ഗുണ്ടർട്ടിന്റെ മലയാളം—ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടു/ര

←യ

ഗുണ്ടർട്ടിന്റെ മലയാളം—ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടു ര

റ→

constructed table of contents

[ 949 ]

(sic) പ്രകാശിച്ചു കാന്തിയും വളൎന്നിതു Si Pu. യൌ’മുളള പുരുഷൻ Sil. a young husband. 2. passions of youth യൌവനക്കൊടുങ്കാറ്റു വൎദ്ധിക്ക നിമിത്തമായി ദൈവബുദ്ധിയാം ദീപ ജ്വാലയും പൊലിഞ്ഞിതു SiPu. അവളെക്കൊ ണ്ടിപ്പോൾ യൌ. സഫലമാക്ക Mud. lie with her.

യൌവനകണ്ടകം pimples മുഖക്കുരു. യൌവനലക്ഷണം breasts; beauty. യൌവരാജ്യം S. dignity of യുവരാജൻ, f. i. യൌ’ജ്യാഭിഷേകം Bhr. KR. യൌ’ജ്യസ്ഥാ നം എല്ലാം നിൎവ്വഹിച്ചു SiPu.

ര RA

ര is originally not initial in Mal. words (Tdbh. അരങ്ങു, അരക്കർ, ഇരവതി, ഉരുവു); the analo- gy of such Tdbh. has caused original ഇ to be dropped in രണ്ടു, രാ etc. രക്കിക്ക Tdbh. = രക്ഷിക്ക f. i. രക്കിച്ചു കൊൾ്ക MM. രക്കു, രക്കുണ്ണി N. pr. m. (= രഘു?), രക്കി f. Palg. രക്തം raktam S. (രഞ്ജ്). 1. Dyed; red. 2. at- tached to അവൾ എന്നിൽ രക്തയല്ല വിരക്തയ ത്രേ; (in Cpds. സ്ത്രീരക്തൻ = സക്തൻ). 3. blood, in the human body 4 അഞ്ഞാഴി; also pl. രക്തങ്ങൾ വൎഷിച്ചു KR. (a bad omen). ഒഴുകീ ടിന രക്തക്കളി കണ്ടു ചിരിച്ചു Bhg. flow of blood. ര. ചൊരിക, കളക etc. രക്തച്ചൊരിച്ചൽ flow of blood, bleeding. രക്തപായി a blood-drinker. ര. കൾ നൃത്തമാ ടി Brhmd. demons. രക്തപിത്തം hemorrhage, plethora with liver affections Nid., jaundice. രക്തപ്രസാദം lustiness, healthy mien ര’മുളള സുമുഖത po. വെളളം ര’ത്തിന്നുത്തമം Nid. രക്തബീജം 1. born from blood ര’ന്മാർ അസം ഖ്യം ഉണ്ടായി DM. 2. of red grains, pome- granate. രക്തമോക്ഷണം venesection. രക്തവാൎച്ച issue of blood. രക്തസംബന്ധം consanguinity. രക്തസാക്ഷി witness of a murder; a martyr. രക്തസ്രാവം bloody flux. a. med. രത്തസ്ലാവം. രക്തക്ഷയം impoverished blood. രക്താന്തനേത്രൻ AR. with blood-shot eyes. രക്താഭിഷിക്തൻ Sk. covered with blood, wounded all over ര’നായി AR.

രക്താംബരം (1) red cloth. രക്തി S. (2) attachment, = രാഗം. രക്തേശ്വരി a Paradēvata. രക്തോല്പലം S. red lotus, Nymphæ rubra. രക്ഷ rakša S. (Gr. ẚlex, L. arceo). 1. Preserv- ing, protection കുഡുംബര. ചെയ്യേണം VyM. യാഗരക്ഷ AR. പുരര. KR. defence of city. ഭൂതര. Bhg. care for living beings. അനുഭവ ങ്ങൾ വെച്ചതു ര. ചെയ്യാതേ MR. inattentive to his plants. എല്ലാ കാൎയ്യത്തിന്നും ര. യായിട്ടുളള കുമ്പഞ്ഞി TR. 2. remedy ര. ചെയ്തു തുടങ്ങി CG. tried every means. പല ര. കൾ ചെയ്യിപ്പിച്ചു വിപ്രന്മാരെക്കൊണ്ടു Bhg. ചില രക്ഷകൾ ചെ യ്തു Mud. (for ഗൎഭരക്ഷ). ആകുന്ന ര. കൾ ചെയ്തു കൊൾ്ക Bhr. cure; salvation as through an incarnation, Bhg. 3. an amulet, charm (ര. എഴുതുക on ōla), കഴുത്തിൽ ര. a talisman; ashes rubbed on the forehead. 4. Imp. രക്ഷ മാം ഭ ക്തപ്രിയ Sk. save me! രക്ഷകൻ 1. preserving, saving ര’നായി CG., ആൎത്തര. KR. saviour of the afflicted, ദീന ര. Sk. 2. a governor V1. രക്ഷണം protection, preservation കൃത്യര. ചെ യ്ക Nal. (observe); of ധനം PT1. = സൂക്ഷി ക്ക; ഗേഹരക്ഷണത്തിന്നു PT. = പാലിപ്പാൻ, government, also രക്ഷണ V1. രക്ഷണ്യം (S., through T.) salvation, mod. [Christ. രക്ഷത്തലം an asylum, കളളന്മാൎക്കു ര. കൊടുക്ക യില്ല TR. harbour no thieves. abstr.N. രക്ഷത്വം state of Rākšasas ര. ഉണ്ടാ യിരിവൎക്കും KR. രക്ഷസ്സു (ഋഷ്, രിക്ഷ to hurt) = രാക്ഷസൻ a

[ 950 ]

demon, goblin രാമസൂൎയ്യൻ രക്ഷോവെളള ത്തെ ഒടുക്കീടും KR. രക്ഷാകരൻ a protector, പ്രജാര. Bhr. രക്ഷാകൎത്താ a governor, viceroy ര. വായിട്ടു രാജ്യം രക്ഷിക്ക KU. രക്ഷാപുരുഷൻ KU. the regent of old Kēraḷa, chosen by Brahman representatives for 3 — 12 years; the 18 headmen of the armed Brahmans (see മുപ്പത്താറായിരം). രക്ഷാഭോഗം = രാജഭോഗം. രക്ഷാംശം VyM. salvage (1/10). രക്ഷാശിക്ഷ mild & just government ര. യിൽ ദക്ഷത VCh. രക്ഷി a guard, keeper (അശ്വ—, ഗജ— Bhr.); a gardener KR. ര. കൾ ചതുശ്ശതക്ഷത്രിയർ KR. (in അശ്വമേധം), ര. വൎഗ്ഗം etc. denV. രക്ഷിക്ക 1. To preserve, keep ര’ക്കും ജനങ്ങൾക്കു ശിക്ഷിക്കാം എല്ലാരെയും KR. സ ത്യത്തെ ര. VetC. to keep an oath. സന്താപം മനക്കാണ്പിൽ ര’ച്ചു മേവി SiPu. nourished grief. മുതൽര. to administer. ആനയെ നോ ക്കി ര. MR. എന്നെ ര’ച്ചു കൊളേളണം TR. support me. പ്രാണനെ ര’ച്ചു വല്ലേടത്തും പോ യ്ക്കൊൾക TR. fly for your life. മാംസപിണ്ഡ ത്തെ തൈലകുംഭങ്ങളുടെ അകത്താക്കി രക്ഷിച്ചീ ടിനാൻ Mud. 2. to observe ഗൃഹസ്ഥാശ്രമം ര. UR. = ധരിക്ക. 3. to rule മന്ത്രി രാജ്യത്തെ ര’ ക്കിൽ VetC. — രക്ഷിക്കോൻ V1. a governor. part. pass. രക്ഷിതം preserved മുനിയാൽ ര’നാ യി രാമൻ KR. — രക്ഷിതധനം PT. taken care of. രക്ഷിതാവു a protector. വല്ലഭൻ ഉപേക്ഷിച്ചാൽ വല്ല ദിക്കിലും ഒരു ര’വുണ്ടായ്‌വരും Nal. a de- liverer. CV. രക്ഷിപ്പിക്ക f. i. ധൎമ്മപുത്രരെക്കൊണ്ടു രാ ജ്യം ര’പ്പൂതും ചെയ്തു KU. VN. രക്ഷിപ്പു T. salvation (obj.). eternal bliss. രക്ഷോഗണം a number of Rākšas as ര’ണ ഭോജനം Bhg 5. a hell. (fr. രക്ഷസ്സു). രക്ഷോനായകൻ AR. Rāvaṇa, head of രക്ഷോ വംശം AR. the tribe of Rākšasas. രക്ഷ്യം deserving protection.

