ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 86
| ← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 85 | സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 87 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 86[തിരുത്തുക]
രാജോവാച
ബ്രഹ്മൻ വേദിതുമിച്ഛാമഃ സ്വസാരാം രാമകൃഷ്ണയോഃ ।
യഥോപയേമേ വിജയോ യാ മമാസീത്പിതാമഹീ ॥ 1 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
അർജ്ജുനസ്തീർത്ഥയാത്രായാം പര്യടന്നവനീം പ്രഭുഃ ।
ഗതഃ പ്രഭാസമശൃണോൻമാതുലേയീം സ ആത്മനഃ ॥ 2 ॥
ദുര്യോധനായ രാമസ്താം ദാസ്യതീതി ന ചാപരേ ।
തല്ലിപ്സുഃ സ യതിർഭൂത്വാ ത്രിദണ്ഡീ ദ്വാരകാമഗാത് ॥ 3 ॥
തത്ര വൈ വാർഷികാൻ മാസാനവാത്സീത് സ്വാർത്ഥസാധകഃ ।
പൌരൈഃ സഭാജിതോഽഭീക്ഷ്ണം രാമേണാജാനതാ ച സഃ ॥ 4 ॥
ഏകദാ ഗൃഹമാനീയ ആതിഥ്യേന നിമന്ത്ര്യ തം ।
ശ്രദ്ധയോപഹൃതം ഭൈക്ഷ്യം ബലേന ബുഭുജേ കില ॥ 5 ॥
സോഽപശ്യത്തത്ര മഹതീം കന്യാം വീരമനോഹരാം ।
പ്രീത്യുത്ഫുല്ലേക്ഷണസ്തസ്യാം ഭാവക്ഷുബ്ധം മനോ ദധേ ॥ 6 ॥
സാപി തം ചകമേ വീക്ഷ്യ നാരീണാം ഹൃദയംഗമം ।
ഹസന്തീ വ്രീഡിതാപാംഗീ തന്ന്യസ്തഹൃദയേക്ഷണാ ॥ 7 ॥
താം പരം സമനുധ്യായന്നന്തരം പ്രേപ്സുരർജ്ജുനഃ ।
ന ലേഭേ ശം ഭ്രമച്ചിത്തഃ കാമേനാതിബലീയസാ ॥ 8 ॥
മഹത്യാം ദേവയാത്രായാം രഥസ്ഥാം ദുർഗ്ഗനിർഗ്ഗതാം ।
ജഹാരാനുമതഃ പിത്രോഃ കൃഷ്ണസ്യ ച മഹാരഥഃ ॥ 9 ॥
രഥസ്ഥോ ധനുരാദായ ശൂരാംശ്ചാരുന്ധതോ ഭടാൻ ।
വിദ്രാവ്യ ക്രോശതാം സ്വാനാം സ്വഭാഗം മൃഗരാഡിവ ॥ 10 ॥
തച്ഛ്രുത്വാ ക്ഷുഭിതോ രാമഃ പർവ്വണീവ മഹാർണ്ണവഃ ।
ഗൃഹീതപാദഃ കൃഷ്ണേന സുഹൃദ്ഭിശ്ചാന്വശാമ്യത ॥ 11 ॥
പ്രാഹിണോത്പാരിബർഹാണി വരവധ്വോർമ്മുദാ ബലഃ ।
മഹാധനോപസ്കരേഭരഥാശ്വനരയോഷിതഃ ॥ 12 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
കൃഷ്ണസ്യാസീദ് ദ്വിജശ്രേഷ്ഠഃ ശ്രുതദേവ ഇതി ശ്രുതഃ ।
കൃഷ്ണൈകഭക്ത്യാ പൂർണ്ണാർത്ഥഃ ശാന്തഃ കവിരലമ്പടഃ ॥ 13 ॥
