ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 56

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 55

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 57 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 56

ശ്രീശുക ഉവാച

സത്രാജിതഃ സ്വതനയാം കൃഷ്ണായ കൃതകിൽബിഷഃ ।
സ്യമന്തകേന മണിനാ സ്വയമുദ്യമ്യ ദത്തവാൻ ॥ 1 ॥

രാജോവാച

സത്രാജിതഃ കിമകരോദ്ബ്രഹ്മൻ കൃഷ്ണസ്യ കിൽബിഷം ।
സ്യമന്തകഃ കുതസ്തസ്യ കസ്മാദ്ദത്താ സുതാ ഹരേഃ ॥ 2 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ആസീത് സത്രാജിതഃ സൂര്യോ ഭക്തസ്യ പരമഃ സഖാ ।
പ്രീതസ്തസ്മൈ മണിം പ്രാദാത് സൂര്യസ്തുഷ്ടഃ സ്യമന്തകം ॥ 3 ॥

സ തം ബിഭ്രൻ മണിം കണ്ഠേ ഭ്രാജമാനോ യഥാ രവിഃ ।
പ്രവിഷ്ടോ ദ്വാരകാം രാജംസ്തേജസാ നോപലക്ഷിതഃ ॥ 4 ॥

തം വിലോക്യ ജനാ ദൂരാത്തേജസാ മുഷ്ടദൃഷ്ടയഃ ।
ദീവ്യതേഽക്ഷൈർഭഗവതേ ശശംസുഃ സൂര്യശങ്കിതാഃ ॥ 5 ॥

നാരായണ നമസ്തേസ്തു ശംഖചക്രഗദാധര ।
ദാമോദരാരവിന്ദാക്ഷ ഗോവിന്ദ യദുനന്ദന ॥ 6 ॥

ഏഷ ആയാതി സവിതാ ത്വാം ദിദൃക്ഷുർജ്ജഗത്പതേ ।
മുഷ്ണൻ ഗഭസ്തിചക്രേണ നൃണാം ചക്ഷൂംഷി തിഗ്മഗുഃ ॥ 7 ॥

നന്വന്വിച്ഛന്തി തേ മാർഗ്ഗം ത്രിലോക്യാം വിബുധർഷഭാഃ ।
ജ്ഞാത്വാദ്യ ഗൂഢം യദുഷു ദ്രഷ്ടും ത്വാം യാത്യജഃ പ്രഭോ ॥ 8 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

നിശമ്യ ബാലവചനം പ്രഹസ്യാംബുജലോചനഃ ।
പ്രാഹ നാസൌ രവിർദ്ദേവഃ സത്രാജിൻമണിനാ ജ്വലൻ ॥ 9 ॥

സത്രാജിത് സ്വഗൃഹം ശ്രീമത്കൃതകൌതുകമംഗളം ।
പ്രവിശ്യ ദേവസദനേ മണിം വിപ്രൈർന്യവേശയത് ॥ 10 ॥

ദിനേ ദിനേ സ്വർണ്ണഭാരാനഷ്ടൌ സ സൃജതി പ്രഭോ ।
ദുർഭിക്ഷമാര്യരിഷ്ടാനി സർപ്പാധിവ്യാധയോഽശുഭാഃ ।
ന സന്തി മായിനസ്തത്ര യത്രാസ്തേഽഭ്യർച്ചിതോ മണിഃ ॥ 11 ॥

സ യാചിതോ മണിം ക്വാപി യദുരാജായ ശൌരിണാ ।
നൈവാർത്തകാമുകഃ പ്രാദാദ്യാച്ഞാഭംഗമതർക്കയൻ ॥ 12 ॥

തമേകദാ മണിം കണ്ഠേ പ്രതിമുച്യ മഹാപ്രഭം ।
പ്രസേനോ ഹയമാരുഹ്യ മൃഗയാം വ്യചരദ് വനേ ॥ 13 ॥

പ്രസേനം സഹയം ഹത്വാ മണിമാച്ഛിദ്യ കേസരീ ।
ഗിരിം വിശൻ ജാംബവതാ നിഹതോ മണിമിച്ഛതാ ॥ 14 ॥

സോഽപി ചക്രേ കുമാരസ്യ മണിം ക്രീഡനകം ബിലേ ।
അപശ്യൻ ഭ്രാതരം ഭ്രാതാ സത്രാജിത്പര്യതപ്യത ॥ 15 ॥

