മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം56

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം56

1 [വ്]
     സ തം ദൃഷ്ട്വാ തഥാ ഭൂതം രാജാനം ഘോരദർശനം
     ദീർഘശ്മശ്രു ധരം നൄണാം ശോണിതേന സമുക്ഷിതം
2 ചകാര ന വ്യഥാം വിപ്രോ രാജാ ത്വ് ഏനം അഥാബ്രവീത്
     പ്രത്യുത്ഥായ മഹാതേജാ ഭയകർതാ യമോപമഃ
3 ദിഷ്ട്യാ ത്വം അസി കല്യാണ ഷഷ്ഠേ കാലേ മമാന്തികം
     ഭക്ഷം മൃഗയമാണസ്യ സമ്പ്രാപ്തോ ദ്വിജസത്തമ
4 [ഉ]
     രാജൻ ഗുർവർഥിനം വിദ്ധി ചരന്തം മാം ഇഹാഗതം
     ന ച ഗുർവർഥം ഉദ്യുക്തം ഹിംസ്യം ആഹുർ മനീഷിണഃ
5 [ർ]
     ഷഷ്ഠേ കാലേ മമാഹാരോ വിഹിതോ ദ്വിജസത്തമ
     ന ച ശക്യഃ സമുത്സ്രഷ്ടും ക്ഷുധിതേന മയാദ്യ വൈ
6 [ഉ]
     ഏവം അസ്തു മഹാരാജ സമയഃ ക്രിയതാം തു മേ
     ഗുർവർഥം അഭിനിർവർത്യ പുനർ ഏഷ്യാമി തേ വശം
7 സംശ്രുതശ് ച മയാ യോ ഽർഥോ ഗുരവേ രാജസത്തമ
     ദദാസി വിപ്രമുഖ്യേഭ്യസ് ത്വം ഹി രത്നാനി സർവശഃ
8 ദാതാ ത്വം ച നരവ്യാഘ്ര പാത്രഭൂതഃ ക്ഷിതാവ് ഇഹ
     പാത്രം പ്രതിഗ്രഹേ ചാപി വിദ്ധി മാം നൃപസത്തമ
9 ഉപാകൃത്യ ഗുരോർ അർഥം ത്വദ് ആയത്തം അരിന്ദമ
     സമയേനേഹ രാജേന്ദ്ര പുനർ ഏഷ്യാമി തേ വശം
10 സത്യം തേ പ്രതിജാനാമി നാത്ര മിഥ്യാസ്തി കിം ചന
    അനൃതം നോക്തപൂർവം മേ സ്വൈരേഷ്വ് അപി കുതോ ഽന്യഥാ
11 [സ്]
    യദി മത്തസ് ത്വദ് ആയത്തോ ഗുർവർഥഃ കൃത ഏവ സഃ
    യദി ചാസ്മി പ്രതിഗ്രാഹ്യഃ സാമ്പ്രതം തദ് ബ്രവീഹി മേ
12 [ഉ]
    പ്രതിഗ്രാഹ്യോ മതോ മേ ത്വം സദൈവ പുരുഷർഷഭ
    സോ ഽഹം ത്വാം അനുസമ്പ്രാപ്തോ ഭിക്ഷിതും മണികുണ്ഡലേ
13 [സ്]
    പത്ന്യാസ് തേ മമ വിപ്രർഷേ രുചിരേ മണികുണ്ഡലേ
    വരയാർഥം ത്വം അന്യം വൈ തം തേ ദാസ്യമി സുവ്രത
14 [ഉ]
    അലം തേ വ്യപദേശേന പ്രമാണം യദി തേ വയം
    പ്രയച്ഛ കുണ്ഡലേ മേ ത്വം സത്യവാഗ് ഭവ പാർഥിവ
15 [വ്]
    ഇത്യ് ഉക്തസ് ത്വ് അബ്രവീദ് രാജാ തം ഉത്തങ്കം പുനർ വചഃ
    ഗച്ഛ മദ്വചനാദ് ദേവീം ബ്രൂഹി ദേഹീതി സത്തമ
16 സൈവം ഉക്താ ത്വയാ നൂനം മദ്വാക്യേന ശുചിസ്മിതാ
    പ്രദാസ്യതി ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ കുണ്ഡലേ തേ ന സംശയഃ
17 [ഉ]
    ക്വ പത്നീ ഭവതഃ ശക്യാ മയാ ദ്രഷ്ടും നരേശ്വര
    സ്വയം വാപി ഭവാൻ പത്നീം കിമർഥം നോപസർപതി
18 [സ്]
    ദ്രക്ഷ്യതേ താം ഭവാൻ അദ്യ കസ്മിംശ് ചിദ് വനനിർഝരേ
    ഷഷ്ഠേ കാലേ ന ഹി മയാ സാ ശക്യാ ദ്രഷ്ടും അദ്യ വൈ
19 ഉത്തങ്കസ് തു തഥോക്തഃ സ ജഗാമ ഭരതർഷഭ
    മദയന്തീം ച ദൃഷ്ട്വാ സോ ഽജ്ഞാപയത് സ്വം പ്രയോജനം
20 സൗദാസ വചനം ശ്രുത്വാ തതഃ സാ പൃഥുലോചനാ
    പ്രത്യുവാച മഹാബുദ്ധിം ഉത്തങ്കം ജനമേജയ
21 ഏവം ഏതൻ മഹാബ്രഹ്മൻ നാനൃതം വദസേ ഽനഘ
    അഭിജ്ഞാനം തു കിം ചിത് ത്വം സമാനേതും ഇഹാർഹസി
22 ഇമേ ഹി ദിവ്യേ മണികുണ്ഡലേ മേ; ദേവാശ് ച യക്ഷാശ് ച മഹോരഗാശ് ച
    തൈസ് തൈർ ഉപായൈഃ പരിഹർതു കാമാശ്; ഛിദ്രേഷു നിത്യം പരിതർകയന്തി
23 നിക്ഷിപ്തം ഏതദ് ഭുവി പന്നഗാസ് തു; രത്നം സമാസാദ്യ പരാമൃഷേയുഃ
    യക്ഷാസ് തഥോച്ഛിഷ്ട ധൃതം സുരാശ് ച; നിദ്രാവശം ത്വാ പരിധർഷയേയുഃ
24 ഛിദ്രേഷ്വ് ഏതേഷു ഹി സദാ ഹ്യ് അധൃഷ്യേഷു ദ്വിജർഷഭ
    ദേവരാക്ഷസനാഗാനാം അപ്രമത്തേന ധാര്യതേ
25 സ്യന്ദേതേ ഹി ദിവാ രുക്മം രാത്രൗ ച ദ്വിജസത്തമ
    നക്തം നക്ഷത്രതാരാണാം പ്രഭാം ആക്ഷിപ്യ വർതതേ
26 ഏതേ ഹ്യ് ആമുച്യ ഭഗവൻ ക്ഷുത്പിപാസാ ഭയം കുതഃ
    വിഷാഗ്നിശ്വാപദേഭ്യശ് ച ഭയം ജാതു ന വിദ്യതേ
27 ഹ്രസ്വേന ചൈതേ ആമുക്തേ ഭവതോ ഹ്രസ്വകേ തദാ
    അനുരൂപേണ ചാമുക്തേ തത് പ്രമാണേ ഹി ജായതഃ
28 ഏവംവിധേ മമൈതേ വൈ കുണ്ഡലേ പരമാർചിതേ
    ത്രിഷു ലോകേഷു വിഖ്യാതേ തദ് അഭിജ്ഞാനം ആനയ