ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 74

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 73

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 75 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 74

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവം യുധിഷ്ഠിരോ രാജാ ജരാസന്ധവധം വിഭോഃ ।
കൃഷ്ണസ്യ ചാനുഭാവം തം ശ്രുത്വാ പ്രീതസ്തമബ്രവീത് ॥ 1 ॥

യുധിഷ്ഠിര ഉവാച

യേ സ്യുസ്ത്രൈലോക്യഗുരവഃ സർവ്വേ ലോകമഹേശ്വരാഃ ।
വഹന്തി ദുർലഭം ലബ്ധ്വാ ശിരസൈവാനുശാസനം ॥ 2 ॥

സ ഭവാനരവിന്ദാക്ഷോ ദീനാനാമീശമാനിനാം ।
ധത്തേഽനുശാസനം ഭൂമംസ്തദത്യന്തവിഡംബനം ॥ 3 ॥

ന ഹ്യേകസ്യാദ്വിതീയസ്യ ബ്രഹ്മണഃ പരമാത്മനഃ ।
കർമ്മഭിർവ്വർദ്ധതേ തേജോ ഹ്രസതേ ച യഥാ രവേഃ ॥ 4 ॥

ന വൈ തേഽജിത ഭക്താനാം മമാഹമിതി മാധവ ।
ത്വം തവേതി ച നാനാധീഃ പശൂനാമിവ വൈകൃതാ ॥ 5 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇത്യുക്ത്വാ യജ്ഞിയേ കാലേ വവ്രേ യുക്താൻ സ ഋത്വിജഃ ।
കൃഷ്ണാനുമോദിതഃ പാർത്ഥോ ബ്രാഹ്മണാൻ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ॥ 6 ॥

ദ്വൈപായനോ ഭരദ്വാജഃ സുമന്തുർഗൌതമോഽസിതഃ ।
വസിഷ്ഠശ്ച്യവനഃ കണ്വോ മൈത്രേയഃ കവഷസ്ത്രിതഃ ॥ 7 ॥

വിശ്വാമിത്രോ വാമദേവഃ സുമതിർജ്ജൈമിനിഃ ക്രതുഃ ।
പൈലഃ പരാശരോ ഗർഗ്ഗോ വൈശമ്പായന ഏവ ച ॥ 8 ॥

അഥർവാ കശ്യപോ ധൗമ്യോ രാമോ ഭാർഗ്ഗവ ആസുരിഃ ।
വീതിഹോത്രോ മധുച്ഛന്ദാ വീരസേനോഽകൃതവ്രണഃ ॥ 9 ॥

ഉപഹൂതാസ്തഥാ ചാന്യേ ദ്രോണഭീഷ്മകൃപാദയഃ ।
ധൃതരാഷ്ട്രഃ സഹസുതോ വിദുരശ്ച മഹാമതിഃ ॥ 10 ॥

ബ്രാഹ്മണാഃ ക്ഷത്രിയാ വൈശ്യാഃ ശൂദ്രാ യജ്ഞദിദൃക്ഷവഃ ।
തത്രേയുഃ സർവരാജാനോ രാജ്ഞാം പ്രകൃതയോ നൃപ ॥ 11 ॥

തതസ്തേ ദേവയജനം ബ്രാഹ്മണാഃ സ്വർണ്ണലാംഗലൈഃ ।
കൃഷ്ട്വാ തത്ര യതാമ്നായം ദീക്ഷയാംചക്രിരേ നൃപം ॥ 12 ॥

ഹൈമാഃ കിലോപകരണാ വരുണസ്യ യഥാ പുരാ ।
ഇന്ദ്രാദയോ ലോകപാലാ വിരിഞ്ചഭവസംയുതാഃ ॥ 13 ॥

സഗണാഃ സിദ്ധഗന്ധർവ്വാ വിദ്യാധരമഹോരഗാഃ ।
മുനയോ യക്ഷരക്ഷാംസി ഖഗകിന്നരചാരണാഃ ॥ 14 ॥

രാജാനശ്ച സമാഹൂതാ രാജപത്ന്യശ്ച സർവ്വശഃ ।
രാജസൂയം സമീയുഃ സ്മ രാജ്ഞഃ പാണ്ഡുസുതസ്യ വൈ ॥ 15 ॥

മേനിരേ കൃഷ്ണഭക്തസ്യ സൂപപന്നമവിസ്മിതാഃ ।
അയാജയൻ മഹാരാജം യാജകാ ദേവവർച്ചസഃ ।
രാജസൂയേന വിധിവത്പ്രചേതസമിവാമരാഃ ॥ 16 ॥

സൌത്യേഽഹന്യവനീപാലോ യാജകാൻ സദസസ്പതീൻ ।
അപൂജയൻമഹാഭാഗാൻ യഥാവത്സുസമാഹിതഃ ॥ 17 ॥

സദസ്യാഗ്ര്യാർഹണാർഹം വൈ വിമൃശന്തഃ സഭാസദഃ ।
നാധ്യഗച്ഛന്നനൈകാന്ത്യാത് സഹദേവസ്തദാബ്രവീത് ॥ 18 ॥

