മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം59

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം59

1 [വാ]
     ശ്രുതവാൻ അസ്മി വാർഷ്ണേയ സംഗ്രാമം പരമാദ്ഭുതം
     നരാണാം വദതാം പുത്ര കഥോദ്ഘാതേഷു നിത്യശഃ
2 ത്വം തു പ്രത്യക്ഷദർശീ ച കാര്യജ്ഞശ് ച മഹാഭുജ
     തസ്മാത് പ്രബ്രൂഹി സംഗ്രാമം യാഥാതഥ്യേന മേ ഽനഘ
3 യഥാ തദ് അഭവദ് യുദ്ധം പാണ്ഡവാനാം മഹാത്മനാം
     ഭീഷ്മ കർണ കൃപ ദ്രോണ ശല്യാദിഭിർ അനുത്തമം
4 അന്യേഷാം ക്ഷത്രിയാണാം ച കൃതാസ്ത്രാണാം അനേകശഃ
     നാനാവേഷാകൃതിമതാം നാനാദേശനിവാസിനാം
5 ഇത്യ് ഉക്തഃ പുണ്ഡരീകാക്ഷഃ പിത്രാ മാതുസ് തദന്തികേ
     ശശംസ കുരുവീരാണാം സംഗ്രാമേ നിധനം യഥാ
6 [വാ]
     അത്യദ്ഭുതാനി കർമാണി ക്ഷത്രിയാണാം മഹാത്മനാം
     ബഹുലത്വാൻ ന സംഖ്യാതും ശക്യാന്യ് അബ്ദ ശതൈർ അപി
7 പ്രാധാന്യതസ് തു ഗദതഃ സമാസേനൈവ മേ ശൃണു
     കർമാണി പൃഥിവീശാനാം യഥാവദ് അമര ദ്യുതേ
8 ഭീഷ്മഃ സേനാപതിർ അഭൂദ് ഏകാദശ ചമൂപതിഃ
     കൗരവ്യഃ കൗരവേയാണാം ദേവാനാം ഇവ വാസവഃ
9 ശിഖണ്ഡീ പാണ്ഡുപുത്രാണാം നേതാ സപ്ത ചമൂപതിഃ
     ബഭൂവ രക്ഷിതോ ധീമാൻ ധീമതാ സവ്യസാചിനാ
10 തേഷാം തദ് അഭവദ് യുദ്ധം ദശാഹാനി മഹാത്മനാം
    കുരൂണാം പാണ്ഡവാനാം ച സുമഹദ് രോമഹർഷണം
11 തതഃ ശിഖണ്ഡീ ഗാംഗേയം അയുധ്യന്തം മഹാഹവേ
    ജഘാന ബഭുഭിർ ബാണൈഃ സഹ ഗാണ്ഡീവധന്വനാ
12 അകരോത് സ തതഃ കാലം ശരതൽപഗതോ മുനിഃ
    അയനം ദക്ഷിണം ഹിത്വാ സമ്പ്രാപ്തേ ചോത്തരായണേ
13 തതഃ സേനാപതിർ അഭൂദ് ദ്രോണോ ഽസ്ത്രവിദുഷാം വരഃ
    പ്രവീരഃ കൗരവേന്ദ്രസ്യ കാവ്യോ ദൈത്യ പതേർ ഇവ
14 അക്ഷൗഹിണീഭിഃ ശിഷ്ടാഭിർ നവഭിർ ദ്വിജസത്തമഃ
    സംവൃതഃ സമരശ്ലാഘീ ഗുപ്തഃ കൃപ വൃഷാദിഭിഃ
15 ധൃഷ്ടദ്യുമ്നസ് ത്വ് അഭൂൻ നേതാ പാണ്ഡവാനാം മഹാസ്ത്ര വിത്
    ഗുപ്തോ ഭീമേന തേജസ്വീ മിത്രേണ വരുണോ യഥാ
16 പഞ്ച സേനാ പരിവൃതോ ദ്രോണ പ്രേപ്സുർ മഹാമനാഃ
    പിതുർ നികാരാൻ സംസ്മൃത്യ രണേ കർമാകരോൻ മഹത്
17 തസ്മിംസ് തേ പൃഥിവീപാലാ ദ്രോണ പാർഷത സംഗരേ
    നാനാ ദിഗ് ആഗതാ വീരാഃ പ്രായശോ നിധനം ഗതാഃ
18 ദിനാനി പഞ്ച തദ് യുദ്ധം അഭൂത് പരമദാരുണം
