ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 61

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 60

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 62 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 61

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏകൈകശസ്താഃ കൃഷ്ണസ്യ പുത്രാൻ ദശ ദശാബലാഃ ।
അജീജനന്നനവമാൻ പിതുഃ സർവ്വത്മസമ്പദാ ॥ 1 ॥

ഗൃഹാദനപഗം വീക്ഷ്യ രാജപുത്ര്യോഽച്യുതം സ്ഥിതം ।
പ്രേഷ്ഠം ന്യമംസത സ്വം സ്വം ന തത്തത്ത്വവിദഃ സ്ത്രിയഃ ॥ 2 ॥

     ചാർവ്വബ്ജകോശവദനായതബാഹുനേത്ര-
          സപ്രേമഹാസരസവീക്ഷിതവൽഗുജൽപൈഃ ।
     സമ്മോഹിതാ ഭഗവതോ ന മനോ വിജേതും
          സ്വൈർവിഭ്രമൈഃ സമശകൻ വനിതാ വിഭൂമ്നഃ ॥ 3 ॥

     സ്മായാവലോകലവദർശിതഭാവഹാരി-
          ഭ്രൂമണ്ഡലപ്രഹിതസൌരതമന്ത്രശൌണ്ഡൈഃ ।
     പത്ന്യസ്തു ഷോഡശസഹസ്രമനംഗബാണൈഃ
          യസ്യേന്ദ്രിയം വിമഥിതും കരണൈർന്ന ശേകുഃ ॥ 4 ॥

     ഇത്ഥം രമാപതിമവാപ്യ പതിം സ്ത്രിയസ്താ
          ബ്രഹ്മാദയോഽപി ന വിദുഃ പദവീം യദീയാം ।
     ഭേജുർമ്മുദാവിരതമേധിതയാനുരാഗ-
          ഹാസാവലോകനവസംഗമലാലസാദ്യം ॥ 5 ॥

     പ്രത്യുദ്ഗമാസനവരാർഹണപാദശൌച-
          താംബൂലവിശ്രമണവീജനഗന്ധമാല്യൈഃ ।
     കേശപ്രസാരശയനസ്നപനോപഹാര്യൈഃ
          ദാസീശതാ അപി വിഭോർവിദധുഃ സ്മ ദാസ്യം ॥ 6 ॥

താസാം യാ ദശ പുത്രാണാം കൃഷ്ണസ്ത്രീണാം പുരോദിതാഃ ।
അഷ്ടൌ മഹിഷ്യസ്തത്പുത്രാൻ പ്രദ്യുമ്നാദീൻ ഗൃണാമി തേ ॥ 7 ॥

ചാരുദേഷ്ണഃ സുദേഷ്ണശ്ച ചാരുദേഹശ്ച വീര്യവാൻ ।
സുചാരുശ്ചാരുഗുപ്തശ്ച ഭദ്രചാരുസ്തഥാപരഃ ॥ 8 ॥

ചാരുചന്ദ്രോ വിചാരുശ്ച ചാരുശ്ച ദശമോ ഹരേഃ ।
പ്രദ്യുമ്നപ്രമുഖാ ജാതാ രുക്മിണ്യാം നാവമാഃ പിതുഃ ॥ 9 ॥

ഭാനുഃ സുഭാനുഃ സ്വർഭാനുഃ പ്രഭാനുർഭാനുമാംസ്തഥാ ।
ചന്ദ്രഭാനുർബൃഹദ്ഭാനുരതിഭാനുസ്തഥാഷ്ടമഃ ॥ 10 ॥

ശ്രീഭാനുഃ പ്രതിഭാനുശ്ച സത്യഭാമാത്മജാ ദശ ।
സാംബഃ സുമിത്രഃ പുരുജിച്ഛതജിച്ച സഹസ്രജിത് ॥ 11 ॥

വിജയശ്ചിത്രകേതുശ്ച വസുമാൻ ദ്രവിഡഃ ക്രതുഃ ।
ജാംബവത്യാഃ സുതാ ഹ്യേതേ സാംബാദ്യാഃ പിതൃസമ്മതാഃ ॥ 12 ॥

