ശ്രീമദ് ഭാഗവതം/പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ/ത്രയോദശോധ്യായഃ
|
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം |
|---|
സൂത ഉവാച'
വിദുരസ്തീർഥയാത്രായാം മൈത്രേയാദാത്മനോ ഗതിം
ജ്ഞാത്വാഗാദ്ധാസ്തിനപുരം തയാവാപ്തവിവിത്സിതഃ ൧
യാവതഃ കൃതവാൻ പ്രശ്നാൻ ക്ഷത്താ കൗഷാരവാഗ്രതഃ
ജാതൈകഭക്തിർഗോവിന്ദേ തേഭ്യശ്ചോപരരാമ ഹ ൨
തം ബന്ധുമാഗതം ദൃഷ്ട്വാ ധർമപുത്രഃ സഹാനുജഃ
ധൃതരാഷ്ട്രോ യുയുത്സുശ്ച സൂതഃ ശാരദ്വതഃ പൃഥാ ൩
ഗാന്ധാരീ ദ്രൗപദീ ബ്രഹ്മൻ സുഭദ്രാ ചോത്തരാ കൃപീ
അന്യാശ്ച ജാമയഃ പാണ്ഡോർജ്ഞാതയഃ സസുതാഃ സ്ത്രിയഃ ൪
പ്രത്യുജ്ജഗ്മുഃ പ്രഹർഷേണ പ്രാണം തന്വ ഇവാഗതം
അഭിസങ്ഗമ്യ വിധിവത് പരിഷ്വങ്ഗാഭിവാദനൈഃ ൫
മുമുചുഃ പ്രേമബാഷ്പൗഘം വിരഹൗത്കണ്ഠ്യകാതരാഃ
രാജാ തമർഹയാം ചക്രേ കൃതാസനപരിഗ്രഹം ൬
തം ഭുക്തവന്തം വിശ്രാന്തമാസീനം സുഖമാസനേ
പ്രശ്രയാവനതോ രാജാ പ്രാഹ തേഷാം ച ശൃണ്വതാം ൭
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച
അപി സ്മരഥ നോ യുഷ്മത്പക്ഷച്ഛായാസമേധിതാൻ
വിപദ്ഗണാദ്വിഷാഗന്യാദേർമോചിതാ യത്സമാതൃകാഃ ൮
കയാ വൃത്ത്യാ വർതിതം വശ്ചരദ്ഭിഃ ക്ഷിതിമണ്ഡലം
തീർഥാനി ക്ഷേത്രമുഖ്യാനി സേവിതാനീഹ ഭൂതലേ ൯
ഭവദ്വിധാ ഭാഗവതാസ്തീർഥഭൂതാഃ സ്വയം വിഭോ
തീർഥീകുർവന്തി തീർഥാനി സ്വാന്തഃസ്ഥേന ഗദാഭൃതാ ൧൦
അപി നഃ സുഹൃദസ്താത ബാന്ധവാഃ കൃഷ്ണദേവതാഃ
ദൃഷ്ടാഃ ശ്രുതാ വാ യദവഃ സ്വപുര്യാം സുഖമാസതേ ൧൧
ഇത്യുക്തോ ധർമരാജേന സർവം തത് സമവർണയത്
യഥാനുഭൂതം ക്രമശോ വിനാ യദുകുലക്ഷയം ൧൨
നന്വപ്രിയം ദുർവിഷഹം നൃണാം സ്വയമുപസ്ഥിതം
നാവേദയത് സകരുണോ ദിഃഖിതാൻ ദ്രഷ്ടുമക്ഷമഃ ൧൩
കഞ്ചിത്കാലമഥാവാത്സീത്സത്കൃതോ ദേവവത്സുഖം
