ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 55

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 54

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 56 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 55

ശ്രീശുക ഉവാച

കാമസ്തു വാസുദേവാംശോ ദഗ്ദ്ധഃ പ്രാഗ് രുദ്രമന്യുനാ ।
ദേഹോപപത്തയേ ഭൂയസ്തമേവ പ്രത്യപദ്യത ॥ 1 ॥

സ ഏവ ജാതോ വൈദർഭ്യാം കൃഷ്ണവീര്യസമുദ്ഭവഃ ।
പ്രദ്യുമ്‌ന ഇതി വിഖ്യാതഃ സർവ്വതോഽനവമഃ പിതുഃ ॥ 2 ॥

തം ശംബരഃ കാമരൂപീ ഹൃത്വാ തോകമനിർദ്ദശം ।
സ വിദിത്വാഽഽത്മനഃ ശത്രും പ്രാസ്യോദന്വത്യഗാദ്ഗൃഹം ॥ 3 ॥

തം നിർജ്ജഗാര ബലവാൻ മീനഃ സോഽപ്യപരൈഃ സഹ ।
വൃതോ ജാലേന മഹതാ ഗൃഹീതോ മത്സ്യജീവിഭിഃ ॥ 4 ॥

തം ശംബരായ കൈവർത്താ ഉപാജഹ്രുരുപായനം ।
സൂദാ മഹാനസം നീത്വാവദ്യൻ സുധിതിനാദ്ഭുതം ॥ 5 ॥

ദൃഷ്ട്വാ തദുദരേ ബാലം മായാവത്യൈ ന്യവേദയൻ ।
നാരദോഽകഥയത് സർവ്വം തസ്യാഃ ശങ്കിതചേതസഃ ।
ബാലസ്യ തത്ത്വമുത്പത്തിം മത്സ്യോദരനിവേശനം ॥ 6 ॥

സാ ച കാമസ്യ വൈ പത്നീ രതിർന്നാമ യശസ്വിനീ ।
പത്യുർന്നിർദ്ദഗ്ദ്ധദേഹസ്യ ദേഹോത്പത്തിം പ്രതീക്ഷതീ ॥ 7 ॥

നിരൂപിതാ ശംബരേണ സാ സൂദൌദനസാധനേ ।
കാമദേവം ശിശും ബുദ്ധ്വാ ചക്രേ സ്നേഹം തദാർഭകേ ॥ 8 ॥

നാതിദീർഘേണ കാലേന സ കാർഷ്ണീ രൂഢയൌവനഃ ।
ജനയാമാസ നാരീണാം വീക്ഷന്തീനാം ച വിഭ്രമം ॥ 9 ॥

     സാ തം പതിം പദ്മദലായതേക്ഷണം
          പ്രലംബബാഹും നരലോകസുന്ദരം ।
     സവ്രീഡഹാസോത്തഭിതഭ്രുവേക്ഷതീ
          പ്രീത്യോപതസ്ഥേ രതിരംഗ സൌരതൈഃ ॥ 10 ॥

താമാഹ ഭഗവാൻ കാർഷ്ണിർമ്മാതസ്തേ മതിരന്യഥാ ।
മാതൃഭാവമതിക്രമ്യ വർത്തസേ കാമിനീ യഥാ ॥ 11 ॥

രതിരുവാച

ഭവാൻ നാരായണസുതഃ ശംബരേണ ഹൃതോ ഗൃഹാത് ।
അഹം തേഽധികൃതാ പത്നീ രതിഃ കാമോ ഭവാൻ പ്രഭോ ॥ 12 ॥

ഏഷ ത്വാനിർദ്ദശം സിന്ധാവക്ഷിപച്ഛംബരോഽസുരഃ ।
മത്സ്യോഽഗ്രസീത് തദുദരാദിഹ പ്രാപ്തോ ഭവാൻ പ്രഭോ ॥ 13 ॥

തമിമം ജഹി ദുർദ്ധർഷം ദുർജ്ജയം ശത്രുമാത്മനഃ ।
മായാശതവിദം ത്വം ച മായാഭിർമ്മോഹനാദിഭിഃ ॥ 14 ॥

പരിശോചതി തേ മാതാ കുരരീവ ഗതപ്രജാ ।
പുത്രസ്നേഹാകുലാ ദീനാ വിവത്സാ ഗൌരിവാതുരാ ॥ 15 ॥

പ്രഭാഷ്യൈവം ദദൌ വിദ്യാം പ്രദ്യുമ്നായ മഹാത്മനേ ।
മായാവതീ മഹാമായാം സർവ്വമായാവിനാശിനീം ॥ 16 ॥

സ ച ശംബരമഭ്യേത്യ സംയുഗായ സമാഹ്വയത് ।
അവിഷഹ്യൈസ്തമാക്ഷേപൈഃ ക്ഷിപൻ സഞ്ജനയൻ കലിം ॥ 17 ॥

സോഽധിക്ഷിപ്തോ ദുർവ്വചോഭിഃ പാദാഹത ഇവോരഗഃ ।
നിശ്ചക്രാമ ഗദാപാണിരമർഷാത്താമ്രലോചനഃ ॥ 18 ॥

ഗദാമാവിധ്യ തരസാ പ്രദ്യുമ്നായ മഹാത്മനേ ।
പ്രക്ഷിപ്യ വ്യനദന്നാദം വജ്രനിഷ്പേഷനിഷ്ഠുരം ॥ 19 ॥

താമാപതന്തീം ഭഗവാൻ പ്രദ്യുമ്നോ ഗദയാ ഗദാം ।
അപാസ്യ ശത്രവേ ക്രുദ്ധഃ പ്രാഹിണോത് സ്വഗദാം നൃപ ॥ 20 ॥