വീരശ്ചന്ദ്രോഽശ്വസേനശ്ച ചിത്രഗുർവ്വേഗവാൻ വൃഷഃ ।
ആമഃ ശങ്കുർവ്വസുഃ ശ്രീമാൻ കുന്തിർന്നാഗ്നജിതേഃ സുതാഃ ॥ 13 ॥

ശ്രുതഃ കവിർവൃഷോ വീരഃ സുബാഹുർഭദ്ര ഏകലഃ ।
ശാന്തിർദ്ദർശഃ പൂർണ്ണമാസഃ കാളിന്ദ്യാഃ സോമകോഽവരഃ ॥ 14 ॥

പ്രഘോഷോ ഗാത്രവാൻ സിംഹോ ബലഃ പ്രബല ഊർദ്ധ്വഗഃ ।
മാദ്ര്യാഃ പുത്രാ മഹാശക്തിഃ സഹ ഓജോഽപരാജിതഃ ॥ 15 ॥

വൃകോ ഹർഷോഽനിലോ ഗൃധ്രോ വർദ്ധനോഽന്നാദ ഏവ ച ।
മഹാശഃ പാവനോ വഹ്നിർമ്മിത്രവിന്ദാത്മജാഃ ക്ഷുധിഃ ॥ 16 ॥

സംഗ്രാമജിദ്ബൃഹത്സേനഃ ശൂരഃ പ്രഹരണോഽരിജിത് ।
ജയഃ സുഭദ്രോ ഭദ്രായാ വാമ ആയുശ്ച സത്യകഃ ॥ 17 ॥

ദീപ്തിമാംസ്താമ്രതപ്താദ്യാ രോഹിണ്യാസ്തനയാ ഹരേഃ ।
പ്രദ്യുമ്നാച്ചാനിരുദ്ധോഽഭൂദ് രുക്മവത്യാം മഹാബലഃ ॥ 18 ॥

പുത്ര്യാം തു രുക്മിണോ രാജൻ നാമ്നാ ഭോജകടേ പുരേ ।
ഏതേഷാം പുത്രപൌത്രാശ്ച ബഭൂവുഃ കോടിശോ നൃപ ।
മാതരഃ കൃഷ്ണജാതാനാം സഹസ്രാണി ച ഷോഡശ ॥ 19 ॥

രാജോവാച

കഥം രുക്മ്യരിപുത്രായ പ്രാദാദ്ദുഹിതരം യുധി ।
കൃഷ്ണേന പരിഭൂതസ്തം ഹന്തും രന്ധ്രം പ്രതീക്ഷതേ ।
ഏതദാഖ്യാഹി മേ വിദ്വൻ ദ്വിഷോർവ്വൈവാഹികം മിഥഃ ॥ 20 ॥

അനാഗതമതീതം ച വർത്തമാനമതീന്ദ്രിയം ।
വിപ്രകൃഷ്ടം വ്യവഹിതം സമ്യക് പശ്യന്തി യോഗിനഃ ॥ 21 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

വൃതഃ സ്വയംവരേ സാക്ഷാദനംഗോഽങ്ഗയുതസ്തയാ ।
രാജ്ഞഃ സമേതാൻ നിർജ്ജിത്യ ജഹാരൈകരഥോ യുധി ॥ 22 ॥

യദ്യപ്യനുസ്മരൻ വൈരം രുക്മീ കൃഷ്ണാവമാനിതഃ ।
വ്യതരദ്ഭാഗിനേയായ സുതാം കുർവ്വൻ സ്വസുഃ പ്രിയം ॥ 23 ॥

രുക്മിണ്യാസ്തനയാം രാജൻ കൃതവർമ്മസുതോ ബലീ ।
ഉപയേമേ വിശാലാക്ഷീം കന്യാം ചാരുമതീം കില ॥ 24 ॥

ദൌഹിത്രായാനിരുദ്ധായ പൌത്രീം രുക്മ്യദദാദ്ധരേഃ ।
രോചനാം ബദ്ധവൈരോഽപി സ്വസുഃ പ്രിയചികീർഷയാ ।
ജാനന്നധർമ്മം തദ്യൌനം സ്നേഹപാശാനുബന്ധനഃ ॥ 25 ॥

തസ്മിന്നഭ്യുദയേ രാജൻ രുക്മിണീ രാമകേശവൌ ।
പുരം ഭോജകടം ജഗ്മുഃ സാംബപ്രദ്യുമ്നകാദയഃ ॥ 26 ॥

