ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 32

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 31

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 33 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 32

കപില ഉവാച

അഥ യോ ഗൃഹമേധീയാൻ ധർമ്മാനേവാവസൻ ഗൃഹേ ।
കാമമർത്ഥം ച ധർമ്മാൻ സ്വാൻ ദോഗ്ദ്ധി ഭൂയഃ പിപർത്തി താൻ ॥ 1 ॥

സ ചാപി ഭഗവദ്ധർമ്മാത്കാമമൂഢഃ പരാങ്മുഖഃ ।
യജതേ ക്രതുഭിർദേവാൻ പിതൄംശ്ച ശ്രദ്ധയാന്വിതഃ ॥ 2 ॥

തച്ഛ്രദ്ധയാഽഽക്രാന്തമതിഃ പിതൃദേവവ്രതഃ പുമാൻ ।
ഗത്വാ ചാന്ദ്രമസം ലോകം സോമപാഃ പുനരേഷ്യതി ॥ 3 ॥

യദാ ചാഹീന്ദ്രശയ്യായാം ശേതേഽനന്താസനോ ഹരിഃ ।
തദാ ലോകാ ലയം യാന്തി ത ഏതേ ഗൃഹമേധിനാം ॥ 4 ॥

യേ സ്വധർമ്മാൻ ന ദുഹ്യന്തി ധീരാഃ കാമാർത്ഥഹേതവേ ।
നിഃസങ്ഗാ ന്യസ്തകർമ്മാണഃ പ്രശാന്താഃ ശുദ്ധചേതസഃ ॥ 5 ॥

നിവൃത്തിധർമ്മനിരതാ നിർമ്മമാ നിരഹങ്കൃതാഃ ।
സ്വധർമ്മാഖ്യേന സത്ത്വേന പരിശുദ്ധേന ചേതസാ ॥ 6 ॥

സൂര്യദ്വാരേണ തേ യാന്തി പുരുഷം വിശ്വതോമുഖം ।
പരാവരേശം പ്രകൃതിമസ്യോത്പത്ത്യന്തഭാവനം ॥ 7 ॥

ദ്വിപരാർദ്ധാവസാനേ യഃ പ്രളയോ ബ്രഹ്മണസ്തു തേ ।
താവദധ്യാസതേ ലോകം പരസ്യ പരചിന്തകാഃ ॥ 8 ॥

     ക്ഷ്മാംഭോഽനലാഽനിലവിയൻമന ഇന്ദ്രിയാർത്ഥ-
          ഭൂതാദിഭിഃ പരിവൃതം പ്രതിസഞ്ജിഹീർഷുഃ ।
     അവ്യാകൃതം വിശതി യർഹി ഗുണത്രയാത്മാ
          കാലം പരാഖ്യമനുഭൂയ പരഃ സ്വയംഭൂഃ ॥ 9 ॥

     ഏവം പരേത്യ ഭഗവന്തമനുപ്രവിഷ്ടാ
          യേ യോഗിനോ ജിതമരുൻമനസോ വിരാഗാഃ ।
     തേനൈവ സാകമമൃതം പുരുഷം പുരാണം
          ബ്രഹ്മ പ്രധാനമുപയാന്ത്യഗതാഭിമാനാഃ ॥ 10 ॥

അഥ തം സർവ്വഭൂതാനാം ഹൃത്പദ്മേഷു കൃതാലയം ।
ശ്രുതാനുഭാവം ശരണം വ്രജ ഭാവേന ഭാമിനി ॥ 11 ॥

ആദ്യഃ സ്ഥിരചരാണാം യോ വേദഗർഭഃ സഹർഷിഭിഃ ।
യോഗേശ്വരൈഃ കുമാരാദ്യൈഃ സിദ്ധൈർ യോഗപ്രവർത്തകൈഃ ॥ 12 ॥

ഭേദദൃഷ്ട്യാഭിമാനേന നിഃസങ്ഗേനാപി കർമ്മണാ ।
കർത്തൃത്വാത് സഗുണം ബ്രഹ്മ പുരുഷം പുരുഷർഷഭം ॥ 13 ॥

