ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 16

← സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 15

സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 17 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 16

ഉദ്ധവ ഉവാച

ത്വം ബ്രഹ്മ പരമം സാക്ഷാദനാദ്യന്തമപാവൃതം ।
സർവ്വേഷാമപി ഭാവാനാം ത്രാണസ്ഥിത്യപ്യയോദ്ഭവഃ ॥ 1 ॥

ഉച്ചാവചേഷു ഭൂതേഷു ദുർജ്ഞേയമകൃതാത്മഭിഃ ।
ഉപാസതേ ത്വാം ഭഗവൻ യാഥാതഥ്യേന ബ്രാഹ്മണാഃ ॥ 2 ॥

യേഷു യേഷു ച ഭാവേഷു ഭക്ത്യാ ത്വാം പരമർഷയഃ ।
ഉപാസീനാഃ പ്രപദ്യന്തേ സംസിദ്ധിം തദ്വദസ്വ മേ ॥ 3 ॥

ഗൂഢശ്ചരസി ഭൂതാത്മാ ഭൂതാനാം ഭൂതഭാവന ।
ന ത്വാം പശ്യന്തി ഭൂതാനി പശ്യന്തം മോഹിതാനി തേ ॥ 4 ॥

     യാഃ കാശ്ച ഭൂമൌ ദിവി വൈ രസായാം
          വിഭൂതയോ ദിക്ഷു മഹാവിഭൂതേ ।
     താ മഹ്യമാഖ്യാഹ്യനുഭാവിതാസ്തേ
          നമാമി തേ തീർത്ഥപദാങ്ഘ്രിപദ്മം ॥ 5 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

ഏവമേതദഹം പൃഷ്ടഃ പ്രശ്നം പ്രശ്നവിദാം വര ।
യുയുത്സുനാ വിനശനേ സപത്നൈരർജ്ജുനേന വൈ ॥ 6 ॥

ജ്ഞാത്വാ ജ്ഞാതിവധം ഗർഹ്യമധർമ്മം രാജ്യഹേതുകം ।
തതോ നിവൃത്തോ ഹന്താഹം ഹതോഽയമിതി ലൌകികഃ ॥ 7 ॥

സ തദാ പുരുഷവ്യാഘ്രോ യുക്ത്യാ മേ പ്രതിബോധിതഃ ।
അഭ്യഭാഷത മാമേവം യഥാ ത്വം രണമൂർദ്ധനി ॥ 8 ॥

അഹമാത്മോദ്ധവാമീഷാം ഭൂതാനാം സുഹൃദീശ്വരഃ ।
അഹം സർവ്വാണി ഭൂതാനി തേഷാം സ്ഥിത്യുദ്ഭവാപ്യയഃ ॥ 9 ॥

അഹം ഗതിർഗ്ഗതിമതാം കാലഃ കലയതാമഹം ।
ഗുണാനാം ചാപ്യഹം സാമ്യം ഗുണിന്യൌത്പത്തികോ ഗുണഃ ॥ 10 ॥

ഗുണിനാമപ്യഹം സൂത്രം മഹതാം ച മഹാനഹം ।
സൂക്ഷ്മാണാമപ്യഹം ജീവോ ദുർജ്ജയാനാമഹം മനഃ ॥ 11 ॥

ഹിരണ്യഗർഭോ വേദാനാം മന്ത്രാണാം പ്രണവസ്ത്രിവൃത് ।
അക്ഷരാണാമകാരോഽസ്മി പദാനി ഛന്ദസാമഹം ॥ 12 ॥

ഇന്ദ്രോഽഹം സർവ്വദേവാനാം വസൂനാമസ്മി ഹവ്യവാട് ।
ആദിത്യാനാമഹം വിഷ്ണൂ രുദ്രാണാം നീലലോഹിതഃ ॥ 13 ॥

ബ്രഹ്മർഷീണാം ഭൃഗുരഹം രാജർഷീണാമഹം മനുഃ ।
ദേവർഷീണാം നാരദോഽഹം ഹവിർദ്ധാന്യസ്മി ധേനുഷു ॥ 14 ॥

