ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 31

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 30

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 32 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 31

ശ്രീഭഗവാനുവാച

കർമ്മണാ ദൈവനേത്രേണ ജന്തുർദേഹോപപത്തയേ ।
സ്ത്രിയാഃ പ്രവിഷ്ട ഉദരം പുംസോ രേതഃ കണാശ്രയഃ ॥ 1 ॥

കലലം ത്വേകരാത്രേണ പഞ്ചരാത്രേണ ബുദ്ബുദം ।
ദശാഹേന തു കർക്കന്ധൂഃ പേശ്യണ്ഡം വാ തതഃ പരം ॥ 2 ॥

മാസേന തു ശിരോ ദ്വാഭ്യാം ബാഹ്വങ്ഘ്ര്യാദ്യങ്ഗവിഗ്രഹഃ ।
നഖലോമാസ്ഥിചർമ്മാണി ലിങ്ഗച്ഛിദ്രോദ്ഭവസ്ത്രിഭിഃ ॥ 3 ॥

ചതുർഭിർദ്ധാതവഃ സപ്ത പഞ്ചഭിഃ ക്ഷുത്തൃഡുദ്ഭവഃ ।
ഷഡ്ഭിർജ്ജരായുണാ വീതഃ കുക്ഷൌ ഭ്രാമ്യതി ദക്ഷിണേ ॥ 4 ॥

മാതുർജ്ജഗ്‌ദ്ധാന്നപാനാദ്യൈരേധദ്ധാതുരസമ്മതേ ।
ശേതേ വിൺമൂത്രയോർഗ്ഗർത്തേ സ ജന്തുർജ്ജന്തുസംഭവേ ॥ 5 ॥

കൃമിഭിഃ ക്ഷതസർവ്വാങ്ഗഃ സൌകുമാര്യാത്പ്രതിക്ഷണം ।
മൂർച്ഛാമാപ്നോത്യുരുക്ലേശസ്തത്രത്യൈഃ ക്ഷുധിതൈർമ്മുഹുഃ ॥ 6 ॥

കടുതീക്ഷ്ണോഷ്ണലവണരൂക്ഷാമ്‌ളാദിഭിരുൽബണൈഃ ।
മാതൃഭുക്തൈരുപസ്പൃഷ്ടഃ സർവ്വാങ്ഗോത്ഥിതവേദനഃ ॥ 7 ॥

ഉൽബേന സംവൃതസ്തസ്മിന്നന്ത്രൈശ്ച ബഹിരാവൃതഃ ।
ആസ്തേ കൃത്വാ ശിരഃ കുക്ഷൌ ഭുഗ്നപൃഷ്ഠശിരോധരഃ ॥ 8 ॥

അകൽപഃ സ്വാംഗചേഷ്ടായാം ശകുന്ത ഇവ പഞ്ജരേ ।
തത്ര ലബ്ധസ്മൃതിർദൈവാത്കർമ്മജൻമശതോദ്ഭവം ।
സ്മരൻ ദീർഘമനുച്ഛ്വാസം ശർമ്മ കിം നാമ വിന്ദതേ ॥ 9 ॥

ആരഭ്യ സപ്തമാൻമാസാല്ലബ്ധബോധോഽപി വേപിതഃ ।
നൈകത്രാസ്തേ സൂതിവാതൈർവ്വിഷ്ഠാഭൂരിവ സോദരഃ ॥ 10 ॥

നാഥമാന ഋഷിർഭീതഃ സപ്തവധ്രിഃ കൃതാഞ്ജലിഃ ।
സ്തുവീത തം വിക്ലവയാ വാചാ യേനോദരേഽർപ്പിതഃ ॥ 11 ॥

ജന്തുരുവാച

     തസ്യോപസന്നമവിതും ജഗദിച്ഛയാത്ത-
          നാനാതനോർഭുവി ചലച്ചരണാരവിന്ദം ।
     സോഽഹം വ്രജാമി ശരണം ഹ്യകുതോഭയം മേ
          യേനേദൃശീ ഗതിരദർശ്യസതോഽനുരൂപാ ॥ 12 ॥

