ഗുണ്ടർട്ടിന്റെ മലയാളം—ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടു/ദ
←ഥ | ഗുണ്ടർട്ടിന്റെ മലയാളം—ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടു ദ |
ധ→ |
constructed table of contents |
ത്രിലോകം the 3 worlds, (heaven, earth, hell).
ത്രിവക്രയാംകുബ്ജ KR. thoroughly crooked. ത്രിവ൪ഗ്ഗം 3 kinds, as ത്രിഗുണം or ധ൪മ്മം, കാമം, ത്രിവ൪ണ്ണം tricolored, ത്രി'മായുള്ള തിരുനയന ത്രിവിഢ്ഢി a thorough blockhead (vu.) ത്രിവധം of three kinds. ത്രിവൃൽ threefold (see ത്രികോല്പ —) ത്രിശക്തി 3 powers, ത്രിവ൪ഗ്ഗവും ത്രി. യു അറി ത്രിശിരസ്സ് three—headed; also ഖരദൂഷണത്രി ത്രിശൂലം a trident. — ത്രിശുലഹസ്തൻ Siva. ത്രിസന്ധൃം sunrise, noon & sunset. ത്രുപ്പു E. Trooper, Cavalry. ത്രേത trēδa S. (ത്രി). A triad, ത്രേതായുഗം the ത്രേസ്സ് (Port. tres = 3?) A fraction of Reas, ത്രൈരാശികം trairāšiγam S. (ത്രി). The rule ത്രൈലോകൃം = ത്രിലോകം, f. i. ത്രൈ'ത്തെ ര ത്രോടി trōḍi S. Beak (√ ത്രുട to burst?, തുണ്ഡം). |
ത്ര്യക്ഷൻ S. Three—eyed, Siva. VetC. (ത്രി)
ത്ര്യംബകൻ triambaγaǹ S. Siva (ത്രി). ത്ര്യംബകം N. pr. Trimbuk, the first temple on ത്ര്യശ്രം S. a triangle, യാതൊരുത്ര്യശ്രത്തിങ്കലും ത്വം tvam S. Thou. Abl. ത്വൽ from thee, ത്വക tvak S. (ത്വച ) Skin, as the organ of ത്വൿക്ഷീര "Tabashir", bamboo exsudation. ത്വൿസാരം chiefly consisting of skin = reed. ത്വര tvara S. (= തുർ). Haste ത്വരയോടു ഗ ത്വഷ്ടാവു tvašṭāvụ S. (ത്വക്ഷ് = തക്ഷ്) A car— ത്വാദൃശം tvādr̥šam S. (ത്വം) Like thee. ത്വിഷാമ്പാതി tvišāmbaδi S. (tviš = excite— ത്വിട്ട്, ത്വിൾ a ray. Bhg.
|
ഥ THA
ഥല്ലു? In alph. song ഥല്ലിന്നു മീതേ വരും അല്ലെന്നും ഓതി HNK. |
ദ DA
ദ occurs only in S. & foreign words. In Tdbh. it is represented by ത or തെ (ദണ്ഡം, തണ്ടു, തെണ്ടു). ദം dam S. (ദാ) Giving, as മോക്ഷദം giving
|
ദംശനം damšanam S. (G. daknō) Biting . denV. ദംശിക്ക to bite, sting ദംശിപ്പാൻ വ ന്നൊരു സൎപ്പത്തെ PT.; പാദങ്ങളിൽ പാരിച്ചു ദംശിച്ചു CG. bit severely. ദംഷ്രം S. a fang, tusk ദ'ങ്ങൾ ഉരുമ്മുക MC. — |
also ദംഷ്ട്ര id., സിംഹവദനത്തിലുള്ളൊരു ദം ഷ്ട്രയെ Mud.; also ദംഷ്ട്രപ്പല്ലു MC. ദക്ഷൻ dakšaǹ S. (G. dexios). Dexterous, clever ദക്ഷത dexterity. രക്ഷാശിക്ഷയിൽഏറ്റം ദ. നി ദക്ഷിണ [a milch cow, given as fee for a sacri— ദക്ഷിണം 1. expert. 2. right. രാമനു ദക്ഷിണ ദക്ഷിണഖണ്ഡം (3) Travancore KM. ദക്ഷിണദേശം, ദക്ഷിണാപദം the Deccan. ദക്ഷിണാത്യന്മാർ KR. = തെക്കർ. ദക്ഷിണായനം the sun's course towards South, ദക്ഷിണോത്തരം 1. right & left. 2. South & ദഗ്ധം dagdham S. (part, of ദഹ്) Burnt. Bhr. ദണ്ഡം daṇḍam (Tdbh. ദണ്ഡു, തണ്ടു, തെണ്ടു |
അൎത്ഥദ., വധദ. പ്രയോഗിക്ക VyM.; കഷ്ടമാം ദ. അനുഭവിക്ക Mud. ശത്രുക്കൾ കന്നിൽ ഭൃശം ദ' വും ഉണ്ടാകേണം VCh. severe against enemies. — fine, penalty (V1. തണ്ടം). തോല്ക്ക ന്നോർ ദ. ഇങ്ങനേ forfeit. ഒത്തുനിന്നീടുന്ന ദ'വും നല്കി CG. (in a play). 6. M. hard labour നിന്നുടെ ദ' ങ്ങൾ ഓൎത്തു CG., ശസ്ത്രക്രിയ ചെയു പ്രസവ ദണ്ഡം പോക്കി KU. — difficulty ദ'മാം പെരു വഴിപോവാൻ VilvP., ദ. എന്നിയേ Bhr. easily. എന്നതിൽപരം ഒരുദ. Bhr. yet another objec— tion. 7. M. any disease, even slight illness ഇവനു ദ. പിടിക്കും CC., വായുവിന്റെ ദ. ഉ ണ്ടായി, കണ്ണന്റെ ദ. മാറിക്കൂടുമ്പോൾ, ദ'ത്തി ന്ന് അസാരം ഭേദം വന്നു TR. ദണ്ഡകം (1): ദണ്ഡകാരണ്യം KR. the famous ദണ്ഡക്കാരൻ (7) a sick person. [ Bhg. ദണ്ഡധരൻ (1. 3) holding a staff, a king, Yāma. ദണ്ഡനം (3. 5) punishing; ദണ്ഡനക്രൌൎയ്യം Nal. ദണ്ഡനമസ്കാരം falling down like a stick; pros— ദണ്ഡനായകൻ (3. 4) a police officer, general. ദണ്ഡനീതി (5) science & practice of the law, ദ. ദണ്ഡൻ (1. 7) a Paradēvata. ദണ്ഡപാണി, (ദ. പോലേ കുന്തവും ഏന്തി Mud. ദണ്ഡപാതനം letting the stick fall (on one), ദണ്ഡമാനം stick—like, ദ'നേന നമസ്കരിച്ചു PrC. ദണ്ഡവിധി 1. verdict ഭ്രഭൃതാബലം ദ. Bhr. denV. ദണ്ഡിക്ക 1. v. n. (6) to work hard, രാ Part. ദണ്ഡിതൻ Bhg. punished. VN. ദണ്ഡിപ്പു hard work & its result, expert— |
you can; gymnastic exercise, ഞാണിന്മേൽ ദ. etc. ദണ്ഡിപ്പുകാരൻ a fencer, rope—dancer (loc.) CV. ദണ്ഡിപ്പിക്ക 1. to make to suffer or under— ദണ്ഡ്യൻ S. deserving of punishment. ദ'ന്മാരാ ദണ്ഡു daṇḍụ Tdbh., ദണ്ഡം q. v. വൃദ്ധനായി ദണ്ണം vu. = ദണ്ഡം 7. disease. ദത്തം dattam S. (part. of ദാ) Given. അൎത്ഥം ദ. ദത്തകപുത്രൻ, ദത്തപുത്രൻ an adopted son. ദത്താപഹാരം resumption of a gift. ദത്തു dattụ Tdbh. fr. prec. Adoption. ദത്തവകാ ദത്താക്കുക to adopt. ൨ ദേഹത്തെദ' ക്കി എടുത്തു ദത്തുകൊൾക id. ദത്തുകൊള്ളാതേ ഒരു സ്വരൂപ ദത്തുസംബന്ധം ഉണ്ടാക്ക id., chiefly by giving |
ദത്തോല a deed of adoption.