    തതോ ദ്രോണഃ പരിശ്രാന്തോ ധൃഷ്ടദ്യുമ്ന വശംഗതഃ
19 തതഃ സേനാപതിർ അഭൂത് കർണോ ദൗര്യോധനേ ബലേ
    അക്ഷൗഹിണീഭിഃ ശിഷ്ടാഭിർ വൃതഃ പഞ്ചഭിർ ആഹവേ
20 തിസ്രസ് തു പാണ്ഡുപുത്രാണാം ചമ്വോ ബീഭത്സു പാലിതാഃ
    ഹതപ്രവീര ഭൂയിഷ്ഠാ ബഭൂവുഃ സമവസ്ഥിതാഃ
21 തതഃ പാർഥം സമാസാദ്യ പതംഗ ഇവ പാവകം
    പഞ്ചത്വം അഗമത് സൗതിർ ദ്വിതീയേ ഽഹനി ദാരുണേ
22 ഹതേ കർണേ തു കൗരവ്യാ നിരുത്സാഹാ ഹതൗജസഃ
    അക്ഷൗഹിണീഭിസ് തിസൃഭിർ മദ്രേശം പര്യവാരയൻ
23 ഹതവാഹന ഭൂയിഷ്ഠാഃ പാണ്ഡവാസ് തു യുധിഷ്ഠിരം
    അക്ഷൗഹിണ്യാ നിരുത്സാഹാഃ ശിഷ്ടയാ പര്യവാരയൻ
24 അവധീൻ മദ്രരാജാനം കുരുരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ
    തസ്മിംസ് തഥാർധ ദിവസേ കർമകൃത്വാ സുദുഷ്കരം
25 ഹതേ ശല്യേ തു ശകുനിം സഹദേവോ മഹാമനാഃ
    ആഹർതാരം കലേസ് തസ്യ ജഘാനാമിത വിക്രമഃ
26 നിഹതേ ശകുനൗ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രഃ സുദുർമനാഃ
    അപാക്രാമദ് ഗദാപാണിർ ഹതഭൂയിഷ്ഠ സൈനികഃ
27 തം അന്വധാവത് സങ്ക്രുദ്ധോ ഭീമസേനഃ പ്രതാപവാൻ
    ഹ്രദേ ദ്വൈപായനേ ചാപി സലിലസ്ഥം ദദർശ തം
28 തതഃ ശിഷ്ടേന സൈന്യേന സമന്താത് പരിവാര്യ തം
    ഉപോപവിവിശുർ ഹൃഷ്ടാ ഹ്രദസ്ഥം പഞ്ച പാണ്ഡവാഃ
29 വിഗാഹ്യ സലിലം ത്വ് ആശു വാഗ് ബാണൈർ ഭൃശവിക്ഷതഃ
    ഉത്ഥായ സഗദാപാണിർ യുദ്ധായ സമുപസ്ഥിതഃ
30 തതഃ സ നിഹതോ രാജാ ധാർതരാഷ്ട്രോ മഹാമൃധേ
    ഭീമസേനേന വിക്രമ്യ പശ്യതാം പൃഥിവീക്ഷിതാം
31 തതസ് തത് പാണ്ഡവം സൈന്യം സംസുപ്തം ശിബിരേ നിശി
    നിഹതം ദ്രോണപുത്രേണ പിതുർ വധം അമൃഷ്യതാ
32 ഹതപുത്രാ ഹതബലാ ഹതമിത്രാ മയാ സഹ
    യുയുധാന ദ്വിതീയേന പഞ്ച ശിഷ്ടാഃ സ്മ പാണ്ഡവാഃ
33 സഹൈവ കൃപ ഭോജാഭ്യാം ദ്രൗണിർ യുദ്ധാദ് അമുച്യത
    യുയുത്സുശ് ചാപി കൗരവ്യോ മുക്തഃ പാണ്ഡവ സംശ്രയാത്
34 നിഹതേ കൗരവേന്ദ്രേ ച സാനുബന്ധേ സുയോധനേ
    വിദുരഃ സഞ്ജയശ് ചൈവ ധർമരാജം ഉപസ്ഥിതൗ
35 ഏവം തദ് അഭവദ് യുദ്ധം അഹാന്യ് അഷ്ടാദശ പ്രഭോ
    യത്ര തേ പൃഥിവീപാലാ നിഹതാഃ സ്വർഗം ആവസൻ
36 [വ്]
    ശൃണ്വതാം തു മഹാരാജ കഥാം താം രോമഹർഷണീം
    ദുഃഖഹർഷപരിക്ലേശാ വൃഷ്ണീനാം അഭവംസ് തദാ