല. മൂപ്പര എത്തിപ്പോയി.
ഞാൻ ചെന്നു നോക്കട്ടെ" എന്നു പറഞ്ഞു ഗോവിന്ദൻ പ
ടിക്കലേക്ക് ഓടി. വണ്ടി വരുന്ന ശബ്ദം കേട്ടപ്പേൾ
തന്നെ മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ മനഃകുണ്ഠിതം ഏതാണ്ട് തീൎന്നു
എന്ന തന്ന പറയാം. നിഷ്പ്രഭമായി വാടിയിരുന്ന ഇവ
ളുടെ മുഖത്ത ക്രമേണ ഒരു പ്രസന്നതയും വെളിച്ചുവും വ
ന്നു കൂടിത്തുടങ്ങി. വണ്ടിയിൽ ആരാണ വരുന്നത എന്നു
നോക്കുവാൻ ഗോവിന്ദന്റെ മുന്നിൽ ഓടി ഏത്തേണ
മെന്നുള്ള താല്പൎയ്യം മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയെ കുറെ ഉത്സാഹി
പ്പിച്ചു നോക്കി എങ്കിലും ഗോപാലമേനോന്റെ നേരെ ഇ
വൾക്കുള്ള ശങ്ക ഇവളെ പിടിച്ചു നിൎത്തി കളഞ്ഞു. ഗോ
പാലമേനോൻ, ഉടനെ തന്നെ ഇവളെ കയി പിടിച്ചും [ 228 ] കൊണ്ടു മുറ്റത്തേക്ക ഇറങ്ങിയതിനാൽ ഇവളുടെ മനോ
രഥത്തിന്ന അല്പം ആശ്വാമായി. രണ്ടു പേരും ഏക
ദേശം നടവഴിക്കു നേരെ എത്തിക്കഴിയുമ്പഴക്കവണ്ടിയിൽ
കയറി വന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നവരും തങ്ങളുടെ സാമാനങ്ങ
ളും പടിപ്പുരയുടെ കോലാമെൽ എത്തി.

ഗോപാലമേനോന്റെ സാന്ത്വനവാക്കിനാലും വണ്ടി
വരുന്ന ശബ്ദം കേട്ടതിനാലും ശങ്കിച്ചു തൽക്കാലം വാങ്ങി
നിന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്ന കണ്ണുനീർ മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ നേ
ത്രങ്ങളിൽ ഹൎഷാശ്രുരൂപേണ രണ്ടാമതും വന്നു നിറയു
വാൻ സംഗതി സിദ്ധിച്ചതിനാൽ സന്തോഷിച്ചു. " എ
ന്റെ ജ്യേഷ്ടനും അച്ഛനും ഇതാഒരുമിച്ചുതന്നെ വന്നിരി
ക്കുന്നു " എന്നു പറഞ്ഞും കൊണ്ട പടിക്കലേക്ക അവൾ
ഓടിച്ചെല്ലുവാൻ ഭാവിച്ചു. എങ്കിലും ഗോപാലമേനോൻ
അവളെ അതിന്ന അനുവദിക്കാതെ പിന്നെയും സാവധാ
നത്തിൽ അവളോടു പതുക്കേ പറഞ്ഞു. " നീ എന്തിനാ
ണ ഇത്രയെല്ലാം ബദ്ധപ്പെടുന്നത ? അവരെല്ലാംവരും
ഇങ്ങട്ടല്ലെ വരുന്നത്? നീ എന്തിനാണ അങ്ങട്ടു ഓടി ബു
ദ്ധിമുട്ടുന്നത ? നീ മുമ്പ കാണാത്ത ഒരു ചെറുപ്പക്കാരൻ
കൂടി അവരുടെ ഒന്നിച്ചു വരുന്നത കണ്ടില്ലെ ? നിന്റെ
ഈ ഓട്ടവും ചാട്ടവും കണ്ടാൽ അദ്ദേഹം ഏന്തെല്ലാം പിചാ
രിക്കും ? ഞാൻ അങ്ങട്ടു ചെന്ന നിന്റെ അച്ഛനെ ആദ
രിച്ച ഇങ്ങട്ടു കൂട്ടിക്കൊണ്ടു വരുമ്പഴക്ക നീ രണ്ടു കസേൽ
കൂടി എടുത്ത പൂമുഖത്ത കൊണ്ടു വെപ്പിക്കൂ. ചായയും മ
റ്റും ക്ഷണത്തിൽ തെയ്യാറാക്കേണമെന്നു നിന്റെ അമ്മ
യോടും ചെന്നു പറക " ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു മീനാക്ഷിക്കു
ട്ടിയെ തിരികെ അയച്ചിട്ട ഗോപാലമേനോൻ ചിരച്ചും
കൊണ്ടവേഗത്തിൽ പടിക്കലേക്കു ചെന്നു. എല്ലാവരും
അന്യോന്യം കുശലപ്രശ്നം ചയ്തുംകൊണ്ടു നാലഞ്ച മിനുട്ട [ 229 ] നേരം പടിക്കൽ തന്നെ നിന്നും സംസാരിച്ചും സാമാന
ങ്ങൾ നിറച്ചിട്ടുള്ള പെട്ടികളും മറ്റും ശിപായികോമൻനാ
യര എടുത്തും എടുപ്പിച്ചും കോലാമേൽ കൊണ്ടു വെപ്പിച്ചു.

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി അകായിൽപോയി അവിടെ നിന്ന വി
ശേഷമായ രണ്ടു കസേലകൾ എടുത്ത വേഗത്തിൽപൂമുഖ
ത്ത്കൊണ്ടവെച്ച, തന്റെഅഛനുംമറ്റും വന്നിട്ടുണ്ടെന്നു
ള്ള വൎത്തമാനം ഓടിച്ചെന്നു തന്റെ അമ്മയോടു പറ
ഞ്ഞു. ലക്ഷ്മി അമ്മ ഈ സമയത്ത വടക്കുഭാഗത്തെ കോ
ലായിൽ ഇരുന്ന പല്ലുതേക്കുക ആയിരുന്നു. ഭൎത്താവും
മകനും വന്നിട്ടുണ്ടെന്ന കേട്ടപ്പോൾ ഇവൎക്കുണ്ടായ പര
മാനന്ദവും അനുരാഗവും വാത്സല്യവും ഇത്രയെന്ന പറ
ഞ്ഞറിയിപ്പാൻ ലക്ഷ്മിയമ്മയൊഴികെയാതൊരാൾ വിചാ
രിച്ചാലും സാധിക്കുന്നതല്ല. പല്ലുതേപ്പനിൎത്തി ക്ഷണത്തി
ൽ മുഖം കഴുകി അവിടെനിന്നെഴുനീറ്റു. എങ്കിലും വി
ചാരിച്ച കാൎയ്യം നിവൎത്തിക്കുന്നതിൽ മുടക്കം ചെയ്പാനായി
ട്ട ഇsയിൽ ചിലർ കടനുകൂടി. കെട്ടിവെക്കുംതോറും ത
ലമുടി അഴിഞ്ഞു പോകുന്നതിനാൽ കുറെനേരം ബുദ്ധിമുട്ടു
ണ്ടായി. അപ്പോൾ വസ്ത്രബന്ധവും അതിനാൽ കഴി
യുന്നത്ര ഉപദ്രവിക്കേണമെന്നു വിചാരിച്ച കീഴ്പെട്ടപോ
കുവാൻ ശ്രമിച്ചുതുടങ്ങി. ഇതരണ്ടും കണ്ടപ്പോൾ നേ
ത്രങ്ങൾ ചലിക്കുവാനും അധരം വിറക്കുവാനും ശരീരം
രോമാഞ്ചം കൊൾവാനും എന്നുവേണ്ട മറ്റുംചില അംഗ
ങ്ങൾ കാലോചിതമായ അവസ്ഥാന്തരത്തെ കാണിപ്പ
ൻ തുടങ്ങി. തൽക്കാലം തത്തൽ സ്ഥാനങ്ങളിൽ തന്നെ അ
ടങ്ങിയിരിക്കേണ്ടതിന്ന ഇവരോടു പ്രത്യേകം പ്രത്യേകം
അപേക്ഷിച്ചതിൽപിന്നെ നാണിയമ്മയെ വിണിച്ചു മീ
നാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ അഛനും അപ്പയും വന്നിട്ടുണ്ടുപോൽ
എന്ന പറഞ്ഞു. അടുക്കിളയിൽ വേണ്ടതെല്ലാം ചട്ടം [ 230 ] ചെയ്പാൻ ആ അമ്മയെ ഭരമേല്പിച്ചു തന്റെ അറയിൽ
പോയി വെറ്റിലത്തട്ടും എടുത്തുകൊണ്ടു പുറത്തേക്ക് കട
ന്നു. അപ്പോഴെക്ക പാറുക്കുട്ടിയും കുളി കഴിഞ്ഞു പടി
ഞ്ഞാറെ പടികയറി ഓടി.കെണ്ടെത്തി. " ഞാനും വരട്ടെ
ഏട്ടത്തീ. നോക്കഒന്നിച്ച പുറത്തേതളത്തിലേക്ക പോ
കുന്നതാണനല്ലത. ഞാൻ ഇതാ ഈറൻ വീഴ്ത്തോട്ടെ? "
അവൾ തന്റെ അറയിൽ കടന്നു വേഗത്തിൽ ഒരുഅലക്ക
വസ്ത്രം ഏടുത്തു ചുറ്റി കാതിൽതോടയും കഴുത്തിൽ പതക്ക
വും നൂലും അന്നഞ്ഞ നേരിയഒരു തോൎത്തുമുണ്ടെടുത്ത മ
ക്കിനിയിട്ട പുറത്തുകടക്കുന്നതിന്ന മുമ്പായിട്ടതന്നെ ലക്ഷ്മി
അമ്മയും മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും അവർ വിചാരിച്ചദിക്കിൽ
ഏത്തിയിരുനു. പാറുക്കുട്ടിയുംവന്നു അവരുടെ അടുക്കെ
കിഴക്കെ വലിയതളത്തിൽ ഇടത്തഭാഗമുള്ള ജനലിന്നരി
കെ കിഴക്കോട്ടനോക്കികൊണ്ടു നിന്നു. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേ
നോൻ, കുഞ്ഞിശങ്കരമേനോൻ, ഗോപാലമേനോൻ,
അച്യുതമേനോൻ, ഇവർ നാലുപേരും ക്രമപ്രകാരം മു
മ്പിലും വഴിയുമായി വന്നു. ഇതിനിടയിൽ പൂമുഖത്ത എ
ത്തി അവിടെയുള്ള ഓരോ കസെലമേൽ മുമ്പറഞ്ഞ മൂന്നു
പേരും വന്നിരുന്ന അന്യോന്യം ഓരൊ യോഗക്ഷേമ
ങ്ങളെക്കുറിച്ചു സംസാരിച്ചു തുടങ്ങി. അച്യുതമേനോൻ വ
ന്നപാട അകത്തകടന്നു അമ്മയെകണ്ടുകണ്ണിനും മനസ്സി
ന്നും സന്തോഷം നൽകി. അത്യാദരവോടെകുശലംചോദിച്ച
അടുക്കെയുള്ള ഒരുകസേലമേൽ ഇരുന്നു. ഇതിനിടയിൽ കു
ഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോന്റെ ഒരുമിച്ചുവന്നിട്ടുള്ള താലൂക്കകോൽ
ക്കാരൻ കോമൻ നായര പെട്ടികളും മറ്റുസാമാനങ്ങളും
വാലിയക്കാരെകൊണ്ട പിടിപ്പിച്ചു അകായിലേക്ക കൊണ്ടു
വന്നു വെച്ചു. ലക്ഷ്മിഅമ്മയുടെ അടുക്കെവന്നു. ഓച്ചാനി
ച്ചു നിന്നു. ലക്ഷ്മിഅമ്മ കോമൻനായരോടു വഴിയാത്ര [ 231 ] യെപ്പറ്റി കുറഞ്ഞോന്നു സംസാരിച്ചതിൽപിന്നെ അയാ
ൾ പിന്നെയും പൂമുഖത്തേക്കുതന്നെ കടന്നുപോയി. പാ
റുക്കുട്ടി അച്യുതമേനോന്റെ അരികഞ്ഞ ചെന്നനിന്നിട്ട
ചിരിച്ചുംകൊണ്ട പതുകെ ചോദിച്ചു.

പാറുക്കുട്ടി -അപ്പെ!നിങ്ങളുടെ ഒരുമിച്ചുവന്നിട്ടുള്ള ആ മ
നുഷ്യൻ ഏതാണ? നിന്റെ ഒന്നിച്ച മദിരാശിയി
ൽ നിന്ന വന്നതാണൊ ?

അച്യുതമേനോൻ - അതെ. എന്റെ ഒന്നിച്ചവന്നാളാ
ണ. ഞാൻ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒന്നിച്ചാണ ഇയ്യിട
യിൽ പാൎത്തുബരുന്നത ?

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി- ജ്യേഷ്ടാ മല്ലിക്കാട്ടകുഞ്ഞിശങ്കരമേനോൻ
എന്നപറയുന്നാൾ ഇദ്ദേഹണൊ ?

പാറുക്കുട്ടി - നിനക്കെങ്ങിനെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേർ മ
നസ്സിലായി. ഞാൻ ഈ പേർ ഇന്നകേട്ടതെയുള്ളു.

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി-ജ്യേഷ്ടൻഎനിക്ക എഴുതിട്ടുണ്ടായിരുന്ന എ
ഴുത്തിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു.

പാറുക്കട്ടി- അപ്പഎനിക്ക യാതൊരഎഴുത്തും അയക്കില്ല.
അതകൊണ്ടല്ലെ ഞാൻ അദ്ദേഹത്തെ അറിയാതിരു
ന്നത ?

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി- എളേമ്മക്ക ഇപ്പോൾ മനസ്സിലായില്ലെ ?
അത പോരെ ? മുമ്പെഅറിയാഞ്ഞതകൊണ്ട എളേമ്മ
ക്ക വല്ല തരക്കേടും ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടൊ ?

പാറുക്കുട്ടി—ആറിയാഞ്ഞതകൊണ്ടു ഏതാൻ ഉണ്ടായിട്ടാ
ണ ? അറിഞ്ഞതകൊണ്ടു നിനക്കെന്താണ ഉണ്ടാ
യത ?

ലക്ഷ്മിഅമ്മ— പതുക്കെ പറയിൻ- പൂമുഖത്ത ആളുകൾ
ഇരിക്കുന്നത ഓൎമയില്ലെ ? ഇതെല്ലാം ഇപ്പോൾ ത
ന്നെ സംസാരിച്ചു തീൎക്കേണമെന്നുണ്ടൊ? പാറു [ 232 ] ക്കുട്ടി ഇങ്ങട്ട വരൂ - ചായക്ക വെള്ളം അടുപ്പത്ത
വെച്ചിട്ടുണ്ടൊ എന്ന നോക്കിവാ.. ക്ഷണത്തിൽ ആ
കണം എന്ന ചെന്നു പറ.

ഇങ്ങിനെ പറയുന്ന മദ്ധ്യെ അപ്പുക്കുട്ടൻ കിഴക്കെപടിക
യറി ഓടിക്കൊണ്ടുപന്നു. ഇവൻ ലക്ഷ്മിഅമ്മയുടെ ഒടുവി
ലത്തെ മകനാണെന്ന വായനക്കാരെ ഓൎമ്മപ്പെടുത്തേണ്ട
തില്ലല്ലൊ- ഇപ്പോൾ എട്ടുവയസ്സു പ്രായമെ ആയിട്ടുള്ളു.
വളരെ സാമൎത്ഥ്യവും ജാഗ്രതയും ഉള്ളഒരു കൂട്ടിയാണ. ഇവ
ൻ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോനെ കണ്ടക്ഷണത്തിൽ ഓടി അരി
കത്ത ചെന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ മടിയിൽ കയറിയിരുന്ന
മാറത്തും കഴുത്തിലും രണ്ടനാല പ്രാവശ്യം ചുംബിച്ച എ
ന്തൊ ചിലതെല്ലാം അദ്ദേഹത്തോട് സ്വകാൎയ്യം പറഞ്ഞു.
പിന്നെ കുപ്പായക്കീശയിൽനിന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗ
ഡിയാൾഎടുത്ത കയ്യിൽപിടിച്ച തിരിച്ചുംമറിച്ചും നോക്കി
അദ്ദേഹത്തോട പറഞ്ഞു.

അപ്പുക്കുട്ടൻ- ഇത എനിക്കവേണം അഛാ-ജ്യേഷ്ടന
നിങ്ങൾ ഒന്നുവാങ്ങികൊടുത്തില്ലെ ? ഒന്നു എനിക്ക
൨ാങ്ങിത്തരേന്നമെന്നു അഛൻ ഇതവരെ പിചാ
രിച്ചില്ലല്ലൊ ? അതകൊണ്ട ഇത ഞാൻ എനി ഒരിക്ക
ലുംതരില്ല. ഇങ്ങിനത്തെ പക്ഷഭേദം അഛൻ എനി
ഒരിക്കലും കാട്ടരുത്-

കു. കൃ. മെ- നീ ഗഡിയാൾ ഇട്ടുനടക്കേണ്ടുന്ന ഒരുത്ത
നായൊ ? കൂട്ടികൾക്ക് ഗന്ധിയാൾ എത്തിനാണ ? ഉ
ണ്ടായാൽതന്നെ ക്ഷണത്തിൽ കേടുവരുത്തിക്കുളയും.
കൊണ്ടുനടക്കേണ്ടുന്ന പ്രായം ആയാൽ അപ്പക്ക
വാങ്ങിക്കൊടുത്തപ്രകാരം തന്നെ ഒന്നു ഞാൻ നി
നിനക്കും വാങ്ങിത്തരും.

അപ്പക്കുട്ടൻ - ഈ ഉപായം പറഞ്ഞതകൊണ്ടൊന്നും [ 233 ] അപ്പുക്കുട്ടൻ ഗഡിയാൾ തരില്ല- കേടവരുത്താതെ
സൂക്ഷിപ്പൻ എനിക്ക ശീലമുണ്ടു- ജ്യേഷ്ടൻ ഇവി
ടെവന്നാൽ പോകുന്ന വരെ ഞാനല്ലെ ജ്യേഷ്ടന്റെ
ഗഡിയാൾ കൊണ്ടുനടക്കുന്നതും അതിനു താക്കോ
ൽ കൊടുക്കുന്നതും?

കു. കൃ- മെ- നിനക്ക ഇതഞ്ഞാൻ തരുന്നതായാൽ മീനാ
ക്ഷിക്കുട്ടിക്കും ഒന്നു വേണ്ടിവരും. രണ്ടാൾക്കും ഉ
ടനെ ഞാഓരോന്ന വാങ്ങിഅയക്കുന്നുണ്ട.

അപ്പുക്കുട്ടൻ- ഇതവരെ വാങ്ങി അയച്ചിട്ടില്ലെല്ലൊ-
ഏട്ടത്തിക്ക പിന്ന ഒന്ന അയച്ച കൊടുക്കിൻ-
ഇത എനിക്ക തന്ന വേണം. ഞാൻ ഒരിക്കലും
തരില്ല.

കു-ശ-മേ- (ഇതകേട്ട ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) നീ ഒരിക്കലും
കൊടുക്കണ്ടു - ഞങ്ങൾക്ക എല്ലാൎക്കും ഗാഡിയാൾ ഉ
ള്ള അവസ്ഥക്ക ഒന്ന നിണക്കും നിശ്ചയമായി
വേണ്ടതാണ- അച്യുതമേനോനവാങ്ങിക്കൊടുത്തി
ട്ടുള്ളത വിചാരിച്ചാൽ ഇതിന്ന മുമ്പെതന്നെ ഒന്ന
നിണക്കും വാങ്ങി അയക്കേണ്ടതായിരുന്നു- കിട്ടി
യത എനി നിണക്കും ഇരിക്കട്ടെ.

അപ്പുക്കുട്ടൻ- (ചിരിച്ചുകൊണ്ട സ്വകാൎയ്യം) അഛ ! ഇ
ദ്ദേഹം ഏതാണ ! എന്നെ ശുണ്ഠി പിടിപ്പിക്കാൻവേ
ണ്ടി പറയുന്നത കേട്ടില്ലെ? ഞാൻ ഇദ്ദേഹത്തെ
ഇതിന്റെ മുമ്പ ഒരിക്കലും കണ്ടിട്ടില്ല- ആരാണ ?

കു-കൃ-മേ- (സ്വകാൎയ്യം അപ്പുക്കുട്ടന്റെ ചെവിട്ടിൽ) ഇ
ദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒന്നിച്ചാണ നിന്റെ ജ്യേഷ്ടൻ
പാൎത്തുവരുന്നത- വളരെ യോഗ്യനായ ഒരാളാണ.
ചെറുപ്പക്കാരനാണെന്ന വിചാരിച്ചു നീ തോന്ന്യാ
സം യാതൊന്നും പറയരുതെ. [ 234 ] അപ്പുക്കുട്ടൻ- ഇപ്പോൾ എനിക്ക മനസ്സിലായി. കുഞ്ഞി
ശ്ശങ്കരമേനോൻ എന്ന പറയുന്നാൾ ഇദ്ദേഹാണി
ല്ലെ ? ആൾ അശേഷം തരക്കേടില്ല- മിട്ടുക്കൻത
ന്നെ- എനിക്ക നല്ലോണം ബോധിച്ചു.

കു-കൃ-മേ- കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ കേട്ടില്ലെ അപ്പക്കു
ട്ടൻ പറയുന്നത ?

എന്ന പറഞ്ഞു കഴിയുമ്പഴക്ക അപ്പുക്കുട്ടൻ കുഞ്ഞികൃ
ഷ്ണ മേനോന്റെ വായ തന്റെ ചെറിയ കയികൊണ്ടുപൊ
ത്തി അല്പം രസകേട് ഭാവിച്ചുംകൊണ്ട പറഞ്ഞു.

അപ്പുക്കുട്ടൻ- എന്താണഛാ? സ്വകാൎയ്യം വല്ലതും പറ
ഞ്ഞാൽ അതുപുറത്തു പറയുന്നത്? എനിക്ക നിങ്ങ
ളെ ഗഡിയാൻ വേണ്ട- ഇതാ നിങ്ങൾ തന്നെ എ
ടുത്തോളിൻ- (എന്ന പാഞ്ഞ ഗഡിയൻ കുപ്പായ
ക്കീശ്ശയിൽതന്നെ ഇട്ട കുറെ മുഷിച്ചിലോടെ കുമ്പി
ട്ടിരുന്നു.)

കു-ശ-മേ- എടൊ അപ്പുക്കുട്ടൻ-നീ ഇങ്ങട്ടവാ- ഞാൻ
ഒന്നു ചോദിക്കട്ടെ- നിണക്ക എന്റെ ഗഡിയാൾ തരട്ടെ?

അപ്പുക്കുട്ടൻ- എനിക്ക ഇപ്പോൾ ആവശ്യമില്ല. ഈ
ഗഡിയാൾ കേടവരുന്ന കാലത്ത് നിങ്ങൾ ഒന്ന
തന്നാൽ ഞാൻ വാങ്ങിക്കൊള്ളാം- ഇപ്പോൾ വാ
ങ്ങുന്നത ഏതായാലും ഭംഗിയില്ല.

