ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / സപ്തമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 7) / അദ്ധ്യായം 9

← സ്കന്ധം 7 : അദ്ധ്യായം 8

സ്കന്ധം 7 : അദ്ധ്യായം 10 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / സപ്തമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 7) / അദ്ധ്യായം 9

നാരദ ഉവാച

ഏവം സുരാദയഃ സർവ്വേ ബ്രഹ്മരുദ്രപുരഃസരാഃ ।
നോപൈതുമശകൻ മന്യുസംരംഭം സുദുരാസദം ॥ 1 ॥

സാക്ഷാച്ഛ്രീഃ പ്രേഷിതാ ദേവൈർദൃഷ്ട്വാ തൻമഹദദ്ഭുതം ।
അദൃഷ്ടാശ്രുതപൂർവ്വത്വാത് സാ നോപേയായ ശങ്കിതാ ॥ 2 ॥

പ്രഹ്ളാദം പ്രേഷയാമാസ ബ്രഹ്മാവസ്ഥിതമന്തികേ ।
താത പ്രശമയോപേഹി സ്വപിത്രേ കുപിതം പ്രഭും ॥ 3 ॥

തഥേതി ശനകൈ രാജൻ മഹാഭാഗവതോഽർഭകഃ ।
ഉപേത്യ ഭുവി കായേന നനാമ വിധൃതാഞ്ജലിഃ ॥ 4 ॥

     സ്വപാദമൂലേ പതിതം തമർഭകം
          വിലോക്യ ദേവഃ കൃപയാ പരിപ്ലുതഃ ।
     ഉത്ഥാപ്യ തച്ഛീർഷ്ണ്യദധാത്കരാംബുജം
          കാലാഹിവിത്രസ്തധിയാം കൃതാഭയം ॥ 5 ॥

     സ തത്കരസ്പർശധുതാഖിലാശുഭഃ
          സപദ്യഭിവ്യക്തപരാത്മദർശനഃ ।
     തത്പാദപദ്മം ഹൃദി നിർവൃതോ ദധൌ
          ഹൃഷ്യത്തനുഃ ക്ലിന്നഹൃദശ്രുലോചനഃ ॥ 6 ॥

അസ്തൌഷീദ്ധരിമേകാഗ്രമനസാ സുസമാഹിതഃ ।
പ്രേമഗദ്ഗദയാ വാചാ തന്ന്യസ്തഹൃദയേക്ഷണഃ ॥ 7 ॥

പ്രഹ്ളാദ ഉവാച

     ബ്രഹ്മാദയഃ സുരഗണാ മുനയോഽഥ സിദ്ധാഃ
          സത്ത്വൈകതാനമതയോ വചസാം പ്രവാഹൈഃ ।
     നാരാധിതും പുരുഗുണൈരധുനാപി പിപ്രുഃ
          കിം തോഷ്ടുമർഹതി സ മേ ഹരിരുഗ്രജാതേഃ ॥ 8 ॥

     മന്യേ ധനാഭിജനരൂപതപഃശ്രുതൌജഃ
          തേജഃപ്രഭാവബലപൌരുഷബുദ്ധിയോഗാഃ ।
     നാരാധനായ ഹി ഭവന്തി പരസ്യ പുംസോ
          ഭക്ത്യാ തുതോഷ ഭഗവാൻ ഗജയൂഥപായ ॥ 9 ॥

     വിപ്രാദ് ദ്വിഷഡ്ഗുണയുതാദരവിന്ദനാഭ-
          പാദാരവിന്ദവിമുഖാച്ഛ്വപചം വരിഷ്ഠം ।
     മന്യേ തദർപ്പിതമനോവചനേഹിതാർത്ഥ-
          പ്രാണം പുനാതി സ കുലം ന തു ഭൂരിമാനഃ ॥ 10 ॥

     നൈവാത്മനഃ പ്രഭുരയം നിജലാഭപൂർണ്ണോ
          മാനം ജനാദവിദുഷഃ കരുണോ വൃണീതേ ।
     യദ്യജ്ജനോ ഭഗവതേ വിദധീത മാനം
          തച്ചാത്മനേ പ്രതിമുഖസ്യ യഥാ മുഖശ്രീഃ ॥ 11 ॥

     തസ്മാദഹം വിഗതവിക്ലവ ഈശ്വരസ്യ
          സർവ്വാത്മനാ മഹി ഗൃണാമി യഥാ മനീഷം ।
     നീചോഽജയാ ഗുണവിസർഗ്ഗമനുപ്രവിഷ്ടഃ
          പൂയേത യേന ഹി പുമാനനുവർണ്ണിതേന ॥ 12 ॥

     സർവ്വേ ഹ്യമീ വിധികരാസ്തവ സത്ത്വധാമ്നോ
          ബ്രഹ്മാദയോ വയമിവേശ ന ചോദ്വിജന്തഃ ।
     ക്ഷേമായ ഭൂതയ ഉതാത്മസുഖായ ചാസ്യ
          വിക്രീഡിതം ഭഗവതോ രുചിരാവതാരൈഃ ॥ 13 ॥