സിദ്ധേശ്വരാണാം കപിലഃ സുപർണ്ണോഽഹം പതത്രിണാം ।
പ്രജാപതീനാം ദക്ഷോഽഹം പിതൄണാമഹമര്യമാ ॥ 15 ॥

മാം വിദ്ധ്യുദ്ധവ ദൈത്യാനാം പ്രഹ്ളാദമസുരേശ്വരം ।
സോമം നക്ഷത്രൌഷധീനാം ധനേശം യക്ഷരക്ഷസാം ॥ 16 ॥

ഐരാവതം ഗജേന്ദ്രാണാം യാദസാം വരുണം പ്രഭും ।
തപതാം ദ്യുമതാം സൂര്യം മനുഷ്യാണാം ച ഭൂപതിം ॥ 17 ॥

ഉച്ചൈഃശ്രവാസ്തുരംഗാണാം ധാതൂനാമസ്മി കാഞ്ചനം ।
യമഃ സംയമതാം ചാഹം സർപ്പാണാമസ്മി വാസുകിഃ ॥ 18 ॥

നാഗേന്ദ്രാണാമനന്തോഽഹം മൃഗേന്ദ്രഃ ശൃംഗിദംഷ്ട്രിണാം ।
ആശ്രമാണാമഹം തുര്യോ വർണ്ണാനാം പ്രഥമോഽനഘ ॥ 19 ॥

തീർത്ഥാനാം സ്രോതസാം ഗംഗാ സമുദ്രഃ സരസാമഹം ।
ആയുധാനാം ധനുരഹം ത്രിപുരഘ്നോ ധനുഷ്മതാം ॥ 20 ॥

ധിഷ്ണ്യാനാമസ്മ്യഹം മേരുർഗ്ഗഹനാനാം ഹിമാലയഃ ।
വനസ്പതീനാമശ്വത്ഥ ഓഷധീനാമഹം യവഃ ॥ 21 ॥

പുരോധസാം വസിഷ്ഠോഽഹം ബ്രഹ്മിഷ്ഠാനാം ബൃഹസ്പതിഃ ।
സ്കന്ദോഽഹം സർവ്വസേനാന്യാമഗ്രണ്യാം ഭഗവാനജഃ ॥ 22 ॥

യജ്ഞാനാം ബ്രഹ്മയജ്ഞോഽഹം വ്രതാനാമവിഹിംസനം ।
വായ്വഗ്ന്യർക്കാംബുവാഗാത്മാ ശുചീനാമപ്യഹം ശുചിഃ ॥ 23 ॥

യോഗാനാമാത്മസംരോധോ മന്ത്രോഽസ്മി വിജിഗീഷതാം ।
ആന്വീക്ഷികീ കൌശലാനാം വികൽപഃ ഖ്യാതിവാദിനാം ॥ 24 ॥

സ്ത്രീണാം തു ശതരൂപാഹം പുംസാം സ്വായംഭുവോ മനുഃ ।
നാരായണോ മുനീനാം ച കുമാരോ ബ്രഹ്മചാരിണാം ॥ 25 ॥

ധർമ്മാണാമസ്മി സന്ന്യാസഃ ക്ഷേമാണാമബഹിർമ്മതിഃ ।
ഗുഹ്യാനാം സൂനൃതം മൌനം മിഥുനാനാമജസ്ത്വഹം ॥ 26 ॥

സംവത്സരോഽസ്മ്യനിമിഷാം ഋതൂനാം മധുമാധവൌ ।
മാസാനാം മാർഗ്ഗശീർഷോഽഹം നക്ഷത്രാണാം തഥാഭിജിത് ॥ 27 ॥

അഹം യുഗാനാം ച കൃതം ധീരാണാം ദേവലോഽസിതഃ ।
ദ്വൈപായനോഽസ്മി വ്യാസാനാം കവീനാം കാവ്യ ആത്മവാൻ ॥ 28 ॥

വാസുദേവോ ഭഗവതാം ത്വം തു ഭാഗവതേഷ്വഹം ।
കിംപുരുഷാനാം ഹനുമാൻ വിദ്യാധ്രാണാം സുദർശനഃ ॥ 29 ॥

