ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 10
| ← സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 9 | സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 11 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 10
[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
അഥ സിന്ധുസൌവീരപതേ രഹൂഗണസ്യ വ്രജത ഇക്ഷുമത്യാസ്തടേ തത്കുലപതിനാ ശിബികാവാഹപുരുഷാന്വേഷണസമയേ ദൈവേനോപസാദിതഃ സ ദ്വിജവര ഉപലബ്ധ ഏഷ പീവാ യുവാ സംഹനനാംഗോ ഗോഖരവദ്ധുരം വോഢുമലമിതി പൂർവ്വവിഷ്ടിഗൃഹീതൈഃ സഹ ഗൃഹീതഃ പ്രസഭമതദർഹ ഉവാഹ ശിബികാം സ മഹാനുഭാവഃ ॥ 1 ॥
യദാ ഹി ദ്വിജവരസ്യേഷുമാത്രാവലോകാനുഗതേർന്ന സമാഹിതാ പുരുഷഗതിസ്തദാ വിഷമഗതാം സ്വശിബികാം രഹൂഗണ ഉപധാര്യ പുരുഷാനധിവഹത ആഹ ഹേ വോഢാരഃ സാധ്വതിക്രമത കിമിതി വിഷമമുഹ്യതേ യാനമിതി ॥ 2 ॥
അഥ ത ഈശ്വരവചഃ സോപാലംഭമുപാകർണ്യോപായതുരീയാച്ഛങ്കിതമനസസ്തം വിജ്ഞാപയാം ബഭൂവുഃ ॥ 3 ॥
ന വയം നരദേവ പ്രമത്താ ഭവന്നിയമാനുപഥാഃ സാധ്വേവ വഹാമഃ അയമധുനൈവ നിയുക്തോഽപി ന ദ്രുതം വ്രജതി നാനേന സഹ വോഢുമു ഹ വയം പാരയാമ ഇതി ॥ 4 ॥
സാംസർഗ്ഗികോ ദോഷ ഏവ നൂനമേകസ്യാപി സർവ്വേഷാം സാംസർഗ്ഗികാണാം ഭവിതുമർഹതീതി നിശ്ചിത്യ നിശമ്യ കൃപണവചോ രാജാ രഹൂഗണ ഉപാസിതവൃദ്ധോഽപി നിസർഗ്ഗേണ ബലാത്കൃത ഈഷദുത്ഥിതമന്യുരവിസ്പഷ്ടബ്രഹ്മതേജസം ജാതവേദസമിവ രജസാഽഽവൃതമതിരാഹ ॥ 5 ॥
അഹോ കഷ്ടം ഭ്രാതർവ്യക്തമുരുപരിശ്രാന്തോ ദീർഘമധ്വാനമേക ഏവ ഊഹിവാൻ സുചിരം നാതിപീവാ ന സംഹനനാംഗോ ജരസാ ചോപദ്രുതോ ഭവാൻ സഖേ നോ ഏവാപര ഏതേ സംഘട്ടിന ഇതി ബഹു വിപ്രലബ്ധോഽപ്യവിദ്യയാ രചിതദ്രവ്യഗുണകർമ്മാശയസ്വചരമകളേബരേഽവസ്തുനി സംസ്ഥാനവിശേഷേഽഹമ്മമേത്യനധ്യാരോപിതമിഥ്യാപ്രത്യയോ ബ്രഹ്മഭൂതസ്തൂഷ്ണീം ശിബികാം പൂർവ്വവദുവാഹ ॥ 6 ॥
അഥ പുനഃ സ്വശിബികായാം വിഷമഗതായാം പ്രകുപിത ഉവാച രഹൂഗണഃ കിമിദമരേ ത്വം ജീവൻമൃതോ മാം കദർത്ഥീകൃത്യ ഭർത്തൃശാസനമതിചരസി പ്രമത്തസ്യ ച തേ കരോമി ചികിത്സാം ദണ്ഡപാണിരിവ ജനതായാ യഥാ പ്രകൃതിം സ്വാം ഭജിഷ്യസ ഇതി ॥ 7 ॥
ഏവം ബഹ്വബദ്ധമപി ഭാഷമാണം നരദേവാഭിമാനം രജസാ തമസാനുവിദ്ധേന മദേന തിരസ്കൃതാശേഷഭഗവത്പ്രിയനികേതം പണ്ഡിതമാനിനം സ ഭഗവാൻ ബ്രാഹ്മണോ ബ്രഹ്മഭൂതഃ സർവ്വഭൂതസുഹൃദാത്മാ യോഗേശ്വരചര്യായാം നാതിവ്യുത്പന്നമതിം സ്മയമാന ഇവ വിഗതസ്മയ ഇദമാഹ ॥ 8 ॥
ബ്രാഹ്മണ ഉവാച
ത്വയോദിതം വ്യക്തമവിപ്രലബ്ധം
ഭർത്തുഃ സ മേ സ്യാദ്‌യദി വീര ഭാരഃ ।
ഗന്തുർ യദി സ്യാദധിഗമ്യമധ്വാ
പീവേതി രാശൌ ന വിദാം പ്രവാദഃ ॥ 9 ॥
സ്ഥൌല്യം കാർശ്യം വ്യാധയ ആധയശ്ച
ക്ഷുത്തൃഡ്ഭയം കലിരിച്ഛാ ജരാ ച ।