ദദ്രു dadru S. (ദർ) Herpetic eruptions, തഴുതണം. ദധി dadhi S. (ധാ preserving). Curdled milk ദനാ Ar. zinā. Fornication (Mpl.), ദനാചെയ്ക. ദനു danu S., N. pr. The mother of the Asuras, ദന്തം dandam S.( ദംശ?) 1. A tooth ദ' ങ്ങൾ കാ ദന്തകാഷ്ഠം a stick to clean the teeth, (fr. par— ദന്തകുത്തി, — കുറ്റി a tooth—pick. ദ. കൂൎപ്പിക്ക V1. ദന്തഛദം lip. ദന്തതാളം = പല്ലുകടി. ദന്തധാവനം cleaning the teeth. ദിവസവും ദന്തനാളം gums. ദന്തനാളി പല്ലിന്റെ അണ ദന്തപുപ്പുടം S. a swelling of the gum (ദന്തപു ദന്തശോധന = ദന്തധാവനം Bhr. ദന്തഹൎഷം gnashing, chattering of teeth V1. ദന്തി an elephant; ദന്തിക = നാഗദന്തി; ദന്തി ദന്തോല്പാടനം pulling out a tooth. VilvP. ദന്ത്യം dental, gram. ദംദശം danďašam S. (ദംശ്) Tooth. ദഫേദാർ P. dafē'dār, A head peon. ദഭ്രം dabhram S. (ദഭ്, G. dapnō, L. damnum) ദമനം damanam S. (ദമ്, L. domo) Taming, ദമം self—restraint, self—command, modesty (in
|
ദമയന്തി N. pr. of a queen. — ദമയന്തീനാടകം a poem. denV. ദമിക്ക 1. to be subdued. 2. to tame. ദമ്യം to be tamed, (as a steer). ദമ്പതി dambaδi S. (ദമ് a house, L. domus) ദംഭം dambham S. (ദഭ്) Arrogance, fraud (see ദംഭു loftiness, also of trees. Bhg. ദംഭോളി Indra's thunderbolt CC.; hence ദം ദമ്മു dammụ C. Tu. (Tdbh., ധമ). ദ. വലിക്ക ദയ daya S. (ദയ് to give part & take part, ദയാകടാക്ഷം kind favour, നമ്മോട് എല്ലാകാ ദയാപരൻ merciful വൈഭവം മികും തയാപരാ ദയാലു compassionate, kind; also fern. ദ. വാം ദയിതൻ (part, beloved) a husband, ദൈതൻ ദരം daram S. 1. Tearing, splitting. 2. fear ദരണം bursting, splitting. (part.) ദരിതം cleft; frightened. ദരി a hole, cavern. Bhg. ദരിദ്രം daridram S.(ദ്രാ intens. running to & fro) ദരിദ്രത poverty, (ദ.ശമിക്കും SiPu.) & ദാരിദ്രൃം. ദരിജി P. darzī, A tailor. |
ദരിയാപ്തി P. dariyāft, Investigation.
ദൎക്കാസ്ത P. darkhwāst, often ദൎക്കാസ്സ Appli— ദൎദ്ദുരം darďuram S. A frog, (തത്തുക). ദൎപ്പം darpam S. Haughtiness, (ദൎപ്പശാലി RS.); ദൎപ്പകൻ wanton; Kāma ദൎപ്പകവശയായാൾ Bhr. ദൎപ്പണം (causing pride) a mirror, ദ. പതിച്ചുള്ള ദൎപ്പിക്ക = അഹങ്കരിക്ക. part. ദൎപ്പിതൻ (& ദൃപുൻ) presumptuous, ദൎപ്പി ദർബാർ P. Darbār, Audience hall, Katchēri; ദൎഭ darbha S. (ദൎഭം) Poa cynosuroideB (= കുശ). ദൎഭം S. tuft of grass, വിരിച്ച ദൎഭങ്ങളിൽ ശയി ദൎഭാസനം, f. i. ദ'നസ്ഥിതനായി Bhg. ദൎവ്വി darvi S. A ladle (തവ്വി); hood of a serpent. ദൎശകൻ daršaγaǹ S. (G. derkō). Viewing, ദൎശനം 1. sight, visit, presence. 2. a meeting. |
hence with Nasr. a religious order, ദൎശന ത്തിങ്കൽ നേരുക V1. [V2. ദൎശനക്കാരൻ (4) = വെളിച്ചപ്പാടൻ; (5) a monk denV. I. ദൎശനിക്ക V1. to see face to face, ഊ II ദൎശിക്ക to visit; contemplate, to see in a CV. അരുളിച്ചെയ്തു ദൎശിപ്പിച്ചു Ved. D. showed. ദലം dalam S. (ദൽ = ദർ) 1. A burst, piece. part. ദലിതം split. ശരദലിതവപുഷാ AR. ദലീൽ Ar. dalīl, Explanation. ദല്ലാലി Ar. dallāl, a broker, appraiser. ദവം davam S. (ദു to burn). Fire in a forest, ദവിഷ്ഠം davišṭham S.(Superl. of ദൂര).Very far. ദശ daša S. 1. Loose warp—threads, fringes, a ദശപ്പു (3) fleshy excrescence Vg. — muscle B. ദശാൽ, ദശാലേ (2) unluckily, accidentally V1. ദശാന്തരം (2) interval of a period. മേവും ദശാ ദശാസന്ധി (2) vu. — ന്ധു the dangerous meeting |
കന്നിമാസം 7 ൯ ഒരു ദശാസന്ധി ഉണ്ടു അപ്പോൾ ഞാൻ മരിക്കും എന്നു തോന്നുന്നു (sighed a man); also ദശവെച്ചെടുപ്പു. ദശാഹീനൻ unlucky, poor. ദശം dašam S. (L. decem). Ten. ഒന്നും ദശയു ദശമി the tenth lunar day. ദശമൂലം see മൂലം. ദശരഥൻ Rāman's father, (king of Ayōdhya). ദശാംശം a tenth, tithe. ദശായിരം Sk. = ദശസഹസ്രം 10,000. ദശാവതാരം the 10 Avatāras. ദശനം dašanam S. (ദംശ്) Tooth. ദസ്തു P. dast (= S. ഹസ്തം). Balance in hand, ദസ്തൂരി P. dastūr (custom), court—fees, deposit ദസ്താവേജൂ P. dast—āwēz (what a man takes ദസ്യു dasyu S. A demon (Ved.), barbarian ദസ്ര P. daftar, Register. കരണം ദസ്രയിൽ എ ദസ്രന്മാർ dasraǹmār S. Wonderful helpers = ദഹനം dahanam S. (G. daiō). 1. Burning, denV. ദഹിക്ക 1. v. n. to be burnt, with Loc. |
വന്മാർക്കു ദഹിക്കുന്നത് എങ്ങനേ Bhg. (= ബ്ര ഹ്മസ്വം). 2. v. a. ലോകത്തെ ഇവൻ ദ ഹിക്കും KR.; ബ്രാഹ്മണരെ ദഹിക്കരുതാർക്കു മേ, നേത്രാഗ്നിയിൽ ദ'ച്ചു Bhr, consumed. അജ്ഞാനത്തേ ദഹിയാ KeiN.; നമ്മെ ദഹി പ്പാൻ Nal.; രാമൻ കണ്ണിനാൽ നിന്നേ ദഹി ച്ചീടും KR. v. a. & CV. ദഹിപ്പിക്ക 1. to burn, chiefly ദഹ്യം combustible. — ദഹ്യമാനം digestible. ദളം daḷam 1. S. = ദലം A leaf. 2. aC. Te, Tu. aM. ദാക്ഷിണ്യം dākšiṇyam S. (ദക്ഷിണ) 1 .Clever— ദാക്ഷിണാത്യൻ Southern, ദാ'രാം രാജാക്കൾ KR. ദാക്ഷ്യംBhg. = ദക്ഷത. ദാഖല Ar. dākhil, Entry of goods in custom— ദാഡിമം dāḍimam S. A pomegranate = താളി ദാതാവു dāδāvụ S. (ദാ. L. do) A giver, donor; ദാതൃവാദം false promises = ലാലാടികന്റെ ഭാ ദാതവ്യം o to be given = ദേയം — അദാ'മത്രെ കുമാ ദാനം dānam S. (L. donum) A gift ദാനം എന്നു ദാനപത്രം, — പ്രമാണം a deed of gift. ദാനശീലൻ liberal. Bhr. — ദാനശീലത്വം Bhg. ദാനവൻ dānavaǹ S. (ദാനു Ved.) A demon. ദാന്തൻ dāndaǹ S. part, (ദമ്) Tamed, subdued, |
ദാപനം dābanam S. (V. C. of ദാ) causing to give, demanding payment. ദാമം dāmam S. (ദാ. Gr. deō, bind) A rope. മുത്തു ദാമോദരൻ with a rope round the body, Višṇu ദായം dāyam S. 1. (ദാ. 1.) A gift. 2. (ദാ. 2. to തായം inheritance. ദായകൻ (1) giving; a donor. ദായഭാഗം partition of inheritance, ദായവിഭാ ദായാദൻ (ആദൻ) an heir VyM. ദായാദമന്നർ ദായാദി (Tdbh., ദായാദ്യം inheritance) & ത — ദായാദികം Bhg. inherited. ദായാദിക്കാർ relations, cousins, MR. even ദായി (1) a giver ആനന്ദദായി CC. ദായ്മ Ar. dāim, Perpetually, always. ദാരം dāram S. 1. A hole (ദർ). 2. pl. ദാരങ്ങൾ ദാരകൻ S. a son, boy ആരണന്തന്നുടെ ദാ'ന്മാർ ദാരണം (l) splitting ക്രകചംകൊണ്ടു ദാ. ചെയ്ക ദാരാദത്തം? Gift, as of a wife, or = ഉദകം ചെ ദാരിദ്യ്രം dāriďryam S. (ദരിദ്ര) Poverty. ദാരിദ്യ്രപ്പച്ച (loc.) = എരോപ്പത്തുമ്പ impoverish— ദാരിദ്യ്രത്വം poverty, എങ്ങുമേ ദാ. ഇല്ല Nal. ദാരിദ്യ്രവാൻ VetC. poor.