പ്രായഃ കൃഷ്ണേന നിഹതോ മണിഗ്രീവോ വനം ഗതഃ ।
ഭ്രാതാ മമേതി തച്ഛ്രുത്വാ കർണ്ണേ കർണ്ണേഽജപൻ ജനാഃ ॥ 16 ॥

ഭഗവാംസ്തദുപശ്രുത്യ ദുര്യശോ ലിപ്തമാത്മനി ।
മാർഷ്ടും പ്രസേനപദവീമന്വപദ്യത നാഗരൈഃ ॥ 17 ॥

ഹതം പ്രസേനമശ്വം ച വീക്ഷ്യ കേസരിണാ വനേ ।
തം ചാദ്രിപൃഷ്ഠേ നിഹതം ഋക്ഷേണ ദദൃശുർജ്ജനാഃ ॥ 18 ॥

ഋക്ഷരാജബിലം ഭീമമന്ധേന തമസാഽഽവൃതം ।
ഏകോ വിവേശ ഭഗവാനവസ്ഥാപ്യ ബഹിഃ പ്രജാഃ ॥ 19 ॥

തത്ര ദൃഷ്ട്വാ മണിപ്രേഷ്ഠം ബാലക്രീഡനകം കൃതം ।
ഹർത്തും കൃതമതിസ്തസ്മിന്നവതസ്ഥേഽർഭകാന്തികേ ॥ 20 ॥

തമപൂർവ്വം നരം ദൃഷ്ട്വാ ധാത്രീ ചുക്രോശ ഭീതവത് ।
തച്ഛ്രുത്വാഭ്യദ്രവത്ക്രുദ്ധോ ജാംബവാൻ ബലിനാം വരഃ ॥ 21 ॥

സ വൈ ഭഗവതാ തേന യുയുധേ സ്വാമിനാഽഽത്മനഃ ।
പുരുഷം പ്രാകൃതം മത്വാ കുപിതോ നാനുഭാവവിത് ॥ 22 ॥

ദ്വന്ദ്വയുദ്ധം സുതുമുലമുഭയോർവ്വിജിഗീഷതോഃ ।
ആയുധാശ്മദ്രുമൈർദ്ദോർഭിഃ ക്രവ്യാർത്ഥേ ശ്യേനയോരിവ ॥ 23 ॥

ആസീത്തദഷ്ടാവിംശാഹമിതരേതരമുഷ്ടിഭിഃ ।
വജ്രനിഷ്പേഷപരുഷൈരവിശ്രമമഹർന്നിശം ॥ 24 ॥

കൃഷ്ണമുഷ്ടിവിനിഷ്പാതനിഷ്പിഷ്ടാംഗോരുബന്ധനഃ ।
ക്ഷീണസത്ത്വഃ സ്വിന്നഗാത്രസ്തമാഹാതീവ വിസ്മിതഃ ॥ 25 ॥

ജാനേ ത്വാം സർവ്വഭൂതാനാം പ്രാണ ഓജഃ സഹോ ബലം ।
വിഷ്ണും പുരാണപുരുഷം പ്രഭവിഷ്ണുമധീശ്വരം ॥ 26 ॥

ത്വം ഹി വിശ്വസൃജാം സ്രഷ്ടാ സൃജ്യാനാമപി യച്ച സത് ।
കാലഃ കലയതാമീശഃ പര ആത്മാ തഥാഽഽത്മനാം ॥ 27 ॥

     യസ്യേഷദുത്കലിതരോഷകടാക്ഷമോക്ഷൈർ-
          വർത്മാദിശത്ക്ഷുഭിതനക്രതിമിംഗിലോഽബ്ധിഃ ।
     സേതുഃ കൃതഃ സ്വയശ ഉജ്ജ്വലിതാ ച ലങ്കാ
          രക്ഷഃ ശിരാംസി ഭുവി പേതുരിഷുക്ഷതാനി ॥ 28 ॥

ഇതി വിജ്ഞാതവീജ്ഞാനം ഋക്ഷരാജാനമച്യുതഃ ।
വ്യാജഹാര മഹാരാജ ഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ॥ 29 ॥