സ ഉവാസ വിദേഹേഷു മിഥിലായാം ഗൃഹാശ്രമീ ।
അനീഹയാഽഽഗതാഹാര്യനിർവ്വർത്തിതനിജക്രിയഃ ॥ 14 ॥
യാത്രാമാത്രം ത്വഹരഹർദ്ദൈവാദുപനമത്യുത ।
നാധികം താവതാ തുഷ്ടഃ ക്രിയാശ്ചക്രേ യഥോചിതാഃ ॥ 15 ॥
തഥാ തദ്രാഷ്ട്രപാലോഽങ്ഗ ബഹുലാശ്വ ഇതി ശ്രുതഃ ।
മൈഥിലോ നിരഹമ്മാന ഉഭാവപ്യച്യുതപ്രിയൌ ॥ 16 ॥
തയോഃ പ്രസന്നോ ഭഗവാൻ ദാരുകേണാഹൃതം രഥം ।
ആരുഹ്യ സാകം മുനിഭിർവിദേഹാൻ പ്രയയൌ പ്രഭുഃ ॥ 17 ॥
നാരദോ വാമദേവോഽത്രിഃ കൃഷ്ണോ രാമോഽസിതോഽരുണിഃ ।
അഹം ബൃഹസ്പതിഃ കണ്വോ മൈത്രേയശ്ച്യവനാദയഃ ॥ 18 ॥
തത്ര തത്ര തമായാന്തം പൌരാ ജാനപദാ നൃപ ।
ഉപതസ്ഥുഃ സാർഘ്യഹസ്താ ഗ്രഹൈഃ സൂര്യമിവോദിതം ॥ 19 ॥
ആനർത്തധന്വകുരുജാംഗലകങ്കമത്സ്യ-
പാഞ്ചാലകുന്തിമധുകേകയകോസലാർണ്ണാഃ ।
അന്യേ ച തൻമുഖസരോജമുദാരഹാസ-
സ്നിഗ്ധേക്ഷണം നൃപ പപുർദൃശിഭിർന്നൃനാര്യഃ ॥ 20 ॥
തേഭ്യഃ സ്വവീക്ഷണവിനഷ്ടതമിസ്രദൃഗ്ഭ്യഃ
ക്ഷേമം ത്രിലോകഗുരുരർത്ഥദൃശം ച യച്ഛൻ ।
ശൃണ്വൻ ദിഗന്തധവളം സ്വയശോഽശുഭഘ്നം
ഗീതം സുരൈർന്നൃഭിരഗാച്ഛനകൈർവ്വിദേഹാൻ ॥ 21 ॥
തേഽച്യുതം പ്രാപ്തമാകർണ്യ പൌരാ ജാനപദാ നൃപ ।
അഭീയുർമ്മുദിതാസ്തസ്മൈ ഗൃഹീതാർഹണപാണയഃ ॥ 22 ॥
ദൃഷ്ട്വാ ത ഉത്തമശ്ലോകം പ്രീത്യുത്ഫുല്ലാനനാശയാഃ ।
കൈർദ്ധൃതാഞ്ജലിഭിർന്നേമുഃ ശ്രുതപൂർവ്വാംസ്തഥാ മുനീൻ ॥ 23 ॥
സ്വാനുഗ്രഹായ സംപ്രാപ്തം മന്വാനൌ തം ജഗദ്ഗുരും ।
മൈഥിലഃ ശ്രുതദേവശ്ച പാദയോഃ പേതതുഃ പ്രഭോഃ ॥ 24 ॥
ന്യമന്ത്രയേതാം ദാശാർഹമാതിഥ്യേന സഹ ദ്വിജൈഃ ।
മൈഥിലഃ ശ്രുതദേവശ്ചയുഗപത്സംഹതാഞ്ജലീ ॥ 25 ॥
ഭഗവാംസ്തദഭിപ്രേത്യ ദ്വയോഃ പ്രിയചികീർഷയാ ।
ഉഭയോരാവിശദ്ഗേഹമുഭാഭ്യാം തദലക്ഷിതഃ ॥ 26 ॥
ശ്രോതുമപ്യസതാം ദൂരാൻ ജനകഃ സ്വഗൃഹാഗതാൻ ।
ആനീതേഷ്വാസനാഗ്ര്യേഷു സുഖാസീനാൻ മഹാമനാഃ ॥ 27 ॥
പ്രവൃദ്ധഭക്ത്യാ ഉദ്ധർഷഹൃദയാസ്രാവിലേക്ഷണഃ ।
നത്വാ തദങ്ഘ്രീൻ പ്രക്ഷാള്യ തദപോ ലോകപാവനീഃ ॥ 28 ॥
സകുടുംബോ വഹൻ മൂർദ്ധ്നാ പൂജയാംചക്ര ഈശ്വരാൻ ।
