മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം60

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം60

1 [വ്]
     കഥയന്ന് ഏവ തു തദാ വാസുദേവഃ പ്രതാപവാൻ
     മഹാഭാരത യുദ്ധം തത് കഥാന്തേ പിതുർ അഗ്രതഃ
2 അഭിമന്യോർ വധം വീരഃ സോ ഽത്യക്രാമത ഭാരത
     അപ്രിയം വസുദേവസ്യ മാ ഭൂദ് ഇതി മഹാമനാഃ
3 മാ ദൗഹിത്ര വധം ശ്രുത്വാ വസുദേവോ മഹാത്യയം
     ദുഃഖശോകാഭിസന്തപ്തോ ഭവേദ് ഇതി മഹാമതിഃ
4 സുഭദ്രാ തു തം ഉത്ക്രാന്തം ആത്മജസ്യ വധം രണേ
     ആചക്ഷ്വ കൃഷ്ണ സൗഭദ്രവധം ഇത്യ് അപതദ് ഭുവി
5 താം അപശ്യൻ നിപതിതാം വസുദേവഃ ക്ഷിതൗ തദാ
     ദൃഷ്ട്വൈവ ച പപാതോർവ്യാം സോ ഽപി ദുഃഖേന മൂർഛിതഃ
6 തതഃ സ ദൗഹിത്ര വധാദ് ദുഃഖശോകസമന്വിതഃ
     വസുദേവോ മഹാരാജ കൃഷ്ണം വാക്യം അഥാബ്രവീത്
7 നനു ത്വം പുണ്ഡരീകാക്ഷ സത്യവാഗ് ഭുവി വിശ്രുതഃ
     യദ് ദൗഹിത്ര വധം മേ ഽദ്യ ന ഖ്യാപയസി ശത്രുഹൻ
8 തദ് ഭാഗിനേയ നിധനം തത്ത്വേനാചക്ഷ്വ മേ വിഭോ
     സദൃശാക്ഷസ് തവ കഥം ശത്രുഭിർ നിഹതോ രണേ
9 ദുർമരം ബത വാർഷ്ണേയ കാലേ ഽപ്രാപ്തേ നൃഭിഃ സദാ
     യത്ര മേ ദൃദയം ദുഃഖാച് ഛതധാ ന വിദീര്യതേ
10 കിം അബ്രവീത് ത്വാ സംഗ്രാമേ സുഭദ്രാം മാതരം പ്രതി
    മാം ചാപി പുണ്ഡരീകാക്ഷ ചപലാക്ഷഃ പ്രിയോ മമ
11 ആഹവം പൃഷ്ഠതഃ കൃത്വാ കച് ചിൻ ന നിഹതഃ പരൈഃ
    കച് ചിൻ മുഖം ന ഗോവിന്ദ തേനാജൗ വികൃതം കൃതം
12 സ ഹി കൃഷ്ണ മഹാതേജാഃ ശ്ലാഘന്ന് ഇവ മമാഗ്രതഃ
    ബാലഭാവേന വിജയം ആത്മനോ ഽകഥയത് പ്രഭുഃ
13 കച് ചിൻ ന വികൃതോ ബാലോ ദ്രോണകർണകൃപാദിഭിഃ
    ധരണ്യാം നിഹതഃ ശേതേ തൻ മമാചക്ഷ്വ കേശവ
14 സ ഹി ദ്രോണം ച ഭീഷ്മം ച കർണം ച രഥിനാം വരം
    സ്പർധതേ സ്മ രണേ നിത്യം ദുഹിതുഃ പുത്രകോ മമ
15 ഏവംവിധം ബഹു തദാ വിലപന്തം സുദുഃഖിതം
    പിതരം ദുഃഖിതതരോ ഗോവിന്ദോ വാക്യം അബ്രവീത്
16 ന തേന വികൃതം വക്ത്രം കൃതം സംഗ്രാമമൂർധനി
    ന പൃഷ്ഠതഃ കൃതശ് ചാപി സംഗ്രാമസ് തേന ദുസ്തരഃ
17 നിഹത്യ പൃഥിവീപാലാൻ സഹസ്രശതസംഘശഃ
    ഖേദിതോ ദ്രോണകർണാഭ്യാം ദൗഃശാസനി വശംഗതഃ
18 ഏകോ ഹ്യ് ഏകേന സതതം യുധ്യമാനോ യദി പ്രഭോ
    ന സ ശക്യേത സംഗ്രാമേ നിഹന്തും അപി വജ്രിണാ
19 സമാഹൂതേ തു സംഗ്രാമേ പാർഥേ സംശപ്തകൈസ് തദാ
    പര്യവാര്യത സങ്ക്രുദ്ധൈഃ സ ദ്രോണാദിഭിർ ആഹവേ
20 തതഃ ശത്രുക്ഷയം കൃത്വാ സുമഹാന്തം രണേ പിതുഃ
    ദൗഹിത്രസ് തവ വാർഷ്ണേയ ദൗഃ ശാസനി വശംഗതഃ
