ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 8
| ← സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 7 | സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 9 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 8
[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
ഏകദാ തു മഹാനദ്യാം കൃതാഭിഷേകനൈയമികാവശ്യകോ ബ്രഹ്മാക്ഷരമഭിഗൃണാനോ മുഹൂർത്തത്രയമുദകാന്ത ഉപവിവേശ ॥ 1 ॥
തത്ര തദാ രാജൻ ഹരിണീ പിപാസയാ ജലാശയാഭ്യാശമേകൈവോപജഗാമ ॥ 2 ॥
തയാ പേപീയമാന ഉദകേ താവദേവാവിദൂരേണ നദതോ മൃഗപതേരുന്നാദോ ലോകഭയങ്കര ഉദപതത് ॥ 3 ॥
തമുപശ്രുത്യ സാ മൃഗവധൂഃ പ്രകൃതിവിക്ലവാ ചകിതനിരീക്ഷണാ സുതരാമപി ഹരിഭയാഭിനിവേശവ്യഗ്രഹൃദയാ പാരിപ്ലവദൃഷ്ടിരഗതതൃഷാ ഭയാത്സഹസൈവോച്ചക്രാമ ॥ 4 ॥
തസ്യാ ഉത്പതന്ത്യാ അന്തർവ്വത്ന്യാ ഉരുഭയാവഗളിതോ യോനിനിർഗ്ഗതോ ഗർഭഃ സ്രോതസി നിപപാത ॥ 5 ॥
തത്പ്രസവോത്സർപ്പണഭയഖേദാതുരാ സ്വഗണേന വിയുജ്യമാനാ കസ്യാഞ്ചിദ്ദര്യാം കൃഷ്ണസാരസതീ നിപപാതാഥ ച മമാര ॥ 6 ॥
തം ത്വേണകുണകം കൃപണം സ്രോതസാനൂഹ്യമാനമഭിവീക്ഷ്യാപവിദ്ധം ബന്ധുരിവാനുകമ്പയാ രാജർഷിർഭരത ആദായ മൃതമാതരമിത്യാശ്രമപദമനയത് ॥ 7 ॥
തസ്യ ഹ വാ ഏണകുണക ഉച്ചൈരേതസ്മിൻ കൃതനിജാഭിമാനസ്യാഹരഹസ്തത്പോഷണപാലനലാളനപ്രീണനാനുധ്യാനേനാത്മനിയമാഃ സഹ യമാഃ പുരുഷപരിചര്യാദയ ഏകൈകശഃ കതിപയേനാഹർഗ്ഗണേന വിയുജ്യമാനാഃ കില സർവ്വ ഏവോദവസൻ ॥ 8 ॥
അഹോ ബതായം ഹരിണകുണകഃ കൃപണ ഈശ്വരരഥചരണപരിഭ്രമണരയേണസ്വഗണസുഹൃദ്ബന്ധുഭ്യഃ പരിവർജ്ജിതഃ ശരണം ച മോപസാദിതോ മാമേവ മാതാപിതരൌ ഭ്രാതൃജ്ഞാതീൻ യൗഥികാംശ്ചൈവോപേയായ നാന്യം കഞ്ചന വേദ മയ്യതിവിസ്രബ്ധശ്ചാത ഏവ മയാ മത്പരായണസ്യ പോഷണപാലനപ്രീണനലാളനമനസൂയുനാനുഷ്ഠേയം ശരണ്യോപേക്ഷാ ദോഷവിദുഷാ ॥ 9 ॥
നൂനം ഹ്യാര്യാഃ സാധവ ഉപശമശീലാഃ കൃപണസുഹൃദ ഏവംവിധാർത്ഥേ സ്വാർത്ഥാനപി ഗുരുതരാനുപേക്ഷന്തേ ॥ 10 ॥