സ സംസൃത്യ പുനഃ കാലേ കാലേനേശ്വരമൂർത്തിനാ ।
ജാതേ ഗുണവ്യതികരേ യഥാപൂർവ്വം പ്രജായതേ ॥ 14 ॥

ഐശ്വര്യം പാരമേഷ്ഠ്യം ച തേഽപി ധർമ്മവിനിർമ്മിതം ।
നിഷേവ്യ പുനരായാന്തി ഗുണവ്യതികരേ സതി ॥ 15 ॥

യേ ത്വിഹാസക്തമനസഃ കർമ്മസു ശ്രദ്ധയാന്വിതാഃ ।
കുർവ്വന്ത്യപ്രതിഷിദ്ധാനി നിത്യാന്യപി ച കൃത്‌സ്നശഃ ॥ 16 ॥

രജസാ കുണ്ഠമനസഃ കാമാത്മാനോഽജിതേന്ദ്രിയാഃ ।
പിതൄൻ യജന്ത്യനുദിനം ഗൃഹേഷ്വഭിരതാശയാഃ ॥ 17 ॥

ത്രൈവർഗ്ഗികാസ്തേ പുരുഷാ വിമുഖാ ഹരിമേധസഃ ।
കഥായാം കഥനീയോരുവിക്രമസ്യ മധുദ്വിഷഃ ॥ 18 ॥

നൂനം ദൈവേന വിഹതാ യേ ചാച്യുതകഥാസുധാം ।
ഹിത്വാ ശൃണ്വന്ത്യസദ്ഗാഥാഃ പുരീഷമിവ വിഡ്ഭുജഃ ॥ 19 ॥

ദക്ഷിണേന പഥാര്യമ്‌ണഃ പിതൃലോകം വ്രജന്തി തേ ।
പ്രജാമനു പ്രജായന്തേ ശ്മശാനാന്തക്രിയാകൃതഃ ॥ 20 ॥

തതസ്തേ ക്ഷീണസുകൃതാഃ പുനർല്ലോകമിമം സതി ।
പതന്തി വിവശാ ദേവൈഃ സദ്യോ വിഭ്രംശിതോദയാഃ ॥ 21 ॥

തസ്മാത്ത്വം സർവ്വഭാവേന ഭജസ്വ പരമേഷ്ഠിനം ।
തദ്ഗുണാശ്രയയാ ഭക്ത്യാ ഭജനീയപദാബുജം ॥ 22 ॥

വാസുദേവേ ഭഗവതി ഭക്തിയോഗഃ പ്രയോജിതഃ ।
ജനയത്യാശു വൈരാഗ്യം ജ്ഞാനം യദ്ബ്രഹ്മദർശനം ॥ 23 ॥

യദാസ്യ ചിത്തമർത്ഥേഷു സമേഷ്വിന്ദ്രിയവൃത്തിഭിഃ ।
ന വിഗൃഹ്ണാതി വൈഷമ്യം പ്രിയമപ്രിയമിത്യുത ॥ 24 ॥

സ തദൈവാത്മനാഽഽത്മാനം നിഃസങ്ഗം സമദർശനം ।
ഹേയോപാദേയരഹിതമാരൂഢം പദമീക്ഷതേ ॥ 25 ॥

ജ്ഞാനമാത്രം പരം ബ്രഹ്മ പരമാത്മേശ്വരഃ പുമാൻ ।
ദൃശ്യാദിഭിഃ പൃഥഗ്ഭാവൈർഭഗവാനേക ഈയതേ ॥ 26 ॥

ഏതാവാനേവ യോഗേന സമഗ്രേണേഹ യോഗിനഃ ।
യുജ്യതേഽഭിമതോ ഹ്യർത്ഥോ യദസംഗസ്തു കൃത്‌സ്നശഃ ॥ 27 ॥

ജ്ഞാനമേകം പരാചീനൈരിന്ദ്രിയൈർബ്രഹ്മ നിർഗ്ഗുണം ।
അവഭാത്യർത്ഥരൂപേണ ഭ്രാന്ത്യാ ശബ്ദാദിധർമ്മിണാ ॥ 28 ॥