     യസ്ത്വത്ര ബദ്ധ ഇവ കർമ്മഭിരാവൃതാത്മാ
          ഭൂതേന്ദ്രിയാശയമയീമവലംബ്യ മായാം ।
     ആസ്തേ വിശുദ്ധമവികാരമഖണ്ഡബോധ-
          മാതപ്യമാനഹൃദയേഽവസിതം നമാമി ॥ 13 ॥

     യഃ പഞ്ചഭൂതരചിതേ രഹിതഃ ശരീരേ
          ഛന്നോ യഥേന്ദ്രിയഗുണാർത്ഥചിദാത്മകോഽഹം ।
     തേനാവികുണ്ഠമഹിമാനമൃഷിം തമേനം
          വന്ദേ പരം പ്രകൃതിപൂരുഷയോഃ പുമാംസം ॥ 14 ॥

     യൻമായയോരുഗുണകർമ്മനിബന്ധനേഽസ്മിൻ
          സാംസാരികേ പഥി ചരംസ്തദഭിശ്രമേണ ।
     നഷ്ടസ്മൃതിഃ പുനരയം പ്രവൃണീത ലോകം
          യുക്ത്യാ കയാ മഹദനുഗ്രഹമന്തരേണ ॥ 15 ॥

     ജ്ഞാനം യദേതദദധാത്കതമഃ സ ദേവഃ
          ത്രൈകാലികം സ്ഥിരചരേഷ്വനുവർത്തിതാംശഃ ।
     തം ജീവകർമ്മപദവീമനുവർത്തമാനാ-
          സ്താപത്രയോപശമനായ വയം ഭജേമ ॥ 16 ॥

     ദേഹ്യന്യദേഹവിവരേ ജഠരാഗ്നിനാസൃഗ്-
          വിൺമൂത്രകൂപപതിതോ ഭൃശതപ്തദേഹഃ ।
     ഇച്ഛന്നിതോ വിവസിതും ഗണയൻ സ്വമാസാൻ
          നിർവ്വാസ്യതേ കൃപണധീർഭഗവൻ കദാ നു ॥ 17 ॥

     യേനേദൃശീം ഗതിമസൌ ദശമാസ്യ ഈശ
          സംഗ്രാഹിതഃ പുരുദയേന ഭവാദൃശേന ।
     സ്വേനൈവ തുഷ്യതു കൃതേന സ ദീനനാഥഃ
          കോ നാമ തത്പ്രതി വിനാഞ്ജലിമസ്യ കുര്യാത് ॥ 18 ॥

     പശ്യത്യയം ധിഷണയാ നനു സപ്തവധ്രിഃ
          ശാരീരകേ ദമശരീര്യപരഃ സ്വദേഹേ ।
     യത് സൃഷ്ടയാഽഽസം തമഹം പുരുഷം പുരാണം
          പശ്യേ ബഹിർഹൃദി ച ചൈത്യമിവ പ്രതീതം ॥ 19 ॥

     സോഽഹം വസന്നപി വിഭോ ബഹുദുഃഖവാസം
          ഗർഭാന്ന നിർജ്ജിഗമിഷേ ബഹിരന്ധകൂപേ ।
     യത്രോപയാതമുപസർപ്പതി ദേവമായാ
          മിഥ്യാമതിർ യദനു സംസൃതിചക്രമേതത് ॥ 20 ॥

     തസ്മാദഹം വിഗതവിക്ലവ ഉദ്ധരിഷ്യ
          ആത്മാനമാശു തമസഃ സുഹൃദാത്മനൈവ ।
     ഭൂയോ യഥാ വ്യസനമേതദനേകരന്ധ്രം
          മാ മേ ഭവിഷ്യദുപസാദിതവിഷ്ണുപാദഃ ॥ 21 ॥