രഘു raghu (=ലഘു rash). N. pr. A king. — ര. വംശം the Ayōdhya dynasty, N. pr. the epos of Kāḷidāsa. രഘുപതി, രഘുനന്ദനൻ etc. Rāma KR. രങ്കൻ raṅgaǹ S. A beggar, miser. I. രങ്കു S. a deer; spotted axis. കളിക്കും ര. പ്പൈതൽ CG. II. രങ്കു H. (Tdbh. of രംഗം). Colour. രങ്കിടുക to [paint, dye. രംഗം raṅġam S. (രഞ്ജ്). 1. Colour, dye. 2. a stage, theatre; also രംഗസ്ഥലം, Tdbh. അരങ്ങു 47. മല്ലന്മാർ ര. തന്നിൽ ചെന്നു തുടങ്ങിനാർ CG. (spectators are മഞ്ചങ്ങളിൽ). സ്വയംവരത്തി ന്നു ര. തീൎത്തു Brhmd.; also an area, battle-field. ചിത്തര. area of the mind. കല്യാണാലയമായ ര. Bhr. = ശ്രീരംഗം. രംഗനാഥൻ Višṇu. രംഗപ്രവേശം going on the stage. രംഘനം raṅghanam S. Moving swiftly; death ര’ത്തിന്നുളള ബന്ധനം ഖണ്ഡിച്ചു PT 2. രചന raǰana S. (രച്). Making (the hair); arrangement, literary composition. (V1. in- vention). denV. രചിക്ക to construct, compose ഗദ്യപ്ര ബന്ധം ര. to write in prose. — രചിതം part. pass. രജകൻ raǰaɤaǹ S. (രഞ്ജ്). 1. A washerman Bhg. 2. N. pr. a low caste sage = വെളുത്തേടൻ. രജതം raǰaδam S. (= അൎജ). White, silver (L. argentum). രജതഗിരി Sk. Himālaya. രജനി S. 1. night. — ര. കരൻ moon. ര. ചരൻ a Rākšasa. 2. turmeric. രജപുത്രൻ = രാജപുത്രൻ a Rājput. രജസ്സു S. 1. air, vapour; pollen, dust പാദര. കൾ ഏറ്റു Bhg. 2. the menses പത്നിക്കു ര. അടങ്ങിയാൽ Bhr. 3. the quality of passion, intermediate between സത്യം & ത മസ്സു (ക്രോധം, അഭിമാനം, ബഹുഭാഷിത്വം, ഡംഭം, മാത്സൎയ്യം — രാജസഗുണം VCh.) രജസ്വല (2) f. a woman in her courses. രജോഗുണം (3) the 2nd quality Bhg. ര ജോഗുണി one who has it.

[ 951 ]

രജ്ജൂ raǰǰu S. (സ്രജ). A rope, cord ര. സൎപ്പ ധീപോലേ Bhg. രഞ്ചകം rańǰaɤam T. So. (H. രഞ്ജക priming powder). A powder-horn V1. രഞ്ജനം rańǰanam S. 1. Colouring, dyeing. 2. conciliating, delighting. രഞ്ജന = prec. 2. union, attachment. ജനര. popularity. സ്വഭാവര. V2. sympathy. ഗു ണങ്ങൾ പ്രജകൾക്കു തന്നോടു ര. ഉണ്ടാക്കി വെക്കേണം Bhg. denV. രഞ്ജിക്ക 1. to adhere. 2. to attach one- self, to be attached പ്രജകൾ അവനോ ടു ര’ ച്ചില്ല Brhmd. ര’പ്പു ലോകം തങ്കൽ Bhr. VN. രഞ്ജിപ്പു union, reconciliation. CV. രഞ്ജിപ്പിക്ക 1. to attach, join പലകൾ (sic) ചമച്ചു നന്നായി ര’ച്ചുണ്ടാക്കേണം ജ്ഞാനമാ യുളേളാർ ഓടം VCh. പ്രജകളെ ര’ച്ചു Brhmd. മ്ലേഛ്ശരേ ര’ച്ചു Mud. gained over. ജനത്തെ തങ്കലേ ര’ച്ചു Bhr. made himself popular. 2. to reconcile ഭിന്നരായ മന്ത്രികൾ ഉണ്ടാ കിലോ ര’ച്ചരുളേണം VCh. രട്ടു raṭṭu̥ 5. Coarse, thick cloth (& ഇരട്ടുകൾ po. double-threaded sack-cloth), ര. കൊണ്ട് ഒരു വിധം മാറാപ്പു Nal. രണം raṇam S. (delight, noise). Battle, ര. ത രിക Bhg. deign to fight with me! രണമുഖ ത്തു ധൂളിക്ക Tantr. battle-field. കൊന്നാൻ ര ണാങ്കണേ Bhg. രണാജിരേ, രണാന്തേ AR. രണശിരസി AR. മഹാരണേ Mud. (Loc.) ര ണക്ഷോണി Brhmd. രണരണകം S. regret. രണിതം S. (part. pass. of രൺ) sound രണി തധനുരൊച്ച ChVr. രണോത്സവം marvellous combat ര. കണ്ടു തെ ളിഞ്ഞു KR. (Gods). പാണ്ഡവന്മാരും കുരുവീ രരും തുടങ്ങി ര Bhr. രണ്ടു raṇḍu̥ (T. ഇരണ്ടു, C. എരഡു Te. രെണ്ടു fr. ഇരു q. v.). Two ര. വാക്കില്ലെനിക്കു Nal. അവർ പറഞ്ഞ വാക്കു ൨ പ്രകാരമായി TR. did not agree. പറഞ്ഞാൽ ഇല്ല ര. Bhr. no equi- vocation. രണ്ടില്ലതിന്നു AR. no word to be lost about it. രണ്ടില്ലാതൊന്നാം Bhr. unique, sole.

ര. എന്നു ഭാവിച്ചിരിക്കേണ്ട ChVr. we will be a united family. ഇക്കാൎയ്യം രണ്ടാൽ ഒന്നു തിരി യുന്നതിന്റെ ഇടെക്കു TR. till the matter be decided one way or the other. രണ്ടെന്നാലും ചൊന്നാൽ ആയ്തു തീൎക്കാം CrArj. (i. e. എന്നാൽ സാദ്ധ്യമോ അസാദ്ധ്യമോ എന്നു വിചാരിയാ തേ) tell briefly. രണ്ടിങ്കലും Mud. രണ്ടേരണ്ടു only 2. രണ്ടാക 1. to be divided, disunited. സത്യം മ യോക്തം മറിച്ചു ര’യ്‌വരാ AR. I shall keep my oath. 2. to bo doubled ശക്തിയും ഒ ന്നിന്നു ര’ ായി ചമഞ്ഞിതിരിവൎക്കും KR. രണ്ടാക്ക to bisect, disunite. രണ്ടാം second. ര. തരം 2nd sort. ര. പണി doing over again (prov.) ര. ചോറു 2nd course of rice. ര. മുഹൂൎത്തം a matrimonial ceremony of Brahmans. രണ്ടാമതു 2ndly, again കയറി ര’തും VetC. — രണ്ടാമത്തേ secondary, the second, ര’ത്തേ തു. — രണ്ടാമൻ an assistant. രണ്ടായിരം Bhg. 2000 = ൟരായിരം. രണ്ടിക്ക 1. to be divided, disagree. 2. (loc.) = ഇരട്ടിക്ക. രണ്ടുതറ N. pr. a district near Talacheri TR. രണ്ടുനേരം twice a day. രണ്ടുപക്ഷം two parties or opinions; doubt- [ful. രണ്ടുംകെട്ട neither good nor bad. ര. നേരം twilight. — രണ്ടുംകെട്ടവൻ a vagabond. രണ്ടെക്കുരണ്ടുകണ്ടം പോക്കി TP. cut him just into 2 pieces. രണ്ടൊന്നു doing 2 things at the same time. രതം raδam S. (part. pass. of രം). Delighting in, intent on സംസാരലീലാരതർ Bhg. രതി S. 1. pleasure ആത്മാവിങ്കലേ രതി VilvP. സ്വധൎമ്മത്തിൽ സദ്രതി ഉണ്ടു KR. ഒന്നിലും ര. കൂടാതേ dejected. 2. Kāma’s wife കാ മന്റെ വല്ലഭ രതി Bhr., രതിപതി Kāma. 3. coition രതിക്രീഡ SiPu. രതിക്രീഡയാ മരുവും Bhg. നിത്യരതിശീലേന രാജയക്ഷ്മാ വു പിടിച്ചു Bhg. രത്നം ratnam S. (property). 1. A jewel, gem. രത്നങ്ങൾ ധരിക്കുന്നോൎക്കു വിഷഭയം വരാ GP.