ഇതി കൃതാനുഷംഗ ആസനശയനാടനസ്നാനാശനാദിഷു സഹ മൃഗജഹുനാ സ്നേഹാനുബദ്ധഹൃദയ ആസീത് ॥ 11 ॥
കുശകുസുമസമിത്പലാശഫലമൂലോദകാന്യാഹരിഷ്യമാണോ വൃകസാലാവൃകാദിഭ്യോ ഭയമാശംസമാനോ യദാ സഹ ഹരിണകുണകേന വനം സമാവിശതി ॥ 12 ॥
പഥിഷു ച മുഗ്‌ദ്ധഭാവേന തത്ര തത്ര വിഷക്തമതിപ്രണയഭരഹൃദയഃ കാർപ്പണ്യാത് സ്കന്ധേനോദ്വഹതി ഏവമുത്സംഗ ഉരസി ചാധായോപലാളയൻ മുദം പരമാമവാപ ॥ 13 ॥
ക്രിയായാം നിർവ്വർത്ത്യമാനായാമന്തരാളേഽപ്യുത്ഥായോത്ഥായ യദൈനമഭിചക്ഷീത തർഹി വാവ സ വർഷപതിഃ പ്രകൃതിസ്ഥേന മനസാ തസ്മാ ആശിഷ ആശാസ്തേ സ്വസ്തി സ്താദ് വത്സ തേ സർവ്വത ഇതി ॥ 14 ॥
അന്യദാ ഭൃശമുദ്വിഗ്നമനാ നഷ്ടദ്രവിണ ഇവ കൃപണഃ സകരുണമതിതർഷേണ ഹരിണകുണകവിരഹവിഹ്വലഹൃദയസന്താപസ്തമേവാനുശോചൻ കില കശ്മലം മഹദഭിരംഭിത ഇതി ഹോവാച ॥ 15 ॥
അപി ബത സ വൈ കൃപണ ഏണബാലകോ മൃതഹരിണീസുതോഽഹോ മമാനാര്യസ്യ ശഠകിരാതമതേരകൃതസുകൃതസ്യ കൃതവിസ്രംഭ ആത്മപ്രത്യയേന തദവിഗണയൻ സുജന ഇവാഗമിഷ്യതി ॥ 16 ॥
അപി ക്ഷേമേണാസ്മിന്നാശ്രമോപവനേ ശഷ്പാണി ചരന്തം ദേവഗുപ്തം ദ്രക്ഷ്യാമി ॥ 17 ॥
അപി ച ന വൃകഃ സാലാവൃകോഽന്യതമോ വാ നൈകചര ഏകചരോ വാ ഭക്ഷയതി ॥ 18 ॥
നിമ്‌ളോചതി ഹ ഭഗവാൻ സകലജഗത്ക്ഷേമോദയസ്ത്രയ്യാത്മാദ്യാപി മമ ന മൃഗവധൂന്യാസ ആഗച്ഛതി ॥ 19 ॥
അപി സ്വിദകൃതസുകൃതമാഗത്യ മാം സുഖയിഷ്യതി ഹരിണരാജകുമാരോ വിവിധരുചിരദർശനീയനിജമൃഗദാരകവിനോദൈരസന്തോഷം സ്വാനാമപനുദൻ ॥ 20 ॥
ക്ഷ്വേളികായാം മാം മൃഷാ സമാധിനാഽഽമീലിതദൃശം പ്രേമസംരംഭേണ ചകിത ചകിത ആഗത്യ പൃഷദപരുഷവിഷാണാഗ്രേണ ലുഠതി ॥ 21 ॥
ആസാദിതഹവിഷി ബർഹിഷി ദൂഷിതേ മയോപാലബ്ധോ ഭീതഭീതഃ സപദ്യുപരതരാസ ഋഷികുമാരവദവഹിതകരണകലാപ ആസ്തേ ॥ 22 ॥
കിം വാ അരേ ആചരിതം തപസ്തപസ്വിന്യാനയാ യദിയമവനിഃ സവിനയകൃഷ്ണസാരതനയതനുതരസുഭഗശിവതമാഖരഖുരപദപങ്ക്തിഭിർദ്രവിണവിധുരാതുരസ്യ കൃപണസ്യ മമ ദ്രവിണപദവീം സൂചയന്ത്യാത്മാനം ച സർവ്വതഃ കൃതകൌതുകം ദ്വിജാനാം സ്വർഗ്ഗാപവർഗ്ഗകാമാനാം ദേവയജനം കരോതി ॥ 23 ॥
