ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 14

← സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 13

സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 15 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ഏകാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 11) / അദ്ധ്യായം 14

ഉദ്ധവ ഉവാച

വദന്തി കൃഷ്ണ ശ്രേയാംസി ബഹൂനി ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
തേഷാം വികൽപപ്രാധാന്യമുതാഹോ ഏകമുഖ്യതാ ॥ 1 ॥

ഭവതോദാഹൃതഃ സ്വാമിൻ ഭക്തിയോഗോഽനപേക്ഷിതഃ ।
നിരസ്യ സർവ്വതഃ സംഗം യേന ത്വയ്യാവിശേൻമനഃ ॥ 2 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

കാലേന നഷ്ടാ പ്രളയേ വാണീയം വേദസംജ്ഞിതാ ।
മയാദൌ ബ്രഹ്മണേ പ്രോക്താ ധർമ്മോ യസ്യാം മദാത്മകഃ ॥ 3 ॥

തേന പ്രോക്താ ച പുത്രായ മനവേ പൂർവ്വജായ സാ ।
തതോ ഭൃഗ്വാദയോഽഗൃഹ്ണൻ സപ്ത ബ്രഹ്മമഹർഷയഃ ॥ 4 ॥

തേഭ്യഃ പിതൃഭ്യസ്തത്പുത്രാ ദേവദാനവഗുഹ്യകാഃ ।
മനുഷ്യാഃ സിദ്ധഗന്ധർവ്വാഃ സവിദ്യാധരചാരണാഃ ॥ 5 ॥

കിന്ദേവാഃ കിന്നരാ നാഗാ രക്ഷഃ കിംപുരുഷാദയഃ ।
ബഹ്വ്യസ്തേഷാം പ്രകൃതയോ രജഃസത്ത്വതമോഭുവഃ ॥ 6 ॥

യാഭിർഭൂതാനി ഭിദ്യന്തേ ഭൂതാനാം പതയസ്തഥാ ।
യഥാപ്രകൃതി സർവ്വേഷാം ചിത്രാ വാചഃ സ്രവന്തി ഹി ॥ 7 ॥

ഏവം പ്രകൃതിവൈചിത്ര്യാദ്ഭിദ്യന്തേ മതയോ നൃണാം ।
പാരമ്പര്യേണ കേഷാഞ്ചിത്പാഖണ്ഡമതയോഽപരേ ॥ 8 ॥

മൻമായാമോഹിതധിയഃ പുരുഷാഃ പുരുഷർഷഭ ।
ശ്രേയോ വദന്ത്യനേകാന്തം യഥാകർമ്മ യഥാരുചി ॥ 9 ॥

ധർമ്മമേകേ യശശ്ചാന്യേ കാമം സത്യം ദമം ശമം ।
അന്യേ വദന്തി സ്വാർത്ഥം വാ ഐശ്വര്യം ത്യാഗഭോജനം ॥ 10 ॥

കേചിദ് യജ്ഞതപോ ദാനം വ്രതാനി നിയമാൻ യമാൻ ।
ആദ്യന്തവന്ത ഏവൈഷാം ലോകാഃ കർമ്മവിനിർമ്മിതാഃ ।
ദുഃഖോദർക്കാസ്തമോനിഷ്ഠാഃ ക്ഷുദ്രാനന്ദാഃ ശുചാർപ്പിതാഃ ॥ 11 ॥

മയ്യർപ്പിതാത്മനഃ സഭ്യ നിരപേക്ഷസ്യ സർവ്വതഃ ।
മയാത്മനാ സുഖം യത്തത്കുതഃ സ്യാദ് വിഷയാത്മനാം ॥ 12 ॥

അകിഞ്ചനസ്യ ദാന്തസ്യ ശാന്തസ്യ സമചേതസഃ ।
മയാ സന്തുഷ്ടമനസഃ സർവ്വാഃ സുഖമയാ ദിശഃ ॥ 13 ॥

     ന പാരമേഷ്ഠ്യം ന മഹേന്ദ്രധിഷ്ണ്യം
          ന സാർവ്വഭൌമം ന രസാധിപത്യം ।
     ന യോഗസിദ്ധീരപുനർഭവം വാ
          മയ്യർപ്പിതാത്മേച്ഛതി മദ് വിനാന്യത് ॥ 14 ॥

ന തഥാ മേ പ്രിയതമ ആത്മയോനിർന്ന ശങ്കരഃ ।
ന ച സങ്കർഷണോ ന ശ്രീർന്നൈവാത്മാ ച യഥാ ഭവാൻ ॥ 15 ॥

