ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 16

← സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 15

സ്കന്ധം 4 : അദ്ധ്യായം 17 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ചതുർത്ഥഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 4) / അദ്ധ്യായം 16

മൈത്രേയ ഉവാച

ഇതി ബ്രുവാണം നൃപതിം ഗായകാ മുനിചോദിതാഃ ।
തുഷ്ടുവുസ്തുഷ്ടമനസസ്തദ്വാഗമൃതസേവയാ ॥ 1 ॥

     നാലം വയം തേ മഹിമാനുവർണ്ണനേ
          യോ ദേവവര്യോഽവതതാര മായയാ ।
     വേനാംഗജാതസ്യ ച പൌരുഷാണി തേ
          വാചസ്പതീനാമപി ബഭ്രമുർധിയഃ ॥ 2 ॥

     അഥാപ്യുദാരശ്രവസഃ പൃഥോർഹരേഃ
          കലാവതാരസ്യ കഥാമൃതാദൃതാഃ ।
     യഥോപദേശം മുനിഭിഃ പ്രചോദിതാഃ
          ശ്ലാഘ്യാനി കർമ്മാണി വയം വിതൻമഹി ॥ 3 ॥

ഏഷ ധർമ്മഭൃതാം ശ്രേഷ്ഠോ ലോകം ധർമ്മഽനുവർത്തയൻ ।
ഗോപ്താ ച ധർമ്മസേതൂനാം ശാസ്താ തത്പരിപന്ഥിനാം ॥ 4 ॥

ഏഷ വൈ ലോകപാലാനാം ബിഭർത്ത്യേകസ്തനൌ തനൂഃ ।
കാലേ കാലേ യഥാ ഭാഗം ലോകയോരുഭയോർഹിതം ॥ 5 ॥

വസു കാല ഉപാദത്തേ കാലേ ചായം വിമുഞ്ചതി ।
സമഃ സർവ്വേഷു ഭൂതേഷു പ്രതപൻ സൂര്യവദ്വിഭുഃ ॥ 6 ॥

തിതിക്ഷത്യക്രമം വൈന്യ ഉപര്യാക്രമതാമപി ।
ഭൂതാനാം കരുണഃ ശശ്വദാർത്താനാം ക്ഷിതിവൃത്തിമാൻ ॥ 7 ॥

ദേവേഽവർഷത്യസൌ ദേവോ നരദേവവപുർഹരിഃ ।
കൃച്ഛ്രപ്രാണാഃ പ്രജാ ഹ്യേഷ രക്ഷിഷ്യത്യഞ്ജസേന്ദ്രവത് ॥ 8 ॥

ആപ്യായയത്യസൌ ലോകം വദനാമൃതമൂർത്തിനാ ।
സാനുരാഗാവലോകേന വിശദസ്മിതചാരുണാ ॥ 9 ॥

     അവ്യക്തവർത്മൈഷ നിഗൂഢകാര്യോ
          ഗംഭീരവേധാ ഉപഗുപ്തവിത്തഃ ।
     അനന്തമാഹാത്മ്യഗുണൈകധാമാ
          പൃഥുഃ പ്രചേതാ ഇവ സംവൃതാത്മാ ॥ 10 ॥

ദുരാസദോ ദുർവ്വിഷഹ ആസന്നോഽപി വിദൂരവത് ।
നൈവാഭിഭവിതും ശക്യോ വേനാരണ്യുത്ഥിതോഽനലഃ ॥ 11 ॥

അന്തർബ്ബഹിശ്ച ഭൂതാനാം പശ്യൻ കർമ്മാണി ചാരണൈഃ ।
ഉദാസീന ഇവാധ്യക്ഷോ വായുരാത്മേവ ദേഹിനാം ॥ 12 ॥

നാദണ്ഡ്യം ദണ്ഡയത്യേഷ സുതമാത്മദ്വിഷാമപി ।
ദണ്ഡയത്യാത്മജമപി ദണ്ഡ്യം ധർമ്മപഥേ സ്ഥിതഃ ॥ 13 ॥

അസ്യാപ്രതിഹതം ചക്രം പൃഥോരാമാനസാചലാത് ।
വർത്തതേ ഭഗവാനർക്കോ യാവത്തപതി ഗോഗണൈഃ ॥ 14 ॥

