ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 75

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 74

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 76 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 75

രാജോവാച

അജാതശത്രോസ്തം ദൃഷ്ട്വാ രാജസൂയമഹോദയം ।
സർവ്വേ മുമുദിരേ ബ്രഹ്മൻ നൃദേവാ യേ സമാഗതാഃ ॥ 1 ॥

ദുര്യോധനം വർജ്ജയിത്വാ രാജാനഃ സർഷയഃ സുരാഃ ।
ഇതി ശ്രുതം നോ ഭഗവംസ്തത്ര കാരണമുച്യതാം ॥ 2 ॥

ഋഷിരുവാച

പിതാമഹസ്യ തേ യജ്ഞേ രാജസൂയേ മഹാത്മനഃ ।
ബാന്ധവാഃ പരിചര്യായാം തസ്യാസൻ പ്രേമബന്ധനാഃ ॥ 3 ॥

ഭീമോ മഹാനസാധ്യക്ഷോ ധനാധ്യക്ഷഃ സുയോധനഃ ।
സഹദേവസ്തു പൂജായാം നകുലോ ദ്രവ്യസാധനേ ॥ 4 ॥

ഗുരുശുശ്രൂഷണേ ജിഷ്ണുഃ കൃഷ്ണഃ പാദാവനേജനേ ।
പരിവേഷണേ ദ്രുപദജാ കർണ്ണോ ദാനേ മഹാമനാഃ ॥ 5 ॥

യുയുധാനോ വികർണ്ണശ്ച ഹാർദ്ദിക്യോ വിദുരാദയഃ ।
ബാഹ്ലീകപുത്രാ ഭൂര്യാദ്യാ യേ ച സന്തർദ്ദനാദയഃ ॥ 6 ॥

നിരൂപിതാ മഹായജ്ഞേ നാനാകർമ്മസു തേ തദാ ।
പ്രവർത്തന്തേ സ്മ രാജേന്ദ്ര രാജ്ഞഃ പ്രിയചികീർഷവഃ ॥ 7 ॥

     ഋത്വിക് സദസ്യബഹുവിത്സു സുഹൃത്തമേഷു
          സ്വിഷ്ടേഷു സൂനൃതസമർഹണദക്ഷിണാഭിഃ ।
     ചൈദ്യേ ച സാത്വതപതേശ്ചരണം പ്രവിഷ്ടേ
          ചക്രുസ്തതസ്ത്വവഭൃഥസ്നപനം ദ്യുനദ്യാം ॥ 8 ॥

മൃദംഗശംഖപണവധുന്ധുര്യാനകഗോമുഖാഃ ।
വാദിത്രാണി വിചിത്രാണി നേദുരാവഭൃഥോത്സവേ ॥ 9 ॥

നർത്തക്യോ നനൃതുർഹൃഷ്ടാ ഗായകാ യൂഥശോ ജഗുഃ ।
വീണാവേണുതലോന്നാദസ്തേഷാം സ ദിവമസ്പൃശത് ॥ 10 ॥

ചിത്രധ്വജപതാകാഗ്രൈരിഭേന്ദ്രസ്യന്ദനാർവ്വഭിഃ ।
സ്വലംകൃതൈർഭടൈർഭൂപാ നിര്യയൂ രുക്മമാലിനഃ ॥ 11 ॥

യദുസൃഞ്ജയകാംബോജകുരുകേകയകോസലാഃ ।
കമ്പയന്തോ ഭുവം സൈന്യൈർ യജമാനപുരഃസരാഃ ॥ 12 ॥

സദസ്യർത്ത്വിഗ്ദ്വിജശ്രേഷ്ഠാ ബ്രഹ്മഘോഷേണ ഭൂയസാ ।
ദേവർഷിപിതൃഗന്ധർവ്വാസ്തുഷ്ടുവുഃ പുഷ്പവർഷിണഃ ॥ 13 ॥

സ്വലംകൃതാ നരാ നാര്യോ ഗന്ധസ്രഗ്ഭൂഷണാംബരൈഃ ।
വിലിംപന്ത്യോഽഭിഷിഞ്ചന്ത്യോ വിജഹ്രുർവിവിധൈ രസൈഃ ॥ 14 ॥

