ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 4

← സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 3

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 5 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 4

മൈത്രേയ ഉവാച

     ഏതാവദുക്ത്വാ വിരരാമ ശങ്കരഃ
          പത്ന്യംഗനാശം ഹ്യുഭയത്ര ചിന്തയൻ ।
     സുഹൃദ്ദിദൃക്ഷുഃ പരിശങ്കിതാ ഭവാ-
          ന്നിഷ്ക്രാമതീ നിർവ്വിശതീ ദ്വിധാഽഽസ സാ ॥ 1 ॥

     സുഹൃദ്ദിദൃക്ഷാപ്രതിഘാതദുർമ്മനാഃ
          സ്നേഹാദ്രുദത്യശ്രുകലാതിവിഹ്വലാ ।
     ഭവം ഭവാന്യപ്രതിപൂരുഷം രുഷാ
          പ്രധക്ഷ്യതീവൈക്ഷത ജാതവേപഥുഃ ॥ 2 ॥

     തതോ വിനിഃശ്വസ്യ സതീ വിഹായ തം
          ശോകേന രോഷേണ ച ദൂയതാ ഹൃദാ ।
     പിത്രോരഗാത് സ്ത്രൈണവിമൂഢധീർഗൃഹാൻ
          പ്രേമ്‌ണാഽഽത്മനോ യോഽർദ്ധമദാത് സതാം പ്രിയഃ ॥ 3 ॥

     താമന്വഗച്ഛൻ ദ്രുതവിക്രമാം സതീ-
          മേകാം ത്രിനേത്രാനുചരാഃ സഹസ്രശഃ ।
     സപാർഷദയക്ഷാ മണിമൻമദാദയഃ
          പുരോ വൃഷേന്ദ്രാസ്തരസാ ഗതവ്യഥാഃ ॥ 4 ॥

     താം സാരികാകന്ദുകദർപ്പണാംബുജ-
          ശ്വേതാതപത്രവ്യജനസ്രഗാദിഭിഃ ।
     ഗീതായനൈർദ്ദുദുന്ദുഭിശംഖവേണുഭിർ-
          വൃഷേന്ദ്രമാരോപ്യ വിടങ്കിതാ യയുഃ ॥ 5 ॥

     ആബ്രഹ്മഘോഷോർജ്ജിതയജ്ഞവൈശസം
          വിപ്രർഷിജുഷ്ടം വിബുധൈശ്ച സർവ്വശഃ ।
     മൃദ്ദാർവ്വയഃകാഞ്ചനദർഭചർമ്മഭിർ-
          നിസൃഷ്ടഭാണ്ഡം യജനം സമാവിശത് ॥ 6 ॥

     താമാഗതാം തത്ര ന കശ്ചനാദ്രിയദ്-
          വിമാനിതാം യജ്ഞകൃതോ ഭയാജ്ജനഃ ।
     ഋതേ സ്വസൄർവ്വൈ ജനനീം ച സാദരാഃ
          പ്രേമാശ്രുകണ്ഠ്യഃ പരിഷസ്വജുർമ്മുദാ ॥ 7 ॥

     സൌദര്യസംപ്രശ്നസമർത്ഥവാർത്തയാ
          മാത്രാ ച മാതൃഷ്വസൃഭിശ്ച സാദരം ।
     ദത്താം സപര്യാം വരമാസനം ച സാ
          നാദത്ത പിത്രാഽപ്രതിനന്ദിതാ സതീ ॥ 8 ॥

     അരുദ്രഭാഗം തമവേക്ഷ്യ ചാധ്വരം
          പിത്രാ ച ദേവേ കൃതഹേളനം വിഭൌ ।
     അനാദൃതാ യജ്ഞസദസ്യധീശ്വരീ
          ചുകോപ ലോകാനിവ ധക്ഷ്യതീ രുഷാ ॥ 9 ॥

     ജഗർഹ സാമർഷവിപന്നയാ ഗിരാ
          ശിവദ്വിഷം ധൂമപഥശ്രമസ്മയം ।
     സ്വതേജസാ ഭൂതഗണാൻ സമുത്ഥിതാൻ
          നിഗൃഹ്യ ദേവീ ജഗതോഽഭിശൃണ്വതഃ ॥ 10 ॥

ദേവ്യുവാച

     ന യസ്യ ലോകേഽസ്ത്യതിശായനഃ പ്രിയഃ
          തഥാപ്രിയോ ദേഹഭൃതാം പ്രിയാത്മനഃ ।
     തസ്മിൻ സമസ്താത്മനി മുക്തവൈരകേ
          ഋതേ ഭവന്തം കതമഃ പ്രതീപയേത് ॥ 11 ॥