കു-ശ.-മേ- അത കേട൨രുന്ന കാലത്ത് പകരം തരുവാ
ൻ ഞാൻ ഇവിടെ ഉണ്ടായിരിക്കണമെന്ന എങ്ങിനെ
യാണ നിശ്ചയിക്കുന്നത? അതുകൊണ്ട ഇപ്പോൾ
തന്നെ തരുന്നതും വാങ്ങുന്നതുമാണ നല്ലത.

അപ്പുക്കുട്ടൻ- നിങ്ങൾ ഇന്നവന്ന നാളെ പോയ്ക്കളയു
ന്ന ഒരാളല്ലെന്നാണ എനിക്ക തോന്നിയത്. കൂട [ 235 ] ക്കൂടെ ഇനി ഇവിടെ വരാതിരിക്കുമൊ- ഇല്ലെങ്കി
ൽ എനിക്ക ഗഡിയാളും വേണ്ട.

ഇങ്ങിനെ സംസാരിക്കുന്നമദ്ധ്യെ അപ്പുക്കുട്ടനെ ല
ക്ഷ്മി അമ്മ അകായിലേക്ക വിളിച്ചു മുറുക്കാൻ കൊടുത്ത
യച്ചു- എല്ലാവരും കോലായിൽ ഇരുന്ന ഒരിക്കൽ മുറ്റക്കി.
അപ്പോഴെക്ക ചായയും പലഹാരവും തെയ്യാറാക്കി വാലി
യക്കാരൻ അകത്തെ വട്ടമേശയിൽ കൊണ്ടന്നുവെച്ചു-
അച്യുതമേനോൻ ഈ വിവരം കോലായിൽ ചെന്നു
പറഞ്ഞു. എല്ലാവരും അവിടെനിന്ന എഴുനീറ്റു കാലും
മുഖവും കഴുകി അകത്ത കടന്നു മേശയുടെ ചുറ്റുമിട്ടിട്ടു
ണ്ടായിരുന്ന കസേലകളിന്മേൽ ഇരുന്നു അന്യോന്യം
സംസാരിച്ചും രസിച്ചുംകൊണ്ട ചായയും പലഹാരവും
കഴിച്ച പി ശ്രമിപ്പാൻ, തുടങ്ങി. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ
തന്റെ ഒരുമിച്ച മിനക്ഷിക്കുട്ടിയുംകൂടെ ഇല്ലാത്തതിന
ൽ സംഭവിച്ച സുഖക്കുറവിനെ നിവാരണം ചെയ്പാൻ
വേണ്ടി മേല്പറഞ്ഞ തളത്തിൽ ൨ടക്ക ഭാഗത്ത ലക്ഷ്മി അ
മ്മയുടെ സമീപത്ത അത്യുത്സുകയായി നില്ക്കുന്ന മീനാ
ക്ഷിക്കട്ടിയെ കയികൊണ്ടു മാടിവിളിച്ച അരികത്ത നി
ൎത്തി മന്ദസ്മിതംതൂകി പതുക്കെ വാത്സല്യപ്രേമരസങ്ങ
ളോടുകൂടി ഓരോവൎത്തമാനം ചോദിച്ചു തുടങ്ങി.

കു-കൃ-മേ- മകളെ ! ഞാൻ വന്നിട്ട കുറെ നേരമായില്ലെ?
ഇതവരെ നീ എന്റെ അടുക്കെ വരാതിരിപ്പാൻ
എന്താണ കാരണം?

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി- അത് അച്ഛന്നതന്നെ അറിഞ്ഞുകൂടെ?
ഇതിന്ന മുമ്പ ഇങ്ങിനെയൊന്നും കണ്ടിട്ടില്ലെല്ലൊ?
അച്ഛൻ വരുമ്പഴെക്ക ഞാൻ അച്ഛന്റെ അടുക്കെ
എത്താതിരുന്നിട്ടുണ്ടൊ?

കു-കൃ-മേ- ഇന്നെന്താണ ഒരു വിശേഷവിധി സംഭ [ 236 ] വിച്ചത ? എഴുതിയയച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നപ്രകാരം ഞാ
ൻ എത്തുവാൻ താമസിച്ച പോയതകൊണ്ടൊ ?

മീ-കുട്ടി- വരാൻ താമസിച്ചതകൊണ്ട മുഷിഞ്ഞു അക
ത്ത തന്നെ നില്പാൻ എനിക്ക അത്രയും വിഭാഗതയി
ല്ലെ ? കാരണും അച്ഛനതന്നെ അറിയാം.

കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ - (ചിരിച്ചുകൊണ്ട) ഞാനും കൂടി
ഒരുമിച്ചുണ്ടായതകൊണ്ടായിരിക്കാം പുറത്ത വരാ
തെയിരുന്നത- അതാണ കാരണമെങ്കിൽ ഇപ്പൊഴും
ആയൊരുതടസ്ഥം അങ്ങനെതന്നെയല്ലെ നില്ക്കു
ന്നത.

മീനാക്ഷിക്കുട്ടി ഇതിന്നു യാതൊരുത്തരുവും പറയാതെ
യും കഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോമെന്റെ മുഖത്ത ദ്രഷ്ടി മാത്രം പോലും
അൎപ്പണം ചെയ്യാതെയും സലജ്ജയായി മുഖംതാഴ്ത്തിക്കൊ
ണ്ടു നിന്നു.

കു-കൃ-മേ- ഇദ്ദേഹം ആരാണെന്ന നീ അറിഞ്ഞുവൊ?
മീ-കുട്ടി- എന്താണഛാ- കേട്ടാലും എനിക്കു മനസ്സിലാവി
ല്ലെ ? ജ്യേഷ്ടൻ ഒരുമിച്ച താമസിക്കുന്നവിവരം
മുമ്പതന്നെ അറിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. അഛന എനി
എന്നപോണം ? അത കേൾക്കട്ടെ.

കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ മനസ്സുകൊണ്ട വിചാരിക്കയാ
യി. എന്റെ വൎത്തമാനം പറയുന്നതിലും കേൾക്കുന്നതി
ലും ഇവൾക്ക ലേശം രസമില്ലെന്നാണ തോന്നുന്നത.
സംസാരിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന വിഷയംതന്നെ മാറിക്കുളഞ്ഞു.
എനിക്കൊ അങ്ങിനെയല്ലെല്ലൊ- എന്താണ മീനാക്ഷി
ക്കുട്ടി ? ഇങ്ങിനെയായാൽ മതിയൊ ? നിന്നോട് സംസാ
രിപ്പാൻ എനിക്ക എത്ര കൌതുകം ഉണ്ട ? ".

കു. കൃ. മേ- (പിന്നെയും) എനിക്ക നാലഞ്ച ദിവസം ക
ഴിഞ്ഞിട്ട പോയാൽ മതി, അതിരിക്കട്ടെ- നീ അപ്പ
ക്ക ഇയ്യിടയിൽ ഒരു എഴുത്തയക്കയുണ്ടായൊ ? [ 237 ] മീ. കുട്ടി- ജ്യേഷ്ടന്ന ഞാൻ കൂടക്കൂടെ എഴുത്തയക്കാറുണ്ട.
അതപ്രകാരം നാഞ്ചദിവസം മുമ്പെഴും ഒന്ന എ
ഴുതീട്ടുണ്ട.

കു. കൃ. മേ- ആവക എഴുത്തിനെപ്പറ്റിയല്ല ഞാൻ ചോ
ദിച്ചത– നീ ഇയ്യിടയിൽ അപ്പക്ക് മൂന്ന ശ്ലോകം ഉ
ണ്ടാക്കി അയച്ചു എന്നുകേട്ടു- ഒരു ശ്ലോകം ആക്കൂട്ട
ത്തിൽ എനിക്കും അയക്കരുതാഞ്ഞൊ ?

മി. കുട്ടി- അഛനോട ഈ വിവരം ആരാണ പറഞ്ഞത ?
ജ്യേഷ്ടന്റെ പണിതന്നെയാണ. പോരുന്ന സമ
യം വഴിക്ക മറ്റൊന്നും പറവാൻ കണ്ടില്ലയായി
രിക്കാം.

അ. മേ- ഞാൻ ഈ വൎത്തമാനം അഛനോട ശബ്ദിച്ചി
ട്ടെ ഇല്ല- നീ എന്നോട് വെറുതെ ശഠിക്കേണ്ട- ഓ
രോന്ന പറയുന്നകൂട്ടത്തിൽ ഈ വിവരം കുഞ്ഞിശ്ശ
ങ്കരമേനോനാണ പ്രസ്താപിച്ചത.

മി. കുട്ടി- ഞാൻ വല്ലതും എഴുതി അയക്കുന്നത ജ്യേഷ്ടൻ
എന്തിനാണ മറ്റൊരാളെ കാണിക്കുന്നത് ? അങ്ങി
നെയാട്ടെ- എനി ഒരെഴുത്തും ഞാൻ ജ്യേഷ്ടന അ
യക്കില്ല.

കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ പിന്നെയും ചിന്തിക്കയായി.
"എന്നെ വിഷമെ! ഇതും പിഴയായൊ ? ഈ അല്പകാൎയ്യം
നിമിത്തം നിണക്ക മുഷിച്ചിലും ആയൊ ? കഷ്ടമേകഷ്ടം
ഇങ്ങിനെയെല്ലാം വരുമെന്ന ഞാൻ സ്വപ്നേപി വിചാ
രിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല- പക്ഷെ ഞാൻ ശബ്ദിക്കയില്ല
യായിരുന്നു.

ഗോപാലമേനോൻ- മീനാക്ഷിക്കുട്ടി അയച്ചു എന്ന പ
റയുന്ന ശ്ലോകങ്ങൾ അപ്പ തോന്നിച്ചിട്ടുണ്ടൊ ? ഉ
ണ്ടെങ്കിൽ കേൾക്കട്ടെ. ചൊല്ലൂ [ 238 ] അ. മേ– ഞാൻ തോന്നിച്ചിട്ടില്ല– അത എന്റെ എഴുത്തു
പെട്ടിയിലുണ്ട. (എന്നുപറഞ്ഞു പെട്ടി തുറന്ന എഴു
ത്ത എടുത്തകൊണ്ടുവന്ന ഗോപാലമേനോന്റെ
കയ്യിൽ കൊടുത്തു- ഗോപാലമേനോൻ അത വായി
നോക്കി ചിരിച്ചുംകൊണ്ടു പറഞ്ഞു).

ഗോ. മേ- ഇവൾ കവിതക്കാരത്തിയാണെന്നുള്ള വിവ
രം എനിക്ക ഇപ്പോൾ മാത്രമെ മനസ്സിലായിട്ടുള്ളൂ.
തരക്കേടില്ല. അതും വലിയ സന്തോഷംതന്നെ–
എങ്കിലും കുറേക്കൂടി ൨ല്ലതും പഠിച്ചിട്ട മതിയായിരു
ന്നു ഇതിലേക്കുള്ള പരിശ്രമം-

ലക്ഷ്മി അമ്മ- (അല്പം അങ്ങേട്ട അടിത്ത ചെന്നിട്ട) അപ്പെ!
ആ എഴുത്ത ഇങ്ങട്ട വാങ്ങിത്തരൂ- ഞാൻ ഒന്ന
വായിച്ചുനോക്കട്ടെ- ഇവൾ ഈ വൎത്തമാനം എ
ന്നോട ഇതവരെ മിണ്ടീട്ടില്ല.

കു. കൃ. മേ- മകളെ ! നീ ശ്ലോകം അയച്ചത് അബദ്ധമാ
യ്പോയി എന്നല്ല ഞങ്ങൾ പറയുന്നതിന്റെ താല്പ
ൎയ്യം- സന്തോഷംകൊണ്ട അതിനെപ്പറ്റി അന്വേ
ഷിക്കുന്നതാണ. ഏതായാലും നീ എനിക്ക ഒരു ശ്ലോ
കം ഉണ്ടാക്കി അയക്കാഞ്ഞത നന്നായിട്ടില്ല.

മീ. കുട്ടി- അഛന എന്തിനാണ ഇങ്ങിനത്തെ പീറശ്ലോ
കം ? ഞാൻ കുറെക്കൂടി പഠിക്കട്ടെ - അഛന അയ
ക്കുന്നത എന്നിട്ടാവാം.

കു. കൃ. മേ- ശ്ലോകത്തിന്റെ കാൎയ്യം നമുക്ക അങ്ങിനെ
യാക്കാം.- നിണക്കു തൊപ്പിത്തുന്നുവാൻ നല്ല ശീലമു
ണ്ടെല്ലൊ ? അപ്പക്ക അയച്ചകൊടുത്തമാതിരി ഒരു
തൊപ്പി എനിക്ക് അയച്ചുതരാഞ്ഞത ഭംഗിയായൊ ?

മി, കുട്ടി- അഛൻ ഇങ്ങട്ട വരുമെന്ന പറഞ്ഞിട്ടല്ലെ
ഞാൻ അങ്ങട്ടു അയക്കാതിരുന്നത ? പോകുന്നതി [ 239 ] നിടയിൽ ഒന്നൊ രണ്ടൊ തുന്നുവാൻ ഞാൻ വി
ചാരിച്ചാൽ സാധിക്കുന്നതല്ലെ?

കു. കൃ. മേ– ഇരിക്കട്ടെ– നിന്റെ പഠിപ്പിന്റെകാൎയ്യം
ഏതെല്ലാം സ്ഥിതിയിലാണ ഇരിക്കുന്നത? ഈ
ഈ ഡിസെമ്പ്ര മാസത്തിൽ മിഡ്ഡിൽ സ്കൂൾ പരീക്ഷക്ക
പോകുന്നതാണെല്ലൊ ? എല്ലാ വിഷയങ്ങളിലും നി
ണക്ക എത്രൊണ്ട പരിചയമുണ്ടെന്ന നോക്കേണ്ട
തിന്ന ഈ അവസരത്തിൽ നിന്നെ പരീക്ഷിക്കാ
മെന്ന് വിചാരിക്കുന്നു. സംസ്കൃതം ഞാൻതന്ന
ആയ്ക്കളയാം.

കു. ശ. മേ.– ഇംഗ്ലീഷിലും കണക്കിലും ഞാൻ പരീക്ഷി
ച്ചുനോക്കാം- മറ്റുള്ളതിൽ എല്ലാം അച്യുതമേനോൻ
പരീക്ഷിക്കും.

മീ. കട്ടി- എന്നാൽ അതുംകൂടി ജ്യേഷ്ടനതന്നെ ആവരു
തെ ? അഛനും ജ്യേഷ്ടനും കൂടി പരീക്ഷിക്കുന്നതാ
ണ എനിക്ക ബോദ്ധ്യം

കു. കൃ. മേ– നിന്റെ ബോദ്ധ്യം നോക്കിട്ടല്ലെല്ലൊ പ
രീക്ഷിക്കുന്നത ? കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമേനോൻ പറഞ്ഞ
പ്രകാരം തന്നെയാകട്ടെ- അതാണ വളരെ നല്ലത–
എനിക്കും അതുതന്നെയാണ സമ്മതം. ഒരു തരക്കേടും
ഇല്ല.

മീ. കൂട്ടി– അഛന അതാണ താല്പൎയ്യമെങ്കിൽ അങ്ങിനെ
തന്നെ ആയ്ക്കൊട്ടെ– എനിക്ക വിരോധമില്ല.

കു. കൃ. മേ- എന്നാൽ അങ്ങിനെയാട്ടെ. എനിയെല്ലാം
കുളിയും ഊണും കഴിഞ്ഞതിൽപിന്നെ നിശ്ചയിക്കാം.
നീ പോയി വെയിലിന്നമുമ്പെ കുളികഴിച്ചു ക്ഷേത്ര
ത്തിൽപോയി തൊഴുതു മടങ്ങിവരാൻ നോക്കൂ. [ 240 ] മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയെപ്പറഞ്ഞയച്ചു പിന്നെയും അവിടെ
യിരുന്നു കുറേനേരം ഓരോവിഷയത്തെപ്പറ്റി ഗോപാ
ലമേനോനുമായി സംസാരിച്ചു ഏകദേശം പത്തമണിയാ
യെന്നുകണ്ടാറെ അവിടെനിന്ന എഴുനീറ്റു എല്ലാവരുംകൂ
ടി പൂമുഖത്തകടന്ന ഉടുപ്പമാറ്റി കുളികഴിപ്പാൻവേണ്ടി
മുറ്റത്തിറങ്ങി പടിഞ്ഞാറെ പടികടന്ന അതിലെതന്നെ
ചിറയിലേക്ക പോയി.

——— [ 241 ] പന്ത്രണ്ടാം അദ്ധ്യായം

ഒരത്യത്ഭുതം.

കുഞ്ഞികൃഷ്ണമേനോൻ മുതലായവർ കുളികഴിഞ്ഞു മട
ങ്ങി വരേണമെങ്കിൽ നന്നച്ചുരുങ്ങിയപക്ഷം ഒരു മണി
ക്കൂറനേരമെങ്കിലും കൂടാതെ കഴികയില്ലെന്നാണ തോന്നു
ന്നത- മടങ്ങി വന്നാൽ തന്നയും കുറെ താമസം പിന്നെ
യും ഉണ്ടാവാൻ ഇടയുണ്ട. ഉൗണ കഴിഞ്ഞല്ലാതെ പ്ര
സ്താവയോഗ്യമായ യാതൊരു കാൎയ്യഭാഗത്തിലും അദ്ദേഹം
പ്രവേശിക്കുന്നതല്ലെന്ന ഇതിന്ന മുമ്പത്തെ അദ്ധ്യായ
ത്തിൽനിന്ന നമുക്ക മനസ്സിലായിട്ടുള്ളതാണെല്ലൊ- അ
തകൊണ്ട ഒമ്പതാം അദ്ധ്യായത്തിൽ നാം പറഞ്ഞുവെച്ചി
ട്ടുള്ള സംഗതികളെ ഈ അവസരത്തിൽ മുഴുവനാക്കി കള
യുന്നതാണ കുറെ യുക്തമായിട്ടുള്ളത എന്ന വിശ്വസിക്കു
ന്നു- അത്രയുമല്ല, അരനിമിഷംപോലും വെറുതെ കളയ
രുതെന്നുള്ള മനോവിചാരക്കാരനും ദുരാഗ്രഹിയും ആയ
പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ ചുമതൽ കഴിയുന്ന വേഗത്തിൽ നി
വൃത്തിയാക്കി അദ്ദേഹത്തെ തന്റെ പാട്ടിലേക്ക പറഞ്ഞ
യച്ചാൽ നമുക്ക പിന്നെ സ്വൈരക്കേട യാതൊന്നും കൂടാ
തെ നമ്മുടെ കഥയെ നേരെ കൊണ്ടുവരുവാനും നല്ല എളു
പ്പമുണ്ടാകും– ഇങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നതിലും തെല്ലൊരു വൈ
ഷമ്യം കാണുന്നു. പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ അത്യാൎത്തിയെ
പ്പറ്റി എന്തെങ്കിലും പ്രസ്താവിക്കേണമെങ്കിൽ മുമ്പിനാ
ൽ കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ താല്ക്കാലിക സ്ഥിതിയെ കുറിച്ച
അല്പം പറയാതെയിരിപ്പാൻ നിവൃത്തി കാണുന്നില്ല.

ഹേഡകൻസ്റ്റേബൾ കുളിയും കുളിയും ഊണും കഴിച്ചു വരുവാ
ൻവേണ്ടി പോയ ഉടനെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനുരാഗ [ 242 ] ദേവതയായ ഇവൾ വേഗത്തിൽ ഭക്ഷണം കഴിച്ചു സ
ന്നദ്ധയായി തന്റെ അറയിൽ കടന്ന ഒരുവിളക്കും കൊ
ളുത്തിവെച്ച് ഉണിച്ചിരാമ്മയെ അരികത്ത വിളിച്ചു സ്വ
കാൎയ്യം പറഞ്ഞു- അമ്മെ ! ഹേഡകൻസ്റ്റേബൾ ക്ഷണ
ൽ ഊണ കഴിച്ചു മടങ്ങിവരും– അദ്ദേഹം വരുന്നതി
ന്ന മുമ്പായിട്ട ചിലതെല്ലാം ശരിയാക്കി വെക്കേണ്ടതു
ണ്ട–വന്നാൽ പിന്നെ അതിനൊന്നും അശേഷം തരവും
സമയവും ഉണ്ടാകയില്ല- ഞാൻ അതെല്ലാം ഇപ്പോൾ
തന്നെ ചട്ടമാക്കിക്കളയാം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുഖാന്തരം
അനാവശ്യമായ ഒരു സംഗതികൂടി പറഞ്ഞു തീൎച്ചപ്പെടു
ത്തേണ്ടതുണ്ടാകക്കൊണ്ടു നമ്മളുടെ ചില പരിചയക്കാരെ
ക്കൂടി ഇങ്ങട്ട പിളിച്ച കൊണ്ടുവരുവാൻവേണ്ടി ഞാൻ
കുണ്ടുണ്ണിമേനോനെ പറഞ്ഞയച്ചിട്ടുണ്ട്- കോമൻ നായ
രുട ഒരുമിച്ച അയ്യപ്പട്ടരും വരും– അവരെയെല്ലാം യ
ഥാക്രമം ആദരിച്ച ഉപചാരം ചെയ്യാൻ എനിക്ക് അവ
സരമില്ലാത്തതകൊണ്ട ജ്യേഷ്ഠന്മാർ ൨ന്നാൽ ഊണും ക
ഴിച്ച ഇറങ്ങിപ്പോയി കളയരുതെന്ന് ഞാൻ പ്രത്യേകം
പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു എന്ന പറയണം- നിങ്ങളും ഉമ്മറ
തേക്കുതന്നെ പോയ്ക്കൊളിൻ- ഏമ്പ്രാന്തിരി വന്നാൽ എ
ല്ലാ കാൎയ്യത്തിനും തകരാറുണ്ടാവാൻ ഇടയുള്ളതുകൊണ്ട ഞാ
ൻ ഇതിന്റെ വാതിൽ തഴുതിടാനാണ ഭാപിക്കുന്നത്- അ
ദ്ദേഹവും കോലാമൽതന്നെഇരിക്കട്ടെ- ഞാൻ പുറത്തേക്ക
൨രുന്നവരെ. ആരൊടും പോയിക്കളയരുത എന്ന പ്രത്യേ
കം പറയണം. ഞാൻ ഇതിൽ ഉണ്ടെന്ന എമ്പ്രാന്തിരിയോ
ട് പറയെണ്ട– അദ്ദേഹം അത അറിഞ്ഞാൽ വാതുക്കൽ വ
വന്നു വിളികൂട്ടി ബുദ്ധിമുട്ടാക്കും– വേറെ വല്ല ഉപായവും
പറഞ്ഞോളിൻ–" ഉണിച്ചിരാമ്മ തന്റെ മകളുടെ കൌശ
ലവും യുക്തിയും വിചാരിച്ച സന്തോഷിച്ചു "അങ്ങിനെ
തന്നെ"യെന്നപറഞ്ഞ പുറത്തേക്കപോന്നു. കൊച്ചമ്മാളു [ 243 ] വാതിൽ അടച്ചു തഴുതും ഇട്ട അറയിൽ ഇരുന്ന എന്തൊ
ചിലതെല്ലാം ഗൂഢമായി പ്രവൃത്തിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നു.