ഗന്ധമാല്യാംബരാകൽപധൂപദീപാർഘ്യഗോവൃഷൈഃ ॥ 29 ॥
വാചാ മധുരയാ പ്രീണന്നിദമാഹാന്നതർപ്പിതാൻ ।
പാദാവങ്കഗതൌ വിഷ്ണോഃ സംസ്പൃശൻ ശനകൈർമ്മുദാ ॥ 30 ॥
രാജോവാച
ഭവാൻ ഹി സർവ്വഭൂതാനാമാത്മാ സാക്ഷീ സ്വദൃഗ് വിഭോ ।
അഥ നസ്ത്വത്പദാംഭോജം സ്മരതാം ദർശനം ഗതഃ ॥ 31 ॥
സ്വവചസ്തദൃതം കർത്തുമസ്മദ്ദൃഗ്ഗോചരോ ഭവാൻ ।
യദാത്ഥൈകാന്തഭക്താൻമേ നാനന്തഃ ശ്രീരജഃ പ്രിയഃ ॥ 32 ॥
കോ നു ത്വച്ചരണാംഭോജമേവംവിദ് വിസൃജേത്പുമാൻ ।
നിഷ്കിഞ്ചനാനാം ശാന്താനാം മുനീനാം യസ്ത്വമാത്മദഃ ॥ 33 ॥
യോഽവതീര്യ യദോർവ്വംശേ നൃണാം സംസരതാമിഹ ।
യശോ വിതേനേ തച്ഛാന്ത്യൈ ത്രൈലോക്യവൃജിനാപഹം ॥ 34 ॥
നമസ്തുഭ്യം ഭഗവതേ കൃഷ്ണായാകുണ്ഠമേധസേ ।
നാരായണായ ഋഷയേ സുശാന്തം തപ ഈയുഷേ ॥ 35 ॥
ദിനാനി കതിചിദ്ഭൂമൻ ഗൃഹാൻ നോ നിവസ ദ്വിജൈഃ ।
സമേതഃ പാദരജസാ പുനീഹീദം നിമേഃ കുലം ॥ 36 ॥
ഇത്യുപാമന്ത്രിതോ രാജ്ഞാ ഭഗവാംല്ലോകഭാവനഃ ।
ഉവാസ കുർവ്വൻ കല്യാണം മിഥിലാനരയോഷിതാം ॥ 37 ॥
ശ്രുതദേവോഽച്യുതം പ്രാപ്തം സ്വഗൃഹാഞ്ജനകോ യഥാ ।
നത്വാ മുനീൻ സുസംഹൃഷ്ടോ ധുന്വൻ വാസോ നനത്ത ഹ ॥ 38 ॥
തൃണപീഠബൃസീഷ്വേതാനാനീതേഷൂപവേശ്യ സഃ ।
സ്വാഗതേനാഭിനന്ദ്യാങ്ഘ്രീൻ സഭാര്യോഽവനിജേ മുദാ ॥ 39 ॥
തദംഭസാ മഹാഭാഗ ആത്മാനം സ ഗൃഹാന്വയം ।
സ്നാപയാഞ്ചക്ര ഉദ്ധർഷോ ലബ്ധസർവ്വമനോരഥഃ ॥ 40 ॥
ഫലാർഹണോശീരശിവാമൃതാംബുഭിർ-
മൃദാ സുരഭ്യാ തുളസീകുശാംബുജൈഃ ।
ആരാധയാമാസ യഥോപപന്നയാ
സപര്യയാ സത്ത്വവിവർദ്ധനാന്ധസാ ॥ 41 ॥
സ തർക്കയാമാസ കുതോ മമാന്വഭൂദ്-
ഗൃഹാന്ധകുപേ പതിതസ്യ സംഗമഃ ।
യഃ സർവ്വതീർത്ഥാസ്പദപാദരേണുഭിഃ
കൃഷ്ണേന ചാസ്യാത്മനികേതഭൂസുരൈഃ ॥ 42 ॥
സൂപവിഷ്ടാൻ കൃതാതിഥ്യാൻ ശ്രുതദേവ ഉപസ്ഥിതഃ ।
സഭാര്യസ്വജനാപത്യ ഉവാചാങ്ഘ്ര്യഭിമർശനഃ ॥ 43 ॥
ശ്രുതദേവ ഉവാച
നാദ്യ നോ ദർശനം പ്രാപ്തഃ പരം പരമപൂരുഷഃ ।
യർഹീദം ശക്തിഭിഃ സൃഷ്ട്വാ പ്രവിഷ്ടോ ഹ്യാത്മസത്തയാ ॥ 44 ॥
യഥാ ശയാനഃ പുരുഷോ മനസൈവാത്മമായയാ ।