|
ദാരു dāru S. (ദർ) 1. A log of wood, spike. 2. timber. ദാരദാരുക്കളും തുല്യം SiPu., insensible to his wife's charms. ദാരുക്കോൾ (ൽ?) Agallochum V1. ദാരുണം hard; awful ദാ'മായിടിവെട്ടുന്നു AR.; ദാരുണൻ — തൻകുലം മുടിച്ചീടും PT. a dullard. ദാൎഢ്യം dārḍhyam S. = ദൃഢത Firmness. ദാലിതം dāliδam S. = ദലിതം (CV.) Dispersed, ദാവണ dāvana (& രാ —, ലാ — q. v. prob. ദാവം dāvam S. = ദവം, ദാവാഗ്നി Forest—fire. ദാശൻ dāšaǹ S. A fisherman, f. ദാശി Bhr. ദാശരഥി dāšarathi S. Rāma, son of Dašaratha. ദാസൻ dāsaǹ S. (Ved. demon = ദസ്യു) A slave, abstr N. ദാസത്വം അനുഭവിക്ക Mud. to endure ദാസി f. a female servant, a Sūdra attendant ദാസീകരിക്ക to make a slave. ദാസ്യം bondage, servitude രഘുവീരനു ദാ ദാഹം dāham S. 1. Burning കാനനദാഹം denV. ദാഹിക്ക to thirst, തണ്ണീൎക്കു ദാ. AR. — ദാ ദിക്കു dikkụ S. ദിശ്, (fr. ദേശിക്ക) 1. The way |
one points, direction, quarter, point. പാളയം നാലു ദിക്കിന്നും വിളിപ്പിച്ചു TR. collected his army. എട്ടു ദിക്കിലും ഇല്ല V1. nowhere. പത്താ യ ദിക്കുകൾ CG. (8 points above & below). ദിക്കുവിദിക്കുകൾ ഒക്ക നടക്കുമാറു KR. പത്തു ദിക്കിലും നോക്കും Bhg. (in despair). In po. fem. ഉത്തരയായ ദിക്കു CG. പശ്ചിമദിങ്നാരി CG. — In hunting തിക്കും കടവും ഏകി വിളിക്ക. — ദിക്കടയുമ്പടി വാവിട്ടലറി KR.; വല്ല ദിക്കിന്നും പുറപ്പെട്ടു പോകും TR. leave the country for good. വഴി ദിക്കുമറിയാ Mpl. song. ദിക്കു പി ഴെച്ചു പോന്ന പശു VyM. a stray cow. ദി. മുട്ടുക V1. to lose the way, see no escape. ദിക്കു മുട്ടിച്ച വൻ, — കെട്ടവൻ one who lost his balance of mind, to whom no refuge is left. ദിക്കില്ലാത്ത രാജ്യം a country where one is not at home. 2. region. ദിക്കുകൾ നശിച്ചുപോം PT. the sub— jects. നമ്മളെ ദിക്കു ദേശം TR. my small terri— tory. ഇരുവൈനാടു ദിക്കുകളിൽ TR. in various parts of I. ഉണ്മാൻപോയ ദിക്കിൽ in the house where he eats. — part, side തലയിൽ ൩ ദിക്കിൽ മുറി ഏറ്റു MR.; ഏതൊരു ദിക്കു പിടിച്ചു പറയേ ണ്ടതു Mud. with what shall I begin ? ഞാൻ കൊടുക്കേണ്ടുന്ന ദിക്കിൽ കൊടുപ്പാൻ to my creditors. 3. caso = ദശ, f. i. അങ്ങനേ വരും ദിക്കിൽ in that case. ൪ ദിക്കിൽനിന്നു അസത്യം പറഞ്ഞാൽ ദോഷം ഇല്ല VyM. Hence: ദിക്കുരം, prh. ദിക്കുപുറം? — ദി. അറിഞ്ഞില്ല ദിക്ചക്രജയം — RS. universal conquest. ദിക്പാലൻ a guardian of the 8 points, king ദിഗന്തം the end of the horizon; region നാ ദിഗന്തരം a foreign country എന്തൊരു ദിഗന്ത ദിഗംബരൻ having no garment but the hori—
|
ദിഗ്ഗജം, ദിക്കരി one of the 8 fabulous elephants supporting the globe. Bhg. — ദിക്കുംഭി RS. ദിഗ്ജയം KU. universal conquest; (also ദിഗ്വി ദിഗ്ഭാവം a landscape ദി. ഒക്കവേവെളുവെള വിള ദിഗ്ഭേദം climate, ദിഗ്വിശേഷം. ദിഗ്ഭ്രമം being unable to ascertain where you ദിഗ്ധം digdham S. (part. of ദിഹ്) Smeared; ദിതം diδam S. (part, of ദാ. 2.) Divided. ദിതി S. portioning; N. pr. the mother of the ദിദൃക്ഷ didr̥kša S. (desider. of ദൎശ്). Wish to ദിനം dinam S. (part. = ദിതം, as പകൽ fr. ദിനചൎയ്യ, (see ചൎയ്യ), daily duty; also ദേശം ദിനദീപംപോലേ prov. as useless as a day— ദിനാന്തം evening, അന്നു ദിനാന്തേ SiPu. ദിനേ ദിനേ Loc. daily. ദിനിസ്സ് = ജിനിസ്സ്, f. i. ഈ ദിനിസ്സ് നായ ദിയാബ്ല് Port. diabo, Devil നിന്റെ ദി. നീ ദിവം divam S. (√ ദിവ് to shoot rays, throw ദിവസം S. (L. dies) a day; daily, as ദിവസേന |
ദിവസകരൻ AR. the sun = ദിന —.