പങ്ങശ്ശമേനോൻ, ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരി താമസിക്കുന്ന
മഠത്തിൽ നിന്ന പരമാനന്ദകരമായി ഊണകഴിച്ചു തടി
യും ഉറപ്പിച്ച സന്തോഷിച്ചു " ഉറക്കിന്ന അങ്ങട്ടതന്നെ
പോയ്കളയുന്നതാണ സുഖം" എന്ന പറഞ്ഞു എരേമ്മൻ
നായരോടും സഹായത്തിന്നവേണ്ടി ഒരുമിച്ചു പോന്നിട്ടു
ള്ള ഭൃത്യനോടും അനവധി മനോരാജ്യത്തോടും വലിയ തി
രക്കോട്ടും ഒരുമിച്ചു ഏകദേശം എട്ടുമണിക്കശേഷം എരേമ്മ
ൻനായരെകൊണ്ട ഒരു ലാന്തറും മുമ്പിൽ പിടിപ്പിച്ചു തോര
ണയുദ്ധത്തിലെ രാവണനെപ്പോലെ കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ
അരുകിലേക്ക യാത്രയായി- ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിയെ ഇന്ന
ഗോപിതൊടീക്കണമെന്നുള്ള ദുൎമ്മോഹംനിമിത്തം അദ്ദേ
ഹം ഒരുമിച്ചുപോരികയൊ അദ്ദേഹത്തിനെ ഇനി ഇന്ന
കണ്ണുകൊണ്ട കാണുകയൊ ചെയ്യരുതെന്നായിരുന്നു ഈ
പച്ചപ്രഭുവിന്റെ മുഖ്യതാല്പൎയ്യം.- എങ്കിലും ക്ഷണിക്കാതെ
ഇരിക്കുന്നത് കേവലം മൂകത്വവും വഷളത്വവു മാണെന്ന
ഭയപ്പെട്ട മനമില്ലാത്ത മനസ്സോടെ ഒന്നു ക്ഷണിച്ചു- "എ
മ്പ്രാന്തിരി ഒരുമിച്ചുവന്നാലും തരക്കേട യാതൊന്നും വരി
ല്ല" എന്ന കൊച്ചമ്മാളു വാഗ്ദത്തം ചെയ്തിട്ടില്ലെങ്കിൽ അ
ദ്ദേഹത്തെ ഈ മനുഷ്യൻ ഈ ജന്മം ക്ഷണിക്കുന്നതല്ലാ
യിരുന്നു. എന്നാൽ ൟ സാധുബ്രാഹ്മണൻ അന്യന്മാരു
ടെ കളവും തഞ്ചവും കണ്ടുമനസ്സിലാക്കു
വാൻ ലേശംസാ
മൎത്ഥ്യമില്ലാത്ത ഒരു ശുദ്ധാത്മാവായ്കകൊണ്ട പങ്ങശ്ശമേ
നോന്റെ അന്തൎഗ്ഗതം യാതൊന്നും ഇയ്യാൾക്ക മനസ്സിലാ
യിരുന്നില്ല- ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർ വളരെ അറിവും പഠിപ്പും
ഉള്ളവരാകക്കൊണ്ട അവൎക്ക അന്യസ്ത്രീകളിൽ ആസക്തി
യും ഭ്രമവും ഉണ്ടായിരിക്കില്ലെന്നായിരുന്നു ഈ പരമവി
ഡ്ഡിയുടെ വിശ്വാസം- "ഉറക്കിന്ന അങ്ങട്ടതന്നെ പോ
യ്ക്കളയുന്നതാണ സുഖം " എന്ന കേട്ടപ്പോൾ " ഹേഡക [ 244 ] ൺസ്റ്റേബൾ തന്റെ സ്വന്തം ഭവനത്തിലേക്കാണ പോ
കുന്നത" എന്നായിരുന്നു ഈ മനുഷ്യൻ ധരിച്ചിട്ടുണ്ടാ
യിരുന്നത്" അതകൊണ്ട ഒന്നിച്ചുപോകാതെ കഴിപ്പാൻ
വേണ്ടി ഇദ്ദേഹം പല ഒഴികഴിവുകളും പറഞ്ഞ പങ്ങശ്ശ
മേനോനെ കബളിക്കാൻ നോക്കി- കാൎയ്യത്തിന്റെ പര
മാൎത്ഥം മനസ്സിലായിരുന്നുവെങ്കിൽ പാനീസ്സ എടുത്ത മു
മ്പിൽ നടക്കുന്ന ഉദ്യോഗം എരേമ്മൻനായൎക്ക ഇയ്യാൾ
ഒരിക്കലും കൊടുക്കുന്നതല്ലയായിരുന്നു. ഏതായാലും ഇത
കേട്ടപ്പോൾ പങ്ങശ്ശമേനോന്റെ മനസ്സിൽ ഒരു തണ
പ്പവ്യാപിച്ചു– എല്ലാം തന്റെ ശുക്രദശയുടെ ഫലമാണെ
ന്നതന്നെ മനസ്സിൽ നല്ലവണ്ണം ഉറപ്പിച്ചു- ഈ ദുൎഗ്ഘ
ടക്കാരൻ പൊരാത്തതതന്നെ വലിയ ഉപകാരം- പോ
ന്നാൽ ഏതവിധത്തിലും നട്ടംതിരിച്ചിലാണ–. എനി ഇന്ന
ദേവേന്ദ്രനെകൂടി ഭയപ്പേടണ്ട- ഭാഗ്യവാന്മാർ മണ്ണവാ
രിപിടിച്ചാലും അത പൊന്നായിരിക്കും" എന്നിങ്ങനെ
വിചാരിച്ച പങ്ങശ്ശൂമേനോൻ തന്റെ ഭഗ്യാതിരേകത്തെ
പ്പറ്റി പ്രശംസിച്ചുംകൊണ്ട ഉള്ള സമയം എനിയെങ്കിലും
വെറുതെ കളയരുതെന്നു നിശ്ചയിച്ചു ബദ്ധപ്പെട്ടനടന്നു.
കൊച്ചമ്മാളുവിനെപിരിഞ്ഞിരിക്കുമ്പോൾ പങ്ങശ്ശമേനോ
ന ഓരൊ മിനിട്ട ഓരൊ മണിക്കൂറായിട്ടും ഒന്നിച്ചിരിക്കു
മ്പോൾ ഓരൊ മണിക്കൂറ ഓരൊ മിനിട്ടായിട്ടും തോന്നു
ന്നതാകോണ്ടാണ ഇത്ര അധികം തിരക്കിട്ടോടുന്നത- സ
മയത്തിന്റെ കാൎയ്യത്തിൽ ഈ മനുഷ്യന സ്വൈരക്കേ
ടതന്നെ– വേഗം നടക്കാഞ്ഞിട്ടു എരേമ്മൻനായരെ ഒരു പ
ടി ശകാരിച്ചു. അയാൾക്കും പാങ്ങല്ലാത്ത ശുണ്ഠിപിടിച്ചു–
"ഓടാനല്ലാതെ പറക്കാൻ എന്നാലാവതല്ലാ. ഈ കമ്പക്കാ
രനെകൊണ്ട ബുദ്ധിമുട്ടിയെല്ലൊ,, എന്നിങ്ങിനെ മനസ്സ
കൊണ്ടു ഓരൊന്ന പിറുപിറുത്തുതുടങ്ങി. ൟ കഥ ഇങ്ങി
നെ നിൽക്കട്ടെ. നൊം ശങ്കരനെമ്പ്രാതിരിയുടെ പുറപ്പാട
എന്തെല്ലാമാണെന്നുനോക്ക. [ 245 ] പങ്ങശ്ശമെനൊൻ അദ്ദെഹത്തിന്റെ സ്വന്തം വീട്ടി
ലെക്കല്ല കടവത്തെക്കാണ പൊകുന്നത് എന്ന എമ്പ്രാന്തി
രിക്ക പിന്നെയാണ് മനസ്സിലായത. "അയ‌്യൊ! എന്നെ പറ്റി
ച്ചൊ? താൻ ആളൊരു ചില്ലറക്കാരനല്ല" എന്ന പറഞ്ഞും
കൊണ്ട ക്ഷണത്തിൽ വിളക്കൂതി മഠത്തിന്റെ വാതിലും
അടച്ചുപൂട്ടി പങ്ങശ്ശമെനൊൻ എത്തുന്നതിനു മുമ്പായി
അവിടെ ചെന്ന പറ്റിക്കുളയെണമെന്ന നിശ്ചയിച്ചു നെ
ർവഴിയിൽകൂടി പൊകുന്നത തരകെടാണെന്ന കണ്ടിട്ട
തെക്ക ഭാഗമുള്ള വെയിലിയും തകൎത്ത ദുൎഘടമായ ഒരു കു
ണ്ടുവഴിയിൽ മറിഞ്ഞവീണ അതിലെതന്നെ യാതൊരു വെ
ളിച്ചവും കൂടാതെ തിരക്കിട്ട് ഓടി പങ്ങശ്ശമെനൊനെ വഴി
യിൽ കണ്ടുമുട്ടുമെന്ന ശങ്കിച്ചു കൊണി കയറി ചെല്ലാതെ
പടിഞ്ഞാറെ വശം നെൎത്തെ തന്നെ താൻ കണ്ടുപിടിച്ചിട്ടു
ള്ള എളുപ്പ വഴിയിൽകൂടി കയറി മറിഞ്ഞ പതുക്കെ വന്ന
വടക്കെ മുറ്റത്തിറങ്ങി ഉണിച്ചിരാമ്മയെ മെല്ലെ വിളിച്ചു
വാതിൽ തുറുപ്പിച്ചു ഒരു വിധെന അകത്ത കടന്ന വീണു.
അറയുടെ വാതിൽ തഴുതിട്ടതിനൊടുകൂടി വിളക്കിന്റെ പ്ര
കാശം വാതിലിന്റെ വിള്ളലിൽകൂടി പുറത്തെക്ക അല്പാല്പ
മായി വരുന്നതും കണ്ടപ്പൊൾ ഇദ്ദെഹത്തിന്റെ മനസ്സിൽ
ശങ്കയും പരിഭ്രമവും കൂടി ഒന്നായി ക്രത്താടിത്തുടങ്ങ|- ഉ
ള്ളിൽ വല്ലവരും ഉണ്ടൊ എന്നറിവാൻ വെണ്ടി കുറെനെരം
വാതുക്കൽ ചെവി പാൎത്തു നിന്നു- യാതൊരു ശബ്ദവും കെ
ൾക്കാഞ്ഞാറെ അതിൽ വിശെഷിച്ച ആരും ഉണ്ടായിരിക്കില്ല
എന്ന തീൎച്ചപ്പെടുത്തി- അപ്പൊൾ ഉണിച്ചിരാമ്മയും അടു
ത്തു വന്നു- "പങ്ങശ്ശൊനെ തൊല്പിക്കാൻ വെണ്ടി കൊച്ച
മ്മാളു വയറ്റിൽ വെദനയാണെന്ന നടിച്ചുംകൊണ്ട കിട
ക്കയാണ് ചെയ്യുന്നത- അങ്ങനെ കൊലായിൽ ഇരിക്കാനാ
ണ എന്നൊട പറഞ്ഞത- അപ്പുവും കുഞ്ഞിരാമനും കൊ
ലായിൽ ഉണ്ട- വെറെയും ഉണ്ട നാലഞ്ചാൾ‌. പങ്ങശ്ശൊൻ [ 246 ] കൊലായിൽ കിടന്ന കഴിഞ്ഞിട്ടാവാം ഇങ്ങട്ട വരുന്നത അ
ല്ലാഞ്ഞാൽ അയാൾ വല്ലതും ശങ്കിക്കും- കൊലായിൽ ത
ന്നെ പൊയിരിക്കിൻ" എന്ന പറഞ്ഞ എമ്പ്രാന്തിരിയെ ഉ
മ്മറത്തെക്ക് ഉന്തിയയച്ചു. തന്നെ കൊലായിൽ കണ്ടാൽ
ഹെഡ് കൻസ്ടെബൾ എന്തു ശങ്കിക്കുമൊ എന്ന വിചാരി
ച്ച കുറെ മടിച്ചു– എങ്കിലും വരുന്നതെല്ലാം വരട്ടെ എന്ന ഒ
ടുവിൽ തീൎച്ചപ്പെടുത്തി പതുക്കെ പുറത്ത കടന്ന അവിടെ
യുള്ള പടിയിന്മെൽ കയറി ഇരുന്നു- കൊലായിൽ ആകപ്പാ
ടെ ഏഴെട്ട പെർ ഇരിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. അപ്പൂ എന്നും
കുഞ്ഞിരാമൻ എന്നും ഉണിച്ചിരാമ്മ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത തന്റെ
രണ്ട പുത്രന്മാരെ കൊണ്ടാണെന്ന വായനക്കാർ അറിഞ്ഞി
രിക്കെണ്ടതാണ്. ഇവർ കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ കല്പനപ്രകാ
രം കൊലായിൽ ഇരിക്കയാണ് ചെയ്യുന്നത. എല്ലാവരും
അന്യൊന്യം ഓരൊന്നു പറഞ്ഞു രസിച്ചും കൊണ്ടിരിക്കു
ന്ന മദ്ധ്യെ നമ്മുടെ അഴക രാവണനും എത്തി. ഒന്നിച്ച
വരുവാൻ തരമില്ലെന്ന പല ഒഴികഴിവും പറഞ്ഞിട്ടുള്ള എ
മ്പ്രാന്തിരി താൻ എത്തുന്നതിനു മുമ്പായിവന്നു പടിയി
ന്മെൽ ഇരിക്കുന്നത് കണ്ടപ്പൊൾ പങ്ങശ്ശമെനൊന സാമാ
ന്യത്തിലധികം വെറുപ്പുണ്ടായി- എങ്കിലും കൊലായിൽ അ
ധികം ആളുകൾ ഇരിക്കുന്നതും നിൽക്കുന്നതും കണ്ടിട്ട അ
ദ്ദെഹം യാതൊരു നീരസഭാവവും പുറത്ത കാണിക്കാതെ
ചിരിച്ചുംകൊണ്ട അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്ന കസെലയിന്മെ
ൽ ചെന്നു കുത്തിരുന്നു. അപ്പൊഴെക്ക വെറ്റിലത്തട്ടും എ
ടുത്തുകൊണ്ട് ഉണിച്ചിരാമ്മയും വന്നു - എരെമ്മൻ നായരും
ചെന്ന തന്റെ യജമാനന്റെ അരികത്ത നിന്നു. ശങ്കര
നെമ്പ്രാന്തിരിയുടെ മനസ്സിൽ കലശലായ രണ്ടു വിചാരം
കടന്നുകൂടി- "ഒന്നിച്ചു പൊരാത്തതിനെപ്പറ്റി ഹെഡ്കൻ
സ്ടെബൾ ചൊദിക്കുന്നതായാൽ എന്താണീശ്വരാ ഒരു സ
മാധാനം പറയെണ്ടത? ഫെഡകൻസ്ടെബൾ മുഷിഞ്ഞൊ" [ 247 ] ഇങ്ങിനെ ചിന്തിച്ചു പരിഭ്രമിക്കുന്ന മദ്ധ്യെ അദ്ദെഹം ഒരു
നല്ല സമാധാനം കണ്ടു പിടിച്ചു. ചൊദിച്ചെങ്കിൽ പറയാ
മെന്ന നിശ്ചയിച്ചു ധൈൎയ്യത്തൊടെയിരുന്നു- കൂട്ടിൽ പിടി
ച്ചിട്ട മെരുവിനെപൊലെ പങ്ങശ്ശമെനൊന്റെ മനസ്സ നാ
ലുപാടും പാഞ്ഞുതുടങ്ങി- കൊച്ചമ്മാളുവിനെ കാണാഞ്ഞ
തിനാലുള്ള സുഖക്കെട കൂടക്കൂടെ വൎദ്ധിച്ചു. എമ്പ്രാന്തിരിയു
ടെ നെരെയുള്ള ഈറ അതിലും കലശലായി- മനൊരാജ്യം
ഇത രണ്ടിന്റെയും മീതെ വന്നുനിന്നു- ആകപ്പാടെ ഇദ്ദെ
ഹത്തിന്റെ മനസ്സ ഉമിത്തീ പുകയുന്നതു പൊലെ പുക
ഞ്ഞുതുടങ്ങി- ഏതെങ്കിലും കസെലമെൽ കുത്തിരുത്തം കൊ
ള്ളാതായി. ഇദ്ദെഹം മനസ്സകൊണ്ട വിചാരിക്കയായി "ഈ
പൊക്കിരികൾ എന്തിനാണ് ൟ രാത്രിസമയം ഇവിടെ വ
ന്നു കൂടിയത? എനിക്ക സ്വൈരക്കെട ഉണ്ടാക്കാൻ തന്നെ-
ഇവറ്റ എപ്പൊഴാണീശ്വരാ ഇറങ്ങി പൊകുന്നത? ബുദ്ധി
മുട്ടായല്ലൊ? ഇവറ്റയുടെ മട്ടുകണ്ടിട്ട ഇയ്യിടെയൊന്നും
പൊവാനുള്ള ഭാവമില്ലെന്നാണ തൊന്നുന്നത. എനി എ
പ്പൊഴാണിന്ന ഉറങ്ങാനവസരം? ഈ എമ്പ്രാന്തിരി ശുദ്ധ
മെ ഒരു കള്ളനാണ്- ഇയ്യാൾ ഞാൻ എത്തുന്നതിന്ന മുമ്പാ
യി ഇവിടെ വന്നു കൂടിയത കണ്ടില്ലെ!. ഈ കള്ളനാണ ഇ
വരെയെല്ലാം ഇവിടെ കൂട്ടിക്കൊണ്ട വന്നത. ഇരിക്കട്ടെ-
ഇവനെ ഞാൻ ഇന്നു ഗൊപി തൊടീക്കാതിരിക്കില്ല- എ
ന്തു വന്നാലും വെണ്ടില്ല- ആ കണ്ടുണ്ണിമെനൊനെയും ഇ
വിടെ കാണുന്നില്ലെല്ലൊ- ആ വിദ്വാൻ ഉണ്ടെങ്കിലും എ
ല്ലാറ്റിന്നും വളരെ എളുപ്പമുണ്ടായിരുന്നു. നെൎത്തെ പൊ
യിട്ട എനിയും മടങ്ങിവന്നിട്ടില്ലെന്നാണ തൊന്നുന്നത്. എ
ന്തൊ വാങ്ങികൊണ്ടു വരാൻ പൊയത തന്നെയാണ. ഈ
ദിക്കിൽ നല്ല നാടനും കൂടി കിട്ടാൻ ബഹു പ്രയാസമാണ-
ഇങ്ങിനത്തെ ഒരു ഇരപ്പരാജ്യം ഞാൻ കണ്ടിട്ടില്ല- മെൽ പ
കൎന്നാൽ കൂടി നാറാത്ത പച്ചവള്ളം പൊലത്തെ ഈ എ [ 248 ] രപ്പ ആൎക്ക വെണം? കണ്ടുണ്ണി മെനൊൻ ഒരു സമയം ഷാ
പ്പിലെക്ക തന്നെ പൊയിട്ടുണ്ടായിരിക്കും- അയാൾക്ക എ
ന്റെ സ്നെഹം വല്ല വിധത്തിലും സമ്പാദിക്കെണമെന്നു
ണ്ട- ആൾ ബഹു കള്ളനാണ- അതെ തരക്കെടുള്ളു- എങ്കി
ലും കിടന്നൊട്ടെ- ഒരു കള്ളനെയും വെക്കണം സ്വാധീന
ത്തിൽ- അയാൾ താമസിക്കാതെ വന്നാൽ മതിയായിരുന്നു-
അയാൾ വരുമ്പഴക്ക ഇവറ്റയും എറങ്ങിപ്പൊകണം- എ
ന്നാൽ എന്റെ കാൎയ്യം പിന്നെ ശുഭം തന്നെ- ആകപ്പാ
ടെ കണ്ടെടത്ത കൊച്ചമ്മാളൂനും കുറശ്ശെ ക്രടാതെ കഴിക
യില്ലെന്നാണ തൊന്നുന്നത - ഇത്തിരി അവളും കൂടി കഴി
ക്കുന്നതായാൽ എത്ര വളരെ രസമുണ്ടായിരിക്കും? പങ്ങശ്ശ
മെനൊൻ ഇങ്ങിനെ പലതും വിചാരിച്ചു സന്താപിച്ചു
വെറുത്തും സന്തൊഷിച്ചും തന്നെത്താൻ മറന്നു കത്തിരി
ക്കുന്ന മദ്ധ്യെ കണ്ടുണ്ണിമെനൊൻ എത്തി-പങ്ങശ്ശമെനൊ
ന്റെ മനസ്സിന്നു അല്പം സമാധാനവും ഉണ്ടായി. താൻ
ഉൗഹിച്ച കാൎയ്യം ശരിയൊ എന്ന അറിവാൻ വെണ്ടി ഇ
ദ്ദെഹം ആ പരമവികൃതിയെ അടുക്കെ മാടി വിളിച്ചു "എ
ന്താണെടൊ പൊയ കാൎയ്യം സാധിച്ചൊ" എന്ന സ്വകാൎയ്യം
ചൊദിച്ചു. "ഞാൻ പൊയാലുണ്ടൊ സംശയം" എന്ന അ
യ്യാളും മറുവടി പറഞ്ഞു - അങ്ങിനെ യിരിക്കെ കൊമൻ
നായരും അയ്യാപ്പട്ടരും കൂടി കയറിവന്നു- അയ്യാപ്പട്ടരെ
കണ്ടപ്പൊൾ കാൎയ്യം തങ്ങളിൽ പറഞ്ഞ സന്ധിപ്പിക്കുവാൻ
വെണ്ടി കൊണ്ടുവന്നിട്ടുള്ളതാണെന്ന എല്ലാവരും വിശ്വ
സിച്ചു. ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിക്കും മനസ്സിൽ അല്പം സന്തൊ
ഷവും സമാധാനവും ഉണ്ടായി. എന്നാൽ എമ്പ്രാന്തിരി
യുടെ ദൎശനം പട്ടൎക്ക അത്ര സന്തൊഷമായില്ല- "എന്റെ
മുമ്പാകെ വെണമെന്നില്ലയായിരുന്നു- ഇത്രയൊന്നും ഞാ
ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല- എമ്പ്രാന്തിരിയെ പു
റത്താക്കീട്ട എന്നെ സംബന്ധത്തിന്നാക്കണം എന്നമാത്ര [ 249 ] മെ ഞാൻ കണ്ടുണ്ണിമെനൊനൊട ആവശ്യപ്പെട്ടിരുന്നുള്ളു-
ഇത്രയൊക്കെ ഘൊഷിക്കെണ്ടതില്ലയായിരുന്നു" എന്ന അ
യ്യാപ്പട്ടരും "കാൎയ്യം ഏതെങ്കിലും ഒരുവിധത്തിൽ സന്ധിച്ച
പൊട്ടെ. എന്നാൽ സ്വൈരത്തിൽ കിടന്ന ഉറങ്ങിക്കൊ
ള്ളാലൊ" എന്ന ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിയും "ഇതൊന്നും ഇന്ന
വെണ്ടായിരുന്നു. നാളെ രാവിലെയായിരുന്നു നല്ലത" എ
ന്ന പങ്ങശ്ശമെനൊന്നു- "കൊച്ചുമാളു ഇന്ന എന്തെല്ലാണ
ചെയ്പാൻ പൊകുന്നത- ഞാൻ അറിഞ്ഞില്ല" എന്ന ഉ
ണിച്ചിരാമ്മയും "നെരം ഒമ്പതമണിയായി എനി ഐപ്പൊ
ഴാണ് ഇവിടുന്ന പൊവാൻ സാധിക്കുന്നത്" എന്ന കൊച്ച
മ്മാളുവിന്റെ ജ്യെഷ്ടന്മാരും "മൂപ്പരുടെ കാൎയ്യം ആകപ്പാ
ടെ ഇന്ന ഊൎദ്ധംതന്നെ - തിര നീക്കി കടലാടാൻ പ്രയാസം
തന്നെ" എന്ന എരെന്മൻനായരും, ഇങ്ങിനെ പലരും പല
വിധം വിചാരിച്ചു തുടങ്ങി- അപ്പൊൾ കണ്ടു അകത്തനിന്ന
ഒരാൾ പുറത്തെക്ക കടന്ന വരന്നത.