[ 952 ]

നവരത്നങ്ങൾ vu. രത്നകമ്പളി a figured carpet. രത്നദണ്ഡം AR. a sceptre. രത്നകങ്കണം = രത്ന വള. നിറച്ചുളള രത്നകുംഭങ്ങൾ Mud. (= മണി കലശം). രത്നവൎഷം തുടങ്ങി ഗിരികൾ Bhg. ര ത്ന സിംഹാസനം KR. 2. the best of its kind പുരുഷന്മാരിൽ വെച്ചു ര. നീ Bhr. അ വൾ സ്ത്രീര., അതു ശാസ്ത്രര. etc. രത്നഭൂതം any thing extraordinary. ഗോര’ത Brhmd. a paragon of a cow. ര’ങ്ങൾ എല്ലാം രാജാവിനല്ലോ വേണ്ടു Brhmd. (as മുമ്മുല, ഐമുല). രത്നാകരം a mine of pearls, sea ര. ശതയോ ജനവിസ്തൃതം AR. the sea to Lanka. കരു ണാരത്നാകരൻ AR. രഥം ratham S. (ഋ, L. rota). A chariot, car രഥത്തെ യോജിക്ക KR. ചേൎക്ക രഥങ്ങളിൽ അ ശ്വങ്ങൾ Sk. രഥത്തെ മണ്ടിക്ക Sk., നടത്തി Bhr. — മഹാരഥൻ q. v. (opp. ഞാൻ അൎദ്ധര ഥനല്ല Bhr. half champion). രഥകാരൻ S. a carpenter. രഥതേർ force of chariots വാരണവാജിര’രാ ളാം പട CrArj. രഥനേതാവിനെ ഉണൎത്തി KR. the driver, [charioteer. രഥാംഗം a wheel, also രഥപാദം. രഥി, രഥികൻ seated in a chariot. രഥോത്സവം procession with an idol-car, as at Subrahmaṇya = തേർവലി. രഥ്യ S. number of chariots (= തേർകൂട്ടം V2.); a carriage road ര. കൾ തൂൎത്തു തളിച്ചൊക്ക യും ഒരുപോലേ KR. രദം raďam, രദനം S. (L. rodo, rado). A tooth. രന്തുകാമൻ S. Lecherous, PR. (രന്തും = രമി പ്പാൻ VetC.) രന്ധനം S. overpowering, destroying. രന്ധ്രം S. a hole, fissure PT. (fr. രദ് to rend). രപ്പോടത്ത് E. report ര. എഴുതിച്ചെയ്തു jud. രഭസം rabhasam S. (രഭ് to catch, clutch; L. robur, labor). Vehemence, eagerness മനസി തിരളും ഒരു ര., അകമലരിൽ നിറയും ര’വും അമൎത്തു Mud. അതിര. PT. very quickly. രഭ സതരം ഇവിടേ വരുവാൻ Bhr. രമ rama S. A wife; Lakšmi, രമാപതി Višṇu.

രമണം S. 1. delighting രമണാനി പറഞ്ഞു കൊണ്ടു CC. (pl. n.), hence രമണകദ്വീപിൽ Bhg. (island in Yamuna). 2. dalliance. രമണൻ a lover, husband. രമണി a wife, mistress. VetC. രമണപ്പൂ Rh. Sterculia guttata. രമണീയം delightful ബഹുര’മായ സ്ഥലം Arb.; (also E. = revenue). denV. രമിക്ക 1. To be delighted, to rest. അന്യചിന്തനം വെടിഞ്ഞന്വഹം രമിക്കുന്നു Nal. amuse themselves. നാസ്തികന്മാരാൽ ര’ന്നു ക ലി Bhr. ലോകപാലകന്മാർ രമിക്കുന്നതും രമി പ്പിക്കുന്നതും കണ്ടു KU. 2. sexual sport. എ ന്നോടു ര. KR. also അവനോട ഒരുമിച്ചു കാമം രമിച്ചു PT. (play Kāma). CV. രമിപ്പിക്ക 1. to delight, entertain ജന ങ്ങളെ തണുത്തു നോക്കിയും രമിപ്പിച്ചു നന്നാ യി KR. (of Rāma). സുന്ദരിമാരെ ര. Bhg. to amuse. 2. sexually അവനെ ര. Brhmd. (a woman). പിന്നേ സുഖം ര’ക്കുന്നതുണ്ടു ഞാൻ Si Pu. എന്നെ നീ കാമം ര’ക്കിനി മുദാ KR. രമീശൻ E. remission, ഒരു കൊല്ലത്തേക്കു ര. നിൎത്തുക MR. to remit taxes. രമ്പം rambam T. C. (loc.) Much. രമ്പിക്ക (loc.) = രമിക്ക. രംഭ rambha S. (grasping). 1. One of the Ap- saras രംഭോരു ചാരുപ്രിയം Nal. 2. a plantain രംഭതൻ ബീജം ഏകം നട്ടതു മുളെക്കുമ്പോൾ — വളം ഇട്ടു പാലനം ചെയ്താൽ കുല ഉണ്ടാം Chint. രമ്യം ramyam S. (രമ്). Delightful, charming ജനങ്ങൾക്കു തമ്മിൽ ര. ഇല്ല kindliness. രമ്യത contentment. രയിത്തൻ Ar. ra’ayat, A subject, tenant സൎക്കാർ ര’നായി TR. (vu. “Ryot”). രല്ലകം rallaɤam S. = കമ്പിളി. രവം ravam S. (രു) Sound (യുദ്ധരവം Bhg.) രവണം crying.; a camel. രവാന P. ravāna, A passport, custom-house [certificate. രവി ravi S. The sun രവയേ നമഃ Bhg. (Dat.). ഇരവികുലത്തിൽ ഇരാകവർ RC. — In N. pr. ര വിവൎമ്മർ etc. kings of Kōlattiri, Trav. etc.

[ 953 ]

രശന rašana S. A rope, girdle. രശീതി E. receipt & രെശീതി വാങ്ങുക TR. (= ശീട്ടു). രശ്മി rašmi S. 1. A ray, beam സൂൎയ്യനെ വേ റിട്ടു ര. ഗമിക്കും KR. (inseparable). രത്നങ്ങളു ടെ ര. കൾ CG. 2. a rein (രശന). രസം rasam S. (L. ros). 1. Juice, as of plants ഇഞ്ചിര., കുങ്കുമര. VetC. (= ചാറു); esp. = കളളു f. i. ര. മധുരമായുളളു, പുളിച്ച രസമായ്‌വന്നാൽ GP 2. chyle ഉപജീവിച്ച ദ്രവ്യത്തിൻ സാരാം ശം ര. ആയ്തു Nid., also called രക്തവെളളം essential fluid, said to amount to 7 Ańńāl̤is Brhmd. 3. taste, flavour ഇരിമ്പുര. കുതിര അ റിയും prov. ഇരതങ്ങൾ അറിയരുതാതേ MM. (a symptom). fig. നവനവര, ഇടയിട കലൎന്ന നേ ത്രം Bhr. new tastes, emotions, charms; there are esp. nine tastes or sentiments in æsthetics ശൃംഗാരം etc.; കാമര. പൂണ്ടിരിക്ക VetC. to live in love. കാമരസത്തോടു വസിക്ക Bhg. കലഹ ര. നടിച്ചു CC. 4. liking തമ്മിൽ ചില സംഗ തിവശാൽ ര. ഇല്ലാതേ വന്നു MR. were estrang- ed. കൊല്ലിക്ക നിണക്കു ര. Bhr. 5. quicksilver രസഗുളിക etc. രസകൎപ്പൂരം (5) crude calomel. രസക്കേടു insipidity, dislike. രസജ്ഞൻ distinguishing tastes, in eating or in poetry. ഭാജനര. ChVr. a gormand. — നാവിന്നില്ല രസജ്ഞത Nid. രസദം procuring tastes നവര. ആട്ടം Rs. രസൽ (part. of രസിക്ക) liking; രസദ്വിത്ത മാർ f. pl. greedy. Brhmd. രസധാതു = 2. 4. വ്യാധി ഉണ്ടാകകൊണ്ട വൃക്ഷ ങ്ങൾക്കു ര. വും ഉണ്ടു VCh. രസന the tongue, also നന്നായി പരന്ന രസ നവും VCh. രസനസ്തംഭനം അറിഞ്ഞു KR. രസഭംഗം = രസക്കേടു, രസക്ഷയം. രസഭസ്മം (5) calomel. രസംകുന്നൻ (3) a kind of plantain, കുന്നൻ. രസവൽ juicy, savoury. രസവാദം (4) alchimy. — ര’ക്കാരൻ, രസവാദി an alchimist, chemist, physician, also രസ സിദ്ധൻ.

രസസ്ഥാനം a bedroom. രസാഞ്ജനം (4) a collyrium. രസാതലം (രസ = earth) a hell, പാതാളം Bhg. രസായനം 1. an elixir, fig. ര’മായുളള കഥാമൃ തം Sk. രാമതത്വാമൃതമാം ര. AR. 2. che- mistry. രസാള curds with sugar & spices, = പച്ചടി GP 56. ര. യും പച്ചമാംസവും Bhr. രസാളാ ദി യോഗങ്ങൾ SiPu. രസാളം a mango tree; = prec. V1. രസികം tasteful. — രസികൻ a pleasant com- panion, a man of taste പാനം ചെയ്തു കൊ ൾക ര’ന്മാർ Bhg. — എന്നുടെ രസികത്വം നീ ധരിച്ചീടും Nal. denV. രസിക്ക 1. to taste, relish, enjoy oneself ഓരോന്നു ചൊല്ലി രസിച്ചു KR. joked. 2. = രമിക്ക f. i. കളമൊഴിയോടു ര’ണം KR. 3. to roar. part. pass. രസിതം rattling of thunder. CV. രസിപ്പിക്ക to coax, please, entertain. രസാല Ar. risāla, Sending. പണം വരുത്തി ര. അയക്ക TR. to remit. രസൂൽ, റസൂൽ A. rasūl, Apostle, Muhammed. രസ്ത P. rasta, A road രസ്ഥ മുട്ടിച്ചു Ti. രസ്തു P. rasad, Store of grain, provisions of camp, (explained = വസ്തുക്കൾ). ര. ക്കൾ പിടി ച്ചു പറിക്ക, ര. ക്കളും സാമാനങ്ങളും കടത്തി, പാളയത്തിന്നു ര. ക്കളാദിയായിട്ടു സഹായിച്ചു TR. രഹദാരി P. rāhdāri, Collection of duties on roads; passport specifying that the duties are paid, free access; (also രാധാരി). രഹസ്സു rahas S. (രഹ് to quit). Loneliness, secrecy അന്യായമല്ലോ രഹസ്സല്ലാപം നമ്മിൽ Bhr. — (Loc.) രഹസികഥനം secret communi- cation. രഹസി ചെന്നു കണ്ടു Bhr. in secret. രഹസ്യം 1. secret. 2. a secret, mystery, Bhg. 3. assignation; connection with a mistress അവളെ അരികത്തു ര’ത്തിന്നു ചെന്നു TR. — രഹസ്യക്കാരൻ a lover, paramour (esp. with Sūdra females). അവന്റെ രഹസ്യ വീടു etc. രഹിതം (part. pass.) left, bereft ന്യായര. MR.