21 നൂനം ച സ ഗതഃ സ്വർഗം ജഹി ശോകം മഹാമതേ
    ന ഹി വ്യസനം ആസാദ്യ സീദന്തേ സൻ നരാഃ ക്വ ചിത്
22 ദ്രോണകർണപ്രഭൃതയോ യേന പ്രതിസമാസിതാഃ
    രണേ മഹേന്ദ്രപ്രതിമാഃ സ കഥം നാപ്നുയാദ് ദിവം
23 സ ശോകം ജഹി ദുർധർഷം മാ ച മന്യുവശം ഗമഃ
    ശസ്ത്രപൂതാം ഹി സ ഗതിം ഗതഃ പരപുരഞ്ജയഃ
24 തസ്മിംസ് തു നിഹതേ വീരേ സുഭദ്രേയം സ്വസാ മമ
    ദുഃഖാർതാർഥോ പൃഥാം പ്രാപ്യ കുരരീവ നനാദ ഹ
25 ദ്രൗപദീം ച സമാസാദ്യ പര്യപൃച്ഛത ദുഃഖിതാ
    ആര്യേ ക്വ ദാരകാഃ സർവേ ദ്രഷ്ടും ഇച്ഛാമി താൻ അഹം
26 അസ്യാസ് തു വചനം ശ്രുത്വാ സർവാസ് താഃ കുരു യോഷിതഃ
    ഭുജാഭ്യാം പരിഗൃഹ്യൈനാം ചുക്രുശുഃ പരമാർതവത്
27 ഉത്തരാം ചാബ്രവീദ് ഭദ്രാ ഭദ്രേ ഭർതാ ക്വ തേ ഗതഃ
    ക്ഷിപ്രം ആഗമനം മഹ്യം തസ്മൈ ത്വം വേദയസ്വ ഹ
28 നനു നാമ സ വൈരാടി ശ്രുത്വാ മമ ഗിരം പുരാ
    ഭവനാൻ നിഷ്പതത്യ് ആശു കസ്മാൻ നാഭ്യേതി തേ പതിഃ
29 അഭിമന്യോ കുശലിനോ മാതുലാസ് തേ മഹാരഥാഃ
    കുശലം ചാബ്രുവൻ സർവേ ത്വാം യുയുത്സും ഇഹാഗതം
30 ആചക്ഷ്വ മേ ഽദ്യ സംഗ്രാമം യഥാപൂർവം അരിന്ദമ
    കസ്മാദ് ഏവ വിപലതീം നാദ്യേഹ പ്രതിഭാഷസേ
31 ഏവമാദി തു വാർഷ്ണേയ്യാസ് തദ് അസ്യാഃ പരിദേവിതം
    ശ്രുത്വാ പൃഥാ സുദുഃഖാർതാ ശനൈർ വാക്യം അഥാബ്രവീത്
32 സുഭദ്രേ വാസുദേവേന തഥാ സാത്യകിനാ രണേ
    പിത്രാ ച പാലിതോ ബാലഃ സ ഹതഃ കാലധർമണാ
33 ഈദൃശോ മർത്യധർമോ ഽയം മാ ശുചോ യദുനന്ദിനി
    പുത്രോ ഹി തവ ദുർധർഷഃ സമ്പ്രാപ്തഃ പരമാം ഗതിം
34 കുലേ മഹതി ജാതാസി ക്ഷത്രിയാണാം മഹാത്മനാം
    മാ ശുചശ് ചപലാക്ഷം ത്വം പുണ്ഡരീകനിഭേക്ഷണേ
35 ഉത്തരാം ത്വം അവേക്ഷസ്വ ഗർഭിണീം മാ ശുചഃ ശുഭേ
    പുത്രം ഏഷാ ഹി തസ്യാശു ജനയിഷ്യതി ഭാമിനീ
36 ഏവം ആശ്വാസയിത്വൈനാം കുന്തീ യദുകുലോദ്വഹ
    വിഹായ ശോകം ദുർധർഷം ശ്രാദ്ധം അസ്യ ഹ്യ് അകൽപയത്
37 സമനുജ്ഞാപ്യ ധർമജ്ഞാ രാജാനം ഭീമം ഏവ ച
    യമൗ യമോപമൗ ചൈവ ദദൗ ദാനാന്യ് അനേകശഃ
38 തതഃ പ്രദായ ബഹ്വീർ ഗാ ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ യദൂദ്വഹ
    സമഹൃഷ്യത വാർഷ്ണേയീ വൈരാടീം ചാബ്രവീദ് ഇദം
39 വൈരാടി നേഹ സന്താപസ് ത്വയാ കാര്യോ യശസ്വിനി
    ഭർതാരം പ്രതി സുശ്രോണിഗർഭസ്ഥം രക്ഷ മേ ശിശും
40 ഏവം ഉക്ത്വാ തതഃ കുന്തീ വിരരാമ മഹാദ്യുതേ
    താം അനുജ്ഞാപ്യ ചൈവേമാം സുഭദ്രാം സമുപാനയം
41 ഏവം സ നിധനം പ്രാപ്തോ ദൗഹിത്രസ് തവ മാധവ
    സന്താപം ജഹി ദുർധർഷ മാ ച ശോകേ മനഃ കൃഥാഃ