ദിവസവൃത്തി livelihood, ദിവസോൎത്തി കഴിച്ചോ ദിവാ (Instr. of ദിവ്) by day; day—time ദിവാ ദിവാകരൻ, ദിവാമണി the sun. ദിവാകീൎത്തി (only showing himself in daytime); ദിവാന്ധൻ (അന്ധൻ) PT. blind in the day, ദിവാനിശം, ദിവാരാത്രം by day & by night. ദിവാൻ P. Dīvān (tribunal) A minister of ദിവിഷത്തു divišattụ (ദിവി ദിവ്യം S. 1. heavenly; wonderful, extraordi— ദിവ്യചക്ഷുസ്സ് the eye of a seer penetrating ദിവ്യത്വം heavenliness, ദി'മുള്ള സൎപ്പേന്ദ്രൻ Nal. ദിവ്യവൎഷം a celestial year (= 365 years). ദി' ദിവ്യോപദേശം supernatural advice or instruc— ദിശി diši S. 1. Loc. of ദിക്, ദിശ്, as ദിശിദി ദിഷ്ടം dišṭam S. (part. of ദിശ് G. deik) 1. Ap— |
കല്പിതം തട്ടുക്കാമോ Mud.; അതിൻ ദി. എന്തു Bhr.; ദിഷ്ടമില്ലായ്ക കൊണ്ടു KR. by misfortune. ദിഷ്ടത fate. ദിഷ്ടതയാലേ അറിഞ്ഞു Bhg. by his good fortune. ദിഷ്ടതി, (a mistake for ദിഷ്ടത), bad luck ഒന്നും ദിഷ്ടി = ദിഷ്ടം divine dispensation, ദിഷ്ട്യാലഭി ദീക്ഷ dīkša S.(desid. of ദക്ഷ് to try & fit one— ദീക്ഷകൻ a leader in ceremonies V2. ദീക്ഷക്കാരൻ (1.3) one who practises abstemi— ദീക്ഷപിരിക 1. to observe abstinence, as ദീക്ഷാശാല = യാഗശാല, f. i. ദീ. യിൽ വാണരു denV. ദീക്ഷിക്ക 1. to consecrate oneself to an |
4. (= ദീക്ഷിപ്പിക്ക) to initiate, രാമൻ ദീക്ഷി ക്ക എന്നു മുനിയോടു ചൊല്ലിനാൻ KR. ദീക്ഷിതൻ 1. initiated; the Brahman presiding CV. ദീക്ഷിപ്പിക്ക (= ദീക്ഷിക്ക 4). സഗരനെ ദീ' ദീധിതി dīdhiδi S. (better ദീദിതി, fr. ദീ to ദീനം dīnam S. (ദീ to decay) 1. adj. Downcast, ദീനത 1. dejection, misery. ദീ. കൈവിട്ടു CG. ദീനത്വം id., നീതിമാന്മാൎക്ക് ദീ. ഫലമത്രേ VetC. ദീനപാടു (& — പ്പാടു) 1. suffering hardship. ദീനപ്പുര (3) a hospital TR. ദീനാരം dīnāram S. (L. denavius) A gold coin. |
ദീൻAr. dīn, Religion, Islām. ദീൻനടത്തുക KU. to introduce it. ദീൻപരന്തു നാട്ടിൽ (Mpl. song). ദീനിന്റെ അകത്തു amongst Mussul— mans. ദീനാർ ൦രെരാറാളും (Mpl.) the 12 first missionaries of Islam in Malabar. ദീപം dībam S. (ദീ & ദിവ്) A lamp, light പാ ദീപട്ടി, (ദീപയഷ്ടി) a torch, ദീ. കൾ പൊന്നു ദീപനം kindling, esp. the fire of digestion. മ ദീപപ്രതിഷ്ഠ the consecration of a lamp; a ദീപമാല a candelabra, ദീപസ്തംഭം. ദീപാരാധന the waving of lamps to an idol, ദീപാളി (& ദീപാവലി) 1. a row of lights. 2. the ദീപിക a lamp. denV. ദീപിക്ക to blaze, shine ജ്യോതിൎഗ്ഗണങ്ങ
ദീപ്തി blaze, brilliancy, നേത്രങ്ങൾക്കു നോക്ക ദീൎഘം dīrgham S., (G. dolichos). 1. Long മുണ്ട |
മുതൽ Sah. last long. 2. length പറഞ്ഞാൽ ദീ. വളരേ ചെല്ലുന്നു TR. it might be too long. ദീ. തീൎക്ക to settle the length of a house. ബുദ്ധി ദീ. കണ്ടു Bhg. great wisdom, ദീ'മാക്ക to pro— tract. 3. (gram.) the sign of length — ാ — Hence: ദീൎഘത length. ദീൎഘദൎശി far—seeing, ദീ. യാം സുഗ്രീവനേ നോ ദീൎഘനിദ്ര long sleep, death. [triya. ദീൎഘബാഹു KR. long—armed, as behoves a Ksha ദീൎഘവിചാരണ an enlarged mind. ദീ'ണെക്കു ദീൎഘശ്വാസം a sigh, gasp. ദീൎഘസൂത്രം long—threaded, tedious — ദീ. ൻ dila— ദീൎഘായുസ്സ് 1. longevity. ദീ'യുരസ്തുതേ Bhg. live ദീൎഘാവലോകനം VCh.; ദീ. ഉള്ളവൻ far—sighted, ദീൎഘിക a long pond. Bhg. denV. ദീൎഘിക്ക to become long, grow rather ദീവാളി H. dēvālā, see ദീപാളി 3. Bankruptey. ദീവു dīvụ Tdbh., ദ്വീപം An island, നമ്മളെ ദീ ദുഃഖം duḥkham S. (ദുഷ്, G. dys, opp. സുഖം) |
ദുഃഖനാശം cessation of sorrow. Bhg.
ദുഃഖശാന്തി AR. consolation, also ദുഃഖോപ ദുഃഖി grieved, sad = ദുഃഖിതൻ sour—faced. denV. ദുഃഖിക്ക to feel pain, grieve നിങ്ങളെ CV. ദുഃഖിപ്പിക്ക to pain, afflict. ദുകൂലം duγūlam S. A plant with fine fibres ദുക്കാണി H. P. dukāni, A shopkeeper. — C. ദുഗ്ധം dugdham S. (part. of ദുഹ്) Milked; ദുഗ്ധാബ്ധി AR. = പാൽകടൽ. ദുനിയാവു Ar. duniyā, The world. ദുന്ദുഭം dunďubham S. A water—snake = ഡു ദുന്ദുഭി dunďubhi S. A kettle—drum, വാനോർ ദുബാശി H. dubhāši, S. ദ്വിഭാഷി An inter— ദുർ dur S. (euphonic change of ദുഷ്, G. dys) ദുരത്യയം Bhg. hardly to be got over. ദുരദ്ധ്വം V1. a bad road. ദുരന്തം endless ദുരന്തയാതന Bhg.; ദു'മായ കാ ദുരന്വേഷണം; — ണക്കാരൻ prying in order ദുരഭിമാനം false feeling of honor. ദുരാഗ്രഹം inordinate desire. ദുരാചാരം indecent conduct, incivility — ദുരാ ദുരാപം 1. hard to obtain. 2. ഈ ജനത്തി ദുരാരോഹം hardly to be ascended VetC. ദുരാലോചന MR. wicked thought or advice. ദുരാശ a false, wicked hope ദു. വിട്ടു KR.; പര ദുരാസദം difficult to get at, ദു'ദവൃത്തികൾ |
ദുരിതം sin; also = പാപം in the sense of fate. ദു'മല്ലയോ KR. such is fate! it must be so, it seems. — ദുരിതഹരം ChVr. expiatory. ദുരുക്തി a harsh word. ദുൎഗ്ഗം 1. hardly accessible = ദുൎഗ്ഗമം. 2. a fort, ദുൎഗ്ഗ fem. = Kāḷi. ദുൎഗ്ഗാലയം Durga's temple, (108 ദുൎഗ്ഗതൻ who fares badly, poor CG. ദുൎഗ്ഗതി misery, ill—luck; hell (opp, സല്ഗതി). ദുൎഗ്ഗന്ധം stench, stinking. ദുൎഗ്ഗമം = ദുൎഗ്ഗം 1. ദുൎഗ്ഗൎവ്വം impertinence. ദു. ശമിപ്പിച്ചു Nal. ദുൎഗ്ഗുണം ill—nature, perversity. ദുൎഗ്രഹം 1. to be seized with difficulty. ഏവൻ ദുൎഘടം 1. hardly attainable. എത്തുവാൻ ദു. ദുൎച്ചെലവു = ദുശ്ശെലവു. ദുൎജ്ജനം a mischievous person. കോട്ടയകത്തുള്ള ദുൎജ്ജയൻ hardly conquerable, സംഗരേ ദു'നാ ദുൎജ്ജരം indigestible, med.; fig. ബ്രഹ്മസ്വവിഷം ദുൎജ്ജാതൻ unfortunate. ദുൎജ്ജാതകം inauspicious birth. ദുൎഞ്ഞായം M. calumny, ഇല്ലാത്ത ദു'ങ്ങൾ അറി ദുൎദ്ദശ bad condition ദുൎയ്യോഗ ദു. യിലയ്യോ ChVr. ദുൎദ്ദൎശം hardly visible, സിദ്ധയോഗികളാലും ദു. ദുൎദ്ദിനം a dark day, evil day. Sk. ഒരു ദുൎദ്ദിവസ |
ദുൎദ്ദേവത an evil Deity, ദു.മാർ Anach.