രഞ്ജയിഷ്യതി യല്ലോകമയമാത്മവിചേഷ്ടിതൈഃ ।
അഥാമുമാഹൂ രാജാനം മനോരഞ്ജനകൈഃ പ്രജാഃ ॥ 15 ॥

ദൃഢവ്രതഃ സത്യസന്ധോ ബ്രഹ്മണ്യോ വൃദ്ധസേവകഃ ।
ശരണ്യഃ സർവ്വഭൂതാനാം മാനദോ ദീനവത്സലഃ ॥ 16 ॥

മാതൃഭക്തിഃ പരസ്ത്രീഷു പത്ന്യാമർദ്ധ ഇവാത്മനഃ ।
പ്രജാസു പിതൃവത്‌സ്നിഗ്‌ദ്ധഃ കിംകരോ ബ്രഹ്മവാദിനാം ॥ 17 ॥

ദേഹിനാമാത്മവത്പ്രേഷ്ഠഃ സുഹൃദാം നന്ദിവർദ്ധനഃ ।
മുക്തസംഗപ്രസംഗോഽയം ദണ്ഡപാണിരസാധുഷു ॥ 18 ॥

     അയം തു സാക്ഷാദ്ഭഗവാംസ്ത്ര്യധീശഃ
          കൂടസ്ഥ ആത്മാ കലയാവതീർണ്ണഃ ।
     യസ്മിന്നവിദ്യാരചിതം നിരർത്ഥകം
          പശ്യന്തി നാനാത്വമപി പ്രതീതം ॥ 19 ॥

     അയം ഭുവോ മണ്ഡലമോദയാദ്രേർ-
          ഗ്ഗോപ്തൈകവീരോ നരദേവനാഥഃ।
     ആസ്ഥായ ജൈത്രം രഥമാത്തചാപഃ
          പര്യസ്യതേ ദക്ഷിണതോ യഥാർക്കഃ ॥ 20 ॥

     അസ്മൈ നൃപാലാഃ കില തത്ര തത്ര
          ബലിം ഹരിഷ്യന്തി സലോകപാലാഃ ।
     മംസ്യന്ത ഏഷാം സ്ത്രിയ ആദിരാജം
          ചക്രായുധം തദ്യശ ഉദ്ധരന്ത്യഃ ॥ 21 ॥

     അയം മഹീം ഗാം ദുദുഹേഽധിരാജഃ
          പ്രജാപതിർവൃത്തികരഃ പ്രജാനാം ।
     യോ ലീലയാദ്രീൻ സ്വശരാസകോട്യാ
          ഭിന്ദൻ സമാം ഗാമകരോദ്യഥേന്ദ്രഃ ॥ 22 ॥

     വിസ്ഫൂർജ്ജയന്നാജഗവം ധനുഃ സ്വയം
          യദാചരത്ക്ഷ്മാമവിഷഹ്യമാജൌ ।
     തദാ നിലില്യുർദിശി ദിശ്യസന്തോ
          ലാംഗൂലമുദ്യമ്യ യഥാ മൃഗേന്ദ്രഃ ॥ 23 ॥

     ഏഷോഽശ്വമേധാൻ തമാജഹാര
          സരസ്വതീ പ്രാദുരഭാവി യത്ര ।
     അഹാരഷീദ് യസ്യ ഹയം പുരന്ദരഃ
          ശതക്രതുശ്ചരമേ വർത്തമാനേ ॥ 24 ॥

     ഏഷ സ്വസദ്മോപവനേ സമേത്യ
          സനത്കുമാരം ഭഗവന്തമേകം ।
     ആരാധ്യ ഭക്ത്യാലഭതാമലം ത-
          ജ്ജ്ഞാനം യതോ ബ്രഹ്മ പരം വിദന്തി ॥ 25 ॥

തത്ര തത്ര ഗിരസ്താസ്താ ഇതി വിശ്രുതവിക്രമഃ ।
ശ്രോഷ്യത്യാത്മാശ്രിതാ ഗാഥാഃ പൃഥുഃ പൃഥുപരാക്രമഃ ॥ 26 ॥

     ദിശോ വിജിത്യാപ്രതിരുദ്ധചക്രഃ
          സ്വതേജസോത്പാടിതലോകശല്യഃ ।
     സുരാസുരേന്ദ്രൈരുപഗീയമാന-
          മഹാനുഭാവോ ഭവിതാ പതിർഭുവഃ ॥ 27 ॥