ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 33

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 32

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 1 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 33

മൈത്രേയ ഉവാച

     ഏവം നിശമ്യ കപിലസ്യ വചോ ജനിത്രീ
          സാ കർദ്ദമസ്യ ദയിതാ കില ദേവഹൂതിഃ ।
     വിസ്രസ്തമോഹപടലാ തമഭിപ്രണമ്യ
          തുഷ്ടാവ തത്ത്വവിഷയാങ്കിതസിദ്ധിഭൂമിം ॥ 1 ॥

ദേവഹൂതിരുവാച

     അഥാപ്യജോഽന്തഃസലിലേ ശയാനം
          ഭൂതേന്ദ്രിയാർത്ഥാത്മമയം വപുസ്തേ ।
     ഗുണപ്രവാഹം സദശേഷബീജം
          ദധ്യൌ സ്വയം യജ്ജഠരാബ്ജജാതഃ ॥ 2 ॥

     സ ഏവ വിശ്വസ്യ ഭവാൻ വിധത്തേ
          ഗുണപ്രവാഹേണ വിഭക്തവീര്യഃ ।
     സർഗ്ഗാദ്യനീഹോഽവിതഥാഭിസന്ധി-
          രാത്മേശ്വരോഽതർക്ക്യസഹസ്രശക്തിഃ ॥ 3 ॥

     സ ത്വം ഭൃതോ മേ ജഠരേണ നാഥ
          കഥം നു യസ്യോദര ഏതദാസീത് ।
     വിശ്വം യുഗാന്തേ വടപത്ര ഏകഃ
          ശേതേ സ്മ മായാശിശുരങ്ഘ്രിപാനഃ ॥ 4 ॥

     ത്വം ദേഹതന്ത്രഃ പ്രശമായ പാപ്‌മാനാം
          നിദേശഭാജാം ച വിഭോ വിഭൂതയേ ।
     യഥാവതാരാസ്തവ സൂകരാദയ-
          സ്തഥായമപ്യാത്മപഥോപലബ്ധയേ ॥ 5 ॥

     യന്നാമധേയശ്രവണാനുകീർത്തനാ-
          ദ്യത്പ്രഹ്വണാദ്‌യത്‌സ്മരണാദപി ക്വചിത് ।
     ശ്വാദോഽപി സദ്യഃ സവനായ കൽപതേ
          കുതഃ പുനസ്തേ ഭഗവൻ നു ദർശനാത് ॥ 6 ॥

     അഹോ ബത ശ്വപചോഽതോ ഗരീയാൻ
          യജ്ജിഹ്വാഗ്രേ വർത്തതേ നാമ തുഭ്യം ।
     തേപുസ്തപസ്തേ ജുഹുവുഃ സസ്നുരാര്യാ
          ബ്രഹ്മാനൂചുർന്നാമ ഗൃണന്തി യേ തേ ॥ 7 ॥

     തം ത്വാമഹം ബ്രഹ്മ പരം പുമാംസം
          പ്രത്യക്സ്രോതസ്യാത്മനി സംവിഭാവ്യം ।
     സ്വതേജസാ ധ്വസ്തഗുണപ്രവാഹം
          വന്ദേ വിഷ്ണും കപിലം വേദഗർഭം ॥ 8 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഈഡിതോ ഭഗവാനേവം കപിലാഖ്യഃ പരഃ പുമാൻ ।
വാചാ വിക്ലവയേത്യാഹ മാതരം മാതൃവത്സലഃ ॥ 9 ॥

കപില ഉവാച

മാർഗ്ഗേണാനേന മാതസ്തേ സുസേവ്യേനോദിതേന മേ ।
ആസ്ഥിതേന പരാം കാഷ്ഠാമചിരാദവരോത്സ്യസി ॥ 10 ॥

ശ്രദ്ധത്സ്വൈതൻമതം മഹ്യം ജുഷ്ടം യദ്ബ്രഹ്മവാദിഭിഃ ।
യേന മാമഭവം യായാ മൃത്യുമൃച്ഛന്ത്യതദ്വിദഃ ॥ 11 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

ഇതി പ്രദർശ്യ ഭഗവാൻ സതീം താമാത്മനോ ഗതിം ।
സ്വമാത്രാ ബ്രഹ്മവാദിന്യാ കപിലോഽനുമതോ യയൌ ॥ 12 ॥

സാ ചാപി തനയോക്തേന യോഗാദേശേന യോഗയുക് ।
തസ്മിന്നാശ്രമ ആപീഡേ സരസ്വത്യാഃ സമാഹിതാ ॥ 13 ॥

അഭീക്ഷ്ണാവഗാഹകപിശാൻ ജടിലാൻ കുടിലാലകാൻ ।
ആത്മാനം ചോഗ്രതപസാ ബിഭ്രതീ ചീരിണം കൃശം ॥ 14 ॥

പ്രജാപതേഃ കർദ്ദമസ്യ തപോയോഗവിജൃംഭിതം ।
സ്വഗാർഹസ്ഥ്യമനൌപമ്യം പ്രാർത്ഥ്യം വൈമാനികൈരപി ॥ 15 ॥

പയഃഫേനനിഭാഃ ശയ്യാ ദാന്താ രുക്മപരിച്ഛദാഃ ।
ആസനാനി ച ഹൈമാനി സുസ്പർശാസ്തരണാനി ച ॥ 16 ॥