ദുൎദ്ധരം hard to keep or bear, ദു.മഹാവ്രതം AR. ദുൎദ്ധൎഷം unassailable. ദുൎന്നടപ്പു M. immoral life. ദു.കാരൻ a vicious, abandoned person. ദുൎന്നയം bad conduct; tricks; abuse ദു.ഏറയു ദുൎന്നാമകം hemorrhoids. ദുൎന്നിമിത്തം evil omen കൊന്നു വീഴ്ത്തുന്ന ദുൎന്നി' ദുൎന്നില M. obstinacy. ദു.യിൽ ഉറെക്ക, ദു. യായി ദുൎന്നിവാരം hard to be repressed — ദു'രത്വംന ദുൎന്നിവാൎയ്യം id. Bhg. irresistible. ദുൎന്നീരുകൾ MC. bad swellings. ദുൎന്ന്യായം false reasoning MR. ദുൎബ്ബലം 1. feeble, weak ദു'നു രാജാ ബലം prov. ദുൎബ്ബലത 1. weakness. അവന്റെ ദു. MR. his ദുൎബ്ബലപ്പെടുക to be weakened, disproved വാ ദുൎബ്ബുദ്ധി 1. folly, malignity. ദു. കാണിക്കുന്ന നാ |
ദുൎബ്ബോധം 1. hard to be understood. 2. = ദുൎ ബ്ബുദ്ധി, f. i. അനുജനു ദു. ഉണ്ടാക്കി ദുൎമ്മാൎഗ്ഗം വരുത്താൻ ശ്രമിച്ചു TR. tried to mislead my brother. അവരെ ദു. പാഞ്ഞു MR. se— duced. ദുൎബ്ബോധന mod. wicked persuasion or sug ദുൎഭഗ an unfortunate woman, ദുൎഭഗേ നടന്നാലും ദുൎഭാഷണം railing ദുൎജ്ജന ദു. ബഹുമാനിച്ചീടേ ദുൎഭിക്ഷം dearth, famine. Nal. ദുൎമ്മണം M. stench. ദുൎമ്മതി = ദുൎബ്ബുദ്ധി, esp. stubborn V2. ദുൎമ്മദം arrogance വിട്ടു ദീനനായ്മേവീടുന്നു PT. ദുൎമ്മനസ്സു 1. malevolence. 2. discouraged. ദുൎമ്മന്ത്രം dark enchantment, (opp. സന്തന്ത്രം ദുൎമ്മന്ത്രണം med. = ദുൎബ്ബോധന. ദുൎന്ത്രി a bad minister, an evil adviser. ദുൎമ്മാംസം excrescence, proud flesh ദശ. ദുൎമ്മാൎഗ്ഗം vice, bad conduct ദു'ങ്ങളിൽ മനസ്സ് ഉ ദുൎമ്മാൎഗ്ഗികൾ bad characters, ദു'ളോടു സഹ ദുൎമ്മുഖം an ugly face. ദു. കാട്ടീടുമാറില്ല ഒരിക്ക ദുൎമ്മുത്യു violent death PR. ദുൎമ്മോഹം mod. improper wish. ദു. വിചാരിചിചു ദുൎയ്യശസ്സു dishonour ദു. ശങ്കിച്ചു VetC., ദു'സ്സിന്നു |
ദുൎയ്യുക്തി 1. what is unbecoming. ദു. പറഞ്ഞു un— reasonably. 2. a trick ദു. വിചാരിച്ചു MR. — ദു'ക്കാരൻ see കൊറുക്കു. ദുൎയ്യൊധനൻ nearly invincible; N. pr. the chief ദുൎല്ലക്ഷണം a bad sign, evil omen KR. ദുൎല്ലംഘ്യം hard to be got over, ദു'മായൊരു കാ ദുൎല്ലഭം 1. difficult of attainment, നിന്നുടെ പ്രാ ദുൎവ്വചനീയം almost indescribable VetC. ദുൎവ്വഹം unbearable, troublesome. ദുൎവ്വഴക്കു B. useless dispute. ദുൎവ്വഴി bad way. അവർ കാട്ടുന്ന ദു. ക്കു പോകാ ദുൎവ്വാ (യി) abuse, പാരം ദുൎവ്വാ പറഞ്ഞു RS. ദുൎവ്വാരം not to be encountered, ദു'മായ വിക്രമം ദുൎവ്വാശി M. a bet for something impossible; ob— ദുൎവ്വാസന stench, as of a ശവം jud. ദുൎചാരം a wicked plan MR. ദുൎവ്വിധം 1. poor, mean. ദുൎവ്വിധപ്രവൃത്തനാം ദുൎവ്വിരുതൻ foolish, ദു'ന്മാരാംഗോപന്മാർ Brhmd. ദുൎവ്വിനയങ്ങൾ ചൊല്ലുക Sah. improprieties. ദുൎവ്വിനീതൻ ill—trained, restive ദു'ന്മാരായ രാഘ ദുൎവ്വിലാപം ചെയ്തു Bhr. = മിത്ഥ്യാവിലാപം hy— ദുൎവ്വീൎയ്യം arrogance, ദു. അടക്കുവാൻ AR. ദുൎവൃത്തൻ leading a low life KR. — ദുൎവൃത്തി ദുൎവ്യയം PT. prodigality, extravagance. ദുൎവ്യവഹാരം false complaint, insidious pleading |
MR.— ദുൎവ്യവഹാരി MR. litigious, taking up bad suits. ദുൎവ്യാപാരം S. evil doings, ധാൎത്തരാഷ്ട്രന്മാരുടെ ദുറAr. ṯurra, A plume in the turban, തലക്കെട്ടി ദുവാ Ar. du'ā, Prayer, ദുവാ ഇരക്കുക Mpl. (ദുർ) ദുശ്ചരം difficult to reach or do, ദു'മാം തപ ദുശ്ചരിത്രം bad conduct. ദുശ്ചോദ്യം captious or improper question; also ദുശ്ശങ്ക unreasonable suspicion. ദുശ്ശാഠ്യം obstinacy — ദു'ക്കാരൻ obstinate. ദുശ്ശാസനം tyranny. [ ദു'ക്കാരൻ. ദുശ്ശീലം ill—temper, bad habits— അവൻ ദു'ൻ or ദുശ്ശെലവു ചെയ്ക mod. to mis—spend. ദുശ്ശോദ്യം see ദുശ്ചോദ്യം. ദുഷി duši (fr. S. ദുഷ്, G. dys) Bad; abuse നീ ദുഷിപൎവ്വം a Nasrāṇi poem against idolatry, ദുഷിവാക്കു abuse ദു. തുടങ്ങി CC.; എത്ര ദു. കൾ ദുഷിക്ക S. 1. v. n. to be corrupted. രക്തം ദുഷി (ദുഷ്) ദുഷ്കരം difficult to be done. നിനക്കു രാ ദുഷ്കൎമ്മം sin, crime— ദുഷ്കൎമ്മി an evil—doer. ദുഷ്കാൎയ്യം bad business. ദുഷ്കാലം hard time, ദു:ക്ഷാമ ദു. എങ്ങും ഇല്ല ദുഷ്കീൎത്തി infamy കീൎത്തിയെ ദു. യായിച്ചമെ
|