യഥാ മഹാനഹം രൂപസ്ത്രിവൃത്പഞ്ചവിധഃ സ്വരാട് ।
ഏകാദശവിധസ്തസ്യ വപുരണ്ഡം ജഗദ്‌യതഃ ॥ 29 ॥

ഏതദ്വൈ ശ്രദ്ധയാ ഭക്ത്യാ യോഗാഭ്യാസേന നിത്യശഃ ।
സമാഹിതാത്മാ നിഃസംഗോ വിരക്ത്യാ പരിപശ്യതി ॥ 30 ॥

ഇത്യേതത്കഥിതം ഗുർവ്വി ജ്ഞാനം തദ്ബ്രഹ്മദർശനം ।
യേനാവബുദ്ധ്യതേ തത്ത്വം പ്രകൃതേഃ പുരുഷസ്യ ച ॥ 31 ॥

ജ്ഞാനയോഗശ്ച മന്നിഷ്ഠോ നൈർഗ്ഗുണ്യോ ഭക്തിലക്ഷണഃ ।
ദ്വയോരപ്യേക ഏവാർത്ഥോ ഭഗവച്ഛബ്ദലക്ഷണഃ ॥ 32 ॥

യഥേന്ദ്രിയൈഃ പൃഥഗ്ദ്വാരൈരർത്ഥോ ബഹുഗുണാശ്രയഃ ।
ഏകോ നാനേയതേ തദ്വദ്ഭഗവാൻ ശാസ്ത്രവർത്മഭിഃ ॥ 33 ॥

ക്രിയയാ ക്രതുഭിർദ്ദാനൈസ്തപഃസ്വാധ്യായമർശനൈഃ ।
ആത്മേന്ദ്രിയജയേനാപി സന്ന്യാസേന ച കർമ്മണാം ॥ 34 ॥

യോഗേന വിവിധാംഗേന ഭക്തിയോഗേന ചൈവ ഹി ।
ധർമ്മേണോഭയചിഹ്നേന യഃ പ്രവൃത്തിനിവൃത്തിമാൻ ॥ 35 ॥

ആത്മതത്ത്വാവബോധേന വൈരാഗ്യേണ ദൃഢേന ച ।
ഈയതേ ഭഗവാനേഭിഃ സഗുണോ നിർഗ്ഗുണഃ സ്വദൃക് ॥ 36 ॥

പ്രാവോചം ഭക്തിയോഗസ്യ സ്വരൂപം തേ ചതുർവ്വിധം ।
കാലസ്യ ചാവ്യക്തഗതേർ യോഽന്തർദ്ധാവതി ജന്തുഷു ॥ 37 ॥

ജീവസ്യ സംസൃതീർബ്ബഹ്വീരവിദ്യാകർമ്മനിർമ്മിതാഃ ।
യാസ്വങ്ഗ പ്രവിശന്നാത്മാ ന വേദ ഗതിമാത്മനഃ ॥ 38 ॥

നൈതത്ഖലായോപദിശേന്നാവിനീതായ കർഹിചിത് ।
ന സ്തബ്ധായ ന ഭിന്നായ നൈവ ധർമ്മധ്വജായ ച ॥ 39 ॥

ന ലോലുപായോപദിശേന്ന ഗൃഹാരൂഢചേതസേ ।
നാഭക്തായ ച മേ ജാതു ന മദ്ഭക്തദ്വിഷാമപി ॥ 40 ॥

ശ്രദ്ദധാനായ ഭക്തായ വിനീതായാനസൂയവേ ।
ഭൂതേഷു കൃതമൈത്രായ ശുശ്രൂഷാഭിരതായ ച ॥ 41 ॥

ബഹിർജ്ജാതവിരാഗായ ശാന്തചിത്തായ ദീയതാം ।
നിർമ്മത്സരായ ശുചയേ യസ്യാഹം പ്രേയസാം പ്രിയഃ ॥ 42 ॥

യ ഇദം ശൃണുയാദംബ ശ്രദ്ധയാ പുരുഷഃ സകൃത് ।
യോ വാഭിധത്തേ മച്ചിത്തഃ സ ഹ്യേതി പദവീം ച മേ ॥ 43 ॥