അപി സ്വിദസൌ ഭഗവാനുഡുപതിരേനം മൃഗപതിഭയാൻമൃതമാതരം മൃഗബാലകം സ്വാശ്രമപരിഭ്രഷ്ടമനുകമ്പയാ കൃപണജനവത്സലഃ പരിപാതി ॥ 24 ॥
കിം വാഽഽത്മജവിശ്ലേഷജ്വരദവദഹനശിഖാഭിരുപതപ്യമാനഹൃദയസ്ഥലനളിനീകം മാമുപസൃതമൃഗീതനയം ശിശിരശാന്താനുരാഗഗുണിതനിജവദനസലിലാമൃതമയഗഭസ്തിഭിഃ സ്വധയതീതി ച ॥ 25 ॥
ഏവമഘടമാനമനോരഥാകുലഹൃദയോ മൃഗദാരകാഭാസേന സ്വാരബ്ധകർമ്മണാ യോഗാരംഭണതോ വിഭ്രംശിതഃ സ യോഗതാപസോ ഭഗവദാരാധനലക്ഷണാച്ച കഥമിതരഥാ ജാത്യന്തര ഏണകുണക ആസംഗഃ സാക്ഷാന്നിഃശ്രേയസപ്രതിപക്ഷതയാ പ്രാക്‌പരിത്യക്തദുസ്ത്യജഹൃദയാഭിജാതസ്യ തസ്യൈവമന്തരായവിഹതയോഗാരംഭണസ്യ രാജർഷേർഭരതസ്യ
താവൻമൃഗാർഭകപോഷണപാലനപ്രീണനലാളനാനുഷംഗേണാവിഗണയത ആത്മാനമഹിരിവാഖുബിലം ദുരതിക്രമഃ കാലഃ കരാളരഭസ ആപദ്യത ॥ 26 ॥
തദാനീമപി പാർശ്വവർത്തിനമാത്മജമിവാനുശോചന്തമഭിവീക്ഷമാണോ മൃഗ ഏവാഭിനിവേശിതമനാവിസൃജ്യ ലോകമിമം സഹ മൃഗേണ കളേബരം മൃതമനു ന മൃതജൻമാനുസ്മൃതിരിതരവൻമൃഗശരീരമവാപ ॥ 27 ॥
തത്രാപി ഹ വാ ആത്മനോ മൃഗത്വകാരണം ഭഗവദാരാധനസമീഹാനുഭാവേനാനുസ്മൃത്യ ഭൃശമനുതപ്യമാന ആഹ ॥ 28 ॥
അഹോ കഷ്ടം ഭ്രഷ്ടോഽഹമാത്മവതാമനുപഥാദ്യദ്വിമുക്തസമസ്തസംഗസ്യ വിവിക്തപുണ്യാരണ്യശരണസ്യാത്മവത ആത്മനി സർവ്വേഷാമാത്മനാം ഭഗവതി വാസുദേവേ തദനുശ്രവണമനനസങ്കീർത്തനാരാധനാനുസ്മരണാഭിയോഗേനാശൂന്യസകലയാമേന കാലേന സമാവേശിതം സമാഹിതം കാർത്സ്ന്യേന മനസ്തത്തു പുനർമ്മമാബുധസ്യാരാൻമൃഗസുതമനു പരിസുസ്രാവ ॥ 29 ॥
ഇത്യേവം നിഗൂഢർവ്വേദോ വിസൃജ്യ മൃഗീം മാതരം പുനർഭഗവത്ക്ഷേത്രമുപശമശീലമുനിഗണദയിതം സാളഗ്രാമം പുലസ്ത്യപുലഹാശ്രമം കാലഞ്ജരാത്പ്രത്യാജഗാമ ॥ 30 ॥
തസ്മിന്നപി കാലം പ്രതീക്ഷമാണഃ സംഗാച്ച ഭൃശമുദ്വിഗ്ന ആത്മസഹചരഃ ശുഷ്കപർണ്ണതൃണവീരുധാ വർത്തമാനോ മൃഗത്വനിമിത്താവസാനമേവ ഗണയൻ മൃഗശരീരം തീർത്ഥോദകക്ലിന്നമുത്സസർജ്ജ ॥ 31 ॥