ഭാഷാഭൂഷണം/പേജ് 22
| ←പേജ് 21 | ഭാഷാഭൂഷണം (അലങ്കാരശാസ്ത്രം) രചന: അലങ്കാരപ്രകരണം |
പേജ് 23→ |
ഇവിടെ അഗ്നിജ്വാലകൾ അംബരത്തോളമുയർന്നതു് ലങ്ക വെന്തുപോയ വാർത്തയെ ദേവേന്ദ്രനോട് അറിയിക്കാനായിരിക്കുമോ എന്ന് കവി ഉൽപ്രേക്ഷിക്കുന്നു.
- 25. ആനകദുന്ദുഭി മാനിക്കും കൊങ്കകൾ-
- ക്കാനനം മെല്ലെക്കറുത്തിതപ്പോൾ
- നന്ദനനുണ്ടായാലെങ്ങളെ സ്നേഹമി-
- ല്ലെന്നതു ചിന്തിച്ചിട്ടെന്നപോലെ - കൃഷ്ണഗാഥ
ദേവകീഗർഭവർണ്ണനമായ ഈ പദ്യത്തിൽ സ്തനാഗ്രങ്ങൾ കറുത്തതിനു കാരണം ഉൽപ്രേക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു. ‘എന്നു തോന്നും’, ‘എന്ന പോലെ’, ‘പോലെ’, ‘പോൽ’, ‘ഓ’, ‘താനോ’, ‘അല്ലോ’ - മുതലായ നിപാതങ്ങൾ ഉൽപ്രേക്ഷയെ കുറിക്കും. ഈവക ഉൽപ്രേക്ഷാവാചകശബ്ദങ്ങളോടു കൂടാതെയും ഉൽപ്രേക്ഷ വരും. എങ്ങനെ :
- 26. കൊതിച്ചിതാ! വെണ്മതി, നിന്മുഖേ സദാ
- കുതിച്ചെഴും നിർമ്മലകാന്തിധാരയെ,
- കളങ്കപങ്കം കഴുകിക്കളഞ്ഞുടൻ
- കളിപ്പതിന്നായ് മുഴുകുന്നിതാഴിയിൽ - സ്വ
ഇതിനെ ഉൽപ്രേക്ഷാവാചകശബ്ദമൊന്നുമില്ലെങ്കിലും ചന്ദ്രാസ്തമയം കളങ്കക്ഷാളനത്തിനു വേണ്ടിയുള്ള സമുദ്രസ്നാനമെന്നു് ഉൽപ്രേക്ഷിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നുവെന്നു് സ്പഷ്ടമാകുന്നു. വാചകമുള്ളിടത്തു് ഉൽപ്രേക്ഷ ‘വാച്യ’യും, ഇല്ലാത്തിടത്ത് ‘ഗ‌മ്യ’യും എന്നു് വ്യവസ്ഥ.
- സാദൃശ്യത്താൽ സ്മൃതിഭ്രാന്തി-
- സന്ദേഹങ്ങൾ കഥിക്കുകിൽ
- സ്മൃതിമാൻ ഭ്രാന്തിമാൻ പിന്നെ
- സസന്ദേഹവുമായിടും. 29
- ഇക്കോമളാംബുജം പാർത്തി-
- ട്ടോർക്കുന്നേനെൻ പ്രിയാമുഖം
- പത്മമെന്നു പതിക്കുന്നു
- നിൻ മുഖത്തിങ്കൽ വണ്ടിതാ 30
- ചന്ദ്രനോ പത്മമോ എന്നു
- സന്ദേഹിക്കുന്നു ലോകരും 31
രണ്ടു സദൃശവസ്തുക്കളിൽ ഒന്നിനെ കണ്ടിട്ടു മറ്റതിനെ ഓർക്കുന്നത് ‘സ്മൃതിമാൻ’ എന്ന അലങ്കാരം; ഒന്നിനെ മറ്റേതെന്നു ഭ്രമിക്കുന്നതു് ‘ഭ്രാന്തിമാൻ’; അതോ ഇതോ എന്നു സംശയിക്കുന്നതു് ‘സസന്ദേഹം’. ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ലക്ഷണയോജന സ്പഷ്ടം. വേറെ ഉദാഹരണങ്ങൾ :
- 27. ഓമൽ‌പ്പിച്ചിച്ചെടിലത മരുല്ലോളിതാ വർഷബിന്ദു-
- സ്തോമക്ലിന്നാ പുതുമലർ പതുക്കെ സ്ഫുടിപ്പിച്ചിടുമ്പോൾ
പദ്യം 26. നായികാമുഖ പ്രശംസ. 'നിന്മുഖേ കുതിച്ചെഴും നിർമ്മലകാന്തിധാരയെ കൊതിച്ചു് വെണ്മതി ഇതാ ... എന്നു് അന്വയഗതി.