ഭ്രാതുർജ്യേഷ്ഠസ്യ ശ്രേയസ്കൃത്സർവേഷാം സുഖമാവഹൻ ൧൪
അബിഭ്രദര്യമാ ദണ്ഡം യഥാവദഘകാരിഷു
യാവദ്ദധാര ശൂദ്രത്വം ശാപാദ്വർഷശതം യമഃ ൧൫
യുധിഷ്ഠിരോ ലബ്ധരാജ്യോ ദൃഷ്ട്വാ പൗത്രം കുലന്ധരം
ഭ്രാതൃഭിർലോകപാലാഭൈർമുമുദേ പരയാ ശ്രിയാ ൧൬
ഏവം ഗൃഹേഷു സക്താനാം പ്രമത്താനാം തദീഹയാ
അത്യക്രാമദവിജ്ഞാതഃ കാലഃ പരമദുസ്തരഃ ൧൭
വിദുരസ്തദഭിപ്രേത്യ ധൃതരാഷ്ട്രമഭാഷത
രാജന്നിർഗമ്യതാം ശീഘ്രം പശ്യേദം ഭയമാഗതം ൧൮
പ്രതിക്രിയാ ന യസ്യേഹ കുതശ്ചിത്കർഹിചിത്പ്രഭോ
സ ഏഷ ഭഗവാൻ കാലഃ സർവേഷാം നഃ സമാഗതഃ ൧൯
യേന ചൈവാഭിപന്നോയം പ്രാണൈഃ പ്രിയതമൈരപി
ജനഃ സദ്യോ വിയുജ്യേത കിമുതാന്യൈർധനാദിഭിഃ ൨൦
പിതൃഭ്രാതൃസുഹൃത്പുത്രാ ഹതാസ്തേ വിഗതം വയം
ആത്മാ ച ജരയാ ഗ്രസ്തഃ പരഗേഹമുപാസസേ ൨൧
അന്ധഃ പരൈവ വധിരോ മന്ദപ്രജ്ഞാശ്ച സാന്പ്രതം
വിശീർണദന്തോ മന്ദാഗ്നിഃ സരാഗഃ കഫമുദ്വഹൻ ൨൨
അഹോ മഹീയസീ ജന്തോർജീവിതാശാ യഥാ ഭവാൻ
ഭീമാപവർജിതം പിണ്ഡമാദത്തേ ഗൃഹപാലവത് ൨൩
അഗ്നിർനിസൃഷ്ടോ ദത്തശ്ച ഗരോ ദാരാശ്ച ദൂഷിതാഃ
ഹൃതം ക്ഷേത്രം ധനം യേഷാം തദ്ദത്തൈരസുഭിഃ കിയത് ൨൪
തസ്യാപി തവ ദേഹോയം കൃപണസ്യ ജിജീവിഷോഃ
പരൈത്യനിച്ഛതോ ജീർണോ ജരയാ വാസസീ ഇവ ൨൫
ഗതസ്വാർഥമിമം ദേഹം വിരക്തോ മുക്തബന്ധനഃ
അവിജ്ഞാതഗതിർജഹ്യാത് സ വൈ ധീര ഉദാഹൃതഃ ൨൬
യഃ സ്വകാത്പരതോ വേഹ ജാതനിർവേദ ആത്മവാൻ
ഹൃദി കൃത്വാ ഹരിം ഗേഹാത്പ്രവ്രജേത്സ നരോത്തമഃ ൨൭
അഥോദീചീം ദിശം യാതു സ്വൈരജ്ഞാതഗതിർഭവാൻ
ഇതോർവാക്പ്രായശഃ കാലഃ പുംസാം ഗുണവികർഷണഃ ൨൮
ഏവം രാജാ വിദുരേണാനുജേന പ്രജ്ഞാചക്ഷുർബോധിത ആജമീഢഃ
ഛിത്ത്വാ സ്വേഷു സ്നേഹപാശാന്ദ്രഢിമ്നോ നിശ്ചക്രാമ ഭ്രാതൃസന്ദർശിതാധ്വാ ൨൯
പതിം പ്രയാന്തം സുബലസ്യ പുത്രീ പതിവ്രതാ ചാനുജഗാമ സാധ്വീ
ഹിമാലയം ന്യസ്തദണ്ഡപ്രഹർഷം മനസ്വിനാമിവ സത്സന്പ്രഹാരഃ ൩൦