നിരപേക്ഷം മുനിം ശാന്തം നിർവ്വൈരം സമദർശനം ।
അനുവ്രജാമ്യഹം നിത്യം പൂയേയേത്യങ്ഘ്രിരേണുഭിഃ ॥ 16 ॥

     നിഷ്കിഞ്ചനാ മയ്യനുരക്തചേതസഃ
          ശാന്താ മഹാന്തോഽഖിലജീവവത്സലാഃ ।
     കാമൈരനാലബ്ധധിയോ ജുഷന്തിയ-
          ത്തന്നൈരപേക്ഷ്യം ന വിദുഃ സുഖം മമ ॥ 17 ॥

ബാധ്യമാനോഽപി മദ്ഭക്തോ വിഷയൈരജിതേന്ദ്രിയഃ ।
പ്രായഃ പ്രഗൽഭയാ ഭക്ത്യാ വിഷയൈർന്നാഭിഭൂയതേ ॥ 18 ॥

യഥാഗ്നിഃ സുസമൃദ്ധാർച്കിഃ കരോത്യേധാംസി ഭസ്മസാത് ।
തഥാ മദ്വിഷയാ ഭക്തിരുദ്ധവൈനാംസി കൃത്സ്നശഃ ॥ 19 ॥

ന സാധയതി മാം യോഗോ ന സാംഖ്യം ധർമ്മ ഉദ്ധവ ।
ന സ്വാധ്യായസ്തപസ്ത്യാഗോ യഥാ ഭക്തിർമ്മമോർജ്ജിതാ ॥ 20 ॥

ഭക്ത്യാഹമേകയാ ഗ്രാഹ്യഃ ശ്രദ്ധയാത്മാ പ്രിയഃ സതാം ।
ഭക്തിഃ പുനാതി മന്നിഷ്ഠാ ശ്വപാകാനപി സംഭവാത് ॥ 21 ॥

ധർമ്മഃ സത്യദയോപേതോ വിദ്യാ വാ തപസാന്വിതാ ।
മദ്ഭക്ത്യാപേതമാത്മാനം ന സമ്യക് പ്രപുനാതി ഹി ॥ 22 ॥

കഥം വിനാ രോമഹർഷം ദ്രവതാ ചേതസാ വിനാ ।
വിനാനന്ദാശ്രുകലയാ ശുധ്യേദ്ഭക്ത്യാ വിനാഽഽശയഃ ॥ 23 ॥

     വാഗ് ഗദ്ഗദാ ദ്രവതേ യസ്യ ചിത്തം
          രുദത്യഭീക്ഷ്ണം ഹസതി ക്വചിച്ച ।
     വിലജ്ജ ഉദ്ഗായതി നൃത്യതേ ച
          മദ്ഭക്തിയുക്തോ ഭുവനം പുനാതി ॥ 24 ॥

     യഥാഗ്നിനാ ഹേമ മലം ജഹാതി
          ധ്മാതം പുനഃ സ്വം ഭജതേ ച രൂപം ।
     ആത്മാ ച കർമ്മാനുശയം വിധൂയ
          മദ്ഭക്തിയോഗേന ഭജത്യഥോ മാം ॥ 25 ॥

     യഥാ യഥാഽഽത്മാ പരിമൃജ്യതേഽസൌ
          മത്പുണ്യഗാഥാശ്രവണാഭിധാനൈഃ ।
     തഥാ തഥാ പശ്യതി വസ്തു സൂക്ഷ്മം
          ചക്ഷുർ യഥൈവാഞ്ജനസംപ്രയുക്തം ॥ 26 ॥

വിഷയാൻ ധ്യായതശ്ചിത്തം വിഷയേഷു വിഷജ്ജതേ ।
മാമനുസ്മരതശ്ചിത്തം മയ്യേവ പ്രവിലീയതേ ॥ 27 ॥

തസ്മാദസദഭിധ്യാനം യഥാ സ്വപ്നമനോരഥം ।
ഹിത്വാ മയി സമാധത് സ്വ മനോ മദ്ഭാവഭാവിതം ॥ 28 ॥

സ്ത്രീണാം സ്ത്രീസംഗിനാം സംഗം ത്യക്ത്വാ ദൂരത ആത്മവാൻ ।
ക്ഷേമേ വിവിക്ത ആസീനശ്ചിന്തയേൻമാമതന്ദ്രിതഃ ॥ 29 ॥

ന തഥാസ്യ ഭവേത്ക്ലേശോ ബന്ധശ്ചാന്യപ്രസംഗതഃ ।
യോഷിത് സംഗാദ് യഥാ പുംസോ യഥാ തത് സംഗിസംഗതഃ ॥ 30 ॥