ശരീരം ആസകലം ഭസ്മംകൊണ്ട പൂശി കഴുത്തിലും മ
റ്റുള്ള അംഗസന്ധികളിലും രുദ്രാക്ഷം ധരിച്ച ആപാദചൂ
ഡം കാഷായവസ്ത്രംകൊണ്ട മൂടി ഇടത്തെ ചുമലിൽ പിൻ
ഭാഗം ഒരു പുള്ളിമാൻതൊൽ തൂക്കിയിട്ട വലത്തെ കയ്യിൽ
ഒരു പളുങ്കമാലയും ഇടത്തെത്തിൽ ഒരു ജലപാത്രവും പിടി
ച്ച "ഹരെ വിശ്വംഭര" എന്ന ജപിച്ചുംകൊണ്ട കൊലായി
ൽ വന്നു നിന്നു. അവിടെ കൂടിയിരുന്ന എല്ലാവരും അത്യ
ന്തം വിസ്മയിച്ചു. ഇത ആരാണെന്ന മനസ്സിലാകാതെ ഭ
ക്തിയൊടും വിനയതൊടും എഴുനീറ്റുനിന്ന എല്ലാവരും
സൂക്ഷിച്ചു നൊക്കിത്തുടങ്ങി- മുഖം കാഷായ വസ്ത്രംകൊണ്ട
മൂടിയിരുന്നതിനാൽ യാതൊരാൾക്കും ഒരു ലെശം മനസ്സി
ലായില്ല- കടന്നുവന്ന പാട എല്ലാവരൊടും ഇരിപ്പാൻ വെ
ണ്ടി കൈകൊണ്ട ആംഗ്യംകാട്ടി. പങ്ങശ്ശമെനൊന്റെ മുൻ
ഭാഗത്ത കൊലായിൽ ജലപാത്രം വെച്ച മാൻതൊൽ എടു [ 250 ] ത്ത നിലത്തിട്ട തൊക്കൊട്ട തിരിഞ്ഞ അതിൽ ഇരുന്നു- എ
ല്ലാവരും ഇരുന്നു എന്ന കണ്ടാറെ കൈകൊണ്ട മൂടു പടം
മെല്ലെ നീക്കിക്കളഞ്ഞു- ഇപ്പൊഴാണ കാൎയ്യം വെളിവായ
ത- "അയ്യൊ എൻറ പൊന്നുമകളൊ ഇത" എന്നു പറ
ഞ്ഞ നിലവിളിച്ച ഉണിച്ചിരാമ്മ നെഞ്ഞടിച്ച നിലത്ത
വീണു. പിന്നെ ഉണ്ടായതൊന്നും പറയാത്തതാണ നല്ല
ത- എല്ലാരുടെയും കൊതികെട്ടു. കൊത്തിമുറിച്ചാൽ പോ
ലും ഒരുതുള്ളി രക്തം ഈ കൂടിയവരിൽ ആരെങ്കിലും ഒരാ
ളുടെ മുഖത്ത കാണില്ല- എല്ലാവരും അത്യന്തം വിഷണ്ഡ
ന്മാരായി തങ്ങളെ മറന്നു കണ്ണീർവാൎത്തു നെടുവിൎപ്പിട്ട എ
ന്തുവെണ്ടു എന്നറിയാതെ കുമ്പിട്ടിരുന്നു- പങ്ങശ്ശമെനൊ
ന്റെ മനൊവ്യഥ പറഞ്ഞാൽ ഒടുങ്ങില്ല എന്തെല്ലാം മ
നൊരാജ്യത്തൊടുകൂടിയാണ് ഈ മനുഷ്യൻ ഉൗണുംകഴിച്ച
ഓടിക്കൊണ്ട വന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നത! തനിക്ക ഇപ്പൊൾ ശു
ക്രദശ പൊയിട്ട മൂത്ത ശനിപ്പിഴയാണ- ഇങ്ങിനത്തെ നി
ൎഭാഗ്യകുക്ഷി ഭൂമിയിൽ ഇല്ലെന്നതന്നെ പറയാം. ഈ സാ
ധുവിന്റെ ഇപ്പൊഴത്തെ നിലകണ്ടാൽ ആരും വ്യസനി
ക്കാതിരിക്കയില്ല. ഇവർ എല്ലാവരും ഇത്തിരിനെരം ഈ
സ്ഥിതിയിൽ തന്നെ നില്ക്കട്ടെ- അതിനിടയിൽ വായനക്കാ
ർ അറിവാനിഛിക്കുന്ന മറെറാരു സംഗതിയെ ചുരുക്കത്തി
ൽ പ്രസ്താവിച്ചുകളയാം. കൊച്ചമ്മാളുവിനെ ഈ നിലയി
ൽ കാണ്മാൻ ഇടവരുമെന്ന ആ രാജ്യക്കാർ മാത്രമല്ല വാ
യനക്കാരും വിചാരിച്ചിട്ടുണ്ടായിരിക്കയില്ല. ഇവൾക്ക് ഇ
ങ്ങിനെയുള്ള വെഷം ധരിപ്പാൻ ഇത്ര ക്ഷണത്തിൽ എങ്ങി
നെ മനസ്സുവന്നു എന്ന ഇവിടെ പറയാതെയിരിപ്പാൻ ത
രമില്ലാതെ വന്നിരിക്കുന്നു.

അയ്യാപ്പട്ടരെ ചതിയായി ക്ഷണിച്ചു വരുത്തി പൂൎവ്വസ്മ
രണയെന്നത തിരെ വെടിഞ്ഞു ലെശ മാത്രം കരുണകൂടാതെ
അകാരണമായി അരക്കാശിന്ന വിലയില്ലാത്ത രണ്ട നീച [ 251 ] ന്മാരെക്കൊണ്ട തല്ലി അപമാനിപ്പിച്ചു പറഞ്ഞയച്ചതിൽ പി
ന്നെ അത വളര കഷ്ടമായി പൊയിരിക്കുന്നു എന്നുള്ള
വിചാരം ഇവളുടെ മനസ്സിൽ തൊന്നി- തന്റെ ദുരാചാര
ത്തെയും ദുഷ്കൎമശക്തിയെയും പറ്റി വളരെ വ്യസനമുണ്ടാ
യി- അതു മുതൽ അന്തസ്താപവും വ്യഥയും ഇവളുടെ മന
സ്സിൽ അങ്കരിച്ചു. എങ്കിലും അയ്യാപ്പട്ടര തന്റെയും സം
ബന്ധക്കാരൻ ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിയുടെയും മെൽ അടി
കലശലും ഉപദ്രവവും ചുമത്തി പൊലീസ്സന്യായം കൊടു
ത്തിരിക്കുന്നു എന്നും ഒന്നും അറിയാത്ത എമ്പ്രാന്തിരിയെ
ക്രടി പ്രതിചെൎത്തിട്ടുള്ളത് പടുവികൃതിയും മൂൎഖനും ആയ
കണ്ടുണ്ണിമെനൊന്റെ ദുസ്സാമൎത്ഥ്യ ശക്തിയാലാണെന്നും
അന്വെഷണത്തിന്ന പൊലീസ്സകാൎക്ക കല്പനകൊടുത്തിരി
ക്കുന്നു എന്നും അവർ രണ്ട മൂന്ന ദിവസത്തിനുള്ളിൽ അ
ന്വെഷണത്തിന്ന വരുമെന്നും കെട്ടപ്പൊളാണ ഇവളുടെ
എല്ലാഭാവത്തിനും ഒരു പകൎച്ച വന്നത. അതികഠിനമായ
തന്റെ ദുൎന്നടപ്പും മനഃകാൎക്കശ്യവും ധിക്കാരവും സാഹസ
പ്രവൃത്തിയും, അനുഭവിച്ചു വരുന്നെയും അനുഭവിപ്പാൻ
പൊകുന്നെയും അപമാനവും അപരാധവും, ഇതെല്ലാം ആ
കപ്പാടെ വിചാരിച്ചു വിചാരിച്ചു വിഷാദിച്ചു സ്നാനാശന
ങ്ങളിൽ പൊലും അത്യന്തം വിരക്തയായി കലുഷിതയാ
യി പങ്ങശ്ശമെനൊൻ അന്വെഷണത്തിന്ന വന്നതിന്റെ
തലെദിവസം രാത്രി വ്യസനാക്രാന്തയായി തളൎന്നുംകൊണ്ട
കിടന്നുറങ്ങുമ്പൊൾ പന്ത്രണ്ട് സംവത്സരം മുമ്പെ മരിച്ചു
പൊയിട്ടുണ്ടായിരുന്ന തന്റെ അച്ഛനെ ഇവൾ സ്വപ്നം
കണ്ടു. അദ്ദെഹം സപ്നത്തിൽ തന്റെ അരികത്ത വന്ന
അനെകം സാരമാൎഗ്ഗങ്ങളെ തനിക്ക ഉപദെശിച്ചു പൊ
യിട്ടുള്ള പ്രകാരം ജാഗ്രത്തിൽ അവൾക്ക ഓൎമ്മവരിക
യും വിശ്വാസം സിദ്ധിക്കുകയും ചെയ്തതകൊണ്ട നാം പ്ര
സ്താവിച്ചുവെച്ച സംഗതികൾ സംഭവിച്ച ദിവസം രാവിലെ [ 252 ] അവൾ ഈ വിവരം യാതൊന്നും ഒരു മനുഷ്യനൊടും മി
ണ്ടാതെ കാക്കനൂർ മനക്കൽ ഹരിജയന്തൻ എന്ന വലിയ
നമ്പൂരിപ്പാടവർകളെ ചെന്നുകണ്ട തന്റെ പൂൎവചരിത്രവും
കഷ്ടസ്ഥിതിയും സ്വപ്നാവസ്ഥയും എല്ലാം അദ്ദെഹത്തെ
അറിയിച്ചു സാഷ്ടാംഗം കാൽക്കൽ വീണുനമസ്കരിച്ചു. സ
ൎവ്വാപരാധങ്ങളും സൎവ്വപാപങ്ങളും അകറ്റി തന്നെ കരുണ
യൊടും കൂടെ പരിപാലിക്കെണമെന്നു കണ്ണുനീർ വാൎത്തും
കൊണ്ട അപെക്ഷിച്ചു. ആശ്രിതന്മാരിൽ അതിവാത്സല്യ
വുംസമജീവികളിൽ അനുകമ്പയും മനഃപാകതയും ഉള്ള വൃ
ദ്ധനും സുശീലനുമായ ഈ ബ്രാഹ്മണ ശ്രെഷ്ടൻ ഇവളുടെ
അന്തസ്താപവും വിനയവും കണ്ടു കരുണാൎദ്ര ചിത്തനായി
ട്ട അവളെ ആശ്വസിപ്പിച്ച മെലിൽ വെണ്ടുന്നതായ നട
വടിയെപ്പറ്റി ചില സാരൊപദെശം ചെയ്തു, അതു പ്രകാ
രം അനുഷ്ഠിപ്പാൻ മനസ്സും ഭക്തിയും ഉണ്ടെങ്കിൽ പ്രായ
ശ്ചിത്തം പരിശുദ്ധയാക്കി സ്വപുത്രിയെ പൊലെ
പരിരക്ഷണം ചെയ്യുന്നുണ്ടെന്ന ശപഥം ചെയ്തു വ്രതാനു
ഷ്ഠാനത്തിന്ന വെണ്ടപ്പെട്ട ഉപകരണങ്ങളും കൊടുത്ത തി
രികെ പറഞ്ഞയച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. പങ്ങശ്ശമെനൊൻ അ
ന്വെഷണത്തിന്ന വന്നത കണ്ടപ്പൊൾ തന്റെ മനൊരഥ
വും ഇന്ന തന്നെ സാധിപ്പിക്കെണമെന്ന നിശ്ചയിച്ചാണ
ഇവൾ അദ്ദെഹത്തൊട വളരെ രസകരമായി സംസാരി
ച്ചതും അദ്ദെഹത്തെ ഉണ്ണാൻ ക്ഷണിച്ചതും. എന്നാൽ ഈ
അന്തൎഗ്ഗതവും ആരംഭവും ഇതവരെ യാതൊരാൾക്കും മന
സ്സിലായിരുന്നില്ല. പങ്ങശ്ശമെനാൻ കുളിപ്പാൻ വേണ്ടി
പൊയ ഉടനെ ഉൗണകഴിച്ചു തന്റെ അറയിൽ പൊയി വാ
തിൽ അടച്ചിരുന്നു ചെയ്തിട്ടുള്ള പരിശ്രമം ഇന്നതായിരുന്നു
എന്ന വായനക്കാരൊട എനി പ്രസ്താവിക്കെണ്ടതില്ലല്ലൊ.
ഇവൾ സൎവ്വാംഗം ഭസ്മം തെച്ചതും കാഷായ വസ്ത്രം ഉടു
ത്തതും രുദ്രാക്ഷം ധരിച്ചതും ഇതൊന്നുമല്ല കാണികൾക്ക [ 253 ] വ്യസനത്തെ ഉണ്ടാക്കിയത. അതിമനൊഹരമായി നീണ്ടി
രുണ്ട അഗ്രം ചുരുണ്ട ഇവളുടെ തലമുടി ഒരു ഇഴപൊലും
വെച്ചെക്കാതെ കണ്ണാടിയിൽ നൊക്കി കത്രികകൊണ്ട ഇ
വൾ ഖണ്ഡിച്ചു കളഞ്ഞതാണ സഹിപ്പാൻ പാടില്ലാത്ത
മനൊവെദനയെയും മഹാവ്യസനത്തെയും ഉണ്ടാക്കി തീ
ൎത്തത- ഈ വ്യസനം ഇവളെ വല്ലവിധെനയും ഒരു പ്രാവ
ശ്യം കണ്ടവൎക്കല്ലാതെ പറഞ്ഞാൽ നല്ലവണ്ണം മനസ്സിലാ
കില്ല.