അജാതശത്രുഃ കൃതമൈത്രോ ഹുതാഗ്നിർവിപ്രാൻ നത്വാ തിലഗോഭൂമിരുക്മൈഃ
ഗൃഹം പ്രവിഷ്ടോ ഗുരുവന്ദനായ ന ചാപശ്യത്പിതരൗ സൗബലീം ച ൩൧
തത്ര സഞ്ജയമാസീനം പപ്രച്ഛോദ്വിഗ്നമാനസഃ
ഗാവൽഗണേ ക്വ നസ്താതോ വൃദ്ധോ ഹീനശ്ച നേത്രയോഃ ൩൨
അമ്ബാ ച ഹതപുത്രാർതാ പിതൃവ്യഃ ക്വ ഗതഃ സുഹൃത്
അപി മയ്യകൃതപ്രജ്ഞേ ഹതബന്ധുഃ സ ഭാര്യയാ
ആശംസമാനഃ ശമലം ഗങ്ഗായാം ദുഃഖിതോപതത് ൩൩
പിതര്യുപരതേ പാണ്ഡൗ സർവാന്നഃ സുഹൃദഃ ശിശൂൻ
അരക്ഷതാം വ്യസനതഃ പിതൃവ്യൗ ക്വ ഗതാവിതഃ ൩൪
സൂത ഉവാച
കൃപയാ സ്നേഹവൈക്ലവ്യാത്സൂതോ വിരഹകർശിതഃ
ആത്മേശ്വരമചക്ഷാണോ ന പ്രത്യാഹാതിപീഡിതഃ ൩൫
വിമൃജ്യാശ്രൂണി പാണിഭ്യാം വിഷ്ടഭ്യാത്മാനമാത്മനാ
അജാതശത്രും പ്രത്യൂചേ പ്രഭോഃ പാദാവനുസ്മരൻ ൩൬
സഞ്ജയ ഉവാച
നാഹം വേദ വ്യവസിതം പിത്രോർവഃ കുലനന്ദന
ഗാന്ധാര്യാ വാ മഹാബാഹോ മുഷിതോസ്മി മഹാത്മഭിഃ ൩൭
അഥാജഗാമ ഭഗവാൻ നാരദഃ സഹതുമ്ബുരുഃ
പ്രത്യുത്ഥായാഭിവാദ്യാഹ സാനുജോഭ്യർചയന്മുനിം ൩൮
യുധിഷ്ഠിര ഉവാച
നാഹം വേദ ഗതിം പിത്രോർഭഗവൻ ക്വ ഗതാവിതഃ
അമ്ബാ വാ ഹതപുത്രാർതാ ക്വ ഗതാ ച തപസ്വിനീ ൩൯
കർണധാര ഇവാപാരേ ഭഗവാൻ പാരദർശകഃ
അഥാബഭാഷേ ഭഗവാൻ നാരദോ മുനിസത്തമഃ ൪൦
നാരദ ഉവാച
മാ കഞ്ചന ശുചോ രാജൻ യദീശ്വരവശം ജഗത്
ലോകാഃ സപാലാ യസ്യേമേ വഹന്തി ബലിമീശിതുഃ
സ സംയുനക്തി ഭൂതാനി സ ഏവ വിയുനക്തി ച ൪൧
യഥാ ഗാവോ നസി പ്രോതാസ്തന്ത്യാം ബദ്ധാശ്ച ദാമഭിഃ
വാക്തന്ത്യാം നാമഭിർബദ്ധാ വഹന്തി ബലിമീശിതുഃ ൪൨
യഥാ ക്രീഡോപസ്കരാണാം സംയോഗവിഗമാവിഹ
ഇച്ഛയാ ക്രീഡിതുഃ സ്യാതാം തഥൈവേശേച്ഛയാ നൃണാം ൪൩
യന്മന്യസേ ധ്രുവം ലോകമധ്രുവം വാ ന ചോഭയം
സർവഥാ ന ഹി ശോച്യാസ്തേ സ്നേഹാദന്യത്ര മോഹജാത് ൪൪
തസ്മാജ്ജഹ്യങ്ഗ വൈക്ലവ്യമജ്ഞാനകൃതമാത്മനഃ