[ 954 ]

unjust. ഭയര. fearless, ദോഷര’ൻ Mud. spotless. രഹിതകാമനായി & കൈതവര’ നായി Bhg. വിദ്യാര’ൻ etc. unlearned. — With Soc. കാമിനിയോടുര’ൻ SiPu. separat- ed from. രാ rā (T. ഇരാ = ഇരവു q.v., C. iraḷ, Tu. irla, Te. rē). 1. Night, also രാവു പോയ്പുലൎന്നപ്പോൾ Mud. ൧൦ നാഴിക രാവു ചെന്ന സമയത്തു jud. 2. by night അന്നേത്തേ രാവിന്ദ്രസുഖം ലഭിച്ചു CC. പകൽ കാടാക രാവു വീടാകാ prov. (during Tippu’s invasion 1788, thro’. കാട്ടുനാ യന്മാർ). രാ. വീണ കുഴി, രാവുണ്ടുറങ്ങി Anj. after supper. Dat. പാതിരാക്കു Bhr. രാക്കണ്ണു night-blindness രാ. കാണാത്തതിന്നു മരുന്നു — എന്നാൽ രാ. കാണും a med. രാക്കൂറു night ര’റ്റിൽ രണ്ടുമണി ആകുന്ന സ മയത്തു TR. at two A. M. രാത്തെണ്ടൽ going about by night. — ര’ല്ക്കാ രൻ a night-bird, thief, etc. (തെണ്ടൽ 479). രാപ്പകൽ 1. one full day അഹോരാത്രം. 2. by day & by night, ര’ലായിട്ടു പ്രയത്നം ചെയ്ക TR. incessantly. രാപ്പട്ടുടുത്തവൾ KR 5. black silk? രാപ്പനി night-fever (പനി 611). രാപ്പന്നി വെടിവെപ്പാൻ TP. = രാവുനായാട്ടു hunting by night. രാപ്പെരുമാറ്റം നടന്നു തുടങ്ങിനാൻ (കണ്ണൻ) CG. = രാത്തെണ്ടൽ. രാവിലേ it being still dark, very early, in [the morning. രാവുപൂ Guettarda pretiosa, Rh. രാവുറക്കം the usual sleep രാ’ത്തിലും കാണുന്നു രാമനെ KR. രാക rāɤa S. The full-moon രാകാശിനി Nal. രാകാശശിമുഖി VetC. രാകേന്ദുമുഖി Bhr. രാകുക rāɤuɤa M. Te. rāču, T. അരാ, ഇരാ (see I. അരം). To file, rasp ഇരിമ്പുലക്ക രാ കിയ പൊടി Bhg 11. (vu. past tense: രായി, ഇരായി 110. & രാവി). രാക്കു filing രാ. പണി, രാ. പൊടി. രാക്കുത്തൻ, — വു —, see റാവുത്തൻ. രാക്ഷസൻ rākšasaǹ S. = രക്ഷസ്സ്, അരക്കൻ (46.). A demon, fiend ഇങ്ങുന്നു കുലപ്പെട്ട നര

ന്മാർ എല്ലാവരും അങ്ങു രാ’രായി Bhg5. The മുപ്പത്തായിരം (KU.), the rulers of Ambikāpura (KM.), etc. are said to be of Rākšasa origin. രാക്ഷസം fiendish, f. രാക്ഷസിയായാൾ KR. നിൻ ബുദ്ധി രാ’സിയത്രേ Bhr. രാക്ഷസോ ദ്വാഹം Bhg. marriage by abduction. രാഗം rāgam S. (രഞ്ജ്). 1. Dye, colour രാഗമു ളേളാന്നിലേ രാഗം ചെല്ലൂ CG. women prefer in winter red clothes. 2. affection, love, ന മ്മിലേ രാ’ങ്ങൾ Bhr. our mutual love. പര സ്ത്രീ ഗമനം ചെയ്യേണം എന്നു വികല്പിച്ചു വ രുന്ന ചിത്തപ്രവൃത്തിക്കു രാ. എന്നു പേർ Vednt. രോഗമല്ലേതുമേ രാ’മത്രേ CG. ക്ഷീണരാ. V2. chastity. ഉളളിലേ രാ. മെല്ലേ പുറത്തു പരന്നു CG. (also jealousy). നിഖിലജനരാ. വരുത്തു ന്നവൻ അവനിപാലൻ ChVr. a king is who gains the hearts. രാഗമാൎന്നോരോജനം Mud. 3. affection, passion അഷ്ടരാഗങ്ങൾ വിട്ടു Bhg. 8 or 16 viz. രാഗം, ദ്വേഷം, കാമം (also avarice), ക്രോധം (resentment), ലോഭം, മോ ഹം, മദം (from എെശ്വൎയ്യബഹുത്വം), മാത്സൎയ്യം, moreover ൟൎഷ്യ, അസൂയ, ഡംഭം, ദൎപ്പം, അഹ ങ്കാരം, ഇഛ്ശ, ഭക്തി, ശ്രദ്ധ Sid D. രാ. മുതൽ അഹങ്കാരം അന്ത്യമായി 13 ചിത്തവൃത്തികളെ മു മുക്ഷുക്കൾ അശേഷം വിടുക വേണ്ടിയതു — ഇഛ്ശ ഭക്തി ശ്രദ്ധകളെ ആവശ്യമായി ചെയ്യേണം Vednt. 4. tune ആ രാ’ത്തിൽ ചെല്‌വു, പാടേണ്ടു KU. നാകനാരീജനേ രാ Nal. (? there are 32 tunes V1.). നേരറ്റ രാഗങ്ങൾ ഓരോന്നു പാ ടി CG. രാഗക്കാർ (4) songsters; singing birds MC. രാഗഛായ (1) red colour. രാഗദ്വേഷാദികൾ = 3. രാഗവാൻ m., രാഗവതിയായുളേളാർ എനിക്കു KR. f. loving fondly. രാഗഹീനൻ V2. chaste, pure-minded. രാഗാദി = 3. sins രാ. വിഹീനൻ Bhg. രാ. പറക angrily, passionately. രാ. ക്കാർ ill- natured, passionate persons. രാഗി 1. a lover രാ. കളാം ഞങ്ങൾ CG. 2. C. Tu. M. Te. Eleusine coracana = മുത്താറി (Tdbh. of രാജിക).

[ 955 ]

രാഘവൻ S. Descendant of രഘു, Rāma KR. രാജൻ rājaǹ S. (രജസ്സ് or ഋജ്, L. regere). A king ജനകരാ., മഹാരാ., യുവരാ. KR.; so esp. in Cpds. രാക്ഷസരാ. AR., കാട്ടാളരാജനോടു Mud. രാജന്മാർ.— Nom. രാജാ, രാജാക്കന്മാർ. In Kēr. 18 kings (5 Kšatriya, 8 Sāmanta, 4-6 Veḷḷāḷas) KU. നാട്ടിലേക്കു രാജാവല്ലോ കല്പിച്ചതു TR. രാജപക്ഷം പ്രജാപക്ഷം prov. TR. രാജകം having a king; ദുഷ്ടരാജകരാജ്യം KR. [(see അരാജകം). രാജകരം royal hand or taxes പൊന്നാരത്തേ വീടും വകയും രാ’ത്തിങ്കൽ അടങ്ങിയിരിക്കു ന്നു TR. belongs now to the king. രാജകാൎയ്യം affairs of state; news. മാജകുമാരൻ a prince. രാജകുയിൽ a black bird MC. രാജക്കുരു a carbuncle, Hyd. = ശരാവിക. രാജചിഹ്നം symbols of royalty, regalia (18 in Kēr. വെഞ്ചാമര, ചിരുതവിളി etc. KU.). രാ’ങ്ങൾ നല്കി Bhr. (to the successor); also രാജലിംഗം V1. രാജചോദ്യം B. tyranny. രാജതം S. (രജത) made of silver. abstr. N. രാജത്വം royalty, royal manners രാ ജ്യവും രാ’വും ഒക്കവേ ഉപേക്ഷിക്കും Nal. കംസപിതാവിനു യദുരാ. കൊടുത്തു) Anj. (രാജിതം Nasr. CatR.). രാജദ്രോഹം high treason. — രാ’ഹി a rebel. രാജദ്വാരം royal presence, അന്യായം അറി വാനായി രാ’ത്തിൽ ചെന്നു Chintar. to complain. രാജധൎമ്മം royal duty. രാജധാനി residence of a king കോട്ടയുടെ നടുവിൽ രാ. ഉണ്ടാകേണം VyM.; N. മതില കത്തു രാ. ഉണ്ടാക്കി KU. കുലരാ. hereditary residence; in Kēr. 18 KU. — also capital city. രാജനയങ്ങൾ politics, Bhr. രാജന്യൻ a Kšatriya രാജന്യകുലം KR. രാജപ്പട്ടം royal diadem; royalty രാ’ത്തിൽ ഇരുത്തുക TP. രാ. വാണു. രാജപുത്രൻ a prince, Kšatriya, Rājput.

