ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 9

← സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 8

സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 10 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 9

ശ്രീശുക ഉവാച

അഥ കസ്യചിദ്ദ്വിജവരസ്യാംഗിരഃപ്രവരസ്യ ശമദമതപഃസ്വാധ്യായാധ്യയനത്യാഗസന്തോഷതിതിക്ഷാപ്രശ്രയവിദ്യാനസൂയാത്മജ്ഞാനാനന്ദയുക്തസ്യാത്മസദൃശശ്രുതശീലാചാരരൂപൌദാര്യഗുണാ നവസോദര്യാ അംഗജാ ബഭൂവുർമ്മിഥുനം ച യവീയസ്യാം ഭാര്യായാം ॥ 1 ॥

യസ്തു തത്ര പുമാംസ്തം പരമഭാഗവതം രാജർഷിപ്രവരം ഭരതമുത്സൃഷ്ടമൃഗശരീരം ചരമശരീരേണ വിപ്രത്വം ഗതമാഹുഃ ॥ 2 ॥

തത്രാപി സ്വജനസംഗാച്ച ഭൃശമുദ്വിജമാനോ ഭഗവതഃ കർമ്മബന്ധവിധ്വംസനശ്രവണസ്മരണഗുണവിവരണ ചരണാരവിന്ദയുഗളം മനസാ വിദധദാത്മനഃ പ്രതിഘാതമാശങ്കമാനോ ഭഗവദനുഗ്രഹേണാനുസ്മൃതസ്വപൂർവ്വജൻമാവലിരാത്മാനമുൻമത്തജഡാന്ധബധിരസ്വരൂപേണ ദർശയാമാസ ലോകസ്യ ॥ 3 ॥

തസ്യാപി ഹ വാ ആത്മജസ്യ വിപ്രഃ പുത്രസ്നേഹാനുബദ്ധമനാ ആ സമാവർത്തനാത് സംസ്കാരാൻ യഥോപദേശം വിദധാന ഉപനീതസ്യ ച പുനഃ ശൌചാചമനാദീൻ കർമ്മനിയമാനനഭിപ്രേതാനപി സമശിക്ഷയദനുശിഷ്ടേന ഹി ഭാവ്യം പിതുഃ പുത്രേണേതി ॥ 4 ॥

സ ചാപി തദു ഹ പിതൃസന്നിധാവേവാസധ്രീചീനമിവ സ്മ കരോതി ഛന്ദാംസ്യധ്യാപയിഷ്യൻ സഹ വ്യാഹൃതിഭിഃ സപ്രണവശിരസ്ത്രിപദീം സാവിത്രീം ഗ്രൈഷ്മവാസന്തികാൻ മാസാനധീയാനമപ്യസമവേതരൂപം ഗ്രാഹയാമാസ ॥ 5 ॥

ഏവം സ്വതനുജ ആത്മന്യനുരാഗാവേശിതചിത്തഃ ശൌചാധ്യയനവ്രതനിയമഗുർവ്വനലശുശ്രൂഷണാദ്യൌപകുർവ്വാണകകർമ്മാണ്യനഭിയുക്താന്യപി സമനുശിഷ്ടേന ഭാവ്യമിത്യസദാഗ്രഹഃ പുത്രമനുശാസ്യ സ്വയം താവദനധിഗതമനോരഥഃ കാലേനാപ്രമത്തേന സ്വയം ഗൃഹ ഏവ പ്രമത്ത ഉപസംഹൃതഃ ॥ 6 ॥

അഥ യവീയസീ ദ്വിജസതീ സ്വഗർഭജാതം മിഥുനം സപത്ന്യാ ഉപന്യസ്യ സ്വയമനുസംസ്ഥയാ പതിലോകമഗാത് ॥ 7 ॥

പിതര്യുപരതേ ഭ്രാതര ഏനമതത്പ്രഭാവവിദസ്ത്രയ്യാം വിദ്യായാമേവ പര്യവസിതമതയോ ന പരവിദ്യായാം ജഡമതിരിതി ഭ്രാതുരനുശാസനനിർബ്ബന്ധാന്ന്യവൃത്സന്ത ॥ 8 ॥

സ ച പ്രാകൃതൈർദ്വിപദപശുഭിരുൻമത്തജഡബധിരമൂകേത്യഭിഭാഷ്യമാണോ യദാ തദനുരൂപാണി പ്രഭാഷതേ കർമ്മാണി ച സ കാര്യമാണഃ പരേച്ഛയാ കരോതി വിഷ്ടിതോ വേതനതോ വാ യാച്ഞയാ യദൃച്ഛയാ വോപസാദിതമൽപം ബഹു മൃഷ്ടം കദന്നം വാഭ്യവഹരതി പരം നേന്ദ്രിയപ്രീതിനിമിത്തം ।
നിത്യനിവൃത്തനിമിത്തസ്വസിദ്ധവിശുദ്ധാനുഭവാനന്ദസ്വാത്മലാഭാധിഗമഃ സുഖദുഃഖയോർദ്വന്ദ്വനിമിത്തയോരസംഭാവിതദേഹാഭിമാനഃ ॥ 9 ॥

ശീതോഷ്ണവാതവർഷേഷു വൃഷ ഇവാനാവൃതാംഗഃ പീനഃ സംഹനനാംഗഃ സ്ഥണ്ഡിലസംവേശനാനുൻമർദ്ദനാമജ്ജനരജസാ മഹാമണിരിവാനഭിവ്യക്തബ്രഹ്മവർച്ചസഃ കുപടാവൃതകടിരുപവീതേനോരുമഷിണാ ദ്വിജാതിരിതി ബ്രഹ്മബന്ധുരിതി സംജ്ഞയാതജ്ഞജനാവമതോ
വിചചാര ॥ 10 ॥