കഥം ത്വനാഥാഃ കൃപണാ വർതേരംസ്തേ ച മാം വിനാ ൪൫
കാലകർമഗുണാധീനോ ദേഹോയം പാഞ്ചഭൗതികഃ
കഥമന്യാംസ്തു ഗോപായേത്സർപഗ്രസ്തോ യഥാ പരം ൪൬
അഹസ്താനി സഹസ്താനാമപദാനി ചതുഷ്പദാം
ഫൽഗൂനി തത്ര മഹതാം ജീവോ ജീവസ്യ ജീവനം ൪൭
തദിദം ഭഗവാൻ രാജന്നേക ആത്മാത്മനാം സ്വദൃക്
അന്തരോനന്തരോ ഭാതി പശ്യ തം മായയോരുധാ ൪൮
സോയമദ്യ മഹാരാജ ഭഗവാൻ ഭൂതഭാവനഃ
കാലരൂപോവതീർണോസ്യാമഭാവായ സുരദ്വിഷാം ൪൯
നിഷ്പാദിതം ദേവകൃത്യമവശേഷം പ്രതീക്ഷതേ
താവദ് യൂയമവേക്ഷധ്വം ഭവേദ് യാവദിഹേശ്വരഃ ൫൦
ധൃതരാഷ്ട്രഃ സഹ ഭ്രാത്രാ ഗാന്ധാര്യാ ച സ്വഭാര്യയാ
ദക്ഷിണേന ഹിമവത ഋഷീണാമാശ്രമം ഗതഃ ൫൧
സ്രോതോഭിഃ സപ്തഭിര്യാ വൈ സ്വർധുനീ സപ്തധാ വ്യധാത്
സപ്താനാം പ്രീതയേ നാനാ സപ്തസ്രോതഃ പ്രചക്ഷതേ ൫൨
സ്നാത്വാനുസവനം തസ്മിൻഹുത്വാ ചാഗ്നീന്യഥാവിധി
അബ്ഭക്ഷ ഉപശാന്താത്മാ സ ആസ്തേ വിഗതൈഷണഃ ൫൩
ജിതാസനോ ജിതശ്വാസഃ പ്രത്യാഹൃതഷഡിന്ദ്രിയഃ
ഹരിഭാവനയാ ധ്വസ്തരജഃസത്ത്വതമോമലഃ ൫൪
വിജ്ഞാനാത്മനി സംയോജ്യ ക്ഷേത്രജ്ഞേ പ്രവിലാപ്യ തം
ബ്രഹ്മണ്യാത്മാനമാധാരേ ഘടാമ്ബരമിവാമ്ബരേ ൫൫
ധ്വസ്തമായാഗുണോദർകോ നിരുദ്ധകരണാശയഃ
നിവർതിതാഖിലാഹാര ആസ്തേ സ്ഥാണുരിവാചലഃ
തസ്യാന്തരായോ മൈവാഭൂഃ സംന്യസ്താഖിലകർമണഃ ൫൬
സ വാ അദ്യതനാദ് രാജൻ പരതഃ പഞ്ചമേഹനി
കലേവരം ഹാസ്യതി സ്വം തച്ച ഭസ്മീഭവിഷ്യതി ൫൭
ദഹ്യമാനേഗ്നിഭിർദേഹേ പത്യുഃ പത്നീ സഹോടജേ
ബഹിഃ സ്ഥിതാ പതിം സാധ്വീ തമഗ്നിമനു വേക്ഷ്യതി ൫൮
വിദുരസ്തു തദാശ്ചര്യം നിശാമ്യ കുരുനന്ദന
ഹർഷശോകയുതസ്തസ്മാദ് ഗന്താ തീർഥനിഷേവകഃ ൫൯
ഇത്യുക്ത്വാഥാരുഹത് സ്വർഗം നാരദഃ സഹതുമ്ബുരുഃ
യുധിഷ്ഠിരോ വചസ്തസ്യ ഹൃദി കൃത്വാജഹാച്ഛുചഃ ൬൦
ഇതി ശ്രീമദ്ഭാഗവതേ മഹാപുരാണേ പാരമഹംസ്യാം സംഹിതായാം പ്രഥമസ്കന്ധേ
നൈമിഷീയോപാഖ്യാനേ ത്രയോദശോധ്യായഃ