സൃഷ്ട്വാ ലോകം പരം സ്വാപ്നമനുവിശ്യാവഭാസതേ ॥ 45 ॥
ശൃണ്വതാം ഗദതാം ശശ്വദർച്ചതാം ത്വാഭിവന്ദതാം ।
നൃണാം സംവദതാമന്തർഹൃദി ഭാസ്യമലാത്മനാം ॥ 46 ॥
ഹൃദിസ്ഥോഽപ്യതിദൂരസ്ഥഃ കർമ്മവിക്ഷിപ്തചേതസാം ।
ആത്മശക്തിഭിരഗ്രാഹ്യോഽപ്യന്ത്യുപേതഗുണാത്മനാം ॥ 47 ॥
നമോഽസ്തു തേഽധ്യാത്മവിദാം പരാത്മനേ
അനാത്മനേ സ്വാത്മവിഭക്തമൃത്യവേ ।
സകാരണാകാരണലിംഗമീയുഷേ
സ്വമായയാസംവൃതരുദ്ധദൃഷ്ടയേ ॥ 48 ॥
സ ത്വം ശാധി സ്വഭൃത്യാന്നഃ കിം ദേവ കരവാമ ഹേ ।
ഏതദന്തോ നൃണാം ക്ലേശോ യദ്ഭവാനക്ഷിഗോചരഃ ॥ 49 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
തദുക്തമിത്യുപാകർണ്യ ഭഗവാൻ പ്രണതാർത്തിഹാ ।
ഗൃഹീത്വാ പാണിനാ പാണിം പ്രഹസംസ്തമുവാച ഹ ॥ 50 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
ബ്രഹ്മംസ്തേഽനുഗ്രഹാർത്ഥായ സംപ്രാപ്താൻ വിദ്ധ്യമൂൻ മുനീൻ ।
സഞ്ചരന്തി മയാ ലോകാൻ പുനന്തഃ പാദരേണുഭിഃ ॥ 51 ॥
ദേവാഃ ക്ഷേത്രാണി തീർത്ഥാനി ദർശനസ്പർശനാർച്ചനൈഃ ।
ശനൈഃ പുനന്തി കാലേന തദപ്യർഹത്തമേക്ഷയാ ॥ 52 ॥
ബ്രാഹ്മണോ ജൻമനാ ശ്രേയാൻ സർവ്വേഷാം പ്രാണിനാമിഹ ।
തപസാ വിദ്യയാ തുഷ്ട്യാ കിമു മത്കലയാ യുതഃ ॥ 53 ॥
ന ബ്രാഹ്മണാൻമേ ദയിതം രൂപമേതച്ചതുർഭുജം ।
സർവ്വവേദമയോ വിപ്രഃ സർവ്വദേവമയോ ഹ്യഹം ॥ 54 ॥
ദുഷ്പ്രജ്ഞാ അവിദിത്വൈവമവജാനന്ത്യസൂയവഃ ।
ഗുരും മാം വിപ്രമാത്മാനമർച്ചാദാവിജ്യദൃഷ്ടയഃ ॥ 55 ॥
ചരാചരമിദം വിശ്വം ഭാവാ യേ ചാസ്യ ഹേതവഃ ।
മദ്രൂപാണീതി ചേതസ്യാധത്തേ വിപ്രോ മദീക്ഷയാ ॥ 56 ॥
തസ്മാദ്ബ്രഹ്മഋഷീനേതാൻ ബ്രഹ്മൻ മച്ഛ്രദ്ധയാർച്ചയ ।
ഏവം ചേദർച്ചിതോഽസ്മ്യദ്ധാ നാന്യഥാ ഭൂരിഭൂതിഭിഃ ॥ 57 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
സ ഇത്ഥം പ്രഭുണാഽഽദിഷ്ടഃ സഹ കൃഷ്ണാൻ ദ്വിജോത്തമാൻ ।
ആരാധ്യൈകാത്മഭാവേന മൈഥിലശ്ചാപ സദ്ഗതിം ॥ 58 ॥
ഏവം സ്വഭക്തയോ രാജൻ ഭഗവാൻ ഭക്തഭക്തിമാൻ ।
ഉഷിത്വാഽഽദിശ്യ സൻമാർഗ്ഗം പുനർദ്ദ്വാരവതീമഗാത് ॥ 59 ॥