യദാ തു പരത ആഹാരം കർമ്മവേതനത ഈഹമാനഃ സ്വഭ്രാതൃഭിരപി കേദാരകർമ്മണി നിരൂപിതസ്തദപി കരോതി കിന്തു ന സമം വിഷമം ന്യൂനമധികമിതി വേദ കണപിണ്യാകഫലീകരണകുൽമാഷസ്ഥാലീപുരീഷാദീന്യപ്യമൃതവദഭ്യവഹരതി ॥ 11 ॥

അഥ കദാചിത്കശ്ചിദ് വൃഷളപതിർഭദ്രകാള്യൈ പുരുഷപശുമാലഭതാപത്യകാമഃ ॥ 12 ॥

തസ്യ ഹ ദൈവമുക്തസ്യ പശോഃ പദവീം തദനുചരാഃ പരിധാവന്തോ നിശി നിശീഥസമയേ തമസാഽഽവൃതായാമനധിഗതപശവ ആകസ്മികേന വിധിനാ കേദാരാൻ വീരാസനേന മൃഗവരാഹാദിഭ്യഃ സംരക്ഷമാണമംഗിരഃപ്രവരസുതമപശ്യൻ ॥ 13 ॥

അഥ ത ഏനമനവദ്യലക്ഷണമവമൃശ്യ ഭർത്തൃകർമ്മനിഷ്പത്തിം മന്യമാനാ ബദ്ധ്വാ രശനയാ ചണ്ഡികാഗൃഹമുപനിന്യുർമ്മുദാ വികസിതവദനാഃ ॥ 14 ॥

അഥ പണയസ്തം സ്വവിധിനാഭിഷിച്യാഹതേന വാസസാഽഽച്ഛാദ്യഭൂഷണാലേപസ്രക്തിലകാദിഭിരുപസ്കൃതം ഭുക്തവന്തം ധൂപദീപമാല്യലാജകിസലയാങ്കുരഫലോപഹാരോപേതയാ വൈശസസംസ്ഥയാ മഹതാ ഗീതസ്തുതിമൃദംഗങ്ഗപണവഘോഷേണ ച പുരുഷപശും ഭദ്രകാള്യാഃ പുരത ഉപവേശയാമാസുഃ ॥ 15 ॥

അഥ വൃഷളരാജപണിഃ പുരുഷപശോരസൃഗാസവേന ദേവീം ഭദ്രകാളീം യക്ഷ്യമാണസ്തദഭിമന്ത്രിതമസിമതികരാളനിശിതമുപാദദേ ॥ 16 ॥

ഇതി തേഷാം വൃഷളാനാം രജസ്തമഃപ്രകൃതീനാം ധനമദരജ ഉത്സിക്തമനസാം ഭഗവത്കലാവീരകുലം കദർത്ഥീകൃത്യോത്പഥേന സ്വൈരം വിഹരതാംഹിംസാവിഹാരാണാം കർമ്മാതിദാരുണം യദ്ബ്രഹ്മഭൂതസ്യ സാക്ഷാദ്ബ്രഹ്മർഷിസുതസ്യ നിർവ്വൈരസ്യ സർവ്വഭൂതസുഹൃദഃ സൂനായാമപ്യനനുമതമാലംഭനം തദുപലഭ്യ ബ്രഹ്മതേജസാതിദുർവ്വിഷഹേണ ദന്ദഹ്യമാനേന വപുഷാ സഹസോച്ചചാട സൈവ ദേവീ ഭദ്രകാളീ ॥ 17 ॥

ഭൃശമമർഷരോഷാവേശരഭസവിലസിതഭ്രുകുടിവിടപകുടിലദംഷ്ട്രാരുണേക്ഷണാടോപാതിഭയാനകവദനാ ഹന്തുകാമേവേദം മഹാട്ടഹാസമതിസംരംഭേണ വിമുഞ്ചന്തീ തത ഉത്പത്യ പാപീയസാം ദുഷ്ടാനാം തേനൈവാസിനാ വിവൃക്ണശീർഷ്ണാം ഗളാത്സ്രവന്തമസൃഗാസവമത്യുഷ്ണം സഹഗണേന നിപീയാതിപാനമദവിഹ്വലോച്ചൈസ്തരാം സ്വപാർഷദൈഃ സഹ ജഗൌ നനർത്ത ച വിജഹാര ച ശിരഃ കന്ദുകലീലയാ ॥ 18 ॥

ഏവമേവ ഖലു മഹദഭിചാരാതിക്രമഃ കാർത്സ്ന്യേനാത്മനേ ഫലതി ॥ 19 ॥

ന വാ ഏതദ്വിഷ്ണുദത്ത മഹദദ്ഭുതം യദസംഭ്രമഃ സ്വശിരശ്ച്ഛേദന ആപതിതേഽപി വിമുക്തദേഹാദ്യാത്മഭാവസുദൃഢഹൃദയഗ്രന്ഥീനാം സർവ്വസത്ത്വസുഹൃദാത്മനാം നിർവ്വൈരാണാം സാക്ഷാദ്ഭഗവതാനിമിഷാരിവരായുധേനാപ്രമത്തേന തൈസ്തൈർഭാവൈഃ പരിരക്ഷ്യമാണാനാം തത്പാദമൂലമകുതശ്ചിദ്ഭയമുപസൃതാനാം ഭാഗവതപരമഹംസാനാം ॥ 20 ॥