അർഹതി ഹ്യച്യുതഃ ശ്രൈഷ്ഠ്യം ഭഗവാൻ സാത്വതാം പതിഃ ।
ഏഷ വൈ ദേവതാഃ സർവ്വാ ദേശകാലധനാദയഃ ॥ 19 ॥

യദാത്മകമിദം വിശ്വം ക്രതവശ്ച യദാത്മകാഃ ।
അഗ്നിരാഹുതയോ മന്ത്രാഃ സാംഖ്യം യോഗശ്ച യത്പരഃ ॥ 20 ॥

ഏക ഏവാദ്വിതീയോഽസാവൈതദാത്മ്യമിദം ജഗത് ।
ആത്മനാഽഽത്മാശ്രയഃ സഭ്യാഃ സൃജത്യവതി ഹന്ത്യജഃ ॥ 21 ॥

വിവിധാനീഹ കർമ്മാണി ജനയൻ യദവേക്ഷയാ ।
ഈഹതേ യദയം സർവ്വഃ ശ്രേയോ ധർമ്മദിലക്ഷണം ॥ 22 ॥

തസ്മാത്കൃഷ്ണായ മഹതേ ദീയതാം പരമാർഹണം ।
ഏവം ചേത് സർവ്വഭൂതാനാമാത്മനശ്ചാർഹണം ഭവേത് ॥ 23 ॥

സർവ്വഭൂതാത്മഭൂതായ കൃഷ്ണായാനന്യദർശിനേ ।
ദേയം ശാന്തായ പൂർണ്ണായ ദത്തസ്യാനന്ത്യമിച്ഛതാ ॥ 24 ॥

ഇത്യുക്ത്വാ സഹദേവോഽഭൂത്തൂഷ്ണീം കൃഷ്ണാനുഭാവവിത് ।
തച്ഛ്രുത്വാ തുഷ്ടുവുഃ സർവ്വേ സാധു സാധ്വിതി സത്തമാഃ ॥ 25 ॥

ശ്രുത്വാ ദ്വിജേരിതം രാജാ ജ്ഞാത്വാ ഹാർദ്ദം സഭാസദാം ।
സമർഹയദ്ധൃഷീകേശം പ്രീതഃ പ്രണയവിഹ്വലഃ ॥ 26 ॥

തത്പാദാവവനിജ്യാപഃ ശിരസാ ലോകപാവനീഃ ।
സഭാര്യഃ സാനുജാമാത്യഃ സകുടുംബോഽവഹൻമുദാ ॥ 27 ॥

വാസോഭിഃ പീതകൌശേയൈർഭൂഷണൈശ്ച മഹാധനൈഃ ।
അർഹയിത്വാശ്രുപൂർണ്ണാക്ഷോ നാശകത്സമവേക്ഷിതും ॥ 28 ॥

ഇത്ഥം സഭാജിതം വീക്ഷ്യ സർവ്വേ പ്രാഞ്ജലയോ ജനാഃ ।
നമോ ജയേതി നേമുസ്തം നിപേതുഃ പുഷ്പവൃഷ്ടയഃ ॥ 29 ॥

     ഇത്ഥം നിശമ്യ ദമഘോഷസുതഃ സ്വപീഠാ-
          ദുത്ഥായ കൃഷ്ണഗുണവർണ്ണനജാതമന്യുഃ ।
     ഉത്ക്ഷിപ്യ ബാഹുമിദമാഹ സദസ്യമർഷീ
          സംശ്രാവയൻ ഭഗവതേ പരുഷാണ്യഭീതഃ ॥ 30 ॥

ഈശോ ദുരത്യയഃ കാല ഇതി സത്യവതീ ശ്രുതിഃ ।
വൃദ്ധാനാമപി യദ്ബുദ്ധിർബ്ബാലവാക്യൈർവിഭിദ്യതേ ॥ 31 ॥

യൂയം പാത്രവിദാം ശ്രേഷ്ഠാ മാ മന്ധ്വം ബാലഭാഷിതം ।
സദസസ്പതയഃ സർവ്വേ കൃഷ്ണോ യത് സമ്മതോഽർഹണേ ॥ 32 ॥

തപോവിദ്യാവ്രതധരാൻ ജ്ഞാനവിധ്വസ്തകൽമഷാൻ ।
പരമഋഷീൻ ബ്രഹ്മനിഷ്ഠാൻ ലോകപാലൈശ്ച പൂജിതാൻ ॥ 33 ॥

സദസ്പതീനതിക്രമ്യ ഗോപാലഃ കുലപാംസനഃ ।
യഥാ കാകഃ പുരോഡാശം സപര്യാം കഥമർഹതി ॥ 34 ॥

വർണ്ണാശ്രമകുലാപേതഃ സർവ്വധർമ്മബഹിഷ്കൃതഃ ।
സ്വൈരവർത്തീ ഗുണൈർഹീനഃ സപര്യാം കഥമർഹതി ॥ 35 ॥

യയാതിനൈഷാം ഹി കുലം ശപ്തം സദ്ഭിർബ്ബഹിഷ്കൃതം ।
വൃഥാപാനരതം ശശ്വത് സപര്യാം കഥമർഹതി ॥ 36 ॥