കപില ഉവാച

ഏവം കൃതമതിർഗ്ഗർഭേ ദശമാസ്യഃ സ്തുവൻ ഋഷിഃ ।
സദ്യഃ ക്ഷിപത്യവാചീനം പ്രസൂത്യൈ സൂതിമാരുതഃ ॥ 22 ॥

തേനാവസൃഷ്ടഃ സഹസാ കൃത്വാവാക്‌ശിര ആതുരഃ ।
വിനിഷ്ക്രാമതി കൃച്ഛ്രേണ നിരുച്ഛ്വാസോ ഹതസ്മൃതിഃ ॥ 23 ॥

പതിതോ ഭുവ്യസൃങ്മൂത്രേ വിഷ്ഠാഭൂരിവ ചേഷ്ടതേ ।
രോരൂയതി ഗതേ ജ്ഞാനേ വിപരീതാം ഗതിം ഗതഃ ॥ 24 ॥

പരച്ഛന്ദം ന വിദുഷാ പുഷ്യമാണോ ജനേന സഃ ।
അനഭിപ്രേതമാപന്നഃ പ്രത്യാഖ്യാതുമനീശ്വരഃ ॥ 25 ॥

ശായിതോഽശുചിപര്യങ്കേ ജന്തുഃ സ്വേദജദൂഷിതേ ।
നേശഃ കണ്ഡൂയനേഽങ്ഗാനാമാസനോത്ഥാനചേഷ്ടനേ ॥ 26 ॥

തുദന്ത്യാമത്വചം ദംശാ മശകാ മത്കുണാദയഃ ।
രുദന്തം വിഗതജ്ഞാനം കൃമയഃ കൃമികം യഥാ ॥ 27 ॥

ഇത്യേവം ശൈശവം ഭുക്ത്വാ ദുഃഖം പൌഗണ്ഡമേവ ച ।
അലബ്ധാഭീപ്‌സിതോഽജ്ഞാനാദിദ്ധമന്യുഃ ശുചാർപ്പിതഃ ॥ 28 ॥

സഹ ദേഹേന മാനേന വർദ്ധമാനേന മന്യുനാ ।
കരോതി വിഗ്രഹം കാമീ കാമിഷ്വന്തായ ചാത്മനഃ ॥ 29 ॥

ഭൂതൈഃ പഞ്ചഭിരാരബ്ധേ ദേഹേ ദേഹ്യബുധോഽസകൃത് ।
അഹം മമേത്യസദ്ഗ്രാഹഃ കരോതി കുമതിർമ്മതിം ॥ 30 ॥

തദർത്ഥം കുരുതേ കർമ്മ യദ്ബദ്ധോ യാതി സംസൃതിം ।
യോഽനുയാതി ദദത്ക്ലേശമവിദ്യാകർമ്മബന്ധനഃ ॥ 31 ॥

യദ്യസദ്ഭിഃ പഥി പുനഃ ശിശ്നോദരകൃതോദ്യമൈഃ ।
ആസ്ഥിതോ രമതേ ജന്തുസ്തമോ വിശതി പൂർവ്വവത് ॥ 32 ॥

സത്യം ശൌചം ദയാ മൌനം ബുദ്ധിഃ ശ്രീർഹ്രീർ യശഃ ക്ഷമാ ।
ശമോ ദമോ ഭഗശ്ചേതി യത്സങ്ഗാദ്‌യാതി സംക്ഷയം ॥ 33 ॥

തേഷ്വശാന്തേഷു മൂഢേഷു ഖണ്ഡിതാത്മസ്വസാധുഷു ।
സങ്ഗം ന കുര്യാച്ഛോച്യേഷു യോഷിത്ക്രീഡാമൃഗേഷു ച ॥ 34 ॥