സ്വച്ഛസ്ഫടികകുഡ്യേഷു മഹാമാരകതേഷു ച ।
രത്നപ്രദീപാ ആഭാന്തി ലലനാരത്നസംയുതാഃ ॥ 17 ॥

ഗൃഹോദ്യാനം കുസുമിതൈ രമ്യം ബഹ്വമരദ്രുമൈഃ ।
കൂജദ്വിഹംഗമിഥുനം ഗായൻ മത്തമധുവ്രതം ॥ 18 ॥

യത്ര പ്രവിഷ്ടമാത്മാനം വിബുധാനുചരാ ജഗുഃ ।
വാപ്യാമുത്പലഗന്ധിന്യാം കർദ്ദമേനോപലാളിതം ॥ 19 ॥

ഹിത്വാ തദീപ്സിതതമമപ്യാഖണ്ഡലയോഷിതാം ।
കിഞ്ചിച്ചകാര വദനം പുത്രവിശ്ലേഷണാതുരാ ॥ 20 ॥

വനം പ്രവ്രജിതേ പത്യാവപത്യവിരഹാതുരാ ।
ജ്ഞാതതത്ത്വാപ്യഭൂന്നഷ്ടേ വത്സേ ഗൌരിവ വത്സലാ ॥ 21 ॥

തമേവ ധ്യായതീ ദേവമപത്യം കപിലം ഹരിം ।
ബഭൂവാചിരതോ വത്സ നിഃസ്പൃഹാ താദൃശേ ഗൃഹേ ॥ 22 ॥

ധ്യായതീ ഭഗവദ്രൂപം യദാഹ ധ്യാനഗോചരം ।
സുതഃ പ്രസന്നവദനം സമസ്തവ്യസ്തചിന്തയാ ॥ 23 ॥

ഭക്തിപ്രവാഹയോഗേന വൈരാഗ്യേണ ബലീയസാ ।
യുക്താനുഷ്ഠാനജാതേന ജ്ഞാനേന ബ്രഹ്മഹേതുനാ ॥ 24 ॥

വിശുദ്ധേന തദാഽഽത്മാനമാത്മനാ വിശ്വതോമുഖം ।
സ്വാനുഭൂത്യാ തിരോഭൂതമായാഗുണവിശേഷണം ॥ 25 ॥

ബ്രഹ്മണ്യവസ്ഥിതമതിർഭഗവത്യാത്മസംശ്രയേ ।
നിവൃത്തജീവാപത്തിത്വാത്ക്ഷീണക്ലേശാഽഽപ്തനിർവൃതിഃ ॥ 26 ॥

നിത്യാരൂഢസമാധിത്വാത്പരാവൃത്തഗുണഭ്രമാ ।
ന സസ്മാര തദാഽഽത്മാനം സ്വപ്നേ ദൃഷ്ടമിവോത്ഥിതഃ ॥ 27 ॥

തദ്ദേഹഃ പരതഃ പോഷോഽപ്യകൃശശ്ചാധ്യസംഭവാത് ।
ബഭൌ മലൈരവച്ഛന്നഃ സധൂമ ഇവ പാവകഃ ॥ 28 ॥

സ്വാംഗം തപോയോഗമയം മുക്തകേശം ഗതാംബരം ।
ദൈവഗുപ്തം ന ബുബുധേ വാസുദേവപ്രവിഷ്ടധീഃ ॥ 29 ॥

ഏവം സാ കപിലോക്തേന മാർഗ്ഗേണാചിരതഃ പരം ।
ആത്മാനം ബ്രഹ്മനിർവ്വാണം ഭഗവന്തമവാപ ഹ ॥ 30 ॥

തദ്‌വീരാസീത്പുണ്യതമം ക്ഷേത്രം ത്രൈലോക്യവിശ്രുതം ।
നാമ്‌നാ സിദ്ധപദം യത്ര സാ സംസിദ്ധിമുപേയുഷീ ॥ 31 ॥

തസ്യാസ്തദ്യോഗവിധുതമാർത്ത്യം മർത്ത്യമഭൂത്സരിത് ।
സ്രോതസാം പ്രവരാ സൗമ്യ സിദ്ധിദാ സിദ്ധസേവിതാ ॥ 32 ॥

കപിലോഽപി മഹായോഗീ ഭഗവാൻ പിതുരാശ്രമാത് ।
മാതരം സമനുജ്ഞാപ്യ പ്രാഗുദീചീം ദിശം യയൌ ॥ 33 ॥

സിദ്ധചാരണഗന്ധർവ്വൈർമ്മുനിഭിശ്ചാപ്സരോഗണൈഃ ।
സ്തൂയമാനഃ സമുദ്രേണ ദത്താർഹണനികേതനഃ ॥ 34 ॥

ആസ്തേ യോഗം സമാസ്ഥായ സാംഖ്യാചാര്യൈരഭിഷ്ടുതഃ ।
ത്രയാണാമപി ലോകാനാമുപശാന്ത്യൈ സമാഹിതഃ ॥ 35 ॥

ഏതന്നിഗദിതം താത യത്പൃഷ്ടോഽഹം തവാനഘ ।
കപിലസ്യ ച സംവാദോ ദേവഹൂത്യാശ്ച പാവനഃ ॥ 36 ॥

     യ ഇദമനുശൃണോതി യോഽഭിധത്തേ
          കപിലമുനേർമ്മതമാത്മയോഗഗുഹ്യം ।
     ഭഗവതി കൃതധീഃ സുപർണ്ണകേതാ-
          വുപലഭതേ ഭഗവത്പദാരവിന്ദം ॥ 37 ॥