രത്നാനാം പദ്മരാഗോഽസ്മി പദ്മകോശഃ സുപേശസാം ।
കുശോഽസ്മി ദർഭജാതീനാം ഗവ്യമാജ്യം ഹവിഃഷ്വഹം ॥ 30 ॥

വ്യവസായിനാമഹം ലക്ഷ്മീഃ കിതവാനാം ഛലഗ്രഹഃ ।
തിതിക്ഷാസ്മി തിതിക്ഷൂണാം സത്ത്വം സത്ത്വവതാമഹം ॥ 31 ॥

ഓജഃ സഹോ ബലവതാം കർമ്മാഹം വിദ്ധി സാത്വതാം ।
സാത്വതാം നവമൂർത്തീനാമാദിമൂർത്തിരഹം പരാ ॥ 32 ॥

വിശ്വാവസുഃ പൂർവ്വചിത്തിർഗ്ഗന്ധർവ്വാപ്സരസാമഹം ।
ഭൂധരാണാമഹം സ്ഥൈര്യം ഗന്ധമാത്രമഹം ഭുവഃ ॥ 33 ॥

അപാം രസശ്ച പരമസ്തേജിഷ്ഠാനാം വിഭാവസുഃ ।
പ്രഭാ സൂര്യേന്ദുതാരാണാം ശബ്ദോഽഹം നഭസഃ പരഃ ॥ 34 ॥

ബ്രഹ്മണ്യാനാം ബലിരഹം വീരാണാമഹമർജ്ജുനഃ ।
ഭൂതാനാം സ്ഥിതിരുത്പത്തിരഹം വൈ പ്രതിസങ്ക്രമഃ ॥ 35 ॥

ഗത്യുക്ത്യുത്സർഗ്ഗോപാദാനമാനന്ദസ്പർശലക്ഷണം ।
ആസ്വാദശ്രുത്യവഘ്രാണമഹം സർവ്വേന്ദ്രിയേന്ദ്രിയം ॥ 36 ॥

പൃഥിവീ വായുരാകാശ ആപോ ജ്യോതിരഹം മഹാൻ ।
വികാരഃ പുരുഷോഽവ്യക്തം രജഃ സത്ത്വം തമഃ പരം ॥ 37 ॥

അഹമേതത്പ്രസംഖ്യാനം ജ്ഞാനം തത്ത്വവിനിശ്ചയഃ ।
മയേശ്വരേണ ജീവേന ഗുണേന ഗുണിനാ വിനാ ।
സർവ്വാത്മനാപി സർവ്വേണ ന ഭാവോ വിദ്യതേ ക്വചിത് ॥ 38 ॥

സംഖ്യാനം പരമാണൂനാം കാലേന ക്രിയതേ മയാ ।
ന തഥാ മേ വിഭൂതീനാം സൃജതോഽണ്ഡാനി കോടിശഃ ॥ 39 ॥

തേജഃ ശ്രീഃ കീർത്തിരൈശ്വര്യം ഹ്രീസ്ത്യാഗഃ സൌഭഗം ഭഗഃ ।
വീര്യം തിതിക്ഷാ വിജ്ഞാനം യത്ര യത്ര സ മേഽമ്ശകഃ ॥ 40 ॥

ഏതാസ്തേ കീർത്തിതാഃ സർവ്വാഃ സംക്ഷേപേണ വിഭൂതയഃ ।
മനോവികാരാ ഏവൈതേ യഥാ വാചാഭിധീയതേ ॥ 41 ॥

വാചം യച്ഛ മനോ യച്ഛ പ്രാണാൻ യച്ഛേന്ദ്രിയാണി ച ।
ആത്മാനമാത്മനാ യച്ഛ ന ഭൂയഃ കൽപസേഽധ്വനേ ॥ 42 ॥

യോ വൈ വാങ്മനസീ സമ്യഗസംയച്ഛൻ ധിയാ യതിഃ ।
തസ്യ വ്രതം തപോ ദാനം സ്രവത്യാമഘടാംബുവത് ॥ 43 ॥

തസ്മാദ്വചോ മനഃ പ്രാണാൻ നിയച്ഛേൻമത്പരായണഃ ।
മദ്ഭക്തിയുക്തയാ ബുദ്ധ്യാ തതഃ പരിസമാപ്യതേ ॥ 44 ॥