രാജപുരുഷൻ Mud. = രാജഭൃത്യൻ. രാജഭണ്ഡാരം royal treasury or property ഇ പ്പശു രാ. അല്ല, രാ’രപ്പശു Brhmd. രാജഭോഗം 1. income of state, taxes. ചതുൎഭാഗം രാ. Bhr. originally belonging to Brahmans KU. രാ’മായ സൎക്കാർനികിതി MR. 2. royal insignia രാ’ങ്ങൾ = 18 ആചാരം, വിരുതു, രാജചിഹ്നം KU. 3. Rāja’s share രാ. വക = പത്തിന്നു രണ്ടു TR. രാജമാന്യം T. loc. royal രാ’ന്യരാജശ്രീ NN. To His Excell. NN. (TR. etc.; abr. രാ. രാ.). രാജമാൎഗ്ഗം a highway, also രാജവീഥി. രാജമിഴി Palg. a defying look കുരുടനോടു രാ. മിഴിക്കാൻ പറഞ്ഞാൽ കേൾക്കുമോ prov. രാജയക്ഷ്മാവു incurable consumption; also രാ’ ക്ഷ്മപിടിപ്പെട്ടു മരിച്ചേൻ Si Pu. രാജക്ഷയം, രായക്കിഴയം a. med. രാജയോഗം 1. kingly luck. 2. royal assembly. രാജരാജൻ king of kings; God, Bhg. രാജൎഷി a royal or Kšatriya ascetic. രാജവളളി Momordica = പാവൽ. രാജവിരൽ the middle finger. രാജശ്രീ His Excel (shorter than രാജമാന്യം). രാജസം rāǰasam S. (രജസ്സ്). The 2nd quality, ostentatiousness കേരളസന്ന്യാസികൾ രാ. പ്ര മാണിക്കുന്നു Auach. രാ. കൎമ്മമല്ലോ Bhg. (സ ത്വം = ജ്ഞാനം, താമസം = അജ്ഞാനം). രാജസക്കാരൻ ostentatious. (രാജ): രാജസൂയം a sacrifice performed by uni- versal monarchs രാ’യജ്ഞം പൂരിച്ചു CG. ൩൪ മാസംകൊണ്ട് ഒടുങ്ങുന്നൊരു രാ. Bhr 2. രാ. ചെയ്തു, രാ’യക്രതു കഴിക്ക Bhg. രാജസ്ഥാനം kingship; a palace, court. രാജഹംസം = അരയന്നം a flamingo. രാജാംഗം what constitutes a real king, land, people, revenues, etc. പുരാണമായിട്ടു നവാ വും രാജാങ്കവുമായി TR. (said of Nizam). രാജാജ്ഞ royal authority, രാ. യിൽ തന്നേ ഇ രിക്കേണം VyM. an obedient subject. രാജാതിരാജർ a sovereign കൊടകുരാ‍. TR. (fr. അധിരാജൻ). രാജാധിപത്യം rule, രാ. വന്ന കൊല്ലം TrP.

[ 956 ]

the year of accession. Also രാജാധിപ ത്വം ChVr.; രാജ്യാധിപ. q. v. രാജാന്നം government pay ഗൎഭപാത്രത്തിൽ ത ന്നേ രാ. ഭുജിച്ച ഭടന്മാർ KR. രാജാഭിഷേകം coronation AR.; also രാജ്യാഭി — രാജാംശം 1. share & rights of a king രാജാംശ നീർ പകൎന്നു കൊടുത്തു KR. (to the 36000). 2. royal glory, signs of royalty വളൎഭട്ടത്തു കോട്ടയിൽ രാ. ഏറ കാണ്കകൊണ്ടു KU. (= രാജാംഗം?). രാജായ്മസ്ഥാനം KU. (formed = നായ്മ fr. ആളു ക) a dignity enjoyed by the പണിക്കർ of കോഴിക്കോടു. രാജാൎഹം worthy of a king. രാജാസനം a throne രാ. വെടിഞ്ഞു SiPu. രാജാളി T. M. a hawk, falcon V1. 2. (also രാജ ക്കിളി or fr. ആളുക) രാ. പ്പക്ഷി Arb. (ഓ ട്ടുക 183). രാജി rāji S. I. A line, row. II. Ar. rāżi, con- tented, agreed. രാ. കൊടുക്ക to settle a com- plaint by amicable arrangement. രാ. ആക്കി compromised it. രാജി കൊടുത്തു കളയേണം jud. രാ. ആക to be reconciled. എന്നോടു രാ. വാങ്ങി, രാ. ബോധിപ്പിച്ചു MR. retracted the case, (sec ന്യൂനം 588).— രാജിക്കടലാസ്സു, രാജി നാമം etc. (jud.). (രാജ): രാജികം caused by (bad) government, as [distress. രാജിതം (part. pass.) shining, beaming, lust- rous, f.i. രാ’കൌസ്തുഭം AR. രാജിലം (രാജി) striped; Amphisbæna V1. രാജീവം a lotus; a large fish; a crane. രാജേന്ദ്രൻ an eminent prince. രാജ്ഞി a queen, (Tdbh. റാണി). രാജ്യം 1. Government, അവനു രാ. വന്നു Bhr. devolved on him. സൎക്കാൎക്കു രാ. ചെന്നപ്പോൾ TR. രാജ്യഭാരത്തെ വഹിക്ക KR. അന്നു രാജ്യ ഭാരം ചെയ്യുന്ന നമ്മുടെ ജ്യേഷ്ഠൻ TR. — രാജാ ധിപത്യം നല്കി VetC, — ലഭിക്ക SiPu., — വന്ന കൊല്ലം TrP. — ബാലനു രാജ്യാഭിഷേകം ചെ യ്ക (അവനെ KU.) to crown. — രാജ്യാൎത്ഥി KR. looking for the crown. 2. a kingdom, country, in India ൧൮ രാ’ങ്ങളും KR., vu. 56 രാ. (ex

clusive of Kēraḷa), even വയനാട്ടു രാ. TR. (= നാടു, ദേശം). രാജ്യക്കാർ inhabitants. രാജ്യപരിവൎത്തനം a political revolution. രാട്ടാമതു ശിപ്പായ്മാർ TR. Guards? രാണി Tdbh. of രാജ്ഞി 5. A queen. രാണുവം T. C. Te. An army (രണം?) V1. രാതി rāδi S. Favor; favorable (opp. അരാതി). രാത്രി rātri S. (രാ, തിരി). 1. Night. അൎദ്ധരാ. midnight. 2. at night മാപ്പിളളമാരുടെ ഉപ ദ്രവം രാ. യായിരുന്നു ഇപ്പോൾ പകൽ പിടിച്ചു പറിയും തുടങ്ങി TR. — (vu. ഇരത്തിരി No. Cher̀umars, ചാത്തിരി, ലാസ്ത്രി Mpl.). രാത്രിചരൻ a night-walker, fiend KR.; also രാ ത്രിഞ്ചരൻ. രാത്രിജം a star. രാത്രിന്ദിവം, രാത്രൌ ദിവാപി VetC. always. രാധ rādha S. 1. N. pr. f. CG. CC. രാധാവല്ല ഭൻ Kr̥šṇa. 2. വൈശാഖം. രാദ്ധം (part. pass. of രാധ്) accomplished. രാമച്ചം rāmaččam (S. C. ലാമച്ചം, ലാമജ്ജകം?). Cuscus grass. GP 76. Andropogon muricatum. രാമം rāmam S. 1. Dark. 2. beautiful. രാമ 1. a fine girl V1. 2. N. pr. f. രാമൻ N. pr. of 1. പരശുരാ. Brhmd. 2. ശ്രീ രാ. KR. 3. ബലരാ. Bhg. Voc. രാമരാമേ തി ജപിക്കയില്ലാരുമേ Sah. — (vu. ചാമൻ, Mpl. ലാമൻ). രാമങ്കണ്ടൻ, രാമാണ്ടി N. pr. m. Palg. രാമചന്ദ്രൻ = ശ്രീരാമൻ, vu. രാമേന്ദ്രൻ. രാമച്ചീത്താ(ർ)മരം (T. ഇരാ — the bullock’s heart, Anona reticulata, Winsl.) Palg. the soursop, Anona muricata. രാമന്തളി N. pr. French fort on Mount ഏഴി A. D. 1750. TR. രാമായണം the epic history of Rāma രാ. പാ ടി കേൾപിക്ക, രാ. കഥ പാടി, രാ. ഭാരതം കൊത്തിയ വള TP. (also രാ. വള V2. a bracelet with mythological figures). രാ. മു ഴുവൻ വായിച്ചിട്ടു രാമനു സീത ആർ എന്നു ചോദിക്ക prov. — The whole R. is to be read esp. during Karkaḍaɤm No., Vr̥šči-

[ 957 ]

