മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം/അധ്യായം55

മഹാഭാരതം മൂലം/അശ്വമേധികപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം55

1 [ജ്]
     ഉത്തങ്കഃ കേന തപസാ സംയുക്തഃ സുമഹാതപാഃ
     യഃ ശാപം ദാതുകാമോ ഽഭൂദ് വിഷ്ണവേ പ്രഭവിഷ്ണവേ
2 [വ്]
     ഉത്തങ്കോ മഹതാ യുക്തസ് തപസാ ജനമേജയ
     ഗുരു ഭക്തഃ സ തേജസ്വീ നാന്യം കം ചിദ് അപൂജയത്
3 സർവേഷാം ഋഷിപുത്രാണാം ഏഷ ചാസീൻ മനോരഥഃ
     ഔത്തങ്കീം ഗുരുവൃത്തിം വൈ പ്രാപ്നുയാം ഇതി ഭാരത
4 ഗൗതമസ്യ തു ശിഷ്യാണാം ബഹൂനാം ജനമേജയ
     ഉത്തങ്കേ ഽഭ്യധികാ പ്രീതിഃ സ്നേഹശ് ചൈവാഭവത് തദാ
5 സ തസ്യ ദമശൗചാഭ്യാം വിക്രാന്തേന ച കർമണാ
     സമ്യക് ചൈവോപചാരേണ ഗൗതമഃ പ്രീതിമാൻ അഭൂത്
6 അഥ ശിഷ്യസഹസ്രാണി സമനുജ്ഞായ ഗൗതമഃ
     ഉത്തങ്കം പരയാ പ്രീത്യാ നാഭ്യനുജ്ഞാതും ഐച്ഛത
7 തം ക്രമേണ ജരാ താത പ്രതിപേദേ മഹാമുനിം
     ന ചാന്വബുധ്യത തദാ സ മുനിർ ഗുരുവത്സലഃ
8 തതഃ കദാ ചിദ് രാജേന്ദ്ര കാഷ്ഠാന്യ് ആനയിതും യയൗ
     ഉത്തങ്കഃ കാഷ്ഠഭാരം ച മഹാന്തം സമുപാനയത്
9 സ തു ഭാരാഭിഭൂതാത്മാ കാഷ്ഠഭാരം അരിന്ദമം
     നിഷ്പിപേഷ ക്ഷിതൗ രാജൻ പരിശ്രാന്തോ ബുഭുക്ഷിതഃ
10 തസ്യ കാഷ്ഠേ വിലഗ്നാഭൂജ് ജടാ രൂപ്യസമപ്രഭാ
    തതഃ കാഷ്ഠൈഃ സഹ തദാ പപാത ധരണീതലേ
11 തതഃ സ ഭാരനിഷ്പിഷ്ടഃ ക്ഷുധാവിഷ്ടശ് ച ഭാർഗവഃ
    ദൃഷ്ട്വാ താം വയസോ ഽവസ്ഥാം രുരോദാർതസ്വരം തദാ
12 തതോ ഗുരു സുതാ തസ്യ പദ്മപത്ര നിഭേക്ഷണാ
    ജഗ്രാഹാശ്രൂണി സുശ്രോണീ കരേണ പൃഥുലോചനാ
    പിതുർ നിയോഗാദ് ധർമജ്ഞാ ശിരസാവനതാ തദാ
13 തസ്യാ നിപേതതുർ ദഗ്ധൗ കരൗ തൈർ അശ്രുബിന്ദുഭിഃ
    ന ഹി താൻ അശ്രുപാതാൻ വൈ ശക്താ ധാരയിതും മഹീ
14 ഗൗതമസ് ത്വ് അബ്രവീദ് വിപ്രം ഉത്തങ്കം പ്രീതമാനസഃ
    കസ്മാത് താത തവാദ്യേഹ ശോകോത്തരം ഇദം മനഃ
    സ സ്വൈരം ബ്രൂഹി വിപ്രർഷേ ശ്രോതും ഇച്ഛാമി തേ വചഃ
15 [ഉ]
    ഭവദ്ഗതേന മനസാ ഭവത് പ്രിയചികീർഷയാ
    ഭവദ് ഭക്തിഗതേനേഹ ഭവദ് ഭാവാനുഗേന ച
16 ജരേയം നാവബുദ്ധാ മേ നാഭിജ്ഞാതം സുഖം ച മേ
    ശതവർഷോഷിതം ഹി ത്വം ന മാം അഭ്യനുജാനഥാഃ
17 ഭവതാ ഹ്യ് അഭ്യനുജ്ഞാതാഃ ശിഷ്യാഃ പ്രത്യവരാ മയാ
    ഉപപന്നാ ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ ശതശോ ഽഥ സഹസ്രശഃ