ദുഷ്കൂറു M. 1. conspiracy, ചിലദു'റായിട്ടു വിചാ രിച്ചു രാജ്യം മറിച്ചു കളക TR. 2. intrigue. നമ്മെക്കൊണ്ടു ദു. ഉണ്ടാക്കി TR. against me; calumny. — ദുഷ്കൂറ്റുകാരൻ B. (1. & 2). ദുഷ്കൃതം sin —ദുഷ്കൃതി 1. an evil—doer (=ദുഷ്കൃത ദുഷ്ക്രമം V1. 2. excess = അതിക്രമം; (ദുഷ്ക്രമപ്പെട്ടു ദുഷ്ടം dušṭam 8. (part. of ദുഷിക്ക) Corrupted; ദുഷ്ടത wickedness, depravity, malignity. നമ്പ്യാ ദുഷ്ടനിഗ്രഹം Bhr. punishing the wicked, king's duty. ദുഷ്ടമൃഗം a wild beast, ദു'മായി നടക്കുന്ന പന്നി ദുഷ്ടി = foll., f. i. ചിത്തദുഷ്ടി Genov. ദുഷ്ട Tdbh., ദുഷ്ടം. 1. dregs, lees, offal അതി (ദുഷ്): ദുഷ്പാരം difficult to cross, as സാഗരം KR. ദുഷ്പ്രമേയം difficult to measure or find out, ദു' ദുഷ്പ്രയത്നം 1. malicious endeavour. ദു. ചെയ്യു ദുഷ്പ്രവാദം slander, ഒരുത്തർ ഉണ്ടാക്കിയ ദു. പര ദുഷ്പ്രാപം almost unattainable ദു'മായുള്ള ദിവം ദുഷ്പ്രേക്ഷ്യം hardly to be looked at, ദു'മായ കരാ ദുസ്തനം poisoned breast, ദു. നല്കി ബാലകൻ ദുസ്തരം difficult to get through with, ദു'മായ ദുസ്തൎക്കം 1. unnecessary dispute. ദു. പറഞ്ഞു |
ദുസ്ഥൻ ill—conditioned. ദു'നായേറ്റം CG. un— happy, (opp. സുസ്ഥൻ & സ്വസ്ഥൻ Bhr.) ദുസ്ഥിതി unhappiness, ദു. എന്നതു ദൂരത്തു വെച്ചു ദുസ്പൎശം 1. nettle—like. 2. B. കൊടിത്തൂവ q. v. ദുസ്വത്വം false claim (സ്വത്വം?), ഇല്ലാത്ത ദു ദുസ്വപ്നം inauspicious dream. ദുസ്വഭാവി il—mannered, ദു. കൾ മമ പുത്രന്മാർ ദുസ്വാദു bad taste V2. ദുസ്സംഗം 1. bad inclinations, പററായ്ക ദു. ഉള്ളിൽ ദുസ്സഹം intolerable ദുസ്സഹവാക്കു Bhr. — മത്സരി ദുസ്സാധം arduous, ദു'മായുള്ള കൎമ്മം Nal. better: ദുസ്സാമൎത്ഥ്യം mis—directed cleverness നിന്നുടെ ദു. ദുസ്വഭാവി a bad character, ദു.കൾ മമ പുത്ര ദുഹിക്ക duhikka S. (L. duco, E. tug) To milk, ദുഹിതാവു S. (G. thygatër, milker) a daughter, ദൂതൻ dūδan S. A messenger, spy വിണ്ണവർ ദൂ ദൂതി fem. messenger, procuress PT.; also ദൂതിക. ദൂതു message, errand ദൂതു പറക; ദൂതിന്നു തുനി
|
ദൂത്യം, ദൌത്യം office of messenger, embassy.
ദൂരം dūram S. 1. Distance, കുടിയും പുഴയുമായി ദൂരദൎശി = ദീൎഘദൎശി far—sighted. ദൂരദൃഷ്ടിയും വേണം VCh. requisite of a minis— ദൂരസ്ത്രീ a woman in her menses. ദൂരസ്ഥം remote, also of relationship. ദൂരീകരിക്ക to remove, banish. ദൂൎവ്വ dūrva S. Panicum dactylon; also = കറുക. ദൂറു dūr̀ụ T. M. C. Tu. (see തൂറ്റുക 3. & ദുർ) ദൂറുകാരൻ a slanderer. ദൂഷകൻ dūšaγaǹ S. (ദുഷ് VC.) Dishonouring. ദൂഷണം 1. spoiling. മുക്തി തൻ ദൂ. ചെയ്യൊല്ലാ ദൂഷിക്ക (CV. of ദുഷിക്ക) 1. to spoil. 2. V1. ദൂഷിതൻ dishonoured, ചണ്ഡാലസ്പൎശം കൊണ്ടു ദൂഷ്യം 1. deserving to be dishonoured or blamed. |
2. fault, defect രക്തദൂഷ്യം impurity of blood (=ദുഷിച്ച രക്തം). എനക്ക് ഏതു പ്രകാരം എ ങ്കിലും ദൂ. വരുത്തേണം TR. bring blame on me. നമുക്കു ദൂ. വരരുതല്ലോ TR. I warn you of the consequences. അതിൽ ഒരു ദൂ. കാണുന്നില്ല unexceptionable. വളരെ ദൂ. വി ചാരിക്കുന്നു defilement, jud. ദൂ. പറക to find fault with. ദൂഷ്യോക്തികൾ VetC. calumnies. ദൃക dr̥k S. (ദൃശ്) A seer; the eye കണ്ടിതു ദിവ്യദൃ ദൃഢം dr̥ḍham S. (part. of ദൎഹ to fix) Firm, ദൃഢത firmness; certainty. ദൃഢീകരിക്ക = ഉറപ്പിക്ക, f. i. ചിത്തേ ദൃ'ച്ചു Bhg. ദൃതി dr̥δi S. Bellows, leather—bag, തുരുത്തി. ദൃപ്തൻ dr̥ptaǹ S. (ദൎപ) Proud, ബലം ഉണ്ടാക ദൃശ്യം dr̥šyam S. (ദൎശ. ദൃക്) 1. Visible, ദൃശ്യാദൃശ്യം ദൃഷൽ dr̥šal S. (ദർ) Rock, nether millstone. ദൃഷ്ടം dr̥šṭam S. (ദൎശ) Seen, ദൃഷ്ടനായി Nal.; ദൃഷ്ടാന്തം 1. what fixes the eye; pattern, illus— ദൃഷ്ടി 1. sight, ദൃഷ്ടിസ്ഥാനം prospect, ദൃ. വാ |
യിൽ ഇരിപ്പാൻ under his eyes & care. 2. the eye ഈ ദൃഷ്ടി രണ്ടാണ V1.; ദൃ. കൾ തറച്ചതു കണ്ടായോ VCh. കിടാവിതാ ദൃഷ്ടി നിർത്തിക്കിടക്കുന്നു KumK. dies. ദൃഷ്ടിദോഷം; ദൃ. പറ്റുക influence of evil ദൃഷ്ടിമുനനല്കുക RS. = കടാക്ഷം. ദേയംdēyam S. (ദാ) To be given. ദേവൻ dēvaǹ S. (ദിവ്, L. Deus) The heaven— ദേവകാര്യം, see Tdbh. ദേവാരം. ദേവകി CG. the mother of Kr̥shṇa. ദേവഖാതം a natural pond. ദേവത a Deity. ദേവതാഗോഷ്ടി possession, ദേ ദേവത്വം divinity, അസുരകൾ ദേ. കൊതിച്ചു Bhr. ദേവദത്തൻ God—given; N. pr. of men. ദേവദാരു Pinus Deodar, ദേ. വാൽ രണ്ടു യൂപം ദേവദാസി a temple—prostitute = തേവടിയാൾ, ദേവദൂതൻ a God's messenger, ശിവകിങ്കരന്മാ ദേവദേവൻ AR. God of Gods. ദേവനം dēvanam S. (radic;ദിവ്) Playing, esp. (ദേവ): ദേവനാഗരി the common Sanscrit ദേവനായകൻ PT. Indra. ദേവയോനി a demi—god. ദേവർ dēvar S. 1. (L. levir, G. daër) Husband's (ദേവ): ദേവർഷി a divine Ṛshi. |
ദേവലിംഗം any idol, ദേ'ങ്ങൾ ഇളകി വിയ ർത്തീടും Sah. ദേവലോകം the world of the Gods. ദേവലോ ദേവസ്ഥാനം a temple. മഞ്ചേശ്വരത്തു ദേ. TR., ദേവസ്വം l. temple property, ഭഗവതി ദേ. etc. ദേവാംശം emanation, ദേ. ആയതു പാണ്ഡവ ദേവാംഗം N. pr. an emanation from Siva's ദേവാതിദേവൻ Bhg. God over all Gods. ദേവാന്തരം, (അന്തരം intercession?) an oath or ദേവാരം (&തേ —) Tdbh., ദേവകാൎയ്യം regu— ദേവാലയം a temple; met. മൻ മനോദേ'യേ സ ദേവാസുരം inveterate war, as between Gods ദേവി dēvi S. (fem. of ദേവൻ) A Goddess, esp. ദേവീപൂജ esp. Sacti worship (ശാക്തേയം). ദേ ദേവീസാക്ഷി an oath or appeal to the Goddess. ദേവേന്ദ്രൻ Indra, the prince of the Gods. ദേവേശൻ Siva, Indra, etc. ദേശം dēšam S. (ദിശ്) l. The place one shows, |
