ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 80

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 79

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 81 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 80

രാജോവാച

ഭഗവൻ യാനി ചാന്യാനി മുകുന്ദസ്യ മഹാത്മനഃ ।
വീര്യാണ്യനന്തവീര്യസ്യ ശ്രോതുമിച്ഛാമഹേ പ്രഭോ ॥ 1 ॥

കോ നു ശ്രുത്വാസകൃദ്ബ്രഹ്മന്നുത്തമശ്ലോകസത്കഥാഃ ।
വിരമേത വിശേഷജ്ഞോ വിഷണ്ണഃ കാമമാർഗ്ഗണൈഃ ॥ 2 ॥

     സാ വാഗ്യയാ തസ്യ ഗുണാൻ ഗൃണീതേ
          കരൌ ച തത്കർമ്മകരൌ മനശ്ച ।
     സ്മരേദ്വസന്തം സ്ഥിരജംഗമേഷു
          ശൃണോതി തത്പുണ്യകഥാഃ സ കർണ്ണഃ ॥ 3 ॥

     ശിരസ്തു തസ്യോഭയലിംഗമാനമേത്-
          തദേവ യത്പശ്യതി തദ്ധി ചക്ഷുഃ ।
     അംഗാനി വിഷ്ണോരഥ തജ്ജനാനാം
          പാദോദകം യാനി ഭജന്തി നിത്യം ॥ 4 ॥

സൂത ഉവാച

വിഷ്ണുരാതേന സമ്പൃഷ്ടോ ഭഗവാൻ ബാദരായണിഃ ।
വാസുദേവേ ഭഗവതി നിമഗ്നഹൃദയോഽബ്രവീത് ॥ 5 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

കൃഷ്ണസ്യാസീത് സഖാ കശ്ചിദ്ബ്രാഹ്മണോ ബ്രഹ്മവിത്തമഃ ।
വിരക്ത ഇന്ദ്രിയാർത്ഥേഷു പ്രശാന്താത്മാ ജിതേന്ദ്രിയഃ ॥ 6 ॥

യദൃച്ഛയോപപന്നേന വർത്തമാനോ ഗൃഹാശ്രമീ ।
തസ്യ ഭാര്യാ കുചൈലസ്യ ക്ഷുത്ക്ഷാമാ ച തഥാവിധാ ॥ 7 ॥

പതിവ്രതാ പതിം പ്രാഹ മ്ലായതാ വദനേന സാ ।
ദരിദ്രാ സീദമാനാ സാ വേപമാനാഭിഗമ്യ ച ॥ 8 ॥

നനു ബ്രഹ്മൻ ഭഗവതഃ സഖാ സാക്ഷാച്ഛ്രിയഃ പതിഃ ।
ബ്രഹ്മണ്യശ്ച ശരണ്യശ്ച ഭഗവാൻ സാത്വതർഷഭഃ ॥ 9 ॥

തമുപൈഹി മഹാഭാഗ സാധൂനാം ച പരായണം ।
ദാസ്യതി ദ്രവിണം ഭൂരി സീദതേ തേ കുടുംബിനേ ॥ 10 ॥

ആസ്തേഽധുനാ ദ്വാരവത്യാം ഭോജവൃഷ്ണ്യന്ധകേശ്വരഃ ।
സ്മരതഃ പാദകമലമാത്മാനമപി യച്ഛതി ।
കിം ന്വർത്ഥകാമാൻ ഭജതോ നാത്യഭീഷ്ടാൻ ജഗദ്ഗുരുഃ ॥ 11 ॥

സ ഏവം ഭാര്യയാ വിപ്രോ ബഹുശഃ പ്രാർത്ഥിതോ മൃദു ।
അയം ഹി പരമോ ലാഭ ഉത്തമശ്ലോകദർശനം ॥ 12 ॥

ഇതി സഞ്ചിന്ത്യ മനസാ ഗമനായ മതിം ദധേ ।
അപ്യസ്ത്യുപായനം കിഞ്ചിദ്ഗൃഹേ കല്യാണി ദീയതാം ॥ 13 ॥

യാചിത്വാ ചതുരോ മുഷ്ടീൻ വിപ്രാൻ പൃഥുകതണ്ഡുലാൻ ।
ചൈലഖണ്ഡേന താൻ ബദ്ധ്വാ ഭർത്രേ പ്രാദാദുപായനം ॥ 14 ॥