അഭിമൃശ്യാരവിന്ദാക്ഷഃ പാണിനാ ശംകരേണ തം ।
കൃപയാ പരയാ ഭക്തം പ്രേമഗംഭീരയാ ഗിരാ ॥ 30 ॥

മണിഹേതോരിഹ പ്രാപ്താ വയമൃക്ഷപതേ ബിലം ।
മിഥ്യാഭിശാപം പ്രമൃജന്നാത്മനോ മണിനാമുനാ ॥ 31 ॥

ഇത്യുക്തഃ സ്വാം ദുഹിതരം കന്യാം ജാംബവതീം മുദാ ।
അർഹണാർത്ഥം സ മണിനാ കൃഷ്ണായോപജഹാര ഹ ॥ 32 ॥

അദൃഷ്ട്വാ നിർഗ്ഗമം ശൌരേഃ പ്രവിഷ്ടസ്യ ബിലം ജനാഃ ।
പ്രതീക്ഷ്യ ദ്വാദശാഹാനി ദുഃഖിതാഃ സ്വപുരം യയുഃ ॥ 33 ॥

നിശമ്യ ദേവകീ ദേവീ രുക്‌മിണ്യാനകദുന്ദുഭിഃ ।
സുഹൃദോ ജ്ഞാതയോഽശോചൻ ബിലാത്കൃഷ്ണമനിർഗ്ഗതം ॥ 34 ॥

സത്രാജിതം ശപന്തസ്തേ ദുഃഖിതാ ദ്വാരകൌകസഃ ।
ഉപതസ്ഥുർമ്മഹാമായാം ദുർഗ്ഗാം കൃഷ്ണോപലബ്ധയേ ॥ 35 ॥

തേഷാം തു ദേവ്യുപസ്ഥാനാത്പ്രത്യാദിഷ്ടാശിഷാ സ ച ।
പ്രാദുർബഭൂവ സിദ്ധാർത്ഥഃ സദാരോ ഹർഷയൻ ഹരിഃ ॥ 36 ॥

ഉപലഭ്യ ഹൃഷീകേശം മൃതം പുനരിവാഗതം ।
സഹ പത്ന്യാ മണിഗ്രീവം സർവ്വേ ജാതമഹോത്സവാഃ ॥ 37 ॥

സത്രാജിതം സമാഹൂയ സഭായാം രാജസന്നിധൌ ।
പ്രാപ്തിം ചാഖ്യായ ഭഗവാൻ മണിം തസ്മൈ ന്യവേദയത് ॥ 38 ॥

സ ചാതിവ്രീഡിതോ രത്നം ഗൃഹീത്വാവാങ്മുഖസ്തതഃ ।
അനുതപ്യമാനോ ഭവനമഗമത് സ്വേന പാപ്മനാ ॥ 39 ॥

സോഽനുധ്യായംസ്തദേവാഘം ബലവദ്വിഗ്രഹാകുലഃ ।
കഥം മൃജാമ്യാത്മരജഃ പ്രസീദേദ് വാച്യുതഃ കഥം ॥ 40 ॥

കിം കൃത്വാ സാധു മഹ്യം സ്യാന്ന ശപേദ് വാ ജനോ യഥാ ।
അദീർഘദർശനം ക്ഷുദ്രം മൂഢം ദ്രവിണലോലുപം ॥ 41 ॥

ദാസ്യേ ദുഹിതരം തസ്മൈ സ്ത്രീരത്നം രത്നമേവ ച ।
ഉപായോഽയം സമീചീനസ്തസ്യ ശാന്തിർന്ന ചാന്യഥാ ॥ 42 ॥

ഏവം വ്യവസിതോ ബുദ്ധ്യാ സത്രാജിത് സ്വസുതാം ശുഭാം ।
മണിം ച സ്വയമുദ്യമ്യ കൃഷ്ണായോപജഹാര ഹ ॥ 43 ॥

താം സത്യഭാമാം ഭഗവാനുപയേമേ യഥാവിധി ।
ബഹുഭിര്യാചിതാം ശീലരൂപൌദാര്യഗുണാന്വിതാം ॥ 44 ॥

ഭഗവാനാഹ ന മണിം പ്രതീച്ഛാമോ വയം നൃപ ।
തവാസ്താം ദേവഭക്തസ്യ വയം ച ഫലഭാഗിനഃ ॥ 45 ॥