Arabia. ദേശം തോറും ഭാഷ തോട്ടം തോറും വാ ഴ prov. 3. a parish, subdivision of an അം ശം (=തറ ). അവരവരുടെ ദേശത്തറകളിൽ TR.; നെട്ടൂർ അംശം ദേശം (office). 4. compound of a Nāyar (in Cochin, D.) ദേശകൻ, (ദിശ്) one who points out, a teacher, ruler. ദേശകാലജ്ഞൻ (1) understanding both time ദേശക്കാരൻ a native. ദേശവഴി (3) a petty principality, So., (No. ഇടവക). ദേശവാഴി (3) the hereditary local authorities, ദേശസ്ഥൻ 1. an inhabitant. 2. a class of ദേശാചാരം local customs. ദേശാധികാരി a ruler; the headman of a ദേശാന്തരം a foreign country, എങ്ങാനും ദേശാ ദേശാന്തരി a traveller, vagrant; also a foreigner. ദേശികൻ a guide (=ഗുരു), ദേശികാനുഗ്രഹാൽ ദേശ്യം belonging to a country. ദേഷ്യം=ദ്വേഷ്യം (vu.) ദേഹംdēham S. (ദിഹ്) 1. Body; the human ദേഹത്യാഗം giving away the body, (opp. ദേഹ ദേഹനാശംവരുത്തി VetC. = മരിച്ചുകളഞ്ഞു. ദേഹദണ്ഡം bodily labour, ദേ. ചെയ്തുണ്ടാക്കും ദേഹഭോഗം, see ഭോഗം 2. |
ദേഹാത്മശുദ്ധി cultivating inward & outward cleanliness, ദേ'ദ്ധ്യാവസിക്ക SiPu. (Instr.) ദേഹാന്തത്തിൽ മുക്തിവരും Bhg. death. ദേഹാഭിമാനം over—valuing the body or the ദേഹാവസാനം SiPu. death. I. ദേഹി 1. a living being, man ദേഹികൾക്ക് II. ദേഹി dēhi S. (Imp. of ദാ) Give! ദേഹി എ ദൈതdaδa Tdbh. = ദയിത PT. etc. ദൈത്യൻdaityaǹ S. (ദിതി) An Asura. ദൈന്യംdainyam S. (=ദീനത) 1. Low spirits, ദൈൎഘ്യംdairghyam S. (ദീൎഘം) Length, ഭൂ ദൈവം daivam S. (ദേവ) 1. Divine. 2. divine di— ദൈവകല്പിതം (2) fated; predestination. ദൈ. |
ദൈവഗതി id. ദൈ. അടഞ്ഞു AR. died. കാൎയ്യ ങ്ങൾ ദൈ'ത്യാസിദ്ധിച്ചു TrP. fortunately. ദൈ. എന്നു ചിന്തിച്ചു Bhg. it can't be helped. ദൈവജ്ഞൻ (2) who knows fate; ദൈവജ്ഞ ദൈവതം, (ദേവത) a God, മംഗല്യസ്ത്രീകൾക്കു ദൈവത success, wealth B. ദൈവദോഷം ill—luck, ഇല്ലാതായ് വന്നിതു ദൈ' ദൈവനില (2) a successful state, (3) devotion ദൈവപ്രശ്നം asking the fate; astrology. ദൈവയോഗാൽ, ദൈവവശാൽ= ദൈവാൽ (2). ദൈവാട്ടം Tdbh., തെയ്യാട്ടം, (3) a ceremony in ദൈവാധീനം fated (= ദൈവവശം).ദൈ. കൊ ദൈവികം divine; fate. ദൈ'മായിപ്പോക V1. ദൊട്ടി doṭṭi (C. Te. ദൊഡ്ഡി) A cattle—pound, in ദൊന്ന donna M. C. Te. Tu. (T. തൊന്ന) A ദൊറോഗ P. dārōgha (superintendent), former ദോർ Ar. ṭuhr. Noon, Mpl. & ലോർ. ദോലം dōlam S. (ദുൽ) A swing, swinging, & ദോവി H. dhōbi (S. ധാവനം) A washerman, |
ദോശ dōša M. C. (T. തോച) A cake baked on an iron—plate GP57. (ദോശേക്ക് ഉണങ്ങലരിയും ചെറുപയറും) — ആശയേറും തോശ VetC. — ദോശക്കല്ലു B. a vessel to make cakes. ദോഷം dōšam √ (ദുഷ്) l. Fault, defecte ഗുണ Hence: ദോഷപ്പെടുക to be spoiled, defiled ദോ'ട്ട ദോഷപ്പെടുക്ക to Violate, കണ്ട പെണ്ണഉങ്ങളെ ദോഷക്കാരൻ in അവിടുത്തേ, അവളുടെ ഗുണ ദോഷവാൻ = ദുഷ്ടൻ, (f. ദോഷത്താളത്തി Genov.) ദോഷവിചാരം (2) arbitration among Brah ദോഷാരോപം ചെയ്ക V1. to accuse. ദോഷി m. & f. a wicked, lewd person. ദോഷാ dōšā S. By night; ദോഷാകരൻthe moon. ദോസ്സു dōssụ S. An arm, (prh. Tdbh. തോൾ) ച ദോരന്തരാളം the chest, തേജോനിവാസമാം ദോഹം dōham S. (ദുഹ്) Milking, & ദോഹനം. ദോഹളം dōhaḷam S. (ദോഹദം or ദൌൎഹൃദം)
|
denV. ദോഹളിക്ക to long for. [manuring?
CV. കസ്തൂരിയെക്കൊണ്ടു ദോഹളിപ്പിച്ചു PT. ദോളം S. = ദോലം. Hence denV. മാനസം ദോ ദൌത്യം dautyam S. A messenger's office, ദൌ ദൌരാജ്യം daurāǰyam S. (ദുർ — രാജ) Tyranny, ദൌരാത്മ്യം S. (ദുരാത്മം) Wickedness, ദൌ. കള ദൌൎഗ്ഗന്ധ്യം S. = ദുൎഗ്ഗന്ധത. (ശ്വാസദൌ. Nid.) ദൌൎദ്ദിന്യം S. (ദുൎദ്ദിനം) Bad luck of the day CG. ദൌൎബല്യം daurbalyam S. (ദുൎബ്ബല). അവകാ ദൌൎഭാഗ്യം S. = ദുൎഭാഗ്യം, ദുൎഭഗത്വം. ദൌലത്ത് Ar. daulat. Wealth, empire വലി ദൌഷ്ട്യം daušṭyam S. = ദുഷ്ടത, f. i. ദൌഷ്ട്യ ദൌഹിത്രൻ dauhitraǹ S. (ദുഹിതൃ). Daughter's ദൌഹൃദം dauhr̥ďam S. (= ദോഹളം, fr. ദുൎഹൃ ദ്യാവാ dyāvā S. (Dual of ദിവ്). ദ്യാവാപൃഥിവി ദ്യുതി dyuδi S. (ദ്യുൽ = ദിവ്) Splendour. ദ്യുമ്നം dynmnam S. (ദ്യു) Vigour, wealth. ദ്യൂതം dyūδam S. (ദിവ്, ദേവനം) Gambling — ദ്യോ dyō S. (another form of ദിവ് heaven) ദ്യോതം dyōδam S. (ദ്യുൽ) Splendour CC. ദ്രഢിമ draḍhima S. (ദൃഢ) Firmness, Bhg. ദ്രമിഡൻ dramiḍaǹ S. & ദ്രമിളൻ A Tamil̤an, |
ദ്രവം dravam S. (ദ്രു) Running; fluid ദ്രവാദികൾ vu..