സ ച മായാം സമാശ്രിത്യ ദൈതേയീം മയദർശിതാം ।
മുമുചേഽസ്ത്രമയം വർഷം കാർഷ്ണൌ വൈഹായസോഽസുരഃ ॥ 21 ॥

ബാധ്യമാനോഽസ്ത്രവർഷേണ രൌക്മിണേയോ മഹാരഥഃ ।
സത്ത്വാത്മികാം മഹാവിദ്യാം സർവ്വമായോപമർദ്ദിനീം ॥ 22 ॥

തതോ ഗൌഹ്യകഗാന്ധർവ്വപൈശാചോരഗരാക്ഷസീഃ ।
പ്രായുങ്ക്ത ശതശോ ദൈത്യഃ കാർഷ്ണിർവ്യധമയത് സ താഃ ॥ 23 ॥

നിശാതമസിമുദ്യമ്യ സകിരീടം സകുണ്ഡലം ।
ശംബരസ്യ ശിരഃ കായാത്താമ്രശ്മശ്ര്വോജസാഹരത് ॥ 24 ॥

ആകീര്യമാണോ ദിവിജൈഃ സ്തുവദ്ഭിഃ കുസുമോത്കരൈഃ ।
ഭാര്യയാംബരചാരിണ്യാ പുരം നീതോ വിഹായസാ ॥ 25 ॥

അന്തഃപുരവരം രാജൻ ലലനാശതസങ്കുലം ।
വിവേശ പത്ന്യാ ഗഗനാദ് വിദ്യുതേവ വലാഹകഃ ॥ 26 ॥

തം ദൃഷ്ട്വാ ജലദശ്യാമം പീതകൌശേയവാസസം ।
പ്രലംബബാഹും താമ്രാക്ഷം സുസ്മിതം രുചിരാനനം ॥ 27 ॥

സ്വലങ്കൃതമുഖാംഭോജം നീലവക്രാളകാളിഭിഃ ।
കൃഷ്ണം മത്വാ സ്ത്രിയോ ഹ്രീതാ നിലില്യുസ്തത്ര തത്ര ഹ ॥ 28 ॥

അവധാര്യ ശനൈരീഷദ് വൈലക്ഷണ്യേന യോഷിതഃ ।
ഉപജഗ്മുഃ പ്രമുദിതാഃ സസ്ത്രീരത്നം സുവിസ്മിതാഃ ॥ 29 ॥

അഥ തത്രാസിതാപാംഗീ വൈദർഭീ വൽഗുഭാഷിണീ ।
അസ്മരത് സ്വസുതം നഷ്ടം സ്നേഹസ്നുതപയോധരാ ॥ 30 ॥

കോ ന്വയം നരവൈഡൂര്യഃ കസ്യ വാ കമലേക്ഷണഃ ।
ധൃതഃ കയാ വാ ജഠരേ കേയം ലബ്ധാ ത്വനേന വാ ॥ 31 ॥

മമ ചാപ്യാത്മജോ നഷ്ടോ നീതോ യഃ സൂതികാഗൃഹാത് ।
ഏതത്തുല്യവയോരൂപോ യദി ജീവതി കുത്രചിത് ॥ 32 ॥

കഥം ത്വനേന സമ്പ്രാപ്തം സാരൂപ്യം ശാർങ്ഗധന്വനഃ ।
ആകൃത്യാവയവൈർഗ്ഗത്യാ സ്വരഹാസാവലോകനൈഃ ॥ 33 ॥

സ ഏവ വാ ഭവേന്നൂനം യോ മേ ഗർഭേ ധൃതോഽർഭകഃ ।
അമുഷ്മിൻ പ്രീതിരധികാ വാമഃ സ്ഫുരതി മേ ഭുജഃ ॥ 34 ॥

ഏവം മീമാംസമാനായാം വൈദർഭ്യാം ദേവകീസുതഃ ।
ദേവക്യാനകദുന്ദുഭ്യാമുത്തമശ്ലോക ആഗമത് ॥ 35 ॥

വിജ്ഞാതാർത്ഥോഽപി ഭഗവാംസ്തൂഷ്ണീമാസ ജനാർദ്ദനഃ ।
നാരദോഽകഥയത് സർവ്വം ശംബരാഹരണാദികം ॥ 36 ॥

തച്ഛ്രുത്വാ മഹദാശ്ചര്യം കൃഷ്ണാന്തഃപുരയോഷിതഃ ।
അഭ്യനന്ദൻ ബഹൂനബ്ദാൻ നഷ്ടം മൃതമിവാഗതം ॥ 37 ॥

ദേവകീ വസുദേവശ്ച കൃഷ്ണരാമൌ തഥാ സ്ത്രിയഃ ।
ദമ്പതീ തൌ പരിഷ്വജ്യ രുക്മിണീ ച യയുർമ്മുദം ॥ 38 ॥

നഷ്ടം പ്രദ്യുമ്നമായാതമാകർണ്യ ദ്വാരകൌകസഃ ।
അഹോ മൃത ഇവായാതോ ബാലോ ദിഷ്ട്യേതി ഹാബ്രുവൻ ॥ 39 ॥

     യം വൈ മുഹുഃ പിതൃസരൂപനിജേശഭാവാ-
          സ്തൻമാതരോ യദഭജൻ രഹരൂഢഭാവാഃ ।
     ചിത്രം ന തത്ഖലു രമാസ്പദബിംബബിംബേ
          കാമേ സ്മരേഽക്ഷവിഷയേ കിമുതാന്യനാര്യഃ ॥ 40 ॥