ɤam Trav. — Kinds അദ്ധ്യാത്മരാ. AR., കേ രളവൎമ്മരാ. KR. (Vālmiki’s); പാതാളരാ. PR., ബാലരാ. BR., രാ’സങ്കീൎത്തനം Rs. രാമേശ്വരം the most celebrated fane in the So. കാശിരാ’രപൎയ്യന്തം vu., കാവടിയുംകൊ ണ്ടു രാ’ത്തു ചെന്നു KU. രാമോട്ടി N. pr. m. (= രാമകുട്ടി); so രാവുണ്ണി, രാമുണ്ണി etc. രാമാനം rāmānam 1. (രാ) Night V1. 2. (P. rāh, road?) equipage, accoutrements രാ. ഒ ളിച്ചു Ti. = സാമാനം, also താമാൻ. രായർ rāyar, (Tdbh. of രാജ‍ൻ pl. hon.). 1. Title of some Northern Brahmans. 2. the Rāyar, dynasty of Ānagundi, esp. ആനകുന്തികൃഷ്ണ രായർ A.D. 1508-30 KU. 3. N. pr. of Nāyar, also രാരു, രാരപ്പൻ, രാരിച്ചൻ, രാരുണ്ണി etc. രായപ്പണം an old coin (33½ Reals, Port.), now രാശി. രായസം C. M., രായശം T. secretaryship in native governments, രാ. എഴുത്തുകൾ എടുത്തു തരുവാൻ TR. (Palg. Rāj.), രായസക്കാർ So., രായസന്മാർ VyM. writers. രാരി V1. A root; silver weight = 12½ gold-fanam. രാരപ്പൻ, രാരു etc. N. pr. see രായർ 3. രാവണ = ദാവണ, (V1. ചാവണ) or യാപന. The cloth given by a king to his servants, troops, as payment = മുണ്ടും പുടവയും KU. — also 350,000 നായൎക്കു രാവനത്തലയും കൊടുത്തു (Col. KU.). രാവണൻ rāvaṇaǹ S. (രവം). The king of [Lanka KR. രാവണനാടു, രാണാടു, രാമനാടു the 11th നാടു of Kēraḷa (with കരഗ്രാമം KU.). രാവണാട്ടു കരേ അദാലത്തിൽ TR. രാവാരി = യാവാരി (Tdbh. of വ്യാപാരി). N. pr. A caste രാ. ചാത്തുനായർ TR — ൭൧ന്നോളം പ റമ്പടക്കി രാവരിച്ചോണ്ടിരുന്നു TR. (= വ്യാപ രിക്ക, നടക്ക); al. രാവാരിക്ക to cultivate. രാവു, sec രാ. രാശി rāši S. 1. A heap പൎവ്വതോപമങ്ങളാം അന്നരാശികൾ KR. 2. a sum ഒട്ടു സംഖ്യ കൂ ടിയതിന്നു രാ. എന്നു പേർ Gan. — fig. accu- mulation of qualities തപോരാ. ഇവൻ Brhmd.

പാപരാശികൾ വന്നു മൂടുവാൻ തുടങ്ങുന്നു SiPu. ഭാഗ്യരാശി Nal. സൌന്ദൎയ്യരാശേ VetC. (Voc). 3. a sign of the zodiac സംവത്സരംകൊണ്ട് ഒ രു രാശി നീങ്ങും Bhg5. (Jupiter). രാ. സൂക്ഷം വരുത്തുന്നു വിപ്രൻ SG. settles the horoscope. ഇന്നിതു നാമിപ്പിറന്നൊരു രാ. ചൊൽ ഒന്നായി വന്നവാറെങ്ങനേ താൻ CG. under what un- lucky star are we born! but strange, all are alike afflicted. രണ്ടും ഒരു രാ. വന്നുദിച്ചു TP. both diviners hit on the same sign. രാ. വെ ക്ക to try one’s fortune. — Lucky signs are സ്ഥിരരാ. (ഇടവ, ചിങ്ങ, വൃശ്ചിക, കുംഭ), unreliable. ചരരാ. (മേട, കൎക്കട, തുലാ, മക ര), middling ഉഭയരാ. (മിഥുന, കന്നി, ധനു, മീനം). രാശികം (2) as there is a ത്രൈരാ., so a പ ഞ്ച —, സപ്ത —, നവ —, ഏകാദശ രാശികം Cs. rule of proportion. രാശിക്കൂറു (1) poor, light soil, opp. പശിമ — KU. — രാ’റുളള പൊന്നു alloyed gold, opp. പ ശിമ — 633 [gold of any degree of fineness is said to be either രാ. or പാശിമ —]. (3) a sign of the zodiac. പകൽ ൧൦ നാഴികയോ ളം അഷ്ടമരാ. കഴിയേണം TR. (for a Rāja’s journey അഷ്ടമരാ. is very much dreaded). രാശിചക്രം the zodiac രാ’ത്തിൻ വേഗത്താൽ Bhg5.; also രാശിമണ്ഡലം. രാശിപ്പണം (= രായപ്പ —) a coin said to have been made the Kēraḷa currency by Parašu Rāma KM. = 10 ചക്രം or = 1/3 Rup. രാശീകരിക്ക (1) to accumulate V2. രാശീശൻ, — ശ്വരൻ (3) the planet in a sign രാ’പൊരുത്തം astrol. രാശ്യന്തരം (2) difference between 2 sums. Gan. രാഷ്ട്രം rāšṭram S. = രാജ്യം A realm, f. i. of 100 provinces V1. രാ’ങ്ങൾ നഗരങ്ങൾ Bhr. പരരാഷ്ട്രമൎദ്ദനം Bhr. രാഷ്ട്രികൻ an inhabitant പൌരരാ’ർ ഏവരും KR. രാസം rāsam S. (രസ). A festive dance of cowherds രാസമായുളള ലീല, രാസക്രീഡാസമീ രിതാ CG. രാസകേളി Bhg 10. രാസഭം S. an ass; & രാ’നായ്‌വന്നു CG.

[ 958 ]

രാസ്ന S. a perfume = അരത്ത (in a. med. വയ മ്പും രാസ്നാം ഇന്തുപ്പും sic!). രാഹിത്യം rāhityam S. (രഹിത) f. i. സംഗരാ. Bhg. Sacrificing every attachment. രാഹു rāhu S. (രഭ്). A Daitya, that “seizes” sun or moon & causes eclipses; ascending node (8th planet, invisible). ചന്ദ്രനെക്കാലാൽ ഗ്രസിപ്പതിന്നടുക്കും രാ. കണക്കനേ KR 6. രാ. ഗ്രാഹം, രാ. വേള an eclipse. രാൾ rāḷ S. & രാട്ട്, rāj A king, പക്ഷിരാൾ [VetC. രിക്തം riktam S. (part. pass. of രിച്). Emp- tied, poor. രിക്ഥം S. inheritance, riches. രിംഖണം riṅkhaṇam S. Slipping, crawling അങ്കണം തന്നിലേ രിംഘണം ചെയ്തു CG. (an infant). രിപു ribu S. (cheating). An enemy സകലരി [പുജയവും Bhg. രിപുത S. enmity മയി രി. പെരുകി Mud. രിഷ്ടം rišṭam S. (part. pass. of രിഷ് to hurt). Bad luck; good luck. രീതി rīδi S. (രീ to run), l. Going, way, usage ചരിതരീതികൾ ഉരചെയ്ക Bhr. details. സ ന്താനഗോപാലരീതിയിൽ po. measure or rhythm. തുളളപ്പാട്ടിൻ രീ. യിൽ ചൊല്ക etc. അ വൻ നല്ല രീതിയുളളവൻ = പരിചയം; ആൎക്കറി യാം നിന്റെ ദുൎന്നയരീതികൾ Mud. evil de- signs. 2. rite, principle or sentence വേദി കൾ കൂടി ശാസ്ത്രരീതികൾ പഠിക്ക KR. കൎമ്മം വൈദികരീതിയിൽ ചൊന്നവണ്ണം CG. എന്നുളള രീതി മനസി പതിഞ്ഞു Bhg. — രീതിപ്പെടുത്തു ക to arrange (= വഴി). 3. calx of brass, rust, alloy V1. രുൿ ruk 1. S. ruj (to break). — രോഗം Sick- ness. 2. S. ruč splendour, lustre = ലോച, L. lux. രുഗ്മം (s. rukmam) gold as ornament രു. അ ണിഞ്ഞ കട്ടിൽ CG. — രുഗ്മി m., രുഗ്മിണി f. N. pr. Bhg. രുചി S. 1. light, beauty. 2. taste ചങ്ങലരു ചി ആന അറിയും prov. അതിൽ വളരേ രു. ഉണ്ടു is savory, I relish it. രു. നോക്കു ക to try. 3. liking, wish ഹൃദയരുചി