തൈലഗോരസഗന്ധോദഹരിദ്രാസാന്ദ്രകുങ്കുമൈഃ ।
പുംഭിർല്ലിപ്താഃ പ്രലിംപന്ത്യോ വിജഹ്രുർവ്വാരയോഷിതഃ ॥ 15 ॥

     ഗുപ്താ നൃഭിർന്നിരഗമന്നുപലബ്ധുമേതദ്-
          ദേവ്യോ യഥാ ദിവി വിമാനവരൈർനൃദേവ്യഃ ।
     താ മാതുലേയസഖിഭിഃ പരിഷിച്യമാനാഃ
          സവ്രീഡഹാസവികസദ്വദനാ വിരേജുഃ ॥ 16 ॥

     താ ദേവരാനുത സഖീൻ സിഷിചുർദൃതീഭിഃ
          ക്ലിന്നാംബരാ വിവൃതഗാത്രകുചോരുമധ്യാഃ ।
     ഔത്സുക്യമുക്തകബരാച്ച്യവമാനമാല്യാഃ
          ക്ഷോഭം ദധുർമ്മലധിയാം രുചിരൈർവ്വിഹാരൈഃ ॥ 17 ॥

സ സമ്രാഡ് രഥമാരുഢഃ സദശ്വം രുക്മമാലിനം ।
വ്യരോചത സ്വപത്നീഭിഃ ക്രിയാഭിഃ ക്രതുരാഡിവ ॥ 18 ॥

പത്നീസംയാജാവഭൃഥ്യൈശ്ചരിത്വാ തേ തമൃത്വിജഃ ।
ആചാന്തം സ്നാപയാംചക്രുർഗംഗായാം സഹ കൃഷ്ണയാ ॥ 19 ॥

ദേവദുന്ദുഭയോ നേദുർന്നരദുന്ദുഭിഭിഃ സമം ।
മുമുചുഃ പുഷ്പവർഷാണി ദേവർഷിപിതൃമാനവാഃ ॥ 20 ॥

സസ്നുസ്തത്ര തതഃ സർവ്വേ വർണ്ണാശ്രമയുതാ നരാഃ ।
മഹാപാതക്യപി യതഃ സദ്യോ മുച്യേത കിൽബിഷാത് ॥ 21 ॥

അഥ രാജാഹതേ ക്ഷൌമേ പരിധായ സ്വലങ്കൃതഃ ।
ഋത്വിക് സദസ്യവിപ്രാദീനാനർച്ചാഭരണാംബരൈഃ ॥ 22 ॥

ബന്ധൂഞ്ജ്ഞാതിനൃപാൻ മിത്രസുഹൃദോഽന്യാംശ്ച സർവശഃ ।
അഭീക്ഷ്ണം പൂജയാമാസ നാരായണപരോ നൃപഃ ॥ 23 ॥

     സർവ്വേ ജനാഃ സുരരുചോ മണികുണ്ഡലസ്ര-
          ഗുഷ്ണീഷകഞ്ചുകദുകൂലമഹാർഘ്യഹാരാഃ ।
     നാര്യശ്ച കുണ്ഡലയുഗാളകവൃന്ദജുഷ്ട-
          വക്ത്രശ്രിയഃ കനകമേഖലയാ വിരേജുഃ ॥ 24 ॥

അഥർത്ത്വിജോ മഹാശീലാഃ സദസ്യാ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
ബ്രഹ്മക്ഷത്രിയവിട് ശൂദ്രാ രാജാനോ യേ സമാഗതാഃ ॥ 25 ॥

ദേവർഷിപിതൃഭൂതാനി ലോകപാലാഃ സഹാനുഗാഃ ।
പൂജിതാസ്തമനുജ്ഞാപ്യ സ്വധാമാനി യയുന്നൃപ ॥ 26 ॥

ഹരിദാസസ്യ രാജർഷേ രാജസൂയമഹോദയം ।
നൈവാതൃപ്യൻ പ്രശംസന്തഃ പിബൻ മർത്ത്യോഽമൃതം യഥാ ॥ 27 ॥

തതോ യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ സുഹൃത്സംബന്ധിബാന്ധവാൻ ।
പ്രേമ്ണാ നിവാരയാമാസ കൃഷ്ണം ച ത്യാഗകാതരഃ ॥ 28 ॥