     ദോഷാൻ പരേഷാം ഹി ഗുണേഷു സാധവോ
          ഗൃഹ്ണന്തി കേചിന്ന ഭവാദൃശാ ദ്വിജ ।
     ഗുണാംശ്ച ഫൽഗൂൻ ബഹുലീകരിഷ്ണവോ
          മഹത്തമാസ്തേഷ്വവിദദ്ഭവാനഘം ॥ 12 ॥

     നാശ്ചര്യമേതദ്യദസത്‌സു സർവ്വദാ
          മഹദ്വിനിന്ദാ കുണപാത്മവാദിഷു ।
     സേർഷ്യം മഹാപൂരുഷപാദപാംസുഭിഃ
          നിരസ്തതേജഃസു തദേവ ശോഭനം ॥ 13 ॥

     യദ് ദ്വ്യക്ഷരം നാമ ഗിരേരിതം നൃണാം
          സകൃത്പ്രസംഗാദഘമാശു ഹന്തി തത് ।
     പവിത്രകീർത്തിം തമലംഘ്യശാസനം
          ഭവാനഹോ ദ്വേഷ്ടി ശിവം ശിവേതരഃ ॥ 14 ॥

     യത്പാദപദ്മം മഹതാം മനോഽലിഭിഃ
          നിഷേവിതം ബ്രഹ്മരസാസവാർത്തിഭിഃ ।
     ലോകസ്യ യദ് വർഷതി ചാശിഷോഽർത്ഥിനഃ
          തസ്മൈ ഭവാൻ ദ്രുഹ്യതി വിശ്വബന്ധവേ ॥ 15 ॥

     കിം വാ ശിവാഖ്യമശിവം ന വിദുസ്ത്വദന്യേ
          ബ്രഹ്മാദയസ്തമവകീര്യ ജടാഃ ശ്മശാനേ ।
     തൻമാല്യഭസ്മനൃകപാല്യവസത്പിശാചൈർ
          യേ മൂർദ്ധഭിർദ്ദധതി തച്ചരണാവസൃഷ്ടം ॥ 16 ॥

     കർണ്ണൗ പിധായ നിരയാദ്യദകൽപ ഈശേ
          ധർമ്മാവിതര്യസൃണിഭിർന്നൃഭിരസ്യമാനേ ।
     ഛിന്ദ്യാത്പ്രസഹ്യ രുശതീമസതീം പ്രഭുശ്ചേ-
          ജ്ജിഹ്വാമസൂനപി തതോ വിസൃജേത് സ ധർമ്മഃ ॥ 17 ॥

     അതസ്തവോത്പന്നമിദം കളേബരം
          ന ധാരയിഷ്യേ ശിതികണ്ഠഗർഹിണഃ ।
     ജഗ്ദ്ധസ്യ മോഹാദ്ധി വിശുദ്ധിമന്ധസോ
          ജുഗുപ്സിതസ്യോദ്ധരണം പ്രചക്ഷതേ ॥ 18 ॥

     ന വേദവാദാനനുവർത്തതേ മതിഃ
          സ്വ ഏവ ലോകേ രമതോ മഹാമുനേഃ ।
     യഥാ ഗതിർദ്ദേവമനുഷ്യയോഃ പൃഥക്
          സ്വ ഏവ ധർമ്മേ ന പരം ക്ഷിപേത്‌സ്ഥിതഃ ॥ 19 ॥

     കർമ്മപ്രവൃത്തം ച നിവൃത്തമപ്യൃതം
          വേദേ വിവിച്യോഭയലിംഗമാശ്രിതം ।
     വിരോധി തദ്യൌഗപദൈകകർത്തരി
          ദ്വയം തഥാ ബ്രഹ്മണി കർമ്മ നർച്ഛതി ॥ 20 ॥

     മാ വഃ പദവ്യഃ പിതരസ്മദാസ്ഥിതാ
          യാ യജ്ഞശാലാസു ന ധൂമവർത്മഭിഃ ।
     തദന്നതൃപ്തൈരസുഭൃദ്ഭിരീഡിതാ
          അവ്യക്തലിംഗാ അവധൂതസേവിതാഃ ॥ 21 ॥