ആചരിക്ക VetC. ധനരുചിയോടു വരിക Bhg. longing after presents. പരസ്ത്രീരുചി പാരം നിണക്കു RS. യുദ്ധരുചി കിഞ്ചന നമുക്കു ChVr. മനസിയം പ്രതിരുചി ഭവതി VetC. whom she prefers. — opp. അതിൽ രുചികേടു. രുചികരം S. palatable, savory, well seasoned. denV. രുചിക്ക 1. To be to one’s taste, to please. രുചിക്കും വെളളം good drinking water. എന്നോടു സഖ്യം രുചിക്കുന്നെങ്കിൽ കൈ തരുന്നേൻ KR. ഇതു നിങ്ങൾക്കു രുചിക്കിൽ KR. 2. to approve അവൻ രുചിച്ചനന്തരം KR. രുചിരം S. delicious, charming; often Compar. രുചിരതരപുഷ്പപുരി Mud. രുചിരതരനേ ത്ര VetC. fine-eyed f. രുച്യം S. = രുചിരം V1. രുജൂ Ar. ruǰū’ (turning towards). Conviction; brought home to, proved (jud.). രുദിതം ruďiδam S. (part. pass. of രുദ്). Weep- ing സീതേടെ രു. കേട്ടിട്ടു Rs. — രുദിച്ചു KR. = രോദിച്ചു. രുദ്ധം ruddham S. (part. pass. of രുധ്). Ob- structed, checked. — രുദ്ധനായ നിരുദ്ധൻ CG. imprisoned. രുദ്രൻ rudraǹ S. (roaring). Rudra, a form of Siva; his wife രുദ്രാണി Si Pu. രുദ്രാക്ഷം S. berries of Elæocarpus lanceola- tus, used as beads for rosaries രുത്തിറാ ക്കത്തോളം വണ്ണത്തിൽ, ഉത്തറാക്കത്തിന്റെ മണിയോളം a. med. രു’ധാരണം V1. wear- ing a rosary. അരുദ്രാക്ഷൻ opp. സരു’ൻ ആയാൽ രുദ്രതുല്യൻ Si Pu. — രുദ്രാക്ഷക്കടു ക്കൻ = പാണ്ടിക്കടുക്കൻ. രുദ്രാക്ഷമാല rosary of Shaivas MR.; also രു’ ദാമം ധരിച്ചാൽ മഹാവ്യാധി നീങ്ങും Si Pu. രുദ്രികൾ the six Brahmans that perform the യോഗ്യം sacrifice. രുധിരം rudhiram S. (L. rufus, rutilus). Blood ഒഴുകി രുധിരോദവും, രുധിരജലം Mud. തീ ണ്ടായിരുന്ന രു. ഗൎഭം അഴിഞ്ഞുപോയി ശേഷി ച്ച രു. നിന്നതു a. med. — രുധിരവാൎച്ച = ഉതി രം വാൎച്ച, രക്തസ്രാവം.

[ 959 ]

രുരു ruru S. A deer; a much dreaded animal സൎവ്വജാതികളിലും അതിക്രൂരമായൊരു ജന്തു രു രു Bhg 5. രുശ = രുഷ S. രുശതിവാക്കു V1. A curse. രുഷ ruša S. Rage രുഷാ ഗമിച്ചാൻ CC. in rage. — രുഷ്ടനായി നിന്നു നോക്കി CG. enraged. (part. pass. of രുഷ്). രുഹം ruham S. Growing. പങ്കേരുഹം morass- grown, lotus. രൂക്ഷം rūkšam S. 1. Rough, rugged, harsh കൺ രൂ’മായി ചുവന്നു Nid. രൂ’മാം ശബ്ദങ്ങൾ Nal. (in jungle). രൂക്ഷമാനസനായ രാക്ഷസൻ Mud. സൂക്ഷിച്ചുകൊൾ എന്നു രൂ’മായുളള വാക്കു CG. രൂക്ഷകൎമ്മം Bhg. awful. (sour, ദ്രാക്ഷ 515). 2. powerful, the virtue of a medicine കുതിര പ്പാൽ രൂ GP. രൂക്ഷത S. uncouthness രൂ. ാഭാവംകൊണ്ടു കിംഫലം AR. രൂ. മായുളള (in print രൂക്ഷ ങ്ങളായുളള) മുഷ്ടികൾ ഏറ്റു CG. രൂഢം rūḍham S. (part. pass. രുഹ്). Grown; notorious മൂഢർ എന്നതു രൂഢമല്ലോ CG. രൂഢി S. notoriety = പ്രസിദ്ധി, traditional signification. രൂപം rūbam S. (Tdbh. ഉരുവു, perh. fr. ഉറു പ്പു). 1. Form രൂപങ്ങൾ ൧൨: ദീൎഘം ചതുരശ്രം സ്ഥൂലഹ്രസ്വവൃത്തം അണുനീലം കൃഷ്ണകപില ശുക്ലപീതരക്തം VCh.; a figure. രൂ. എഴുതുക to paint, എന്റെ രൂ. എഴുതിഎടുത്തു drew my like- ness. രൂ. കുത്തിയവള TR. 2. appearance, beauty, natural state. രൂ. കെട്ടവൻ degraded. 3. inflection of nouns & verbs സിദ്ധരൂപം. 4. a whole, esp. number (opp. അവയവം fraction). തികഞ്ഞിരിക്കുന്ന ഒന്നിന്നു രൂ. എന്നു പേർ Gan. 1, 2, 3 are രൂപങ്ങൾ CS. 5. per- fection രൂ. ഇല്ലാഞ്ഞാൽ VyM. if not clearly proved. രൂപകം S. a drama; a mode of beating time; a coin (see രൂപാ); = രൂപൻ f. i. ബോധ രൂപകജയ VilvP. രൂപക്കേടു a lodge for an idol. രൂപക്കേടു deformity, disorder. രൂപഗുണം beauty.

രൂപനിരൂപണം ചെയ്ക SiPu. meditation on all the members of a God. രൂപൻ (1. 2) in the shape of, consisting of ഓ ന്തൂരൂപനായി CC. ബീഭത്സരൂപരായി KR. സത്യരൂ. Bhg. altogether true. രൂപമാക (1. 2. 5) to get a shape, become a whole. കാൎയ്യം രൂ’കുന്നതിന്നു മുമ്പേ TR. to be arranged, settled. രൂപമായി = വെടിപ്പായി. — The opp. രൂപമല്ലാതേ വരിക to get unsettled. ആയ്തു രൂ’തേ കണ്ടു പോയാൽ TR. if it cannot be effected. രൂപമാക്ക (1) to model. (2. 5) കണക്കു രൂ’ക്കി arranged. കാൎയ്യം രൂ’ക്കിത്തരാം TR. I shall settle. രൂപവാൻ (2) well shaped രൂ’ങ്കൽ അഭിരുചി [Nasr. രൂപശാസ്ത്രം (1) a dramatic work. രൂപാ(യി) a coin, Rupee ൟരണ്ടു രൂ. പ്രതിഗ്ര ഹം, പൊൻ രൂ. കൊടുത്തു PT. (No. ഉറുപ്പിക 143.). — Kinds: സൂൎത്തി- (2 ഉണ്ട- or തുട്ടുരൂ., പരന്നസൂൎത്തി), കുമ്പനി-, വണ്ടിക്കുമ്പനി-, തലവണ്ടി or വെളളിത്തലവണ്ടി രൂ. doc. (with a head,), കുളമ്പു- (Ceylon); പൊന്നുരൂ (£). രൂപി 1. having a shape, handsome ബീഭത്സ രൂപികൾ KR. — fem. ഘോരരൂപിണി, കാ മരൂപിണി AR.; abstr. N. രൂപിത്വം ഉ ണ്ടെന്നുളള ഗൎവ്വം KR. beauty. 2. = സ്വ രൂപി consisting of; a Goddess is ആനന്ദ രൂപിണി DM. made up of joy. denV. രൂപിക്ക to bring into a shape, express or prove; = നിരൂപിക്ക or സ്വരൂ —, f. i. അ രുൾ ചെയ്തതെല്ലാം രൂപിച്ചു ഞാൻ Bhg 12. laid it up, got it clear. രൂപീകരിക്ക V1. to depict, declare, in- form, conceive. രൂപേണ (Instr.) by means of, രേഖാരൂ. തെ ളിഞ്ഞു proved by documents. ആധാരരൂ. ന ടക്കുന്നവൻ MR. cultivating on the strength of title-deeds. രൂപ്യം 1. handsome. 2. wrought silver കാ ഞ്ചനരൂപ്യങ്ങൾ AR. coins; Tdbh. ഉറുപ്പിക Rupee. രൂഷിതം rūšiδam S. (part. pass. of രൂഷ്).

[ 960 ]

Decorated; മൂഷികൻ തന്റെ കൊച്ചുകൈ ര ണ്ടും ജലംകൊണ്ടു രൂ’മാക്കീടുവാൻ എത്ര പാനീ യം വേണം PT. to cover. രെഞ്ചിടുക To plaster, mortar = കപലാരിക്ക, (C. രഞ്ജണിഗ a basin for water in a wall). രെമീശൻ E. remission, ഉറുപ്പിക രെ. നി ൎത്തി MR. രേ rē S. Oh! fie! woe! രേരേ ധൃതരാഷാട്രാത്മജ [ChVr. രേഖ rēkha S. (= ലേഖ). 1. A line, stroke as made with ashes on the forehead ശ്രീയും മൂന്നു രേഖാഫലം Si Pu. — ജലരേ. 404. 2. a writ, document, തമ്പുരാട്ടി അവൎകളുടെ കോവിലക ത്തേക്കു ചേൎന്ന രേ. jud. കൃത്രിമരേ. false doc. MR. രേ., സാക്ഷി, അനുഭവം the 3 proofs of a claim. രേഖാമൂലം ഏല്പിക്ക, രേഖാരൂപേണ തീൎപ്പു വരുത്തി MR. 3. a little ഭ്രാന്തിന്റെ രേ. V2. a touch of madness. രേചകം S. (രിച്). A purgative. രേചനം purging. രേണു rēṇu S. Dust പാദരേ. ക്കൾ, രേ. സംഘ ങ്ങൾ ഗണിക്കാകിലാം Bhg. രേണുക S. the mother of Parašu Rāma, Brhmd. രേതസ്സ് S. (രി) flow; semen. ഊൎദ്ധ്വരേതസ്സാം മുനി Bhr. high-born. രേഫം S. (rattling) the letter ര. രേവ rēva S. Narmada രേവയിൽ സ്നാനം Brhmd. രേവതി (f. wealthy) the 27th Nakšatra, in Pisces. രേഷിതം S. (& രേഷണം) The howl of jackal [etc. V1. രൈ rai S. (L. res). Wealth. രൈവതം S. (രേവതി).The eastern(?), Vindhya CG. — രൈവതകം id. Bhr. രൊക്കം rokkam T. M. C. Tu. (Te. രൂക, S. രോകം? lustre). Ready money ആറുപണം രൊഖം കൊടുത്തു, കൈരൊഖം പണം (jud. So. Can.); No. M. റൊക്കം (ജാമീൻ 406). രൊക്കു (H. rūkhāni). A carpenter’s plane രൊ. കൊണ്ടു മിനുക്ക, also ലൊക്കിടുക V1. 2. രോഗം rōġam S. (രുജ്). Disease; 44,448 in number VCh. രോ. എന്നും ഇളെച്ചീടാ PR. in- curable. രോഗത്തിൽ കിടന്നു വലഞ്ഞു MR. രോ. കയനേ ഉണ്ടു No. vu.