ഭഗവാനപി തത്രാംഗ ന്യവാത്സീത്തത്പ്രിയങ്കരഃ ।
പ്രസ്ഥാപ്യ യദുവീരാംശ്ച സാംബാദീംശ്ച കുശസ്ഥലീം ॥ 29 ॥

ഇത്ഥം രാജാ ധർമ്മസുതോ മനോരഥമഹാർണ്ണവം ।
സുദുസ്തരം സമുത്തീര്യ കൃഷ്ണേനാസീദ്ഗതജ്വരഃ ॥ 30 ॥

ഏകദാന്തഃപുരേ തസ്യ വീക്ഷ്യ ദുര്യോധനഃ ശ്രിയം ।
അതപ്യദ് രാജസൂയസ്യ മഹിത്വം ചാച്യുതാത്മനഃ ॥ 31 ॥

     യസ്മിൻ നരേന്ദ്രദിതിജേന്ദ്രസുരേന്ദ്രലക്ഷ്മീഃ
          നാനാ വിഭാന്തി കില വിശ്വസൃജോപകൢപ്താഃ ।
     താഭിഃ പതീൻ ദ്രുപദരാജസുതോപതസ്ഥേ
          യസ്യാം വിഷക്തഹൃദയഃ കുരുരാഡതപ്യത് ॥ 32 ॥

     യസ്മിംസ്തദാ മധുപതേർമ്മഹിഷീസഹസ്രം
          ശ്രോണീഭരേണ ശനകൈഃ ക്വണദങ്ഘ്രിശോഭം ।
     മധ്യേ സുചാരു കുചകുങ്കുമശോണഹാരം
          ശ്രീമൻമുഖം പ്രചലകുണ്ഡലകുന്തളാഢ്യം ॥ 33 ॥

സഭായാം മയകൢപ്തായാം ക്വാപി ധർമ്മസുതോഽധിരാട് ।
വൃതോഽനുജൈർബ്ബന്ധുഭിശ്ച കൃഷ്ണേനാപി സ്വചക്ഷുഷാ ॥ 34 ॥

ആസീനഃ കാഞ്ചനേ സാക്ഷാദാസനേ മഘവാനിവ ।
പാരമേഷ്ഠ്യശ്രീയാ ജുഷ്ടഃ സ്തൂയമാനശ്ച വന്ദിഭിഃ ॥ 35 ॥

തത്ര ദുര്യോധനോ മാനീ പരീതോ ഭ്രാതൃഭിർന്നൃപ ।
കിരീടമാലീ ന്യവിശദസിഹസ്തഃ ക്ഷിപൻ രുഷാ ॥ 36 ॥

സ്ഥലേഽഭ്യഗൃഹ്ണാദ് വസ്ത്രാന്തം ജലം മത്വാ സ്ഥലേഽപതത് ।
ജലേ ച സ്ഥലവദ്ഭ്രാന്ത്യാ മയമായാവിമോഹിതഃ ॥ 37 ॥

ജഹാസ ഭീമസ്തം ദൃഷ്ട്വാ സ്ത്രിയോ നൃപതയോഽപരേ ।
നിവാര്യമാണാ അപ്യംഗ രാജ്ഞാ കൃഷ്ണാനുമോദിതാഃ ॥ 38 ॥

     സ വ്രീഡിതോഽവാഗ്വദനോ രുഷാ ജ്വലൻ-
          നിഷ്ക്രമ്യ തൂഷ്ണീം പ്രയയൌ ഗജാഹ്വയം ।
     ഹാ ഹേതി ശബ്ദഃ സുമഹാനഭൂത് സതാ-
          മജാതശത്രുർവിമനാ ഇവാഭവത് ।
     ബഭൂവ തൂഷ്ണീം ഭഗവാൻ ഭുവോ ഭരം
          സമുജ്ജിഹീർഷുർഭ്രമതി സ്മ യദ്ദൃശാ ॥ 39 ॥

ഏതത്തേഽഭിഹിതം രാജൻ യത്പൃഷ്ടോഽഹമിഹ ത്വയാ ।
സുയോധനസ്യ ദൌരാത്മ്യം രാജസൂയേ മഹാക്രതൌ ॥ 40 ॥