മൂടുപടം എടുത്ത ഉടനെ കൊച്ചമ്മാളു തന്റെ കക്ഷ
ത്തിൽനിന്ന ഒരു വെള്ളിച്ചെല്ലം എടുത്ത അരികെ വീണു
വിലാപിക്കുന്ന തന്റെ അമ്മയുടെ മുമ്പിൽവെച്ച എല്ലാവ
രുടെ മുഖത്തും ഒന്നനൊക്കി അശെഷം കുലുക്കമൊ പരിഭ്ര
മമൊ കൂടാതെ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു - "എന്റെ ഇപ്പൊഴ
ത്തെ സ്വരൂപവും ആരംഭവും കണ്ടിട്ട നിങ്ങൾ എല്ലാവ
രും വല്ലാതെ വ്യസനിക്കുന്നുണ്ടായിരിക്കാം- ഇതെല്ലാം കാ
ലസ്വരൂപനായ ദൈവത്തിന്റെ വിലാസമാണെന്നു വി
ചാരിച്ചു സന്തൊഷിക്കയാണ വെണ്ടത- ഇതുവരെ ഞാൻ
നിങ്ങൾ എല്ലാവരുടെയും കണ്ണിനും മനസ്സിനും അത്യാ
നന്ദത്തെ ജനിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പെൺകിടാവായിരുന്നു- ഇ
പ്പൊൾ നിങ്ങൾക്ക ഈവിധം കാണ്മാനും ഞാൻതന്നെയ
ല്ലെ സംഗതിവരുത്തിയത? ഇതിന്റെ കാരണം അറിയു
മ്പോൾ നിങ്ങൾക്ക എന്റെ മെൽ സന്തൊഷവും ബ
ഹുമാനവും തൊന്നുവാനെ ഇടയുള്ളു. ഞാൻ ഏകദെശം
നാല സംവത്സര മായിട്ട ഈ അടുത്ത പ്രദെശങ്ങളിൽ
ഏറ്റവും ശ്രുതിപ്പെട്ട നിലയിൽ ഇരുന്ന വളരെ പെരു
കൾ സമ്പാദിച്ചിട്ടുള്ള ഒരുത്തിയാണെന്ന നിങ്ങൾക്ക ന
ല്ലവണ്ണം അറിവുള്ളതാണെല്ലൊ. എന്നെ അറിയാത്തവ
രും എന്നെ വന്ന കാണാത്തവരും എനിക്ക വല്ലതും കൊ
ണ്ടന്നു തരാത്തവരും ഈ ദിക്കിൽ വളരെ ചുരുക്കമെയു [ 254 ] ള്ളു- എല്ലാവിധ ദുഷ്കൃതങ്ങൾക്കും ഞാൻ ഒരു താഴികക്കുട
മായി നില്ക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. ഈ ചുരുങ്ങിയ കാലത്തി
ന്നിടയിൽ എല്ലാവകയും കൂടി രണ്ട മൂവ്വായിരം ഉറുപ്പി
കയുടെ മുതൽ രാപ്പകൽ അതിപ്രയത്നം ചെയ്ത സമ്പാ
ദിച്ചിട്ടും ഉണ്ട- എന്റെ അമ്മക്കും ഈ ജെഷ്ടന്മാൎക്കും എ
ന്റെ ദെഹ മല്ലാതെ യാതൊരു സ്വത്തും ഇല്ല- അതു
കൊണ്ട കാലൊചിതമായി വെണ്ടിവരുന്ന എല്ലാ വിധ സ
ഹായവും സൌകൎയ്യവും ഇവർ അറിഞ്ഞും അറിയാതെയും
എനിക്ക ചെയ്തും ചെയ്യിച്ചുംവരാറുണ്ട്- ഇവരുടെ സഹായം
എല്ലാ കാൎയ്യത്തിനും മതിയായ് വരികയില്ലെന്ന കണ്ടിട്ടാണ
ഈ ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിയും ക്രടി വന്നുചെൎന്നത- ഇദ്ദെഹം
ആദ്യം രണ്ട് സംവത്സരത്തൊളം എന്റെ ദല്ലാളിയായി
നിന്ന വ്യാപാരത്തിൽ എനിക്ക വലിയ ലാഭവും പലെ ആ
ദായങ്ങളും ഉണ്ടാക്കി തന്നിരിക്കുന്നു. അതിൽ പിന്നെ ഏ
കദെശം രണ്ട കൊല്ലമായിട്ട എന്റെ സംബന്ധക്കാരനും
കൂടിയാണ- ഇവർ നാലുപെരും കൂടി ചെയ്തിട്ടുള്ള ഉപകാരം
കൊണ്ടാണ് ഞാൻ ഇപ്പൊൾ ഈ നിലയിൽ പ്രവെശിപ്പാ
ൻ സംഗതി വന്നിട്ടുള്ളത- എനിക്ക് ഏകദെശം ബുദ്ധിവെ
ച്ച മുതല്ക്ക എന്റെ ജ്യെഷ്ഠന്മാർ അസ്തമിച്ചാൽ ഒരു നാഴിക
പൊലും ഇവിടെ താമസിച്ചിട്ടുള്ള പ്രകാരം എനിക്ക തൊന്നു
ന്നില്ല- സന്ധ്യക്ക മുമ്പെ ഊണും കഴിച്ച സംബന്ധവീട്ടി
ലെക്ക പൊകയാണ ഇതുവരെയുള്ള പതിവ- ഇന്ന ഞാൻ
വെറെ ഒരു സംഗതി പറഞ്ഞു താമസിപ്പിച്ചത കൊണ്ടമാ
ത്രം ഇവിടെ കാണ്മാൻ സംഗതി വന്നതാണ- എനിക്കും അ
മ്മക്കും ബൊധിച്ച പ്രകാരം ചെയ്യുന്നത ഇവൎക്ക പൂൎണ്ണ സ
മ്മതമാണ- എനിക്ക അമ്മയും ഗുരുനാഥനും ചങ്ങാതിയും
സഹായിയും എല്ലാം എന്റെ അമ്മ തന്നെയാണ- അമ്മ
യുടെ ഉപദെശം കൊണ്ടും വാത്സല്യം കൊണ്ടും സഹായം
കൊണ്ടും ആണ ഞാൻ ഇത്ര വെഗത്തിൽ ഇത്ര പ്രസിദ്ധ [ 255 ] യായിത്തീൎന്നത- എന്റെ സംബന്ധക്കാരൻ എല്ലാവരി
ലും വെച്ച ഏറ്റവും സരസനാണ- പത്തു ദിവസത്തെക്ക
ഇവിടെ കയറി വരരുത എന്ന ഞാൻ കല്പിച്ചാൽ പതി
നൊന്നാം ദിവസമല്ലാതെ ഈ തൊടിയിലെക്ക കടക്കുമാറി
ല്ല- ഇവർ നാലുപെരും കൂടാതെ മറ്റു അനെകം പെർ എ
നിക്കു സഹായികളുണ്ടെങ്കിലും പിനെ പറയത്തക്ക യോ
ഗ്യന്മാർ ഈ നിൽക്കുന്ന കൊമൻനായരും കണ്ടുണ്ണിമെനൊ
നും ആണ. ഇവരുടെ കല്പനക്കൊ ഹിതത്തിനൊ യാ
തൊരു വിരൊധവും ഞാൻ പറയാറില്ല- അത്ര ശങ്കയും ഭ
യവും ഉണ്ടാകത്തക്ക പലവിദ്യകളും ഇവർ എന്റെ നെരെ
പ്രയൊഗിച്ച ഫലിപ്പിച്ചു വെച്ചിട്ടുണ്ട്- ഇവരുടെ നിൎബ്ബന്ധ
വും ഭീഷണിയുംസഹിപ്പാൻ നിവൃത്തിയില്ലാഞ്ഞിട്ടാണ് ഞാ
ൻ ഈ കഴിഞ്ഞ ഏകാദശിനാൾ രാത്രി അത്യന്തം വിശ്വ
സ്തനും ഉപകാരിയും ഞാൻ നിമിത്തം കടക്കൊള്ളിയും ആ
യ ഈ അയ്യാപ്പട്ടരെ ഇവിടെ ക്ഷണിച്ചു വരുത്തി ചതിയാ
യി അടുക്കളയിൽ ഇട്ട ഈ രണ്ട രാക്ഷസന്മാരെ കൊണ്ടു
പ്രഹരം കഴിപ്പിച്ചത- സാധുവായ എമ്പ്രാന്തിരി ഈ കാ
ൎയ്യം യാതൊന്നും അറിയില്ല- ഞാൻ അടുക്കെ നിന്നു ഈ ക
ണ്ടുണ്ണിമെനൊനെക്കൊണ്ടും കൊമൻനായരെക്കൊണ്ടും ത
ല്ലിക്കയാണ് ചെയ്യത. ഇവർ പറയുന്നതായാൽ കുലക്കുറ്റം
ചെയ്വാൻ പൊലും എനിക്ക ധൈൎയ്യക്ഷയം ഇല്ല- എന്റെ
പൂൎവ്വസ്ഥിതിയെല്ലാം ഇങ്ങിനെയാണ-. ഇവരിൽ ആൎക്കെ
ങ്കിലും ഒരാൾക്ക തന്റെ മകളെന്നൊ സൊദരിയെന്നൊ
സംബന്ധിക്കാരിയെന്നൊ സമസൃഷ്ടിയെന്നൊ തെല്ലൊ
രു വിചാരവും സ്നെഹവും ഉണ്ടായിരുന്നു എങ്കിൽ ഇപ്രകാ
രം ഞാൻ സകല ജനങ്ങളുടെയും പരിഹാസത്തിനും അ
പവാദത്തിനും പാത്രമായി നരകാഗ്നിക്ക് വിറകായി കെ
വലം നിൎല്ലജ്ജയായ ഒരു പടുവെശ്യയായി വരുന്നതല്ലയാ
യിരുന്നു". [ 256 ] കൊച്ചമ്മാളു ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞു തന്റെ അമ്മയെയും
ജ്യെഷ്ഠന്മാരെയും ചുടുചുടെ നൊക്കി നെടുവീൎപ്പിട്ട കണ്ണു
നീർ വാൎത്തു വിലാപിച്ചു തുടങ്ങി- അയ‌്യൊ! സൎവ്വസാക്ഷി
യായ ജഗദീശ്വര! അയ‌്യൊ! പരമകാരുണികനായ വിശ്വം
ഭര! അയ‌്യൊ! സൎവ്വാന്തൎയ്യാമിയായ ലൊകപിതാവെ! ച
ണ്ഡാലിയായ ഈ കൊച്ചമ്മാളുവിനെ എന്തുചെയ്വാനാണ
ഭാവിച്ചിരിക്കുന്നത? ഈ മഹാപാപം ഭുജിച്ചു തീൎക്കാൻ എ
നിക്ക എത്രജന്മം വെണ്ടിവരും? ഏതെല്ലാം നീചയൊനി
കളിലാണ ഞാൻ ജനിക്കെണ്ടത? എന്റെ അച്ഛൻ ജീവ
നൊടെ ഉണ്ടായിരുന്നു എങ്കിൽ ഈ മഹാപാപം ഭുജിപ്പാൻ
എനിക്ക ഒരിക്കലും സംഗതി വരുന്നതല്ലയായിരുന്നു- "ര
ണ്ട സംവത്സരം കൂടി കഴിഞ്ഞാൽ മകളെ! നിന്നെ ഞാൻ
ഒരുമിച്ചു കൊണ്ടുപൊയി വെണ്ടതെല്ലാം പഠിപ്പിക്കുന്നതാ
ണ" എന്ന എന്റെ അച്ഛൻ മരിക്കുന്നതിന്റെ പതിനഞ്ച
ദിവസം മുമ്പെ ഒരിക്കൽ എന്നെ മടിയിൽ എടുത്ത ഇരു
ത്തി ആശ്ലെഷം ചെയ്തുംകൊണ്ട് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടായിരുന്നു.
എന്റെ മഹാ പാപശക്തികൊണ്ടു അതിനൊന്നും എനി
ക്ക സംഗതി വന്നില്ല- വകതിരിവില്ലാത്ത എന്റെ അമ്മ
യുടെ കയ്യിൽ അകപ്പെട്ടു പൊയതു കൊണ്ടല്ലെ ഞാൻ ഇ
ങ്ങിനെ ദുരിതം അനുഭവിക്കെണ്ടിവന്നത- നിഷ്കാരണമാ
യി എത്ര ജനങ്ങളെ ഞാൻ അവമാനിച്ചു. എത്ര ചെറുപ്പ
ക്കാരെ ഞാൻ വഷളാക്കിത്തീൎത്തു- ഞാൻ നിമിത്തം പ
ണ്ടുപണ്ടെയുള്ള എത്ര തറവാടുകൾ നശിച്ചുപൊയി- എത്ര
സ്ത്രീകളെ ഞാൻ നിരാധാരമാരാക്കി-എത്ര ആളുകളെ ഞാ
ൻ കടക്കാരാക്കി- ഈ മഹാ പാപശാന്തിക്ക എന്തൊരു
പ്രായശ്ചിത്തമാണ ഞാൻ ചെയ്യെണ്ടത? എന്റെ അമ്മ
യെപ്പൊലെ ഇത്ര കുടിലയായിട്ട മറ്റു യാതൊരമ്മമാരെ
യും കാണുന്നതല്ല- അല്ലെയൊ അമ്മെ! നിങ്ങൾ അല്ലെ
എന്നെ ഇത്ര വഷളാക്കിതീൎത്തത? കുട്ടിക്കാലം മുതല്ക്കെ [ 257 ] നിങ്ങൾ എന്നെ നല്ലത ശീലിപ്പിച്ചിരുന്നു എങ്കിൽ നിങ്ങ
ളുടെ ഈ കൊച്ചമ്മാളു എന്തൊരു ഭാഗ്യമുള്ള മകളായിരി
ക്കുമായിരുന്നു- നിങ്ങളുടെ അന്ത്യകാലത്തിൽ കണ്ണുനീർ
വാൎത്തുംകൊണ്ട അടുക്കെയിരുന്ന കഞ്ഞിവെള്ളം കൊരി
ത്തന്ന മരിപ്പിക്കെണ്ടുന്നവളായ നിങ്ങളുടെ ഈ മകളെ
നിങ്ങൾ ഇങ്ങിനെ ആക്കിയെല്ലൊ? അയ്യൊ ദൈവമെ!
ഈ വ്യസനം ഞാൻ ആരൊട്ടു പറയെണ്ടു? അമ്മക്ക
വകതിരിവില്ലാത്തതൊ ഇരിക്കട്ടെ. സ്ത്രീസ്വഭാവം കൊ
ണ്ട ഒരുസമയം അങ്ങിനെ വന്നെക്കാം. അല്പം വിഭാഗത
യും അവമാനത്തിൽ തെല്ലു ഭയവും അന്യന്മാരുടെ പരി
ഹാസത്തിൽ കുറച്ചു ദൈന്യവും എന്റെ ജ്യെഷ്ഠന്മാൎക്ക ഉ
ണ്ടായിരുന്നു എങ്കിൽ അത മതിയായിരുന്നു. ഇവരുടെ അ
വസ്ഥ അമ്മെടെതിലും ബഹു ചിത്രമല്ലെ- വീട്ടിൽ നടന്നു
വരുന്ന യാതൊരു കാൎയ്യവും അന്യന്മാർ പറഞ്ഞു പരിഹ
സിക്കുന്നത് കെട്ടാൽ പൊലും അന്വെഷിക്കാത്ത പുരുഷ
ന്മാർ മറ്റു വല്ലവരും ഉണ്ടൊ? നിങ്ങളുടെ ഉടപ്പിറന്നവള
ല്ലെ ഈ കൊച്ചമ്മാളു! എന്റെ നടവടിയെപ്പറ്റി നിങ്ങളു
ടെ മുഖാന്തരം അന്യന്മാർ ദുഷിക്കുമ്പൊൾ മിണ്ടാതെ ത
ലയും.താഴ്ത്തി നില്ക്കുകയല്ലാതെ നിങ്ങൾക്ക എന്തെങ്കിലും ഒ
ന്ന പറവാൻ നിവൃത്തിയുണ്ടൊ? എന്റെ നിൎഭാഗ്യ ശക്തി
യും പൂൎവ്വജന്മത്തിൽ ചെയ്തിട്ടുള്ള പാപ പരിപാകവും എ
ന്നല്ലാതെ നിങ്ങളെ കുറ്റം പറഞ്ഞിട്ട യാതൊരു ഫലവും
ഇല്ല- ഈ അവമാനം സഹിച്ചുംകൊണ്ട ഭൂമിയിൽ ഇരിക്കു
ന്നതിനെക്കാൾ മരിച്ചുകളയുന്നതാണ വളരെ നല്ലത- മരി
ച്ചാലും സ്വൈരക്കേടിന്ന വൎദ്ധനതന്നെ- ജീവകാലത്തിൽ
അവമാനം ഭൂമിയിൽ മാത്രമെ ഉള്ളു- മരിച്ചാൽ രണ്ടുദിക്കി
ലും ഒരുപൊലെ അനുഭവിക്കും- ഭൂമിയുള്ളന്നും ഈ അപരാ
ധം തിരുന്നതല്ല-എത്രകാലത്തൊളം ഭൂമിയിൽ ഈ സ്വൈ
രക്കെട നില്ക്കുന്നുവൊ അത്ര കാലത്തൊളം പരത്തിലും [ 258 ] സ്വൈരക്കെടതന്നെ. അതുകൊണ്ട ജീവഹാനി വരുത്താ
നും മനസ്സുവരുന്നില്ല. അതുകൊണ്ട ഭൂമിയിൽ തന്നെ ഇരു
ന്ന പ്രായശ്ചിത്തം ചെയ്തു. പാപനാശം ചെയ‌്വാനാണ ഞാ
ൻ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുള്ളത- ദുൎദ്ധരമായ വ്രതാനുഷ്ഠാനം കൊ
ണ്ടും പ്രായശ്ചിത്തം കൊണ്ടും തീത്ഥസ്നാനം ജപം ഇത്യാദി
കൊണ്ടും പാപം നശിച്ച പരിശുദ്ധയാകുമെന്ന കാക്കനൂർ
മനക്കൽ ഹരിജയന്തൻ നമ്പൂതിരിപ്പാടവർകൾ ഇന്ന രാ
വിലെ എനിക്ക ഉപദെശം തന്നിട്ടുണ്ട. കരുണാശാലിയും സാ
ത്വീകനുമായ ആ മഹാത്മാവ അരുളിച്ചെയ്യുംപ്രകാരം അണു
വൊളം വീഴ്ചവരുത്താതെ വ്രതാനുഷ്ഠാനം ചെയ്തു നിഷ്കന്മ
ഷയായി സതിയായി കാലക്ഷെപം ചെയ്വാനാണ് എന്റെ
ഇപ്പൊഴത്തെ ആരംഭം- എന്നെ മഹാ പാതകിയും ച
ണ്ഡാലിയും ആക്കിത്തീൎപ്പാൻ രാപ്പകൽ അത്യുത്സാഹം
ചെയ്തുവന്നിട്ടുള്ള നിങ്ങളെ എന്റെ മുമ്പിൽ നിൎത്തി യൊ
ഗ്യനായ ഒരു പുരുഷന്റെ മുഖാന്തരം ഈ എല്ലാ സംഗ
തികളും പറഞ്ഞു തീൎക്കെണമെന്ന വിചാരിച്ചിട്ടാണ് ഞാ
ൻ ഇന്നു ഉച്ചക്കശെഷം പല യുക്തിയും വഞ്ചനയും പ്ര
യൊഗിച്ച നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും ഇവിടെ ക്ഷണിച്ചുനി
ൎത്തിയത. അത കൊണ്ട നിങ്ങൾ ആരും എന്റെ നെരെ
അണുമാത്രം മുഷിച്ചിൽ കൂടാതെ എന്നെ അനുഗ്രഹിക്കെ
ണ്ടതിന്ന ഞാൻ വിനയത്തൊടെ അപെക്ഷിക്കുന്നു- മാനാ
വമാനം എന്നുള്ള വിചാരം ലെശം ക്രടാതെ രാപ്പകൽ ദു
ഷ്കൎമ്മം ചെയ്ത ജനാപവാദവും മഹാ പാതകവും സമ്പാദി
ച്ച തല കീഴായി നരകത്തിൽ വീഴാൻ ഒരുങ്ങി നിൽക്കുന്ന എ
നിക്ക ക്രിമിനാൽ ശിക്ഷ അനുഭവിക്കുന്നതിൽ അശേഷം
വ്യസനമൊ ഭയമൊ ഇല്ല. എന്നാൽ നിൎദ്ദോഷിയും ശു
ദ്ധനുമായ ഈ എമ്പ്രാന്തിരിയെ ഈ കാൎയ്യത്തിൽ വ്യഥാ
ശിക്ഷിപ്പിക്കരുതെന്ന മാത്രമെ ഞാൻ അപെക്ഷിക്കുന്നുള്ളു-
നിരപരാധികളെ അറിഞ്ഞും കൊണ്ട കഷ്ടത്തിലാക്കുവാ [ 259 ] ൻ ശ്രമിച്ചു വരുന്ന അപരാധികളെയാണ പിടിച്ച നല്ലവ
ണ്ണം ശിക്ഷിക്കെണ്ടത- സുകൃത ദുഷ്കൃതങ്ങൾ ഒഴികെ മറ്റു
യാതൊന്നും മനുഷ്യന്ന തുണയായിരിക്കയില്ലെന്നും നിസ്സാ
രമായ പ്രാപഞ്ചിക സുഖത്തിന വെണ്ടി അകൃത്യം പ്രവൃ
ത്തിക്കുന്നത ഭൊഷത്വമാണെന്നും സത്യവും മൎയ്യാദയും ഒ
രുകാലത്തും ഉപെക്ഷിക്കരുതെന്നും ഇന്നലെ രാത്രി സ്വ
പ്നത്തിൽ എന്റെ അച്ഛനും ഇന്ന രാവിലെ ജാഗ്രത്തിൽ
പരിശുദ്ധാത്മാവായ നമ്പൂതിരിപ്പാടവർകളും ഒരു പൊലെ
എന്നെ ഉപദെശിച്ചിട്ടുള്ളത ഞാൻ ശിലാരെഖയെപ്പൊ
ലെ എന്റെ മനസ്സിൽ ഉറപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു."

കൊച്ചമ്മാളു ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന മദ്ധ്യെ
വയൊധികന്മാരായ രണ്ട പുരുഷന്മാരും വൃദ്ധയായ ഒരു സ്ത്രീ
യും കയറിവന്നു. അവർ മുറ്റത്ത എറങ്ങി നിന്നിട്ട കൊ
ച്ചമ്മാളുവിനെ വിളിച്ചു അല്പം ഉച്ചത്തിൽ ഇങ്ങനെ പറ
ഞ്ഞു- "ഇന്നരാവിലെ വലിയ നമ്പൂരിപ്പാടവർകൾ നി
ന്നൊട കല്പിച്ചിട്ടുള്ള പ്രകാരം എനിമെൽ നടപ്പാൻ നീ ഒ
രുക്കണ്ടെങ്കിൽ ഇപ്പൊൾ തന്നെ ഞങ്ങളുടെ ഒരുമിച്ചു
മനക്കലെക്ക പൊരുവാൻ കല്പിച്ചിരിക്കുന്നു- നിശ്ചയിച്ച
പ്രകാരമുള്ള വ്രതം ആരംഭിപ്പാൻ വെണ്ടത്തക്ക ഒരുക്കങ്ങ
ൾ അവിടെ തെയ്യാറാക്കീട്ടുണ്ടെന്നും അതകൊണ്ട താമ
സം കൂടാതെ ഇവിടെനിന്ന പൊരെണമെന്നും വിശെഷി
ച്ചും തിരുമനസ്സുകൊണ്ട അരുളിച്ചെയ്തിരിക്കുന്നു" കൊച്ചമ്മാ
ളു ഈ കല്പന കെട്ട ഉടനെ അവിടെനിന്ന എഴുനീറ്റ അ
മ്മയുടെ കാക്കൽ മൂന്നു പ്രാവശ്യം നമസ്കരിച്ചു തന്റെ ജ്യെ
ഷ്ഠന്മാരെയും തൊഴുതു കാൽ പിടിച്ചു എല്ലാവരൊടും പ്ര
ത്യെകം പ്രത്യെകം യാത്രയയപ്പിച്ചു. “ഞാൻ പൊകുന്നു-എ
നി എല്ലാം എന്റെ യൊഗംപൊലെയും അച്ഛന്റെ കാ
രുണ്യംപൊലെയും വരട്ടെ" എന്ന പറഞ്ഞു തന്റെ ചെ
ല്ലവും എല്ലാ താക്കൊലുകളും അമ്മയുടെ മുമ്പിൽ വെച്ചു [ 260 ] പിന്നെയും അമ്മയെ നമസ്കരിച്ചു മുറ്റത്തിറങ്ങി നമ്പൂരി
പ്പാടയച്ചിട്ടുള്ള ആളുകളുടെ ഒന്നിച്ചു മനക്കലെക്ക പൊയി.

ഇവിടുത്തെ ഇപ്പൊഴത്തെ അവസ്ഥ കണ്ടാൽ മാത്രമെ
മനസ്സിലാകയുള്ളു- ഉള്ളപ്രകാരം പറഞ്ഞറിയിപ്പാൻ ഈ ജ
ന്മം എന്നെകൊണ്ടു സാധിക്കുന്നതല്ല- ഉണിച്ചിരാമ്മയും
തന്റെ രണ്ടു പുത്രന്മാരും കൊച്ചമ്മാളുവിനെ വിളിച്ചു നി
ലവിളികൂട്ടി ഒടുവിൽ മൃതപ്രായന്മാരായി നിലത്തുപതിച്ചു.
ശങ്കരനെമ്പ്രാന്തിരിയുടെ തൊൎത്തമുണ്ട പിഴിഞ്ഞു നൊക്കി
യാൽ മൂഴക്ക കണ്ണീരിൽ ഒരു തുള്ളിപൊലും കുറയാതെ കിട്ടും-
പങ്ങശ്ശമെനൊനുള്ള കുണ്ഠിതവും വിഷാദവും പറഞ്ഞാൽ
ഒടുങ്ങില്ല- ഈ സങ്കടാവസ്ഥ കണ്ടനുഭവിപ്പാൻ തനിക്കുംകൂ
ടി സംഗതിവന്നെല്ലൊ എന്ന പറഞ്ഞു കരഞ്ഞു തുടങ്ങി.
അയ്യാപ്പട്ടര ഇരുന്ന ദിക്കിൽ തന്നെ സ്തംഭിച്ചുവീണു- കൊ
മൻനായരും കണ്ടുണ്ണിമെനൊനും എതിലെ പൊയ്കളഞ്ഞു
എന്ന ഇവിടെ കൂടിയവരിൽ യാതൊരാളും അറിഞ്ഞില്ല.
എല്ലാവരും. ഒരു പൊലെ വിഷണ്ഡന്മാരായി ഒന്നും മിണ്ടാ
ൻ വഹിയാതെ കുമ്പിട്ടിരുന്നു. ഒടുവിൽ പങ്ങശ്ശമെനൊൻ
അല്പം ധൈൎയ്യം കലൎന്ന പതുക്കെ ഉണിച്ചിരാമ്മയുടെ അ
രികത്ത ചെന്നിരുന്ന അനെകം ശാന്തവാക്കുകൾ പറഞ്ഞ
ആ വൃദ്ധയെ അല്പം ആശ്വസിപ്പിച്ചു ഒരു വിധെന അക
ത്തെക്ക കയിപിടിച്ച കൊണ്ടുപൊയി ഒരു കട്ടിലിന്മെൽ കി
ടത്തി. കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ ജ്യെഷ്ഠന്മാരും തങ്ങളുടെ അ
മ്മക്ക തുണയായിട്ട അന്ന അവിടെ തന്നെ താമസിച്ചു.
കൊലായിൽ ഉണ്ടായിരുന്നവർ ഒരൊന്നൊരൊന്നായി പ
ങ്ങശ്ശമെനൊനൊട യാത്രപറഞ്ഞ ഇറങ്ങിപ്പൊയി - പ
ങ്ങശ്ശമെനൊന നെൎത്തെതന്നെ ഉറങ്ങണമെന്നുള്ള മൊ
ഹവും തീൎന്നു- അദ്ദെഹം പിന്നെയും കുറെനെരം കുണ്ഠിത
ത്തൊടും കൂടി അവിടെ ഇരുന്നതിന്റെ ശെഷം അയ്യാപ്പ
ട്ടരൊടും എമ്പ്രാതിരിയൊടും ഒരുമിച്ചുള്ള കൻസ്ടെബളൊ [ 261 ] ടും ഒരുമിച്ചു ഇറങ്ങിപ്പൊയി- പൊകുന്ന വഴിക്ക ഓരൊ സ
ങ്കടാവസ്ഥയെ പറഞ്ഞ പരിതപിച്ചും കൊണ്ട എല്ലാവരും
അയ്യാപ്പട്ടരുടെ മഠത്തിൽ എത്തി അന്നെത്തെ രാത്രി ഒരു
സംവത്സരംപൊലെ കഴിച്ചുകൂട്ടി- പിറ്റെന്നാൾ രാവിലെ
നാലുപെരുംകൂടി കൊന്തിമെനൊൻ അവർകളെ ചെന്ന
കണ്ടു എല്ലാ വിവരവും അദ്ദെഹത്തെ അറിയച്ചു. ഒടുവി
ൽ അന്ന്യായം നടത്തുവാൻ മനസ്സില്ലെന്ന പറഞ്ഞ അ
യ്യാപ്പട്ടര ഹരജിയും മടങ്ങിമെടിച്ചു. എമ്പ്രാന്തിരി നാല
ഞ്ചുദിവസം പ്രയാസെന കഴിച്ചുകൂട്ടിയതിന്റെ ശെഷം
ശാന്തിപ്രവൃത്തിക്ക വെറെ ഒരു എമ്പ്രാന്തിരിയെ ബതൽവെ
ച്ചുകനക മംഗലത്തെക്ക എനി മടങ്ങിവരില്ല എന്ന നിശ്ച
യത്തൊടുകൂടി തന്റെ സ്വന്ത രാജ്യത്തിലെക്ക തന്നെ പൊ
യി. കൊച്ചമ്മാളുവിന്റെ വൃതാനുഷ്ഠാനവും ഗംഗാസ്നാനം
മുതലായ സൽകൎമ്മങ്ങളും മെലിൽഅതുനിമിത്തംസിദ്ധിച്ച
നന്മകളും വെറെ ഒരദ്ധ്യായത്തിലെക്ക നിൎത്തി വെക്കെണ്ടി
വന്നിരിക്കുന്നു.

——— [ 262 ] പതിമൂന്നാം അദ്ധ്യായം.

പുത്തൻ മാളികക്കൽ വെച്ചുണ്ടായ
വലിയൊരു കാൎയ്യാലൊചന.