denV. ദ്രവിക്ക to run out or off. എന്തിനായി CV. ദ്രവിപ്പിക്ക 1. to melt (സിംഹത്തെ Mud.), ദ്രവിഡം draviḍam S. and ദ്രവിളന്മാരും സിം ദ്രവ്യം dravyam S. (old ദ്രവിണം, as ദ്രവിണ ശാ Hence: ദ്രവ്യകാംക്ഷ MR. covetousness. ദ്രവ്യദണ്ഡം fine VyM. ദ്രവ്യനാശം loss of property. ദ്രവ്യലാഭം (& ദ്രവ്യാഗമം) gain. വക്കീലിന്നു പ്ര ദ്രവ്യാവകാശം (sic!) money—claim. സ്ഥലം എനി ദ്രവ്യശക്തി the influence of wealth. N' ന്റെ ദ്ര. ദ്രവ്യശുദ്ധിപോലേ കാൎയ്യസിദ്ധിയും വരും VyM. ദ്രവ്യസമ്പത്തു wealth, ഹീനജാതികൾക്കു ദ്ര. ഉ ദ്രവ്യസ്ഥൻ MR. a rich person; also ദ്രവ്യവാൻ ദ്രവ്യാഗ്രഹം, ദ്രവ്യാശ = ദ്രവ്യകാംക്ഷ. ദ്രഷ്ടാവു drašṭāvụ S. (ദൎശ) One who sees or ദ്രാക്ക drāk S. (ദ്രാ = ദ്രു) Instantly. ദ്രാക്ഷ drākša S. A grape. അൎജ്ജൂനവാക്കിനെ
|
ദ്രാവകം drāvaγam S. (ദ്രു) Chasing; (& ദ്രാവണം Mud.) liquifying. — ദ്രാവ്യതാം CV. Imp. (Mud.) ദ്രാവിഡം, see ദ്രവിഡം. ദ്രുതം druδam S. (part. of ദ്രു) 1. Hastening. ദ്രുമം drumam S. (Ved. ദ്രു = ദാരു, തരു) A tree. ദ്രേക്കാണം drēkkāṇam S. (G. dekanos). A ദ്രോണം drōṇam S. (ദ്രു = ദ്രുമം). A trough; a ദ്രോണി id. (Tdbh. തോണി), ശവം തൈലദ്രോ ദ്രോഹം drōham S. (ദ്രുഹ് to hurt) 1. Injuring, ദ്രോഹക്കാരൻ (1) a criminal MR.; (2) a sickly ദ്രോഹി a traitor, മിത്രദ്രോഹി etc. denV. ദ്രോഹിക്ക 1. to injure. പ്രജകളെ ഏറേ CV. f. i. കുടികളെ ദ്രോഹിപ്പിക്കുന്നു TR. tyran— ദ്വന്ദ്വം dvanďvam S. (ദ്വ = ദ്വി) l. A pair വീ ദ്വന്ദ്വപൎവ്വങ്ങൾ VCh. both പൎവ്വം or വാവു. ദ്വന്ദ്വഹീനൻ a neutral person. ദ്വയം dvayam S. (ദ്വി) Double, a pair. |
ദ്വാദശം dvādašam S. ( ദ്വ, L. duodecim). Twelve. ദ്വാദശാത്മാവു Bhr. the sun, (ദ്വാദശർ എന്നു പാരിടം വേദിതരായ ആദിത്യന്മാർ). ദ്വാദശി the 12th lunar day, ദ്വാ. നോല്ക്ക VilvP. ദ്വാപരം the 3rd Yuga; (lit. "binate"). ദ്വാർ dvār or dvās S. A door (G. thyra). Loc. ദ്വാരം 1. a door, access. 2. a hole ശരീരം നവ ദ്വാരക N. pr. a town of many gates CG.; also ദ്വാരപാലൻ a doorkeeper, കണ്ടുചെന്നറിയിച്ചാ ദ്വാസ്ഥൻ id. ദ്വാസ്ഥാദിവൃന്ദവും Nal., also ദ്വാ ദ്വികം dviγam S. (ദ്വി, two). Two—fold = ദ്വയം. ദ്വിഗുണം double, ഒക്കയും ദ്വി'മായ് വന്നു KR. ദ്വിജൻ twice—born; an Arya and esp. Brahman. Bhr. ദ്വിജം oviparous, as birds etc.; a tooth. ദ്വിജന്മാവു, Bhg., ദ്വിജാതി VetC. a Brahman. ദ്വിതയം a pair, ബാഹുദ്വിത. KR. ദ്വിതീയ the second lunar day; the 2nd case, ദ്വിത്വം doubling a letter (gram.). ദ്വിധാ in two ways. Bhg. ദ്വിപം (drinking twice), an elephant. ദ്വിപക്ഷം a dilemma, അന്നേരം കുഞ്ഞനെയും ദ്വിപൽ, ദ്വിപദം, ദ്വിപാദം biped. ദ്വിഭാൎയ്യൻ one who has two wives. ദ്വിഭാഷി an interpreter. ദ്വിരദൻ bident, an elephant ദ്വിരദവരൻ Mud. ദ്വിർ dvir (S. ദ്വിസ്സ് twice). ദ്വിരുക്തം Repeated. (ദ്വി): ദ്വിവചനം the Dual (gram.) ദ്വിവിധം, (വിധം) two-fold; fem. (= ദ്വന്ദ്വം 2.) |
ശീതോഷ്ണക്ഷുൽപിപാസാദിദ്വിവിധകൾ സ ഹിച്ചു Bhg. (in Tapas). ദ്വിഷൽ dvišal S. (part. of ദ്വിഷ്) Hating. ദ്വീപം dvībam S. (ദ്വി + അപ്) Tdbh. ദീവു, തീ ദ്വീപയഷ്ടി (1) an imported staff, the emblem of ദ്വീപാന്തരം another island, ദ്വീ'ങ്ങളിൽ പോ ദ്വീപി a leoparḍ. കാന്താരദ്വീപിസിംഹാദി ദ്വീപുച്ചക്ക (1) a bread-fruit. ദ്വേഷം dvēšam S. (ദ്വിഷ്). Hatred അപകാ |
വികല്പിച്ചു വരുന്ന ചിത്തപ്രവൃത്തിക്കു ദ്വേഷം എന്നു പേർ SidD. നമുക്കു കുമ്പഞ്ഞി ദ്വേ. ഉണ്ടാ ക്കി TR. irritated the H. C. against me. ദ്വേഷി a hater അവർ ബ്രാഹ്മണദ്വേഷികളാ denV. ദ്വേഷിക്ക to hate. ദ്വേഷ്യം 1. odious. S. 2. M. anger, rage ആ ദ്വേഷ്യക്കാരൻ passionate. ദ്വേഷ്യപ്പെടുക to be angry. ദ്വൈതം dvaiδam S. (ദ്വിത) Dualism ദ്വൈ ദ്വൈതികൾ അതിവാദം ചെയ്യും Bhg. ദ്വൈധം dvaidham S. (ദ്വിധാ) Duality. ദ്വൈധീഭാവം 1. duplicity, ambiguity. 2. in- ദ്വൈപായനൻ dvaibāyanaǹ S. (ദ്വീപ). |
ധ
ധ occurs only in S. & H. words. ധടം dhaḍam = ത്രാസു VyM. Balance as an or- ധനം dhanam S. (ധാ) 1. The prize of a fight, ധനഞ്ജയൻ (1) victorious; a name of Arǰuna ധനദൻ (2) liberal, Kubēra. ധനധാന്യം wealth of all kinds Anj. ധ'ന്യാ ധനപിശാചി avarice. ധനലാഭം gain, ധ.കൊതിക്ക Anj. ധനവാൻ rich, also ധനാഢ്യൻ; opp. ധന ധനാഗമം acquisition of riches നിന്നുടെ ധ. ധനാദ്ധ്യക്ഷൻ V1. a treasurer. |
DHA
ധനാശ hope of money, thirst of wealth. ധനാശി (Tdbh., ധനാശ്രീ or ധന്യാശീ) a tune ധനാശിക്കാരൻ the collector of contri- ധനി wealthy, ധനികളിൽ ആരേ ദരിദ്രനാ ധനികൻ id. എത്രയും ധ. ഞാൻ Nal.; ദരിദ്രനാ ധനു dhanu S. & ധനുസ്സ് 1. A bow. ധനുസ്സെടു |