ബ്രഹ്മർഷിസേവിതാൻ ദേശാൻ ഹിത്വൈതേഽബ്രഹ്മവർച്ചസം ।
സമുദ്രം ദുർഗ്ഗമാശ്രിത്യ ബാധന്തേ ദസ്യവഃ പ്രജാഃ ॥ 37 ॥

ഏവമാദീന്യഭദ്രാണി ബഭാഷേ നഷ്ടമംഗളഃ ।
നോവാച കിഞ്ചിദ്ഭഗവാൻ യഥാ സിംഹഃ ശിവാരുതം ॥ 38 ॥

ഭഗവന്നിന്ദനം ശ്രുത്വാ ദുഃസഹം തത് സഭാസദഃ ।
കർണ്ണൗ പിധായ നിർജ്ജഗ്മുഃ ശപന്തശ്ചേദിപം രുഷാ ॥ 39 ॥

നിന്ദാം ഭഗവതഃ ശൃണ്വംസ്തത്പരസ്യ ജനസ്യ വാ ।
തതോ നാപൈതി യഃ സോഽപി യാത്യധഃ സുകൃതാച്ച്യുതഃ ॥ 40 ॥

തതഃ പാണ്ഡുസുതാഃ ക്രുദ്ധാ മത്സ്യകൈകയസൃഞ്ജയാഃ ।
ഉദായുധാഃ സമുത്തസ്ഥുഃ ശിശുപാലജിഘാംസവഃ ॥ 41 ॥

തതശ്ചൈദ്യസ്ത്വസംഭ്രാന്തോ ജഗൃഹേ ഖഡ്ഗചർമ്മണീ ।
ഭർത്സയൻ കൃഷ്ണപക്ഷീയാൻ രാജ്ഞഃ സദസി ഭാരത ॥ 42 ॥

താവദുത്ഥായ ഭഗവാൻ സ്വാൻ നിവാര്യ സ്വയം രുഷാ ।
ശിരഃ ക്ഷുരാന്തചക്രേണ ജഹാരാപതതോ രിപോഃ ॥ 43 ॥

ശബ്ദഃ കോലാഹലോഽപ്യാസീച്ഛിശുപാലേ ഹതേ മഹാൻ ।
തസ്യാനുയായിനോ ഭൂപാ ദുദ്രുവുർജ്ജീവിതൈഷിണഃ ॥ 44 ॥

ചൈദ്യദേഹോത്ഥിതം ജ്യോതിർവ്വാസുദേവമുപാവിശത് ।
പശ്യതാം സർവ്വഭൂതാനാമുൽകേവ ഭുവി ഖാച്ച്യുതാ ॥ 45 ॥

ജൻമത്രയാനുഗുണിതവൈരസംരബ്ധയാ ധിയാ ।
ധ്യായംസ്തൻമയതാം യാതോ ഭാവോ ഹി ഭവകാരണം ॥ 46 ॥

ഋത്വിഗ്ഭ്യഃ സസദസ്യേഭ്യോ ദക്ഷിണാം വിപുലാമദാത് ।
സർവ്വാൻ സമ്പൂജ്യ വിധിവച്ചക്രേഽവഭൃഥമേകരാട് ॥ 47 ॥

സാധയിത്വാ ക്രതും രാജ്ഞഃ കൃഷ്ണോ യോഗേശ്വരേശ്വരഃ ।
ഉവാസ കതിചിൻമാസാൻ സുഹൃദ്ഭിരഭിയാചിതഃ ॥ 48 ॥

തതോഽനുജ്ഞാപ്യ രാജാനമനിച്ഛന്തമപീശ്വരഃ ।
യയൌ സഭാര്യഃ സാമാത്യഃ സ്വപുരം ദേവകീസുതഃ ॥ 49 ॥

വർണ്ണിതം തദുപാഖ്യാനം മയാ തേ ബഹുവിസ്തരം ।
വൈകുണ്ഠവാസിനോർജ്ജൻമ വിപ്രശാപാത്പുനഃ പുനഃ ॥ 50 ॥

രാജസൂയാവഭൃഥ്യേന സ്നാതോ രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ ।
ബ്രഹ്മക്ഷത്രസഭാമധ്യേ ശുശുഭേ സുരരാഡിവ ॥ 51 ॥

രാജ്ഞാ സഭാജിതാഃ സർവ്വേ സുരമാനവഖേചരാഃ ।
കൃഷ്ണം ക്രതും ച ശംസന്തഃ സ്വധാമാനി യയുർമ്മുദാ ॥ 52 ॥

ദുര്യോധനമൃതേ പാപം കലിം കുരുകുലാമയം ।
യോ ന സേഹേ ശ്രീയം സ്ഫീതാം ദൃഷ്ട്വാ പാണ്ഡുസുതസ്യ താം ॥ 53 ॥

യ ഇദം കീർത്തയേദ് വിഷ്ണോഃ കർമ്മ ചൈദ്യവധാദികം ।
രാജമോക്ഷം വിതാനം ച സർവ്വപാപൈഃ പ്രമുച്യതേ ॥ 54 ॥