ന തഥാസ്യ ഭവേൻമോഹോ ബന്ധശ്ചാന്യപ്രസംഗതഃ ।
യോഷിത്സംഗാദ് യഥാ പുംസോ യഥാ തത്സംഗിസംഗതഃ ॥ 35 ॥

പ്രജാപതിഃ സ്വാം ദുഹിതരം ദൃഷ്ട്വാ തദ്രൂപധർഷിതഃ ।
രോഹിദ്ഭൂതാം സോഽന്വധാവദൃക്ഷരൂപീ ഹതത്രപഃ ॥ 36 ॥

തത്സൃഷ്ടസൃഷ്ടസൃഷ്ടേഷു കോ ന്വഖണ്ഡിതധീഃ പുമാൻ ।
ഋഷിം നാരായണമൃതേ യോഷിൻമയ്യേഹ മായയാ ॥ 37 ॥

ബലം മേ പശ്യ മായായാഃ സ്ത്രീമയ്യാ ജയിനോ ദിശാം ।
യാ കരോതി പദാക്രാന്താൻ ഭ്രൂവിജൃംഭേണ കേവലം ॥ 38 ॥

     സങ്ഗം ന കുര്യാത്പ്രമദാസു ജാതു
          യോഗസ്യ പാരം പരമാരുരുക്ഷുഃ ।
     മത്സേവയാ പ്രതിലബ്ധാത്മലാഭോ
          വദന്തി യാ നിരയദ്വാരമസ്യ ॥ 39 ॥

യോപയാതി ശനൈർമ്മായാ യോഷിദ്ദേവവിനിർമ്മിതാ ।
താമീക്ഷേതാത്മനോ മൃത്യും തൃണൈഃ കൂപമിവാവൃതം ॥ 40 ॥

യാം മന്യതേ പതിം മോഹാൻമൻമായാമൃഷഭായതീം ।
സ്ത്രീത്വം സ്ത്രീസങ്ഗതഃ പ്രാപ്തോ വിത്താപത്യഗൃഹപ്രദം ॥ 41 ॥

താമാത്മനോ വിജാനീയാത്പത്യപത്യഗൃഹാത്മകം ।
ദൈവോപസാദിതം മൃത്യും മൃഗയോർഗ്ഗായനം യഥാ ॥ 42 ॥

ദേഹേന ജീവഭൂതേന ലോകാല്ലോകമനുവ്രജൻ ।
ഭുഞ്ജാന ഏവ കർമ്മാണി കരോത്യവിരതം പുമാൻ ॥ 43 ॥

ജീവോ ഹ്യസ്യാനുഗോ ദേഹോ ഭൂതേന്ദ്രിയമനോമയഃ ।
തന്നിരോധോഽസ്യ മരണമാവിർഭാവസ്തു സംഭവഃ ॥ 44 ॥

ദ്രവ്യോപലബ്ധിസ്ഥാനസ്യ ദ്രവ്യേക്ഷായോഗ്യതാ യദാ ।
തത്പഞ്ചത്വമഹമ്മാനാദുത്പത്തിർദ്രവ്യദർശനം ॥ 45 ॥

യഥാക്ഷ്ണോർദ്രവ്യാവയവദർശനായോഗ്യതാ യദാ ।
തദൈവ ചക്ഷുഷോ ദ്രഷ്ടുർദ്രഷ്ടൃത്വായോഗ്യതാനയോഃ ॥ 46 ॥

തസ്മാന്ന കാര്യഃ സന്ത്രാസോ ന കാർപ്പണ്യം ന സംഭ്രമഃ ।
ബുദ്ധ്വാ ജീവഗതിം ധീരോ മുക്തസംഗശ്ചരേദിഹ ॥ 47 ॥

സമ്യഗ് ദർശനയാ ബുദ്ധ്യാ യോഗവൈരാഗ്യയുക്തയാ ।
മായാവിരചിതേ ലോകേ ചരേന്ന്യസ്യ കളേബരം ॥ 48 ॥