സ താനാദായ വിപ്രാഗ്ര്യഃ പ്രയയൌ ദ്വാരകാം കില ।
കൃഷ്ണസന്ദർശനം മഹ്യം കഥം സ്യാദിതി ചിന്തയൻ ॥ 15 ॥

ത്രീണി ഗുൽമാന്യതീയായ തിസ്രഃ കക്ഷാശ്ചസ ദ്വിജഃ ।
വിപ്രോഽഗമ്യാന്ധകവൃഷ്ണീനാം ഗൃഹേഷ്വച്യുതധർമ്മിണാം ॥ 16 ॥

ഗൃഹം ദ്വ്യഷ്ടസഹസ്രാണാം മഹിഷീണാം ഹരേർദ്വിജഃ ।
വിവേശൈകതമം ശ്രീമദ്ബ്രഹ്മാനന്ദം ഗതോ യഥാ ॥ 17 ॥

തം വിലോക്യാച്യുതോ ദൂരാത്പ്രിയാപര്യങ്കമാസ്ഥിതഃ ।
സഹസോത്ഥായ ചാഭ്യേത്യ ദോർഭ്യാം പര്യഗ്രഹീൻമുദാ ॥ 18 ॥

സഖ്യുഃ പ്രിയസ്യ വിപ്രർഷേരംഗസംഗാതിനിർവൃതഃ ।
പ്രീതോ വ്യമുഞ്ചദബ്ബിന്ദൂൻ നേത്രാഭ്യാം പുഷ്കരേക്ഷണഃ ॥ 19 ॥

അഥോപവേശ്യ പര്യങ്കേ സ്വയംസഖ്യുഃ സമർഹണം ।
ഉപഹൃത്യാവനിജ്യാസ്യ പാദൌ പാദാവനേജനീഃ ॥ 20 ॥

അഗ്രഹീച്ഛിരസാ രാജൻ ഭഗവാംല്ലോകപാവനഃ ।
വ്യലിമ്പദ് ദിവ്യഗന്ധേന ചന്ദനാഗുരുകുങ്കമൈഃ ॥ 21 ॥

ധൂപൈഃ സുരഭിഭിർമ്മിത്രം പ്രദീപാവലിഭിർമ്മുദാ ।
അർച്ചിത്വാവേദ്യ താംബൂലം ഗാം ച സ്വാഗതമബ്രവീത് ॥ 22 ॥

കുചൈലം മലിനം ക്ഷാമം ദ്വിജം ധമനിസന്തതം ।
ദേവീ പര്യചരത് സാക്ഷാച്ചാമരവ്യജനേന വൈ ॥ 23 ॥

അന്തഃപുരജനോ ദൃഷ്ട്വാ കൃഷ്ണേനാമലകീർത്തിനാ ।
വിസ്മിതോഽഭൂദതിപ്രീത്യാ അവധൂതം സഭാജിതം ॥ 24 ॥

കിമനേന കൃതം പുണ്യമവധൂതേന ഭിക്ഷുണാ ।
ശ്രിയാ ഹീനേന ലോകേഽസ്മിൻ ഗർഹിതേനാധമേന ച ॥ 25 ॥

യോഽസൌ ത്രിലോകഗുരുണാ ശ്രീനിവാസേന സംഭൃതഃ ।
പര്യങ്കസ്ഥാം ശ്രിയം ഹിത്വാ പരിഷ്വക്തോഽഗ്രജോ യഥാ ॥ 26 ॥

കഥയാംചക്രതുർഗ്ഗാഥാഃ പൂർവ്വാ ഗുരുകുലേ സതോഃ ।
ആത്മനോ ലളിതാ രാജൻ കരൌ ഗൃഹ്യ പരസ്പരം ॥ 27 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

അപി ബ്രഹ്മൻ ഗുരുകുലാദ്ഭവതാ ലബ്ധദക്ഷിണാത് ।
സമാവൃത്തേന ധർമ്മജ്ഞ ഭാര്യോഢാ സദൃശീ ന വാ ॥ 28 ॥

പ്രായോ ഗൃഹേഷു തേ ചിത്തമകാമവിഹിതം തഥാ ।
നൈവാതിപ്രീയസേ വിദ്വൻ ധനേഷു വിദിതം ഹി മേ ॥ 29 ॥

കേചിത്കുർവ്വന്തി കർമ്മാണി കാമൈരഹതചേതസഃ ।
ത്യജന്തഃ പ്രകൃതീർദ്ദൈവീർ യഥാഹം ലോകസങ്ഗ്രഹം ॥ 30 ॥