തസ്മിൻ നിവൃത്ത ഉദ്വാഹേ കാലിംഗപ്രമുഖാ നൃപാഃ ।
ദൃപ്താസ്തേ രുക്മിണം പ്രോചുർബ്ബലമക്ഷൈർവ്വിനിർജ്ജയ ॥ 27 ॥

അനക്ഷജ്ഞോ ഹ്യയം രാജന്നപി തദ്വ്യസനം മഹത് ।
ഇത്യുക്തോ ബലമാഹൂയ തേനാക്ഷൈർരുക്‌മ്യദീവ്യത ॥ 28 ॥

ശതം സഹസ്രമയുതം രാമസ്തത്രാദദേ പണം ।
തം തു രുക്മ്യജയത്തത്ര കാലിംഗഃ പ്രാഹസദ്ബലം ।
ദന്താൻ സന്ദർശയന്നുച്ചൈർന്നാമൃഷ്യത്തദ്ധലായുധഃ ॥ 29 ॥

തതോ ലക്ഷം രുക്മ്യഗൃഹ്ണാദ് ഗ്ലഹം തത്രാജയദ്ബലഃ ।
ജിതവാനഹമിത്യാഹ രുക്മീ കൈതവമാശ്രിതഃ ॥ 30 ॥

മന്യുനാ ക്ഷുഭിതഃ ശ്രീമാൻ സമുദ്ര ഇവ പർവ്വണി ।
ജാത്യാരുണാക്ഷോഽതിരുഷാ ന്യർബ്ബുദം ഗ്ലഹമാദദേ ॥ 31 ॥

തം ചാപി ജിതവാൻ രാമോ ധർമ്മേണച്ഛലമാശ്രിതഃ ।
രുക്മീ ജിതം മയാത്രേമേ വദന്തു പ്രാശ്നികാ ഇതി ॥ 32 ॥

തദാബ്രവീന്നഭോവാണീ ബലേനൈവ ജിതോ ഗ്ലഹഃ ।
ധർമ്മതോ വചനേനൈവ രുക്മീ വദതി വൈ മൃഷാ ॥ 33 ॥

താമനാദൃത്യ വൈദർഭോ ദുഷ്ടരാജന്യചോദിതഃ ।
സങ്കർഷണം പരിഹസൻ ബഭാഷേ കാലചോദിതഃ ॥ 34 ॥

നൈവാക്ഷകോവിദാ യൂയം ഗോപാലാ വനഗോചരാഃ ।
അക്ഷൈർദ്ദീവ്യന്തി രാജാനോ ബാണൈശ്ച ന ഭവാദൃശാഃ ॥ 35 ॥

രുക്മിണൈവമധിക്ഷിപ്തോ രാജഭിശ്ചോപഹാസിതഃ ।
ക്രുദ്ധഃ പരിഘമുദ്യമ്യ ജഘ്നേ തം നൃമ്ണസംസദി ॥ 36 ॥

കലിംഗരാജം തരസാ ഗൃഹീത്വാ ദശമേ പദേ ।
ദന്താനപാതയത്ക്രുദ്ധോ യോഽഹസദ് വിവൃതൈർദ്ദ്വിജൈഃ ॥ 37 ॥

അന്യേ നിർഭിന്നബാഹൂരുശിരസോ രുധിരോക്ഷിതാഃ ।
രാജാനോ ദുദ്രവർഭീതാ ബലേന പരിഘാർദ്ദിതാഃ ॥ 38 ॥

നിഹതേ രുക്മിണി ശ്യാലേ നാബ്രവീത് സാധ്വസാധു വാ ।
രുക്മിണീബലയോ രാജൻ സ്നേഹഭംഗഭയാദ്ധരിഃ ॥ 39 ॥

     തതോഽനിരുദ്ധം സഹ സൂര്യയാ വരം
          രഥം സമാരോപ്യ യയുഃ കുശസ്ഥലീം ।
     രാമാദയോ ഭോജകടാദ്ദശാർഹാഃ
          സിദ്ധാഖിലാർത്ഥാ മധുസൂദനാശ്രയാഃ ॥ 40 ॥