     നൈതേന ദേഹേന ഹരേ കൃതാഗസോ
          ദേഹോദ്ഭവേനാലമലം കുജൻമനാ ।
     വ്രീഡാ മമാഭൂത്കുജനപ്രസംഗതഃ
          തജ്ജൻമ ധിഗ്യോ മഹതാമവദ്യകൃത് ॥ 22 ॥

     ഗോത്രം ത്വദീയം ഭഗവാൻ വൃഷധ്വജോ
          ദാക്ഷായണീത്യാഹ യദാ സുദുർമ്മനാഃ ।
     വ്യപേതനർമ്മസ്മിതമാശു തദ്ധ്യഹം
          വ്യുത് സ്രക്ഷ്യ ഏതത്കുണപം ത്വദംഗജം ॥ 23 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

     ഇത്യധ്വരേ ദക്ഷമനൂദ്യ ശത്രുഹൻ
          ക്ഷിതാവുദീചീം നിഷസാദ ശാന്തവാക് ।
     സ്പൃഷ്ട്വാ ജലം പീതദുകൂലസംവൃതാ
          നിമീല്യ ദൃഗ്‌യോഗപഥം സമാവിശത് ॥ 24 ॥

     കൃത്വാ സമാനാവനിലൌ ജിതാസനാ
          സോദാനമുത്ഥാപ്യ ച നാഭിചക്രതഃ ।
     ശനൈർഹൃദി സ്ഥാപ്യ ധിയോരസി സ്ഥിതം
          കണ്ഠാദ്ഭ്രുവോർമ്മധ്യമനിന്ദിതാനയത് ॥ 25 ॥

     ഏവം സ്വദേഹം മഹതാം മഹീയസാ
          മുഹുഃ സമാരോപിതമങ്കമാദരാത് ।
     ജിഹാസതീ ദക്ഷരുഷാ മനസ്വിനീ
          ദധാര ഗാത്രേഷ്വനിലാഗ്നിധാരണാം ॥ 26 ॥

     തതഃ സ്വഭർത്തുശ്ചരണാംബുജാസവം
          ജഗദ്ഗുരോശ്ചിന്തയതീ ന ചാപരം ।
     ദദർശ ദേഹോ ഹതകൽമഷഃ സതീ
          സദ്യഃ പ്രജജ്വാല സമാധിജാഗ്നിനാ ॥ 27 ॥

     തത്പശ്യതാം ഖേ ഭുവി ചാദ്ഭുതം മഹ-
          ദ്ധാഹേതി വാദഃ സുമഹാനജായത ।
     ഹന്ത പ്രിയാ ദൈവതമസ്യ ദേവീ
          ജഹാവസൂൻ കേന സതീ പ്രകോപിതാ ॥ 28 ॥

     അഹോ അനാത്മ്യം മഹദസ്യ പശ്യത
          പ്രജാപതേർ യസ്യ ചരാചരം പ്രജാഃ ।
     ജഹാവസൂൻ യദ് വിമതാഽഽത്മജാ സതീ
          മനസ്വിനീ മാനമഭീക്ഷ്ണമർഹതി ॥ 29 ॥

     സോഽയം ദുർമ്മർഷഹൃദയോ ബ്രഹ്മധ്രുക് ച
          ലോകേഽപകീർത്തിം മഹതീമവാപ്സ്യതി ।
     യദംഗജാം സ്വാം പുരുഷദ്വിഡുദ്യതാം
          ന പ്രത്യഷേധൻമൃതയേഽപരാധതഃ ॥ 30 ॥

വദത്യേവം ജനേ സത്യാ ദൃഷ്ട്വാസുത്യാഗമദ്ഭുതം ।
ദക്ഷം തത്പാർഷദാ ഹന്തുമുദതിഷ്ഠന്നുദായുധാഃ ॥ 31 ॥

തേഷാമാപതതാം വേഗം നിശാമ്യ ഭഗവാൻ ഭൃഗുഃ ।
യജ്ഞഘ്നഘ്നേന യജുഷാ ദക്ഷിണാഗ്നൌ ജുഹാവ ഹ ॥ 32 ॥

അധ്വര്യുണാ ഹൂയമാനേ ദേവാ ഉത്പേതുരോജസാ ।
ഋഭവോ നാമ തപസാ സോമം പ്രാപ്താഃ സഹസ്രശഃ ॥ 33 ॥

തൈരലാതായുധൈഃ സർവ്വേ പ്രമഥാഃ സഹ ഗുഹ്യകാഃ ।
ഹന്യമാനാ ദിശോ ഭേജുരുശദ്ഭിർബ്രഹ്മതേജസാ ॥ 34 ॥