നാം പ്രസ്താവിച്ചുവരുന്ന സംഗതികൾ സംഭവിച്ചിട്ടുള്ള
കാലത്ത പുത്തൻമാളികക്കൽ നമ്മുടെ കഥാനായികയാ
യ മീനാക്ഷിക്കുട്ടികൂടാതെ വെറെയും മൂന്നു പെൺകുട്ടികൾ
ഉണ്ടായിരുന്നു. അവരിൽ കാൎത്ത്യായിനിയും മാധവിയും
റാണിയമ്മയുടെ പുത്രിമാരും എല്ലാവരിലും ഇളയവളായ
കൊച്ചുലക്ഷ്മി പാറുക്കുട്ടി അമ്മയുടെ രണ്ടാമത്തെ സന്താന
വും ആകുന്നു. മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയും നാണിയമ്മയുടെ സീമ
ന്ത പുത്രിയായ കാൎത്ത്യായിനിയും തമ്മിൽ പ്രായംകൊണ്ട
ആറ മാസത്തെ മൂപ്പിളമ മാത്രമെയുള്ളു- മാധവിയും കൊ
ച്ചുലക്ഷ്മിയും ചെറിയ കുട്ടികളാകക്കൊണ്ട താലികെട്ട കല്യാ
ണം അവൎക്ക ഇതുവരെ കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല. നാണി
യമ്മയുടെ ഭൎത്താവും ഭൂരി ദ്രവ്യസ്ഥനും ബഹു ധാരാളിയും
ആയ രാമുക്കുട്ടി മെനൊൻ മെല്പറഞ്ഞ രണ്ട കുട്ടികളുടെ
താലികെട്ടടിയന്തരം കൂടുന്ന വെഗത്തിൽ കഴിച്ചുകൂട്ടെണ
മെന്നുള്ള താല്പൎയ്യത്തൊടുകൂടി ഇപ്പൊൾ നാലഞ്ച മാസമാ
യിട്ട ഗൊപാല മെനൊനെ തിരക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കയാണ
ചെയ്യുന്നത- സൊമെശ്വരം സബ് റജിസ്ത്രാരും വടക്കെ മ
ലയാളത്തിൽ ശ്രുതിപ്പെട്ട ഒരു വലിയ തറവാട്ടുകാരനും പാ
റുക്കുട്ടിയുടെ ഭൎത്താവും ആയ കെ- സി- കരുണാകരൻ ന
മ്പ്യാർ മെൽ പ്രസ്താവിച്ച വിഷയത്തെപ്പറ്റി ഇതവരെ യാ
തൊന്നും പറകയുണ്ടായിട്ടില്ല- കൊച്ചുലക്ഷ്മിക്ക മൂന്ന വയ
സ്സ മാത്രമെ പ്രായമായിട്ടുള്ളു എന്ന വിചാരിച്ചതകൊണ്ടാ
യിരിക്കാം ഇദ്ദെഹം രാമുക്കുട്ടിമെനൊനെപ്പൊലെ തിരക്ക [ 263 ] കൂട്ടാതിരിക്കുന്നത- എന്നാൽ രാമുക്കുട്ടി മെനൊന്റെ മന
സ്സിൽ ഇത കൂടാതെ വെറെയും വലിയൊരു താല്പൎയ്യമുണ്ട
ത്രെ-കാൎത്ത്യായിനിയുടെ സംബന്ധവും ക്രടി ഈ സംവത്സ
രം തന്നെ നടത്തണമെന്നുള്ള മൊഹമാണ വളരെ കല
ശലായിട്ടുള്ളത- മീനാക്ഷിക്കുട്ടിയുടെ കാൎയ്യം നിവൎത്തിക്കു
ന്നതിന്ന മുമ്പായിട്ട തന്റെ ഈ അഭിലാഷം സാധിപ്പിക്കു
ന്നത സാധാരണ നാട്ടുനടപ്പിന്ന വിപരീതമായിട്ടുള്ളതാ
ണെന്ന വിചാരിച്ച ആയത വെഗത്തിൽ കഴിപ്പിക്കെണ്ട
തിന്നു വെണ്ടി കുഞ്ഞികൃഷ്ണ മെനൊനെ വരുത്തി ആലൊചി
ക്കെണമെന്ന ഇദ്ദെഹം നാലഞ്ചു പ്രാവശ്യമായി ഗൊപാ
ലമെനൊനൊട ആവശ്യപ്പെട്ടു വരുന്നു- മകളുടെ സംബ
ന്ധ കാൎയ്യത്തിൽ രാമുക്കുട്ടി മെനൊനെക്കാൾ അധികം ഉ
ത്സാഹിക്കെണ്ടത കുഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊനാണ- പ്രായവും വ
ളൎച്ചയും ആലൊചിക്കുന്നതായാൽ മീനാക്ഷിക്കുട്ടിക്ക എ
ല്ലാംകൊണ്ടും ഇപ്പൊൾ സംബന്ധത്തിന്ന നല്ല സമയമാ
ണ. ഇവൾ പുത്തൻ മാളികക്കൽ വളൎത്തിവരപ്പെട്ട ഒരു
പെൺകിടാവല്ലയായിരുന്നുവെങ്കിൽ ഇതിന്ന എത്രയൊ മു
മ്പായിട്ട തന്നെ സംബന്ധവും മറ്റു ചിലതും കഴിഞ്ഞു
പൊയിട്ടുണ്ടായിരിക്കണം- കാലാവസ്ഥയും നാട്ടു നടപ്പും
അങ്ങനെയാണ അധികവും കണ്ടുവരുന്നത- എന്നാൽ കാ
ൎയ്യത്തിന്റെ യഥാൎത്ഥം പറയുന്നതാണെങ്കിൽ കാൎത്ത്യായി
നിക്ക എനിയും ആറെഴ സംവത്സരത്തെക്കു സംബന്ധ
ക്കാരനെ ആലൊചിക്കെണ്ടുന്ന ആവശ്യമെയില്ല.
ആക
പ്പാടെ നൊക്കിയാൽ ഈ പെണ്ണ ഒരു കാരെളയുടെ സ്വഭാ
വമാണ്. നീളുകയും ഇല്ല- തടിക്കുകയും ഇല്ല- നിത്യത ചെ
റുതായി വരികയാണ ചെയ്യുന്നത- അരണയെ തിന്ന പൂച്ച
യെപ്പൊലെ ദിവസം പ്രതി ക്ഷീണിച്ചു ക്ഷീണിച്ചു എകദെ
ശം ഇപ്പൊൾ കഷായം കുറുക്കി അരിക്കാറായ മട്ടിൽ എ
ത്തിയിരിക്കുന്നു. നിവൃത്തിയുള്ള പക്ഷം ഇവൾക്ക സംബന്ധ [ 264 ] ക്കാരനെ ഉണ്ടാക്കാതെയിരിക്കുന്നതാണ വളരെ ഉത്തമം.
ഇവൾ പത്ത ദിവസം എഴുനീറ്റ നടന്നിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ പി
ന്നെ പതിനഞ്ച ദിവസതെക്ക തല പൊങ്ങിക്കുന്ന ചട്ട
മെയില്ല- മാസത്തിൽ ഇരിപത്തെട്ട ദിവസം പട്ടിണിയും
രണ്ടു ദിവസം ഏകാദശി നൊമ്പും എന്ന പറഞ്ഞ വരുന്ന
സ്ഥിതിയിലാണ ഇവളുടെ രൊഗവും വിദ്യാഭ്യാസവും-ഇ
ങ്ങിനെയെല്ലാമായിട്ടും ഇവളുടെ സംബന്ധ കാൎയ്യത്തിൽ
രാമുക്കട്ടി മെനൊനുള്ള ബദ്ധപ്പാട പറഞ്ഞാൽ തീരുന്നത
ല്ല. കുഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊൻ വന്നതിൽ പിന്നെ അദ്ദെഹവു
മായാലൊചിച്ചു വെണ്ടത്തക്ക പ്രകാരം ചെയ്യാമെന്ന പ
റഞ്ഞ ഗൊപാലമെനൊൻ ഇദ്ദെഹത്തെ ഒരു വിധെന താ
മസിപ്പിച്ചു വരികയാണ് ചെയ്തിട്ടുള്ളത. ഇദ്ദെഹത്തിന്റെ
നിൎബ്ബന്ധവും തിരക്കും സഹിപ്പാൻ പാടില്ലാഞ്ഞിട്ടാണ ഒ
ന്നാം അദ്ധ്യായത്തിൽ നാം പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുള്ള പ്രകാരം ഗൊ
പാലമെനൊൻ ഒരെഴുത്തൊടുകൂടി ഗൊവിന്ദനെ കുഞ്ഞി
കൃഷ്ണമെനൊന്റെ അരികത്തെക്ക അയച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്ന
ത- അദ്ദെഹം ഇപ്പൊൾ വന്നിട്ടുള്ളതും പ്രത്യെകിച്ച ൟ
കാൎയ്യത്തിന്നുവെണ്ടി മാത്രമാണ- താലികെട്ടടിയന്തരം ഈ
കൊല്ലംതന്നെ നിവൃത്തിച്ചുകളയെണമെന്ന ഗൊപാലമെ
നൊന്റെ മനസ്സിലും താല്പൎയ്യമുണ്ട- എന്നാൽ സംബന്ധം
ഇപ്പൊൾ നടത്തിക്കുന്നതിൽ കുറെ രസക്കെടും കാൎയ്യമാ
യുണ്ട.

കുഞ്ഞികൃഷ്ണ മെനൊൻ വന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്ന ദിവസം
തന്നെ ഏകദെശം സന്ധ്യയൊടു കൂടി രാമുക്കുട്ടി മെനൊ
നും അദ്ദെഹത്തിന്റെ പിന്നാലെ തന്നെ കരുണാകരൻ
നമ്പ്യാരും എത്തി- നാണിയമ്മയുടെയും പാറുക്കട്ടിയുടെ
യും മുഖത്തിന്ന സ്വാഭാവികമായ പ്രകാശവും വന്നു കൂടി-
കുഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊന്റെ മുഖാന്തരം കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമെ
നൊൻ ഇവൎക്ക പരിചയക്കാരനും ആയി- ഇവർ എല്ലാ [ 265 ] വരും അന്യെന്യം ഓരൊ നാട്ട വൎത്തമാനങ്ങളും വ്യവഹാ
ര സംഗതികളും അനെഷിച്ചും പറഞ്ഞും കൊണ്ട കുറെ
നെരം കഴിച്ചതിൽ പിന്നെ ഏകദെശം ഒമ്പത മണിക്ക മു
മ്പായിട്ട സുഖമായൂണ കഴിച്ചു കാറ്റുകൊണ്ടിരിപ്പാൻ വെ
ണ്ടി മുകളിലെക്ക പൊയി കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമെനൊൻ തന്റെ
ചുരുങ്ങിയ സംഭാഷണത്തിൽ കാണിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്ന അ
ത്യത്ഭുതമായ ബുദ്ധിഗാംഭീൎയ്യവും വാക്സാമൎത്ഥ്യവും അസാ
ധാരണമായ വിനയവും മൎയ്യാദയും കണ്ടിട്ട എല്ലാവൎക്കും
ഇദ്ദെഹത്തിന്റെ മെൽ അസാമാന്യമായ സ്നെഹവും അ
പൂൎവ്വമായ ബഹുമാനവും അത്യാനന്ദവും ഉണ്ടായി. എങ്കി
ലും രാമുക്കട്ടിമെനൊനാണ് തന്നെത്താൻ മറന്ന അളവില്ലാ
തെ സന്തൊഷിച്ചു പൊയത- ഇത കുറെ ആശ്ചൎയ്യപ്പെട
ത്തക്ക കാൎയ്യമാണ. സാമാന്യക്കാരാരെയും ഈ മനുഷ്യന്ന
അശെഷം ബൊദ്ധ്യമാവാറില്ല- താൻ ഒരു വലിയ സമൎത്ഥ
നാണെന്നും തന്നെപ്പൊലെ സകലകലാപിയായി വെറെ
യാതൊരാളും ഇല്ലെന്നും ഇദ്ദെഹത്തിന്ന നല്ല വിശ്വാസ
മുണ്ട- വിശെഷിച്ചു ഇപ്പൊഴത്തെ ചെറുപ്പക്കാരുടെ മട്ടും
നടവടിയും പുതിയ നാഗരീകവും സംസാരവും രാമുക്കുട്ടി
മെനൊന അല്പമെങ്കിലും രസിച്ചുവരുമാറില്ല. പിന്നെപ്പി
ന്നെ ജനിച്ചു വളരുന്ന കുട്ടികൾക്ക ഗുരുത്വവും മൎയ്യാദയും
കൂറഞ്ഞുകുറഞ്ഞാണ കണ്ടുവരുന്നതെന്ന ഇദ്ദെഹം നെരം
പുലൎന്നാൽ പത്തു പ്രാവശ്യമെങ്കിലും പറയാതിരിക്കുമാറി
ല്ല- "ഇങ്ങിനെയുള്ള ചെറുപ്പക്കാരുടെ തൊന്ന്യാസവും അ
ധികപ്രസംഗവും വൎദ്ധിച്ചു വരുന്നതിനു തക്കവണ്ണം രാജ്യ
ത്തിൽ മഴ കുറഞ്ഞും ഇടിയും കാറ്റും കലശലായും കൃഷി
ക്ഷയിച്ചും ദാരിദ്ര്യം വൎദ്ധിച്ചും മഹാരൊഗം ബാധിച്ചും ജന
ങ്ങൾക്ക അല്പായുസ്സായും ദുഷ്ടജന്തുക്കളെ കൊണ്ടുള്ള ഉപദ്ര
വം ഏറിയും നാട് നശിച്ചു തുടങ്ങിയത കാണുന്നില്ലെ?"
എന്നിങ്ങിനെ രാമുക്കുട്ടിമെനൊൻ പല സമയവും കഥ കൂ [ 266 ] ടാതെ പറയുന്ന ഒരു മനുഷ്യനാണ- എന്നാൽ തന്റെ അ
വസ്ഥ ബഹു വിശെഷമാണത്രെ- കയ്യിൽ ധാരാളം പണമു
ണ്ടെന്നുള്ള ഒരു വലിപ്പമല്ലാതെ മറെറല്ലാം മൊശത്തിലാ
ന്ന- ബുദ്ധിക്ക വികാസമൊ ഗുണദൊഷങ്ങളെ തിരിച്ചറി
വാനുള്ള സാമൎത്ഥ്യമൊ വകതിരിവൊ ഇതൊന്നും ഇദ്ദെ
ഹത്തിന്ന ഇല്ലെന്നു തന്നെ പറയാം- പത്തൊ അമ്പതൊ സു
ഭാഷിതശ്ലൊകം വാലും തലയും ക്രടാതെ മനസ്സിലാക്കീട്ടു
ള്ളതിന്നു പുറമെ കുറെ കീൎത്തനശ്ലൊകങ്ങളും രാമായണ
ത്തിലും ഭാരതത്തിലും കൂടി ഒക്കപ്പാടെ പത്തുനൂറു ശീലു
കളും പഠിച്ചിട്ടുണ്ട- വിദ്യാഭ്യാസം ഇത്ര മാത്രമെ ഈ മനുഷ്യ
നുള്ളു- നാട്ടുപുറങ്ങളിൽ കിടന്നു സാധുക്കളായ കുടിയാന്മാ
രെ പിഴിഞ്ഞെടുത്ത വെണ്ടത്ത ദുരഭിമാനത്തിന്നും ദുൎവ്യ
വഹാരത്തിനും വെണ്ടി രാപ്പകൽ ഒരുപൊലെ തല്ലുകൂടി
വെണ്ടുന്ന ദിക്കിൽ ഒരു കാശുപൊലും ചിലവ ചെയ്യാതെ
അനാവശ്യമായ കാൎയ്യത്തിന്ന വെണ്ടി പണം വാരി എറി
യുന്ന ചില നാട്ട പ്രമാണികളുടെ കൂട്ടത്തിൽ ഇദ്ദെഹം എ
ല്ലാം കൊണ്ടും ബഹു യൊഗ്യനാണ- താൻ ഏൎപ്പെടുന്ന കാ
ൎയ്യം ജയിക്കെണമെന്നുള്ള ശാഠ്യം വലിയ കലശലായുണ്ട-
നന്മയായാലും വെണ്ടില്ല തിന്മയായാലും വെണ്ടില്ല, ഈ കാ
ലത്തിന്നും അവസ്ഥക്കും ലെശം പറ്റാത്തതായാലും വെ
ണ്ടില്ല, പൂൎവാചാരവും നടവടിയും അണുവൊളം തെറ്റി
നടപ്പാൻ പാടില്ലെന്ന തന്നെയാണ രാമുക്കുട്ടി മെനൊന്റെ
പിടിത്തം- ഗൊപാലമെനൊനെത്തനെയും ഇദ്ദെഹത്തി
ന നല്ല പക്ഷമല്ല. അതിലും വിശെഷിച്ചു മീനാക്ഷിക്കുട്ടി
യുടെ ഇംക്ലീഷപഠിപ്പും പൂൎവ്വാചാര വിരുദ്ധമായ സ്തനാവ
രണവും ഇതൊന്നും ഈ മനുഷ്യന്ന അശെഷം രസമായി
ട്ടില്ല- പലപ്പൊഴും അതിനെക്കുറിച്ചു നാണിയമ്മയൊടു ദു
ഷിച്ചു പറയാറുമുണ്ട- ഭാൎയ്യയിൽ ആസക്തിയും സ്നെഹവം
സാധാരണയിൽ കുറെ അധികമായത് കൊണ്ട മാത്രമാണ [ 267 ] ഇദ്ദെഹം യാതൊരു സുഖക്കെടും പുറമെ കാണിക്കാതിരി
ക്കുന്നത- അറിവും വിഭാഗതയും ഇല്ലാത്ത മനുഷ്യൎക്ക അ
ധികപ്രസംഗമുണ്ടായാൽ പിന്നെത്തെ കഥ പറയെണമെ
ന്നില്ലെല്ലൊ. എങ്കിലും കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമെനൊനെ രാമുക്കുട്ടി
മെനൊന നല്ലവണ്ണം ബൊധിച്ചു എന്ന പറഞ്ഞാൽ കഴി
ഞ്ഞെല്ലൊ- എല്ലാവരും കൂട്ടി മുകളിൽ കുത്തിരുന്ന പി
ന്നെയും ഓരൊ സംഗതിയെ പറ്റി സംസാരിച്ചുകൊണ്ടിരി
ക്കുന്ന മദ്ധ്യെ രാമുക്കുട്ടിമെനൊൻ കുഞ്ഞികൃഷ്ണുമെനൊ
ന്റെ മുഖത്ത നൊക്കി ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു.

രാമുക്കുട്ടിമെനൊൻ- നൊം എല്ലാവരും ഇവിടെ ഇങ്ങി
നെ ഒന്നിച്ചു കൂട്ടുവാൻ സംഗതി വന്നിട്ടുള്ള അവസ്ഥ
ക്ക ഗൊപാലമെനൊൻ താങ്കൾക്ക എഴുതിയയച്ച
കാൎയ്യവും കൂടി ഇപ്പൊൾ തന്നെ ആലൊചിച്ചു തീൎച്ച
പ്പെടുത്തി കളയുന്നതാണ വളരെ നല്ലതെന്ന തൊ
ന്നുന്നു- ഈ മെടമാസം പതിമൂന്നാം തിയ്യതി താലി
കെട്ടാൻ ഒരു നല്ല മുഹൂൎത്തമുണ്ട- ഇവിടുത്തെ രണ്ടു
കുട്ടികളെ കല്യാണം ആ ദിവസം തന്നെ ആക്കെ
ണമെന്നാണ ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത- ഈ സംവത്സ
രത്തിൽ പിന്നെ മുഹൂൎത്തം ഇല്ല- ഇത കൂടാതെ വെ
റെയും ഒരു സംഗതികൊണ്ട ആലൊചിപ്പാനുണ്ട-
മീനാക്ഷിക്കുട്ടിക്കും കാൎത്ത്യായിനിക്കും ഏകദെശം കു
ട്ടിപ്രായം കഴിഞ്ഞുവെല്ലൊ- ആ കാൎയ്യത്തെപ്പറ്റി
എന്താണ വിചാരിക്കുന്നത? അതും ഈ അവസര
ത്തിൽ തന്നെ നിവൃത്തിക്കെണ്ടതാണ- എനി കാല
താമസം ചെയ്യുന്നത ഭംഗിയില്ല.

കു-കൃ-മെ-കല്യാണം ഏതായാലും കഴിപ്പിക്കെണ്ടത ത
ന്നെ താങ്കളുടെ ഹിതപ്രകാരം ചെയ്യാമെന്നാണ ഞാ
നും വിചാരിക്കുന്നത-കരുണാകരൻ നമ്പ്യാൎക്കും ഗൊ
പാലമെനൊനും മനസ്സാണെങ്കിൽ ഈ മെടത്തിൽ ത [ 268 ] ന്നെ ആക്കുന്നതിന്ന യാതൊരു വിരൊധവും ഇല്ല.
രാ-മെ- മറ്റെ കാൎയ്യം കൊണ്ട എന്താണ ഒന്നും പറയാ
തെ ഇരുന്നത.

കു-കൃ-മെ-അത രണ്ടാമതായി പ്രസ്താവിച്ച സംഗതിയ
ല്ലെ? ഒന്നാമത്തെ കാൎയ്യം തീൎച്ചപ്പെടുത്തിയതിൽ പി
ന്നെ രണ്ടാമത്തെ സംഗതിയെ പറ്റി ആലൊചി
ക്കാമെന്ന വിചാരിച്ചു മാത്രമാണ യാതൊന്നും പറ
യാതിരിക്കുന്നത.

രാ. മെ- അത ശരിതന്നെ- ഞാൻ അത്ര ആലൊചിച്ചി
ല്ല- അങ്ങിനെയാവാം.

കരുണാകരൻ നമ്പ്യാര-ഇത്രയൊക്കെ തിരക്കിട്ട ഈ സം
വത്സരം തന്നെ ഈ അടിയന്തരം നിവൃത്തിക്കെണ്ടു
ന്ന ആവശ്യം എന്താണെന്ന എനിക്ക മനസ്സിലാക
ന്നില്ല. മാധവിക്ക അഞ്ചുവയസ്സും കൊച്ചുലക്ഷ്മിക്ക
മൂന്നുവയസ്സും മാത്രമെ ഇപ്പൊൾ പ്രായമായിട്ടുള്ളു-
ഏകദെശം തന്നെത്താൻ അറിയത്തക്ക പ്രായമെ
ങ്കിലും ആയല്ലാതെ പെൺകുട്ടികൾക്ക് താലികെട്ടരു
തന്നാണ് ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത- വെണ്ടത്തക്ക
പ്രകാരം ആലൊചിച്ചു പ്രവൃത്തിക്കുവാൻ നമുക്ക
എനിയും ധാരാളം അവസരമുണ്ടെല്ലൊ.

രാമുക്കുട്ടിമെനൊൻ-കല്യാണം കഴിക്കുന്നത് വളരെ ചെ
റുപ്പത്തിൽ തന്നെ ആയിരിക്കണം- സംബന്ധത്തി
ന്ന ഇത്തിരി മുതൃന്നാലും തരക്കെടില്ല-കുട്ടിപ്രായത്തി
ൽ കല്യാണവും ഏകദെശം വളൎന്നു എന്ന കണ്ടാൽ
പിന്നെ സംബന്ധവും ഇതാണ നാട്ടനടപ്പ- അത
കൊണ്ട ഈ അടിയന്തരം നടത്താൻ തക്ക സമയം
ഇത തന്നെയാണ്.

ക-ന-സംബന്ധവും താലികെട്ടും ഒരുമിച്ചാക്കുന്നതിന്ന വ
ല്ല വിരൊധവും ഉണ്ടൊ? കല്യാണപ്പന്തലിൽ വെച്ചു [ 269 ] ഭൎത്താവിനെക്കൊണ്ട താലികെട്ടിക്കുന്നതല്ലെ വള
രെ മാനവും വെടിപ്പും ഉള്ള കാൎയ്യം.