നിദ്രാ രതിർമ്മന്യുരഹം മദഃ ശുചോ
ദേഹേന ജാതസ്യ ഹി മേ ന സന്തി ॥ 10 ॥
ജീവൻമൃതത്വം നിയമേന രാജൻ
ആദ്യന്തവദ്‌യദ്വികൃതസ്യ ദൃഷ്ടം ।
സ്വസ്വാമ്യഭാവോ ധ്രുവ ഈഡ്യ യത്ര
തർഹ്യുച്യതേഽസൌ വിധികൃത്യയോഗഃ ॥ 11 ॥
വിശേഷബുദ്ധേർവ്വിവരം മനാക്‌ച
പശ്യാമ യന്ന വ്യവഹാരതോഽന്യത് ।
ക ഈശ്വരസ്തത്ര കിമീശിതവ്യം
തഥാപി രാജൻ കരവാമ കിം തേ ॥ 12 ॥
ഉൻമത്തമത്തജഡവത് സ്വസംസ്ഥാം
ഗതസ്യ മേ വീര ചികിത്സിതേന ।
അർത്ഥഃ കിയാൻ ഭവതാ ശിക്ഷിതേന
സ്തബ്ധപ്രമത്തസ്യ ച പിഷ്ടപേഷഃ ॥ 13 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഏതാവദനുവാദപരിഭാഷയാ പ്രത്യുദീര്യ മുനിവര ഉപശമശീല ഉപരതാനാത്മ്യനിമിത്ത ഉപഭോഗേന കർമ്മാരബ്ധം വ്യപനയൻ രാജയാനമപി തഥോവാഹ ॥ 14 ॥
സ ചാപി പാണ്ഡവേയ സിന്ധുസൌവീരപതിസ്തത്ത്വജിജ്ഞാസായാം സമ്യക് ശ്രദ്ധയാധികൃതാധികാരസ്തദ്ധൃദയഗ്രന്ഥിമോചനം ദ്വിജവച ആശ്രുത്യ ബഹു യോഗഗ്രന്ഥസമ്മതം ത്വരയാവരുഹ്യ ശിരസാ പാദമൂലമുപസൃതഃ ക്ഷമാപയൻ വിഗതനൃപദേവസ്മയ ഉവാച ॥ 15 ॥
കസ്ത്വം നിഗൂഢശ്ചരസി ദ്വിജാനാം
ബിഭർഷി സൂത്രം കതമോഽവധൂതഃ ।
കസ്യാസി കുത്രത്യ ഇഹാപി കസ്മാത്
ക്ഷേമായ നശ്ചേദസി നോത ശുക്ലഃ ॥ 16 ॥
നാഹം വിശങ്കേ സുരരാജവജ്രാ-
ന്ന ത്ര്യക്ഷശൂലാന്ന യമസ്യ ദണ്ഡാത് ।
നാഗ്ന്യർക്കസോമാനിലവിത്തപാസ്ത്രാ-
ച്ഛങ്കേ ഭൃശം ബ്രഹ്മകുലാവമാനാത് ॥ 17 ॥
തദ്ബ്രൂഹ്യസംഗോ ജഡവന്നിഗൂഢ-
വിജ്ഞാനവീര്യോ വിചരസ്യപാരഃ ।
വചാംസി യോഗഗ്രഥിതാനി സാധോ
ന നഃ ക്ഷമന്തേ മനസാപി ഭേത്തും ॥ 18 ॥
അഹം ച യോഗേശ്വരമാത്മതത്ത്വ-
വിദാം മുനീനാം പരമം ഗുരും വൈ ।
പ്രഷ്ടും പ്രവൃത്തഃ കിമിഹാരണം തത്-
സാക്ഷാദ്ധരിം ജ്ഞാനകലാവതീർണ്ണം ॥ 19 ॥
സ വൈ ഭവാംല്ലോകനിരീക്ഷണാർത്ഥ-
മവ്യക്തലിംഗോ വിചരത്യപി സ്വിത് ।
യോഗേശ്വരാണാം ഗതിമന്ധബുദ്ധിഃ
കഥം വിചക്ഷീത ഗൃഹാനുബന്ധഃ ॥ 20 ॥
ദൃഷ്ടഃ ശ്രമഃ കർമ്മത ആത്മനോ വൈ
ഭർത്തുർഗ്ഗന്തുർഭവതശ്ചാനുമന്യേ ।
യഥാസതോദാനയനാദ്യഭാവാത്-
സമൂല ഇഷ്ടോ വ്യവഹാരമാർഗ്ഗഃ ॥ 21 ॥
സ്ഥാല്യഗ്നിതാപാത്പയസോഽഭിതാപ-
സ്തത്താപതസ്തണ്ഡുലഗർഭരന്ധിഃ ।
ദേഹേന്ദ്രിയാസ്വാശയസന്നികർഷാ-
ത്തത്സംസൃതിഃ പുരുഷസ്യാനുരോധാത് ॥ 22 ॥
ശാസ്താഭിഗോപ്താ നൃപതിഃ പ്രജാനാം
യഃ കിങ്കരോ വൈ ന പിനഷ്ടി പിഷ്ടം ।
സ്വധർമ്മമാരാധനമച്യുതസ്യ
യദീഹമാനോ വിജഹാത്യഘൌഘം ॥ 23 ॥
തൻമേ ഭവാൻ നരദേവാഭിമാന-
മദേന തുച്ഛീകൃതസത്തമസ്യ ।
കൃഷീഷ്ട മൈത്രീ ദൃശമാർത്തബന്ധോ
യഥാ തരേ സദവധ്യാനമംഹഃ ॥ 24 ॥
ന വിക്രിയാ വിശ്വസുഹൃത്സഖസ്യ
സാമ്യേന വീതാഭിമതേസ്തവാപി ।
മഹദ്വിമാനാത്‌സ്വകൃതാദ്ധി മാദൃങ്-
നങ്ക്ഷ്യത്യദൂരാദപി ശൂലപാണിഃ ॥ 25 ॥