കച്ചിദ്ഗുരുകുലേ വാസം ബ്രഹ്മൻ സ്മരസി നൌ യതഃ ।
ദ്വിജോ വിജ്ഞായ വിജ്ഞേയം തമസഃ പാരമശ്നുതേ ॥ 31 ॥

സ വൈ സത്കർമ്മണാം സാക്ഷാദ് ദ്വിജാതേരിഹ സംഭവഃ ।
ആദ്യോഽങ്ഗ യത്രാശ്രമിണാം യഥാഹം ജ്ഞാനദോ ഗുരുഃ ॥ 32 ॥

നന്വർത്ഥകോവിദാ ബ്രഹ്മൻ വർണ്ണാശ്രമവതാമിഹ ।
യേ മയാ ഗുരുണാ വാചാ തരന്ത്യഞ്ജോ ഭവാർണ്ണവം ॥ 33 ॥

നാഹമിജ്യാപ്രജാതിഭ്യാം തപസോപശമേന വാ ।
തുഷ്യേയം സർവ്വഭൂതാത്മാ ഗുരുശുശ്രൂഷയാ യഥാ ॥ 34 ॥

അപി നഃ സ്മര്യതേ ബ്രഹ്മൻ വൃത്തം നിവസതാം ഗുരൌ ।
ഗുരുദാരൈശ്ചോദിതാനാമിന്ധനാനയനേ ക്വചിത് ॥ 35 ॥

പ്രവിഷ്ടാനാം മഹാരണ്യമപർത്തൗ സുമഹദ് ദ്വിജ ।
വാതവർഷമഭൂത് തീവ്രം നിഷ്ഠുരാഃ സ്തനയിത്നവഃ ॥ 36 ॥

സൂര്യശ്ചാസ്തംഗതസ്താവത് തമസാ ചാവൃതാ ദിശഃ ।
നിമ്നം കൂലം ജലമയം ന പ്രാജ്ഞായത കിഞ്ചന ॥ 37 ॥

     വയം ഭൃശം തത്ര മഹാനിലാംബുഭിർ-
          ന്നിഹന്യമാനാ മഹുരംബുസംപ്ളവേ ।
     ദിശോഽവിദന്തോഽഥ പരസ്പരം വനേ
          ഗൃഹീതഹസ്താഃ പരിബഭ്രിമാതുരാഃ ॥ 38 ॥

ഏതദ്! വിദിത്വാ ഉദിതേ രവൌ സാന്ദീപനിർഗ്ഗുരുഃ ।
അന്വേഷമാണോ നഃ ശിഷ്യാനാചാര്യോഽപശ്യദാതുരാൻ ॥ 39 ॥

അഹോ ഹേ പുത്രകാ യൂയമസ്മദർത്ഥേഽതിദുഃഖിതാഃ ।
ആത്മാ വൈ പ്രാണിനാം പ്രേഷ്ഠസ്തമനാദൃത്യ മത്പരാഃ ॥ 40 ॥

ഏതദേവ ഹി സച്ഛിഷ്യൈഃ കർത്തവ്യം ഗുരുനിഷ്കൃതം ।
യദ്വൈ വിശുദ്ധഭാവേന സർവ്വാർത്ഥാത്മാർപ്പണം ഗുരൌ ॥ 41 ॥

തുഷ്ടോഽഹം ഭോ ദ്വിജശ്രേഷ്ഠാഃ സത്യാഃ സന്തു മനോരഥാഃ ।
ഛന്ദാംസ്യയാതയാമാനി ഭവന്ത്വിഹ പരത്ര ച ॥ 42 ॥

ഇത്ഥം വിധാന്യനേകാനി വസതാം ഗുരുവേശ്മസു ।
ഗുരോരനുഗ്രഹേണൈവ പുമാൻ പൂർണ്ണഃ പ്രശാന്തയേ ॥ 43 ॥

ബ്രാഹ്മണ ഉവാച

കിമസ്മാഭിരനിർവൃത്തം ദേവദേവ ജഗദ്ഗുരോ ।
ഭവതാ സത്യകാമേന യേഷാം വാസോ ഗുരാവഭൂത് ॥ 44 ॥

യസ്യച്ഛന്ദോമയം ബ്രഹ്മ ദേഹ ആവപനം വിഭോ ।
ശ്രേയസാം തസ്യ ഗുരുഷു വാസോഽത്യന്തവിഡംബനം ॥ 45 ॥