രാ-മെ_അത ഒരിക്കലെങ്കിലും സാധിക്കുന്ന ഒരു കാൎയ്യമ
ല്ല- കുഡംബം അധികമുള്ള ചില വലിയ തറവാടു
കളിൽ ചിലപ്പൊൾ പത്തും ഇരുപത്തഞ്ചും പെൺ
കൂട്ടികളെ ഒരുമിച്ചു കെട്ടാനുണ്ടായി എന്നുവരാം. എ
ല്ലാറ്റിന്നും ഒരെ പ്രാവശ്യം തന്നെ സംബന്ധക്കാ
രെ കിട്ടാനും അവരെക്കൊണ്ട താലികെട്ടാനും ഈ
ജന്മം സാധിക്കുന്നതല്ല- സംബന്ധക്കാരനെ കല്യാ
ണ ച്ചിലവിലെക്കുള്ള അങ്ങാടിസ്സാമാനങ്ങളൊടുകൂടി
വിലകൊടുത്ത മെടിക്കുന്നതല്ലല്ലൊ? അങ്ങിനെയാ
ണ്ടെങ്കിൽ ഒരുസമയം സാധിച്ചു എന്ന വന്നെക്കാം.
വിചാരിച്ചാൽ യാതൊരു നിവൃത്തിയും ഇല്ലാത്ത കാ
ൎയ്യത്തെപ്പറ്റി വൃഥാ പറഞ്ഞിട്ട എന്താണഫലം

ക-ന- ഒരു തറവാട്ടിൽ ജനിച്ചിട്ടുള്ള എല്ലാ പെൺകുട്ടിക
ൾക്കും ഒരെ ദിവസം തനെ കല്ല്യാണം കഴിക്കെണ
മെന്നുള്ള ശാഠ്യം വിട്ടുകളയുന്നതായാൽ ഈ ജന്മംകൊ
ണ്ടത്തന്നെ അത സാധിപ്പിക്കാവുന്ന കാൎയ്യമാണ-സം
ബന്ധക്കാര ഉണ്ടെന്ന കാണുന്ന കൂട്ടികൾക്ക മാത്രം
കെട്ടിയാൽ മതി- മറ്റുള്ളവൎക്ക സംബന്ധക്കാർ വരു
ന്നസമയം ആവാമെന്നു വെച്ചെക്കണം- ഇങ്ങിനെ
ചെയ്യുന്നതായാൽ യാതൊരു പ്രയാസവും ഇല്ല- ഭ
ൎത്താവ തന്നെ താലികെട്ടിയെന്നും വരും.

രാ-മെ_സംബന്ധക്കാരൻ വരുന്നകാലത്ത മാത്രം ഓരൊ
ന്നിനെ പിടിച്ചു താലികെട്ടിക്കാമെനുവെച്ചാൽ അ
ത നിമിത്തം ഉണ്ടാവാനിരിക്കുന്ന ബുദ്ധിമുട്ടും അന
ൎത്ഥവും പറഞ്ഞാൽ തിരുന്നതല്ല. സാമാന്യം ഭെദമാ
യിട്ട ഒരു കല്യാണം കഴിച്ചുകൂട്ടെണമെങ്കിൽ നന്ന ചു
രുങ്ങിയപക്ഷം എല്ലാ വകയും കൂടി അഞ്ഞൂറുറുപ്പിക [ 270 ] യിൽ ഒരു കാശ കുറഞ്ഞാൽ മതിയാവുന്നതല്ല. ഒരു ത
റവാട്ടിൽ പത്ത പെൺകുട്ടികളാണ് ജനിച്ചതെങ്കിൽ
ഈ കണക്ക പ്രകാരം അയ്യായിരം ഉറപ്പിക അവരുടെ
കല്യാണച്ചിലവിലെക്ക തന്നെ വെണ്ടിവരും - കാ
ലാനുഭവം കുറഞ്ഞ ഒരു തറവാടാണെങ്കിൽ വസ്തു കാ
ണത്തിന്ന വെച്ചുകൊടുക്കുകയൊ കയ്‌വശം പണയം
ചാൎത്തിക്കൊടുക്കുകയൊ ചെയ്തല്ലാതെ ഒരു കാശ ക
ടം കിട്ടുമെന്നും വിചാരിക്കെണ്ട- ഇങ്ങിനെയായാൽ
മരുമക്കത്താവഴിക്കാരുടെ തറവാട നശിച്ചു പുരയു
ടെ ജഗതിക്കല്ലുപറിച്ചു വിറ്റുപൊവാൻ മറ്റു യാതൊ
രു കാരണവും ആവശ്യമില്ല.

ക-ന-അനാവശ്യമായി പണം വാരി എറിഞ്ഞ കളയുന്ന
തിന്ന അല്പം വ്യസനമൊ കുഡുംബ സെസ്സഹമൊ ഉ
ണ്ടെങ്കിൽ കല്യാണം കഴിക്കുന്നതകൊണ്ട യാതൊരു
തറവാടും നശിച്ചുപൊവാൻ ഇടവരുന്നതല്ല- അവര
വരുടെ പുഷ്ടിക്കതക്ക ചിലവുമാത്രമെ ചെയ്യാവു
എന്ന ഒന്നാമതായി ഒരു നിശ്ചയം ചെയ്താൽമാത്രം
മതി- വല്ലതും പത്തനാല്പതുറുപ്പിക ചിലവു ചെയ്യു
ന്നപക്ഷം ഈ അടിയന്തരം വളരെ വെടിപ്പായും മാ
നമായും നിവൃത്തിക്കാവുന്നതാണ- അടിയന്തരം ക
ഴിച്ചു അഭിമാനം സമ്പാദിപ്പാൻ വെണ്ടി പണം ക
ടംവാങ്ങി തൊന്ന്യാസമായി ചിലവുചെയ്യുന്നതിനൊ
ളം വഷളത്വവും ഭൊഷത്വവും വെറെ യാതൊന്നുമി
ല്ല-ചിലവ ചെയ്യുന്ന കാൎയ്യത്തിൽയാതൊരുവ്യവസ്ഥ
യും ഇല്ലാത്തതകൊണ്ടാണ മിക്ക തറവാടും കടംപിടി
ച്ച നശിച്ചുപൊകുന്നത. ഈ മലയാളരാജ്യത്തിൽ മാത്ര
മല്ലെല്ലൊ പെൺകുട്ടികൾ ഉണ്ടാകുന്നതും അവൎക്ക പ്ര
ത്യെകം പ്രത്യെകമായി കല്യാണം കഴിച്ചുവരുന്നതും-
കല്യാണം കഴിക്കുന്നതിലല്ല എനിക്കുള്ള ശാഠ്യം- ഭ [ 271 ] ൎത്താവിനെക്കൊണ്ടു മാത്രമെ താലികെട്ടിക്കാവു എ
നാണ ഞാൻ പറയുന്നതിന്റെ താല്പൎയ്യം.

രാ-മെ-സംബന്ധക്കാരൻ വരുന്നവരെ കല്യാണം കഴി
ക്കാതെ കാത്തുകൊണ്ടിരിക്കെണമെന്നുവെക്കുന്നതാ
യാൽ പിന്നെ കല്യാണം വെണമെന്നില്ല- മിക്ക പെ
ൺകുട്ടികൾക്കും ഓരൊ കുപ്പായം തുന്നിച്ചുകൊടുത്താ
ൽ മതിയാവുന്നതാണ- ഈ അടിയന്തരം ഋതുസ്നാന
ത്തിന് മുമ്പായി വെണ്ടതാണെന്നും വല്ല സംഗതി
വശാലും ഇതിനു മുടക്കംവന്നു ഋതുവാകുന്നപക്ഷം
ആ സ്ത്രീയെ ജാതിഭ്രഷ്ടയായി നിൎത്തണമെന്നും വി
ധിയുണ്ട- എന്നാൽ ഈ രാജ്യാചാരപ്രകാരം സാധാ
രണയായി സ്ത്രീകൾക്ക സംബന്ധക്കാരുണ്ടാകുന്നത
അധികവും അവരുടെ യൌവനകാലത്തിൽ മാത്ര
മാണ-പരദെശ സമ്പ്രദായത്തെ അനുസരിച്ചുള്ള
ശൈശവ സംബന്ധം വളരെ ദുൎല്ലഭം മാത്രമെയുള്ളു-
ചില സ്ത്രീകൾക്ക നിൎഭാഗ്യവശാൽ ജീവാവസാനംവ
രെ സംബന്ധക്കാരനെ കിട്ടാതെയും വരാറുണ്ട-സം
ബന്ധക്കാരൻ ഉണ്ടാകാത്തതകൊണ്ട നമ്മുടെ സ്ത്രീ
കൾക്ക യാതൊരപരാധവും ബാധിക്കുന്നതും അല്ല-
ഋതുസ്നാനം ഒന്നാമതായിട്ട കഴിയുന്നതിനു മുമ്പായി
കല്യാണം കഴിച്ചു താലികെട്ടാതിരുന്നാൽ മാത്രമെ
ദൊഷമുള്ളു- അതകൊണ്ട സംബന്ധക്കാരൻ താലി
കെട്ടെണമെന്നു പറയുന്നത നടക്കാത്ത കാൎയ്യമാണ.

ക-ന_നമ്മുടെ ഈ ഭാരതഖണ്ഡത്തിൽ പണ്ടുപണ്ടെ ന
ടന്നുവരുന്ന സമ്പ്രദായവും നടവടിയും ആലൊചി
ച്ചാൽ ഞാൻ പറയുന്നത കെവലം യുക്തമാണെന്ന
സമ്മതിക്കെണ്ടതാണ- സ്ത്രീകളുടെ മംഗല്യസൂത്രം വി
ശെഷ മുഹൂൎത്തത്തിന്ന ഭൎത്താക്കന്മാരുടെ കൈകൊ
ണ്ട കെട്ടെണമെന്നാണ നമ്മുടെ പൂൎവ്വൻമാർ നിശ്ച [ 272 ] യിച്ചിട്ടുള്ളത- മലയാളികളായ നാം ഒരുകൂട്ടരൊഴികെ
മറ്റുള്ള എല്ലാ ജാതിക്കാരും അതു പ്രകാരമാണ് ചെ
യ്തുവരുന്നത. നമുക്കും അങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നതിന്ന എ
ന്തൊരു വിരൊധമാണുള്ളത? ധൎമ്മശാസ്ത്രത്തെ അനു
സരിച്ചു നടക്കെണമെന്നുള്ള വിചാരത്തൊടുകൂടി നാം
അല്പം മനസ്സവെച്ച ഉത്സാഹിക്കുന്നതായാൽ നമ്മുടെ
സ്ത്രീകൾക്ക് ഭൎത്താക്കന്മാരെ കിട്ടുവാനും അവരെകൊ
ണ്ട ന്യായാനുസരണമായി താലി കെട്ടിക്കുവാനും അ
ത്ര പ്രയാസമുണ്ടെന്ന് എനിക്ക തൊന്നുന്നില്ല- അഥ
വാ അതുപ്രകാരം ചെയ്വാൻ സംഗതിവശാൽ വല്ല
മുടക്കവും സിദ്ധിക്കുന്ന ദിക്കിൽ മലയാളത്തിലെ
നമ്പൂതിരിമാരുടെ നടവടിയെ നമുക്കും അനുസരി
ക്കാവുന്നതാണ. കുലിനന്മാരായ അവരുടെ ഇടയി
ൽ ഈവക യാതൊരു വൈഷമ്യവും ഇല്ല- പ്രഥമാ
ൎത്തവത്തിന് മുമ്പായിട്ടൊ അതല്ല അതിന്ന ശെ
ഷമായിട്ടൊ വിവാഹം ഏതു സമയവും ആവാമെന്ന
വെച്ചിട്ടുണ്ട- ആ ചട്ടം നമ്മളും പിന്തുടരുന്നതായാ
ൽ കാൎയ്യങ്ങൾക്ക് എത്ര വെടിപ്പും സൌകൎയ്യവും ഉ
ണ്ടാവാനിടയുണ്ട- കടംവാങ്ങി ചിലവ ചെയ്ത വെറു
തെ ഈ ഒരടിയന്തരം നടത്തെണ്ടുന്ന ആവശ്യമെ
യില്ല.

രാ-മെ_ശൂദ്രസ്ത്രീകൾക്ക സംബന്ധക്കാർ താലികെട്ടെണ
മെന്ന യാതൊരു ദിക്കിലും യാതൊരു നിശ്ചയവും ഇ
ല്ല. പരദെശത്തുള്ള ശൂദ്രന്മാരും നമ്മെപ്പൊലെ ക
ല്യാണം മുമ്പെ കഴിപ്പിച്ചിട്ട സംബന്ധക്കാരനെ പി
ന്നെ എപ്പൊഴെങ്കിലുമാണ അന്വെഷിച്ചെൎടുത്തു
ന്നത- താലികെട്ടുന്ന കാൎയ്യത്തിൽ അവൎക്ക ശാഠ്യമെ
യില്ല- ചില പെൺകുട്ടികൾക്ക അവറ്റയുടെ അമ്മ
മാരാണ താലികെട്ടുന്നത- രണ്ട സംവത്സരം മുമ്പെ [ 273 ] ഞാനൊരു പ്രാവശ്യം കൊയമ്പത്തുരിൽ പൊയിട്ടു
ണ്ടായിരുന്ന സമയം ഒരുദിക്കിൽ രണ്ടനാല പെൺ
കുട്ടികളെ അവരുടെ അമ്മ താലികെട്ടിക്കുന്നത ഞാ
ൻ എന്റെ കണ്ണുകൊണ്ടു കണ്ടകാൎയ്യമാണ.

ക-ന_(ചിരിച്ചുംകൊണ്ട) പരദെശങ്ങളിൽ ചില പെൺ
കുട്ടികൾക്ക തങ്ങളുടെ മാതാക്കന്മാർ താലികെട്ടി ക
ല്യാണം കഴിച്ചുവരുന്നു എന്ന പ്രസ്താവിച്ചത് പരമാ
ൎത്ഥമാണ- പക്ഷെ അത എങ്ങിനെയുള്ള ക്രട്ടരാണെ
ന്നും അവർ അങ്ങിനെ ചെയ്വാൻ പ്രത്യെകിച്ചു വല്ല
കാരണവും ഉണ്ടൊ എന്നും അന്വെഷിച്ചിട്ടും അറി
ഞ്ഞിട്ടും ഉണ്ടായിരിക്കില്ല. നാം ഇവിടെ തെവിടിശ്ശി
കൾ എന്നു പറഞ്ഞു വരുന്ന ഒരു ജാതിക്കാരില്ലെ? അ
വരെ പരദെശത്തെ ദാസിമാരെന്നു പറയും. അവരു
ടെ പ്രവൃത്തിയും നടവടിയും ഞാൻ പറയെണ്ടുന്ന
ആവശ്യമില്ലല്ലൊ- അവൎക്ക പെൺമക്കളുണ്ടായാൽ
അമ്മമാരാണ താലി കെട്ടി വരുന്നത- ന്യായമായ
ഒരു ഭൎത്താവിനെ ഉണ്ടാക്കെണ്ടുന്ന ആവശ്യം തിരെ
ഇല്ലാത്തത കൊണ്ട് ഇങ്ങിനെ ചെയ്തു വരുന്നതാണ-
മലയാളികളായ നമ്മളും പരദെശദാസിമാരും ഈ
കാൎയ്യത്തിൽ ഒരു പൊലെയാണ-മെല്പറഞ്ഞ ജാതിക്കാ
രൊഴികെ യാതൊരു ഹിന്തുക്കളും ഹിമവത്സെതുപ
ൎയ്യന്തം ഇങ്ങിനെയുള്ള ദുരാചാരത്തെ അനുഷ്ഠിച്ചു വ
രുന്നില്ലെന്നാണ എന്റെ ഉത്തമ വിശ്വാസം-അത്യ
ന്തം ജുഗുപ്സാവഹമായ ഈ സമ്പ്രദായം നാം എനി
യും വിടാതെ മുറുക്കെ പിടിച്ചിട്ടുള്ളത കാൎയ്യത്തിന്റെ
ഗുണദൊഷജ്ഞാനം ഇല്ലാത്തതിനാൽ മാത്രമാണ്.

രാ-മെ- (അല്പം ലജ്ജയൊടും വെറുപ്പൊടും കൂടി) കല്യാ
ണം കഴിച്ചു താലി കെട്ടുന്നത് അവമാനമാണെന്നാ
ണില്ലെ ആകപ്പാടെ നമ്പ്യാര തീൎച്ചപ്പെടുത്തീട്ടുള്ള [ 274 ] ത? എന്നാലിതു പണ്ടുപണ്ടെ മലയാളികളുടെ ഇടയി
ൽ അനുഷ്ഠിച്ചു വരുവാൻ വിശെഷവിധിയായി വല്ല
കാരണവും ഉണ്ടായിരിക്കെണ്ടതാണ- ഇതിൽ എന്താ
ണ ആഭാസത്വം? ഇത എന്തിനായിട്ട നടപ്പാക്കി വ
ന്നു?.

ക-ന— അനെകായിരം സംവത്സരമായിട്ട മലയാളികളാ
യ നമ്മുടെ ഇടയിൽ നടന്നും നടത്തിച്ചും വരു
ന്ന ഈ താലികെട്ട കല്ല്യാണംകൊണ്ട അനാവശ്യ
മായ ദ്രവ്യനഷ്ടവും അപവാദവും അല്ലാതെ വാ
സ്തവത്തിൽ നമുക്ക മറ്റു യാതൊരു ഫലവും ഇല്ലെ
ന്നാണ് എനിക്ക തൊന്നുന്നത- പൂൎവ്വമാർ നടത്തിവ
ന്നിട്ടുള്ളതാകകൊണ്ട യാതൊരു തെറ്റു വ്യത്യാസവും
ക്രടാതെ നമ്മളും അനുഷ്ഠിച്ചു വരെണ്ടതാണെന്നു മാ
ത്രം വിശ്വസിച്ചു ഈ അടിയന്തരം നിവൃത്തിച്ചു വരു
ന്നു എന്നല്ലാതെ ഇതിന്റെ ഉദ്ദെശവും അനുഭവവും
എന്തായിരിക്കുമെന്ന മിക്കവെരും ഇതവരെ ആലൊ
ചിച്ചിട്ടില്ലെന്നു അവരുടെ ഇപ്പൊഴതെ നടവടി
കൊണ്ടും പ്രവൃത്തി കൊണ്ടും നമുക്ക ഊഹിപ്പാൻ ക
ഴിവുള്ളതാണ- സ്തീകൾക്ക യൌവനം ആരംഭിക്കുന്ന
തിന്നു മുമ്പായിട്ട വിവാഹമുഹൂൎത്തം നൊക്കി ശാസ്ത്രാ
നുസരണം യൊഗ്യതയുള്ള ഒരു പുരുഷനെകൊണ്ട താ
ലികെട്ടിച്ചു കല്ല്യാണം പൂൎത്തിയാക്കുന്നതു വിചാരിച്ചാ
ൽ ഇത വിധിപ്രകാരമുള്ള വിവാഹം കഴിപ്പിക്കുകയാ
ണെന്നു എല്ലാവരും ഒരുപൊലെ സമ്മതിക്കുമെന്നു
തൊന്നുന്നു. വെളികഴിപ്പാൻ ഉചിതമായിട്ടുള്ള ശുഭ
സമയത്ത സ്ത്രീയുടെ കഴുത്തിൽ മംഗല്യസൂത്രം ധരി
പ്പിച്ചു കാലൊചിതമായി നടത്തി വരെണ്ടുന്ന മറ്റും
ചില കൎമ്മങ്ങളെ ക്രമപ്രകാരം ചെയ്തു വിവാഹം സ
മ്പൂൎണ്ണമാക്കീട്ടുള്ള പുരുഷൻ അവളുടെ ഭൎത്താവാണെ [ 275 ] ന്നുള്ളതിലെക്കും യാതൊരു സംശയമില്ല-കയ്വശമില്ലെ
ങ്കിൽ കടംവാങ്ങി ആവശ്യത്തിലധികം പണച്ചിലവു
ചെയ്തു കൊലാഹലമായി അടിയന്തരം കഴിച്ചു ചാൎച്ച
യിലും ചെൎച്ചയിലും ഉള്ള എല്ലാവരും അറിയക്കെൾ
ക്കെ നാം ക്ഷണിച്ചു വരുത്തി നമ്മുടെ സൊദരിയുടെ
യൊ മരുമകളുടെയൊ മകളുടെയൊ ഭൎത്താവാക്കിവെ
ച്ചുവരുന്ന ഈ പുരുഷനെ അടിയന്തരം മുഴുവനായ
തിൽ പിന്നെ യാതൊരു മടിയും ലജ്ജയും കൂടാതെ
വെണ്ടപ്പെട്ട പണം കൊടുത്തു വിവാഹബന്ധംവെ
ർപെടുത്തി പറഞ്ഞയച്ചു ബൊദ്ധ്യമുള്ള വെറെ ഒരു ഭ
ൎത്താവിനെയൊ സംബന്ധക്കാരനെയൊ നിശ്ചയി
ച്ചു വരികയല്ലെ ചെയ്യുന്നത? പണവും കൊടുത്തു പ
രിചുകെടു കൊള്ളുന്നതായ ഈ അടിയന്തരം നിമി
ത്തം അന്യന്മാൎക്ക പരിഹസിപ്പാനും ആക്ഷെപിപ്പാ
നും നല്ല തരമായിരിക്കുന്നു-ഏതെങ്കിലും ഒരു ജാതിക്കാ
രുടെ ഇടയിൽ ഇത്ര ആഭാസമായ ഒരു നടവടി കാ
ണ്മാൻ പ്രയാസമാണ- മലയാളികൾക്ക വിവാ
ഹ ബന്ധമൊ ഭാൎയ്യാഭൎത്തൃത്വമൊ ഇല്ലെന്നും അവർ പ
ണം കൊടുത്തു വ്യഭിചാരം വിലക്കു വാങ്ങി നടത്തി
വരുന്നവരാണെന്നും മറ്റും പരദെശികൾക്ക് പരി
ഹസിക്കുവാൻ ഇത് പ്രത്യെകിച്ചും ഒരു കാരണമായി
തീൎന്നിരിക്കുന്നു- ഇങ്ങിനെയുള്ള അപവാദവും അപ
മാനവും സമ്പാദിച്ചു സ്വരൂപിച്ചു വെക്കുവാൻ വെ
ണ്ടിയാണ് മിക്കപെരും തറവാട്ട മുതൽ വിറ്റും പൊ
രാതെ വരുന്നത കടം മെടിച്ചും കല്യാണം കഴിപ്പാൻ
അത്യുത്സാഹം ചെയ്തു വരുന്നത- എന്നാൽ ൟ അ
ടിയന്തരം തന്നെ പല ദിക്കിലും പല പ്രകാരമായി
ട്ടാണ നടത്തി വരുന്നത- താലികെട്ട കല്യാണം എന്നു
പറഞ്ഞാൽ തറവാട്ടിലുള്ള പെൺകുട്ടികളുടെ വകയാ [ 276 ] യി എട്ടും പത്തും സംവത്സരം കൂടുമ്പൊൾ അതാത
തറവാട്ടിന്റെ ആസ്ഥിക്കും അഭിമാനത്തിനും തക്ക
വണ്ണം ഒന്നും രണ്ടായിരവും ഉറപ്പിക ചിലവ ചെയ്യു
കൊലാഹലമായി സദ്യ കഴിച്ചു വരുന്ന ഒരു പഴയ
സമ്പ്രദായമാണെന്നു മാത്രമെ ചില പ്രദെശക്കാർ മ
നസ്സിലാക്കീട്ടുള്ളു- മറ്റു ചിലർ ധരിച്ചുവശായിട്ടുള്ളത
നല്ല ഒരു മുഹൂൎത്തത്തിന്ന പെൺകുട്ടികളുടെ കഴുത്തി
ൽ വല്ലവരെക്കൊണ്ടും വല്ല വിധത്തിലും ഒരു ചരട
കെട്ടിക്കെണമെന്നു മാത്രമാകുന്നു- ഇത്ര മാത്രമല്ലാതെ
ഈ താലികെട്ട കല്യാണത്തിന്റെ മുഖ്യമായ ഉദ്ദെ
ശവും താല്പൎയ്യവും മിക്ക ജനങ്ങൾക്കും ഒരു ലെശം മ
നസ്സിലായിട്ടില്ല- ചില ദിക്കുകളിൽ എത്ര പെൺകു
ട്ടികൾക്ക താലികെട്ടുവാൻ ഉണ്ടൊ അത്ര പുരുഷന്മാ
രും വെണമെന്നാണ നിശ്ചയം- പുരുഷരുടെ കാൎയ്യ
ത്തിൽ തരാതരം കുറയുമെന്നുള്ള ഒരു ദൂഷ്യവും കെട്ടു
കഴിഞ്ഞാൽ പ്രവൃത്തിച്ചു വരുന്ന ചട്ടവും അല്ലാതെ
താലി കെട്ടിക്കുന്ന കാൎയ്യത്തിൽ ഇവൎക്ക കുറെ അധി
കം വകതിരിവും തെല്ലൊരു പരിഷ്കാരവും ഉണ്ടെന്നു
തന്നെ പറയെണ്ടതാണ- ഇവർ താലി കെട്ടുന്ന പുരു
ഷനെ സ്ഥിരമായി ഭൎത്താവാക്കുന്നതായാൽ ഇവരു
ടെ പ്രവൃത്തിക്ക യാതൊരു ദൂഷ്യവും പിന്നെ പറവാ
നുണ്ടാകയില്ല- മറ്റു ചില ദിക്കുകളിൽ പെൺകുട്ടിക
ൾ എത്ര തന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നാലും വെണ്ടില്ല കെട്ടു
വാൻ ഒരു പുരുഷൻ മാത്രമെ ഉണ്ടാകയുള്ളു- എല്ലാ കു
ട്ടികളുടെ കഴുത്തിലും ആ ഏകപുരുഷൻ ഒന്നായിട്ട
ചരട കെട്ടുന്നതായാൽ ജന്മസാഫല്യം വന്നു എന്നാ
ണ് ഇവർ വിചാരിച്ചു വരുന്നത- താലികെട്ടിന്റെഉ
ദ്ദെശം വിവാഹമാണെന്നുള്ള ധാരണ ഒരു ലെശമെ
ങ്കിലും ഇവൎക്ക ഉണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിൽ തറവാട്ടിലുള്ള [ 277 ] എല്ലാ പെൺകുട്ടികൾക്കും കൂടി ഒരു ഭൎത്താവിനെ നി
ശ്ചയിക്കുന്നതായ ഈ മൃഗധൎമ്മത്തിന്നു വെണ്ടി അ
നവധി ദ്രവ്യം ചിലവു ചെയ്യുന്നതല്ലയായിരുന്നു-അ
ഭിമാനികളെന്നു നടിച്ചു വരുന്ന ചില വലിയ തറ
വാട്ടുകാരുടെ ഇടയിൽ പെൺകുട്ടികൾക്ക കല്ല്യാണ
പ്പന്തലിൽ വെച്ച താലി കെട്ടുവാൻ ചില നമ്പൂരി
മാരെ പ്രത്യെകം ഏൎപ്പെടുത്തി വന്നിട്ടുണ്ട- ഇണങ്ങ
നെക്കൊണ്ട താലി കെട്ടിക്കുന്നതും തറവാട്ടിൽ ബ്രാ
ഹ്മണബസംബന്ധം ഉണ്ടാകുന്നതും ഈ മഹാനുഭാവ
ൎന്മാക്ക വലിയ ലഘുത്വമാണ- കെട്ടുവാൻ തെയ്യാറാ
ക്കി വെച്ചിട്ടുള്ള പെൺകുട്ടികൾ എത്രതന്നെ ഉണ്ടാ
യാലും വെണ്ടില്ല ഭൎത്താവാകുവാൻ പാടില്ലെന്നു വെ
ച്ചിട്ടുള്ള ൟ ഒരു നമ്പൂരി ഇവരെ മുഴുവനും താലി
കെട്ടിക്കുന്നത ശ്രേയസ്കരമാണത്രെ- ജ്യെഷ്ഠത്തിക്കും
അനുജത്തിക്കും അമ്മക്കും മക്കൾക്കും എന്ന വെണ്ടാ
തറവാട്ടിൽ ഉള്ളവൎക്ക മുഴുവനും നമ്പൂരിക്കു താലി
കെട്ടാമെന്നാണ് വെച്ചിട്ടുള്ളത- എന്നാൽ എല്ലാ
വൎക്കും നമ്പൂരി താലി കെട്ടുന്നുണ്ടൊ? അതും ഇല്ല-
കുട്ടികളുടെ എണ്ണം കുറെ അധികമുണ്ടെന്നു കണ്ടാൽ
നമ്പൂരിയുടെ കെട്ടിന്റെ മട്ട കടു കട്ടിയായിരിക്കും-
രണ്ടൊ നാലൊ കുട്ടികളുടെ കഴുത്തിൽ അദ്ദെഹം കു
റെ അകലെ നിന്നു ചരടെറിഞ്ഞു പിടിപ്പിക്കുമ്പഴക്ക
ശെഷമുള്ളവൎക്കു മുഴുവനും അദ്ദെഹത്തിന്റെ ഒന്നി
ച്ചു വന്നിട്ടുള്ള ഇട്ടിക്കൊരൻ കെട്ട കഴിക്കും- ഇട്ടിക്കൊ
രനെക്കൊണ്ട മതിയാകാതെ വരുന്ന ദിക്കിൽ അടു
ക്കെ നിൽക്കുന്നവരായാലും തരക്കെടില്ല- " എല്ലാ
ൎക്കും ആയില്ലെ?" എന്ന നമ്പൂരി ചൊദിക്കുമ്പഴക്ക
"ഇറാൻ" എന്നു മറുവടി പറയെണ്ടതിന്നു ബദ്ധപ്പെ
ട്ടു വല്ലവരും കെട്ടിത്തീൎക്കയാണ ചെയ്യുന്നത. മറ്റു [ 278 ] ചിലർ സദ്യകഴിപ്പാൻ വകയില്ലെന്നു കണ്ടാൽ പെ
ൺകുട്ടികളെ അമ്പലത്തിൽ കൊണ്ടുപൊയി ശാന്തി
ക്കാരൻ എമ്പ്രാന്തിരിയെ കൊണ്ടൊ അദ്ദെഹത്തി
ന്റെ കല്പനപ്രകാരം കഴകക്കാരൻ വാരിയരെക്കൊ
ണ്ടൊ താലി കെട്ടിക്കയാണ ചെയ്തുവരുന്നത- വലി
യ തറവാടുകളിൽ പാൎത്തു വരുന്ന ദാസികളുടെ പെ
ൺമക്കൾക്ക ആ വക തറവാടുകളിലെ വലിയമ്മ
യാണ് സാധാരണമായി താലികെട്ടി വരുന്നത- ഇ
ങ്ങിനെ പല ദിക്കിലും പല പ്രകാരത്തിൽ ചെഷ്ടി
ച്ചു വരുന്ന ഈ താലികെട്ട കല്ല്യാണം കൊണ്ട ആ
ന്തരത്തിൽ അവമാനവും അപവാദവും അനാവശ്യ
മായ ദ്രവ്യനഷ്ടവും അല്ലാതെ യാതൊരു ഫലവും ഇ
ല്ലാത്തത കൊണ്ട എനിമെൽ സംബന്ധക്കാരനെ
കൊണ്ടല്ലാതെ താലി കെട്ടിക്കരുതെന്ന നാം എല്ലാവ
രും കൂടി ആലൊചിച്ചു ഒരുനിശ്ചയം ചെയ്തു അതു
പ്രകാരം നടത്തെണമെനാണ് ഞാൻ വിചാരി
ക്കുന്നത.