രോഗശാന്തി cure, recovery നമ്മുടെ ശരീരത്തി ന്റെ രോ. കൾ ഒക്കയും കണ്ടു TR. the means employed. രോഗി sick (രോഗഗ്രസ്തൻ, രോഗാൎത്തൻ); f. [രോഗിണി. രോഗേതരം Sah. health. രോചകം rōǰaɤam S. (രുച്). Pleasing, sto- machic ഗോരോചനം ഉണ്ടാക്കുന്നവർ രോചക ന്മാർ KR. druggist? രോചനം S. 1. sharpening the appetite മദ്യം രോ. GP. 2. splendid, so രോചനീയാകാ രൻ SiPu. രോചസ്സു (S. — ചിസ്സ്) light ഭാനുവിൻ രോ. കൾകൊണ്ടു KR. പ്രാലേയരോ. പോലേ സുഖാഗമം Nal. രോജനാമ P. rōz-nāma A journal രോ. പ്ര കാരം തിയ്യതി വിവരമായിട്ടു TR. രോദനം rōďanam S. (രുദ്). Weeping. — രോ ദിതയായുളള സോദരി CG. lamenting. — രോ ദിക്ക = രുദിക്ക Bhg. രോദസ്സ് S. heaven, sky & രോദസി നിറഞ്ഞു [Brhmd. രോധം rōdham S. (രുധ്). Obstruction സൂൎയ്യനു ജീമൂതരോ. ഉണ്ടാക Nal. ശ്വാസരോ. Asht. = ശ്വാസം കഴിച്ചുകൂടായ്ക. രോധനം, രോധിക്ക to obstruct അവൻ വന്നു പിണങ്ങുകിൽ രോധിക്കവേണം നാം CG. withstand. സാല്വൻ കുണ്ഡിനം രോ’ച്ചു SiPu. besieged. രോധസ്സു S. bank, shore. രോധി checking (as മൂത്ര — med.). രോപം rōbam S. (രുഹ് Caus.). An arrow. രോപണം raising. denV. രോപിക്ക VCh. cicatrizing. രോമകം S. Rome. Bhg 5. രോമ id. — ക്കാരൻ, — പ്പളളി, — മതം; രോമൻ കത്തൊലിക്ക & — ക്കു Roman Catholic. രോമം rōmam S. (രുഹ്). Hair of the whole body. മൂന്നരക്കോടി രോമങ്ങൾ Brhmd. (in man). പക്ഷരോമങ്ങൾ Bhg. plumage. — രോ മം എടുത്തു പിടിക്ക, രോമങ്ങൾ ഏച്ചു നില്ക്ക V1. horripilation. രോമകൂപം S. a pore of the skin രോ’ങ്ങളൂ ടെ വേദനഘോരമായി or വേദനനിരവധി

[ 961 ]

രോമത്തിൻകുഴികളിൽ VCh.; also രോമ ക്കാൽ, — ക്കുത്തു, — ദ്വാരം V1. രോമക്കൂറു hair of the head രോ’റ്റിൽ ഒരു മു ത്തു തങ്ങിപ്പോയി KU. രോമശം S. hairy; also രോമമയം. രോമഹൎഷം, — ൎഷണം horripilation from rap- ture = പുളകം; also രോമാഞ്ചം (vu. കൊ ളളുക), രോമാഞ്ചഗാത്രത്തോടു Bhg.; രോമാ ഞ്ചിതൻ etc. രോമാവലി line of hair across the navel; also ശ്യാമളയായൊരു രോമാളി CG. രോമന്ഥം rōmantham S. Ruminating = തേക്കി അരെക്ക. രോഷം rōšam S. (രുഷ്). Wrath, fury ഉളളി ലടങ്ങാത രോ. Bhr. രോഷേണ പൊരുതു AR. മറയരുതു രോ. ChVr. എൻരോ. തീൎത്തീടുവൻ AR. revenge. ജ്വലിച്ചു രോഷാഗ്നി Mud. denV. രോഷിക്ക to be wroth ഇവരെ രോ’ച്ചു കുല ചെയ്താൽ KR.

രോഹം rōham S. (രുഹ്). 1. Ascending രോഹാ വരോഹം വിചാരിക്ക ChVr. the ups & downs of life. 2. a bud. രോഹി a tall tree (ആൽ); a gazelle. രോഹിണി (f. red = രോഹിത). 1. the 4th Nakšatra, with Aldebaran ചിങ്ങമാം മാസ വും അഷ്ടമിരോ. നാൾ Bhg. CG. Kr̥šṇa’s birthday. അഷ്ടമിരോ. നോമ്പുണ്ടെനിക്കു VetC. 2. N. pr. f. Balarāma’s mother. രോഹിതം rōhiδam S. (രുധിര). Red; blood. രൌദ്രം raudram S. (രുദ്ര). Terrific. രൌദ്രമാ യി നോക്കി threatening. രൌദ്രകൎമ്മങ്ങൾ (as മന്ത്രവാദം), ഭൎത്താവു രൌദ്രൻ എന്നാകിലും VCh. irascible. രൌപ്യം S. = രൂപ്യം Silvery. രൌരവം rauravam S. (രുരു). Formidable, a hell, Bhg 5. രൌരവാദി നരകം VCh.

റ R̀A

Initial റ occurs only in foreign words.

റക്കാബ് Ar. rikāb, A stirrup. റജിസ്ത്ര് E. register — റജിസ്ത്രേഷൻ Regis- [tration. റബ്ബി Ar. rabb. Lord, God. റമിട്ട്‍ E. remit. — റമിട്ടാൻസ്സ് Remittance. റമ്പാൻ Syr. A monk, recluse; റമ്പാട്ടി a nun, V1. റവെക്ക Port, rabéca, A fiddle. റസൂലളള Ar. = റസൂൽ Muhammed. റാക്കു Ar. àraq (essence). “Arrack”, spirits ഒരു പാത്രം റാ. വാങ്ങു TP. കളളു റാ. വില്ക്കുന്നു, കളളു റാ. കുടിച്ചപ്രകാരം തോന്നി jud. റാ. വാണിഭം ചെയ്ക, റാക്കിൻ കുത്തക പാട്ടത്തിന്നു കൊടുക്ക TR. Kinds ചട്ടിറാക്കു between Kūḍakaḍavu̥ & Chāvakāḍu̥, കിണ്ണത്തുറാക്കു No. of Kūḍa- kaḍavu̥, & So. of Chāvakāḍu̥. കത്തുന്ന റാക്കു alcohol. റാഞ്ചുക rāńǰuɤa (see ആഞ്ചുക, ലാഞ്ചുക). 1. To stagger, range sidewards as drunkards, birds No. 2. So. v. a. to carry in the claws റാഞ്ചിക്കൊണ്ടുപോക V2. MC., റാഞ്ചുന്ന പക്ഷി

കൾ birds of prey. പക്ഷികളെ വിലങ്ങിയും താ ഴേയും റാ’ം MC. ആന ഇറാഞ്ചിപ്പക്ഷി V2. = ആനറായി, — റാഞ്ചൻ B. a certain kite. റാട്ടു r̀āṭṭu̥ 5. (C. Tu. also ലാട്ടു, H. rahṭā). A spinning wheel; water-wheel. റാണി = രാണി Trav. റാത്തൽ 5. (Ar. raṭl, Port, arratel). A pound of 12 ounces, = 4 പലം. റാൻ r̀āǹ = ഇറാൻ (Te. റേൻ king = T. ഇറയൻ). Interj. of obedience in answering a king: be it so! റാന്തൽ vu. = ലാന്തർ. റാപിളി Ar. rāfiżi, A heretic, Shīa’. Ti. റായി C. Tu. rāgi, Raggy, Cynosurus coracanus. റാവുത്തു 5. A horseman, രാകുത്തൻ V1. Palg. & — വു — (living in Palg. distr.; f. രാകുത്തി ച്ചി, a class of Northern Mussulmans. റാഹത്ത് Ar. rāḥat, Quiet, ease. റിക്കാട്ടു E. record.