ഉദ്ധവ ഉവാച

യഥാ ത്വാമരവിന്ദാക്ഷ യാദൃശം വാ യദാത്മകം ।
ധ്യായേൻമുമുക്ഷുരേതൻമേ ധ്യാനം ത്വം വക്തുമർഹസി ॥ 31 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

സമ ആസന ആസീനഃ സമകായോ യഥാസുഖം ।
ഹസ്താവുത്സങ്ഗ ആധായ സ്വനാസാഗ്രകൃതേക്ഷണഃ ॥ 32 ॥

പ്രാണസ്യ ശോധയേൻമാർഗ്ഗം പൂരകുംഭകരേചകൈഃ ।
വിപര്യയേണാപി ശനൈരഭ്യസേന്നിർജ്ജിതേന്ദ്രിയഃ ॥ 33 ॥

ഹൃദ്യവിച്ഛിനമോംകാരം ഘണ്ടാനാദം ബിസോർണ്ണവത് ।
പ്രാണേനോദീര്യ തത്രാഥ പുനഃ സംവേശയേത് സ്വരം ॥ 34 ॥

ഏവം പ്രണവസംയുക്തം പ്രാണമേവ സമഭ്യസേത് ।
ദശകൃത്വസ്ത്രിഷവണം മാസാദർവ്വാഗ് ജിതാനിലഃ ॥ 35 ॥

ഹൃത്പുണ്ഡരീകമന്തഃസ്ഥമൂർദ്ധ്വനാളമധോമുഖം ।
ധ്യാത്വോർദ്ധ്വമുഖമുന്നിദ്രമഷ്ടപത്രം സകർണ്ണികം ॥ 36 ॥

കർണ്ണികായാം ന്യസേത് സൂര്യസോമാഗ്നീനുത്തരോത്തരം ।
വഹ്നിമധ്യേ സ്മരേദ് രൂപം മമൈതദ്ധ്യാനമംഗളം ॥ 37 ॥

സമം പ്രശാന്തം സുമുഖം ദീർഘചാരുചതുർഭുജം ।
സുചാരുസുന്ദരഗ്രീവം സുകപോലം ശുചിസ്മിതം ॥ 38 ॥

സമാനകർണ്ണവിന്യസ്തസ്ഫുരൻമകരകുണ്ഡലം ।
ഹേമാംബരം ഘനശ്യാമം ശ്രീവത്സശ്രീനികേതനം ॥ 39 ॥

ശംഖചക്രഗദാപദ്മവനമാലാവിഭൂഷിതം ।
നൂപുരൈർവ്വിലസത്പാദം കൌസ്തുഭപ്രഭയാ യുതം ॥ 40 ॥

ദ്യുമത്കിരീടകടകകടിസൂത്രാംഗദായുതം ।
സർവ്വാംഗസുന്ദരം ഹൃദ്യം പ്രസാദസുമുഖേക്ഷണം ॥ 41 ॥

സുകുമാരമഭിധ്യായേത് സർവ്വാംഗേഷു മനോ ദധത് ।
ഇന്ദ്രിയാണീന്ദ്രിയാർത്ഥേഭ്യോ മനസാകൃഷ്യ തൻമനഃ ।
ബുദ്ധ്യാ സാരഥിനാ ധീരഃ പ്രണയേൻമയി സർവ്വതഃ ॥ 42 ॥

തത് സർവ്വവ്യാപകം ചിത്തമാകൃഷ്യൈകത്ര ധാരയേത് ।
നാന്യാനി ചിന്തയേദ്ഭൂയഃ സുസ്മിതം ഭാവയേൻമുഖം ॥ 43 ॥

തത്ര ലബ്ധപദം ചിത്തമാകൃഷ്യ വ്യോമ്നി ധാരയേത് ।
തച്ച ത്യക്ത്വാ മദാരോഹോ ന കിഞ്ചിദപി ചിന്തയേത് ॥ 44 ॥

ഏവം സമാഹിതമതിർമ്മമേവാത്മാനമാത്മനി ।
വിചഷ്ടേ മയി സർവ്വാത്മൻ ജ്യോതിർജ്ജ്യോതിഷി സംയുതം ॥ 45 ॥

ധ്യാനേനേത്ഥം സുതീവ്രേണ യുഞ്ജതോ യോഗിനോ മനഃ ।
സംയാസ്യത്യാശു നിർവ്വാണം ദ്രവ്യജ്ഞാനക്രിയാഭ്രമഃ ॥ 46 ॥