രാ-മെ-(ചിരിച്ചും കൊണ്ട കുഞ്ഞികൃഷ്ണ മെനൊന്റെ മു
ഖത്തനൊക്കീട്ട) കരുണാകരൻ നമ്പ്യാരുടെ പ്രസം
ഗം കെട്ടില്ലെ? ഇതിനെപ്പറ്റി എന്താണ് താങ്കൾ വി
ചാരിക്കുന്നത്? ഇദ്ദെഹം കൊണ്ടുവന്നിട്ടുള്ള സംഗതി
കൾ മുഴുവനും പരമാൎത്ഥമാണ- ഇതെല്ലാം കെട്ടിട്ട
എനിക്ക വല്ലാത്ത ലജ്ജയായിരിക്കുന്നു- ഇങ്ങിനെ
യല്ലെ കാൎയ്യം ആലൊചിക്കാഞ്ഞാൽ വരുന്ന തര
ക്കെട?.

കു- കൃ- മെ- കരുണാകരൻ നമ്പ്യാര പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുള്ള പ്ര
കാരം നമ്മുടെ താലികെട്ടു കല്യാണം ലൌകീകധൎമ്മ
ത്തിനു കെവലം വിരുദ്ധമായിട്ടുള്ളതാണെന്ന ക്ഷ
ണത്തിൽ സമ്മതിക്കാതിരിപ്പാൻ നിവൃത്തികാണുന്നി [ 279 ] ല്ല- ഇതിനെപ്പറ്റി ഞാനും കുറെ ദിവസമായി ആ
ലൊചിച്ചു വരുന്നു- ജനസമുദായത്തിൽ വളരെകാല
മായിട്ട് നടത്തിവന്നിട്ടുള്ള സമ്പ്രദായ മാകയാൽ ഇ
തിൽ വെണ്ടത്തക്ക പരിഷ്കാരം ചെയ്വാൻ കുറെ അ
ദ്ധ്വാനവും പ്രയാസവും ഉണ്ട- ഏതായാലും ഇ
തിനെപ്പറ്റി ഒന്നു നല്ലവണ്ണം ആലൊചിക്കെണ്ടത
തന്നെയാണ.

ഗൊ. മെ—സാവധാനത്തിൽ ആലൊചിച്ചു വെണ്ടത്ത
ക്ക പ്രകാരം പ്രവൃത്തിക്കുവാൻ നമുക്ക് ധാരാളം അ
വസരമുണ്ടെല്ലൊ. സബ്ബറജിസ്ത്രാർ പറഞ്ഞിട്ടുള്ള പ്ര
കാരം കല്യാണം എനിയും രണ്ട നാല സംവത്സരം
കഴിഞ്ഞിട്ടമാത്രം നിവൃത്തിച്ചാൽ മതി- താലികെട്ടുന്ന
ത ഭൎത്താവതന്നെ ആയിരിക്കണം- അല്ലാഞ്ഞാൽ
അശെഷം വെടിപ്പില്ലെന്നാണ ഇപ്പൊൾ എനിക്കും
തൊന്നുന്നത. പണ്ടെത്തെതൊന്നും ഈ കാലത്ത ന
ടക്കില്ല. മുൻകാലങ്ങളിൽ പാടില്ലെന്നു വെച്ചിട്ടുള്ള
അനെകം കാൎയ്യങ്ങൾ നാമിപ്പൊൾ ഏൎപ്പെടുത്തി ന
ടത്തിവരുന്നില്ലെ? ജനങ്ങളുടെ ഇടയിൽ ദിവസംപ്ര
തി അറിവും നാഗരികവും വൎദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഈ കാല
ത്ത ഈവക ദുരാചാരങ്ങൾ കെവലം ത്യാജ്യങ്ങളാ
ണെന്നുള്ളതിലെക്ക ലെശംസംശയമില്ല. ഇതിൽവെ
ണ്ടത്തക്ക ഭെദഗതികൾ നാം നിശ്ചയമായിട്ടും ചെ
യ്യെണ്ടത തന്നെയാണ- കഴിഞ്ഞുപൊയ സംഗതിയെ
പറ്റി എന്നി വിഷാദിച്ചിട്ട ഫലമില്ലെല്ലൊ.

രാ-മെ_നമ്മുടെ കുഞ്ഞിശ്ശങ്കര മെനോൻ ഇതിനെപ്പറ്റി
യാതൊന്നും ഇതവരെ പറഞ്ഞു കെട്ടില്ല- അദ്ദെഹ
ത്തിന്റെ അഭിപ്രായം എന്താണെന്ന കെൾപ്പാൻ
എനിക്കു വളരെ താൎല്പയ്യമുണ്ട- ഒന്നും പറയാതെയി
രിക്കുന്നത ഏതായാലും ഭംഗിയില്ല. [ 280 ] കു- ശ- മെ—ഈവക വിഷയത്തെപ്പറ്റി എനിക്ക വിശെ
ഷിച്ചു യാതൊരു പരിചയവും ഇല്ല- രാജ്യാചാര സ
മ്പ്രദായങ്ങളെപ്പറ്റി നല്ലവണ്ണം പരിജ്ഞാനമുള്ളവൎക്ക
ല്ലാതെ യാതൊരഭിപ്രായവും പറവാൻ സാധിക്കുന്ന
തല്ല- എങ്കിലും കരുണാകരൻ നമ്പ്യാര പ്രസ്താവിച്ചി
ട്ടുള്ളത മുഴുവനും പരമാത്ഥമാണെന്നാണ എനിക്കും
തൊന്നുന്നത. ലൌകീകവിരുദ്ധമായി നാം ആചരി
ച്ചുവരുന്ന താലികെട്ട കല്യാണത്തിൽ വെണ്ടത്തക്ക
പരിഷ്കാരങ്ങൾ ചെയ്യെണ്ടുന്നത അത്യാവശ്യം ത
ന്നെ- എന്നാൽ അതിന്റെ ഒരുമിച്ചു ഒരു നിശ്ചയം
കൂടി ചെയ്യുന്നതായാൽ വളരെ നന്നായിരിക്കുമെന്നാ
ണ് ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത. ഭൎത്താവിനെക്കൊണ്ട
താലി കെട്ടിക്കെണമെന്നാണെല്ലൊ നമ്പ്യാർ പ്രസ്താ
വിച്ചിട്ടുള്ളത്- അതനിശ്ചയമായിട്ടും വെണ്ടത തന്നെ-
എങ്കിലും ശൈശവ വിവാഹം കൊള്ളുരുതെന്നാണ
അനെകം യൊഗ്യന്മാരുടെ അഭിപ്രായം- ഋതുസ്നാന
ത്തിനു മുമ്പായി താലികെട്ടെണമെന്നും അതഭൎത്താ
വിന്റെ കയികൊണ്ട കെട്ടെണ്ടതാണെന്നും വരു
മ്പൊൾ ശൈശവകാലത്തിൽ തന്നെ വിവാഹം വെ
ണ്ടിവരുമെന്നു തീൎച്ചയായിരിക്കുന്നു- അത കുറെ അയു
ക്തമാണെന്നാണ് ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നത.

ഗൊ- മെ—കുഞ്ഞിശ്ശങ്കര മെനൊൻ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത വാസ്ത
വമാണ- ചെറുപ്പകാലത്തിൽ തന്നെ പെൺകുട്ടികൾ
ക്ക ഭൎത്താവിനെ നിയമിക്കുന്നത ഒരിക്കലും വെടിപ്പി
ല്ലെന്നുള്ള ശാഠ്യക്കാരനാണ ഞാൻ- നമുക്കും ഇതര
രാജ്യങ്ങളിലുള്ള ജനങ്ങളെപ്പൊലെ താരുണ്യത്തിൽ
മാത്രമെ വിവാഹം പാടുള്ളു എന്നൊരു നിശ്ചയം ചെ
യ്യുന്നതായാൽ അതകൊണ്ട എന്താണൊരു ദൂഷ്യമുള്ള
ത? അങ്ങിനെയായാൽ സ്ത്രീകൾക്ക് വിദ്യാഭ്യാസം ചെ [ 281 ] യ്വാനും മറ്റും വളരെ തരവും എളുപ്പവും ഉണ്ടാകും.
കു- കൃ- മെ—കാൎയ്യം അതശരിയാണെങ്കിലും എളുപ്പത്തിൽ
സാധിപ്പിക്കതക്കതല്ല- അപ്പൊൾ ഋതുസ്നാനത്തിന്ന
ശെഷമെ കല്ല്യാണം കഴിപ്പാൻ പാടുള്ളു എന്ന തീൎച്ച
യാക്കെണ്ടിവരും- അതിൽ ജനസമുദായം അത്ര വെ
ഗത്തിൽ യൊജിക്കുമെന്ന തൊന്നുന്നില്ല- ഇത് പൊ
തുവിൽ അത്യന്തം ഗുണകരമാണെന്നുവരികിലും ലൌ
കീകത്തിനും ശാസ്ത്രത്തിന്നും തീരെ വിരുദ്ധമായത
കൊണ്ട കെവലം ദുസ്സാദ്ധ്യമായ്വരാനാണ ഇടയുള്ളത-
അതകൊണ്ട ബാലദശയുടെ ആരംഭകാലം നൊ
ക്കി എല്ലാ സംഗതികൊണ്ടും കന്ന്യകക്ക അനുരൂപനാ
യ ഒരു ഭൎത്താവിനെക്കൊണ്ട യഥായൊഗ്യം താലി
കെട്ടിച്ചു താരുണ്യത്തിൽ വിവാഹം കഴിക്കുന്നതാണ
വളരെ യുക്തമായിട്ടുള്ളത. ഇങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നതാ
യാൽ തന്നെയും ഇപ്പൊഴത്തെതിനെക്കാൾ വളരെ
ഉൽകൃഷ്ടമായിരിക്കും.

രാ- മെ—ഉത്സാഹിച്ചാൽ ഇത് ഒരു വിധെന നിവൃത്തിക്കാ
വുന്നതാണ- ഗൊപാലമെനൊൻ പറഞ്ഞത ഒരിക്ക
ലും നടക്കുന്നതല്ല. പല തകരാറും ഉണ്ടാവാനാണ ഇ
ടവരുന്നത- ശാസ്ത്രത്തിന്ന വിരൊധമായിട്ട ആരും
ഒന്നും ആലൊചിക്കരുത- അങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നതി
നാണ തൊന്ന്യാസമെന്നുള്ള പെർ.

കു- ശ- മെ—(കഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊന്റെ മുഖത്തനൊക്കി)
ഇപ്പൊൾ പ്രസ്താവിച്ച വിധമായാൽ വളരെ തരക്കെ
ടില്ല- എങ്കിലും ഭാൎയ്യാഭൎത്തൃത്വത്തിന്ന അത്ര ബലമു
ണ്ടൊ എന്നു ദുൎല്ലഭം ചിലർ ശങ്കിച്ചു ആക്ഷെപിക്കാ
തിരിക്കില്ല- ദമ്പതിമാരുടെ അനുരാഗം പ്രായെണ കൃ
ത്രിമമായിരിക്കെണ്ടിവരും- ഭാൎയ്യ ഭൎത്താക്കന്മാരിൽ
സ്വാഭാവികമായ അനുരാഗവും പ്രെമവും ജനിച്ചു [ 282 ] സ്ഥിരമായി വൎദ്ധിക്കെണമെങ്കിൽ വിവാഹം താരു
ണ്യത്തിൽ വെണമെന്നാണ് ചിലരുടെ അഭിപ്രായം.

കു- കൃ- മെ_ൟ അഭിപ്രായത്തൊട ഞാൻ അത്ര അധി
കം യൊജിക്കുന്നില്ല- ഭാൎയ്യാഭൎത്തൃത്വത്തിന്ന ആലൊ
ചിക്കപ്പെട്ടുവരുന്ന സ്തീപുരുഷന്മാർ അന്യൊന്യം എ
ല്ലാ അവസ്ഥകൊണ്ടും അനുരൂപന്മാരായിരിക്കത്തക്ക
വരൊ അല്ലയൊ എന്നു രക്ഷിതാക്കന്മാർ അല്പം മ
നസ്സുകൊടുത്തു സൂക്ഷിച്ചാൽ മതിയാവുന്നതാണ- അ
നുരൂപന്മാരാണെങ്കിൽ അനുരാഗം തന്നാലെതന്നെ
മുളച്ചു വളരുന്നതാണ- അതല്ലാതെ നാഗരീക സമ്പ
ന്നന്മാരായ ചില യൂറൊപ്യന്മാരുടെ ഇടയിൽ ആച
രിച്ചുവരുന്ന വിവാഹ സമ്പ്രദായം ഈ മലയാള രാ
ജ്യത്തിൽ ഇപ്പൊൾ തന്നെ നടത്തിക്കളയാമെന്ന വി
ചാരിച്ചുപ്രവൃത്തിക്കുന്നതായാൽ ആയതശുദ്ധമെആ
ഭാസവും ആക്ഷെപകാരണവും ആയിരിക്കും- ദെശ
കാലങ്ങൾക്ക ഉചിതമല്ലാത്ത യാതൊരു പ്രവൃത്തി
യും ചെയ്യാൻ ഉത്സാഹിക്കരുത- നാഗരീകവും സ്ത്രീ
വിദ്യാഭ്യാസവും വൎദ്ധിച്ചു ജനസമുദായത്തിൽ ബുദ്ധി
ക്ക പരിഷ്കാരവും പാകവും വരുന്ന സമയം കാലക്ര
മെണ ആവക സമ്പ്രദായത്തിലും പ്രവെശിക്കാമെ
ന്നല്ലാതെ ബദ്ധപ്പെട്ടാൽ തരമാവുന്നതല്ല.
കുഞ്ഞികൃഷ്ണ, മെനൊന്റെ ഈ അഭിപ്രായം കുഞ്ഞിശ്ശ
ങ്കരമെനൊൻ ഒരു ഉപദെശമായിട്ടാണ ധരിച്ചിട്ടുള്ളത-
കാൎയ്യം ഇത യഥാൎത്ഥമാണെന്നു തന്നെ അദ്ദെഹം വിശ്വ
സിച്ചു- തന്റെ മനൊരഥ പ്രാപ്തിക്ക വെണ്ടി എനിമെൽ
ചെയ്വാൻ പൊകുന്ന പ്രയത്നത്തിൽ മെൽ പ്രസ്താവിച്ച ഉ
പദെശത്തിന്ന വിരൊധമായി യാതൊന്നും പ്രവൃത്തിക്കരു
തെന്ന നിശ്ചയിച്ചു- താലികെട്ട കല്യാണവും കാൎത്ത്യായിനി
യുടെ സംബന്ധവും ഏതായാലും രണ്ട സംവത്സരത്തെ [ 283 ] ക്ക വെണ്ട എന്ന രാമുക്കുട്ടിമെനൊന്നും നിശ്ചയിച്ചു- എല്ലാ
വരും പിന്നെയും അവിടത്തന്നെ ഇരുന്ന ഈ സംഗതിയെ
പറ്റി അന്യൊന്യം സംസാരിച്ചു ഏകദെശം പതിനൊന്ന
മണിയായതിൽ പിന്നെ കുഞ്ഞികൃഷ്ണമെനൊൻ മുതലായവ
ർ മൂന്നുപെരും അവരവരുടെ അറകളിലെക്ക് ഉറങ്ങുവാൻ
പൊയി- കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമെനൊനും അച്യുതമെനൊന്നും മു
കളിലെ തളത്തിൽ തന്നെ വിശെഷമായി വിരിച്ചു തെയ്യാ
റാക്കി വെച്ചിട്ടുള്ള ഓരൊ കൊച്ചുകട്ടിലിന്മെൽ കിടന്നുറങ്ങി-
ഗൊപാലമെനൊൻ അദ്ദെഹത്തിന്റെ സ്വന്തം അറയി
ലും പൊയി കിടന്നു. [ 284 ] പതിനാലാം അദ്ധ്യായം.

മീനാക്ഷികുട്ടിയുടെ സംഗീതം.

വിവെകിയും സൌമ്യനുമായ നമ്മുടെ കുഞ്ഞിശ്ശങ്കരമെ
നൊൻ പുത്തൻമാളികക്കൽ അല്പദിവസം മാത്രമെ താമ
സിച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ എങ്കിലും അവിടെയുള്ള എല്ലാവ
ൎക്കും ഇദ്ദെഹത്തിന്റെ മെൽ അത്യാദരവും സന്തൊഷവും