18 [ഗ്]
    ത്വത് പ്രീതിയുക്തേന മയാ ഗുരുശുശ്രൂഷയാ തവ
    വ്യതിക്രാമൻ മഹാൻ കാലോ നാവബുദ്ധോ ദ്വിജർഷഭ
19 കിം ത്വ് അദ്യ യദി തേ ശ്രദ്ധാ ഗമനം പ്രതി ഭാർഗവ
    അനുജ്ഞാം ഗൃഹ്യ മത്തസ് ത്വം ഗൃഹാൻ ഗച്ഛസ്വ മാചിരം
20 [ഉ]
    ഗുർവർഥം കിം പ്രയച്ഛാമി ബ്രൂഹി ത്വം ദ്വിജസത്തമ
    തം ഉപാകൃത്യ ഗച്ഛേയം അനുജ്ഞാതസ് ത്വയാ വിഭോ
21 [ഗ്]
    ദക്ഷിണാ പരിതോഷോ വൈ ഗുരൂണാം സദ്ഭിർ ഉച്യതേ
    തവ ഹ്യ് ആചരതോ ബ്രഹ്മംസ് തുഷ്ടോ ഽഹം വൈ ന സംശയഃ
22 ഇത്ഥം ച പരിതുഷ്ടം മാം വിജാനീഹി ഭൃഗൂദ്വഹ
    യുവാ ഷോഡശവർഷോ ഹി യദ് അദ്യ ഭവിതാ ഭവാൻ
23 ദദാമി പത്നീം കന്യാം ച സ്വാം തേ ദുഹിതരം ദ്വിജ
    ഏതാം ഋതേ ഹി നാന്യാ വൈ ത്വത് തേജോ ഽർഹതി സേവിതും
24 തതസ് താം പ്രതിജഗ്രാഹ യുവാ ഭൂത്വാ യശസ്വിനീം
    ഗുരുണാ ചാഭ്യനുജ്ഞാതോ ഗുരു പത്നീം അഥാബ്രവീത്
25 കിം ഭവത്യൈ പ്രയച്ഛാമി ഗുർവർഥം വിനിയുങ്ക്ഷ്വ മാം
    പ്രിയം ഹി തവ കാങ്ക്ഷാമി പ്രാണൈർ അപി ധനൈർ അപി
26 യദ് ദുർലഭം ഹി ലോകേ ഽസ്മിൻ രത്നം അത്യദ്ഭുതം ഭവേത്
    തദ് ആനയേയം തപസാ ന ഹി മേ ഽത്രാസ്തി സംശയഃ
27 [അ]
    പരിതുഷ്ടാസ്മി തേ പുത്ര നിത്യം ഭഗവതാ സഹ
    പര്യാപ്തയേ തദ് ഭദ്രം തേ ഗച്ഛ താത യഥേച്ഛകം
28 [വ്]
    ഉത്തങ്കസ് തു മഹാരാജ പുനർ ഏവാബ്രവീദ് വചഃ
    ആജ്ഞാപയസ്വ മാം മാതഃ കർതവ്യം ഹി പ്രിയം തവ
29 [അ]
    സൗദാസ പത്ന്യാ വിദിതേ ദിവ്യേ വൈ മണികുണ്ഡലേ
    തേ സമാനയ ഭദ്രം തേ ഗുർവർഥഃ സുകൃതോ ഭവേത്
30 സ തഥേതി പ്രതിശ്രുത്യ ജഗാമ ജനമേജയ
    ഗുരു പത്നീ പ്രിയാർഥം വൈ തേ സമാനയിതും തദാ
31 സ ജഗാമ തതഃ ശീഘ്രം ഉത്തങ്കോ ബ്രാഹ്മണർഷഭഃ
    സൗദാസം പുരുഷാദം വൈ ഭിക്ഷിതും മണികുണ്ഡലേ
32 ഗൗതമസ് ത്വ് അബ്രവീത് പത്നീം ഉത്തങ്കോ നാദ്യ ദൃശ്യതേ
    ഇതി പൃഷ്ടാ തം ആചഷ്ട കുണ്ഡലാർഥം ഗതം തു വൈ
33 തതഃ പ്രോവാച പത്നീം സ ന തേ സമ്യഗ് ഇദം കൃതം
    ശപ്തഃ സ പാർഥിവോ നൂനം ബ്രാഹ്മണം തം വധിഷ്യതി
34 [അ]
    അജാനന്ത്യാ നിയുക്തഃ സ ഭഗവൻ ബ്രാഹ്മണോ ഽദ്യ മേ
    ഭവത്പ്രസാദാൻ ന ഭയം കിം ചിത് തസ്യ ഭവിഷ്യതി
35 ഇത്യ് ഉക്തഃ പ്രാഹ താം പത്നീം ഏവം അസ്ത്വ് ഇതി ഗൗതമഃ
    ഉത്തങ്കോ ഽപി വനേ ശൂന്യേ രാജാനം തം ദദർശ ഹ