     തദ്യച്ഛ മന്യുമസുരശ്ച ഹതസ്ത്വയാദ്യ
          മോദേത സാധുരപി വൃശ്ചികസർപ്പഹത്യാ ।
     ലോകാശ്ച നിർവൃതിമിതാഃ പ്രതിയന്തി സർവ്വേ
          രൂപം നൃസിംഹ വിഭയായ ജനാഃ സ്മരന്തി ॥ 14 ॥

     നാഹം ബിഭേമ്യജിത തേഽതിഭയാനകാസ്യ-
          ജിഹ്വാർക്കനേത്രഭ്രുകുടീരഭസോഗ്രദംഷ്ട്രാത് ।
     ആന്ത്രസ്രജഃക്ഷതജകേസരശങ്കുകർണ്ണാ-
          ന്നിർഹ്രാദഭീതദിഗിഭാദരിഭിന്നഖാഗ്രാത് ॥ 15 ॥

     ത്രസ്തോഽസ്മ്യഹം കൃപണവത്സല ദുഃസഹോഗ്ര-
          സംസാരചക്രകദനാദ്ഗ്രസതാം പ്രണീതഃ ।
     ബദ്ധഃ സ്വകർമ്മഭിരുശത്തമ തേഽങ്ഘ്രിമൂലം
          പ്രീതോപവർഗ്ഗശരണം ഹ്വയസേ കദാ നു ॥ 16 ॥

     യസ്മാത്പ്രിയാപ്രിയവിയോഗസയോഗജൻമ-
          ശോകാഗ്നിനാ സകലയോനിഷു ദഹ്യമാനഃ ।
     ദുഃഖൌഷധം തദപി ദുഃഖമതദ്ധിയാഹം
          ഭൂമൻ ഭ്രമാമി വദ മേ തവ ദാസ്യയോഗം ॥ 17 ॥

     സോഽഹം പ്രിയസ്യ സുഹൃദഃ പരദേവതായാ
          ലീലാകഥാസ്തവ നൃസിംഹ വിരിഞ്ചഗീതാഃ ।
     അഞ്ജസ്തിതർമ്മ്യനുഗൃണൻ ഗുണവിപ്രമുക്തോ
          ദുർഗ്ഗാണി തേ പദയുഗാലയഹംസസംഗഃ ॥ 18 ॥

     ബാലസ്യ നേഹ ശരണം പിതരൌ നൃസിംഹ
          നാർത്തസ്യ ചാഗദമുദന്വതി മജ്ജതോ നൌഃ ।
     തപ്തസ്യ തത്പ്രതിവിധിര്യ ഇഹാഞ്ജസേഷ്ട-
          സ്താവദ്വിഭോ തനുഭൃതാം ത്വദുപേക്ഷിതാനാം ॥ 19 ॥

     യസ്മിൻ യതോ യർഹി യേന ച യസ്യ യസ്മാദ്-
          യസ്മൈ യഥാ യദുത യസ്ത്വപരഃ പരോ വാ ।
     ഭാവഃ കരോതി വികരോതി പൃഥക്സ്വഭാവഃ
          സഞ്ചോദിതസ്തദഖിലം ഭവതഃ സ്വരൂപം ॥ 20 ॥

     മായാ മനഃ സൃജതി കർമ്മമയം ബലീയഃ
          കാലേന ചോദിതഗുണാനുമതേന പുംസഃ ।
     ഛന്ദോമയം യദജയാർപ്പിതഷോഡശാരം
          സംസാരചക്രമജ കോഽതിതരേത്ത്വദന്യഃ ॥ 21 ॥

     സ ത്വം ഹി നിത്യവിജിതാത്മഗുണഃ സ്വധാമ്നാ
          കാലോ വശീകൃതവിസൃജ്യവിസർഗ്ഗശക്തിഃ ।
     ചക്രേ വിസൃഷ്ടമജയേശ്വര ഷോഡശാരേ
          നിഷ്പീഡ്യമാനമുപകർഷ വിഭോ പ്രപന്നം ॥ 22 ॥

     ദൃഷ്ടാ മയാ ദിവി വിഭോഽഖിലധിഷ്ണ്യപാനാ-
          മായുഃ ശ്രിയോ വിഭവ ഇച്ഛതി യാൻ ജനോഽയം ।
     യേഽസ്മത്പിതുഃ കുപിതഹാസവിജൃംഭിതഭ്രൂ-
          വിസ്ഫൂർജ്ജിതേന ലുളിതാഃ സ തു തേ നിരസ്തഃ ॥ 23 ॥

     തസ്മാദമൂസ്തനുഭൃതാമഹമാശിഷോ ജ്ഞ
          ആയുഃ ശ്രിയം വിഭവമൈന്ദ്രിയമാവിരിഞ്ച്യാത് ।
     നേച്ഛാമി തേ വിലുളിതാനുരുവിക്രമേണ
          കാലാത്മനോപനയ മാം നിജഭൃത്യപാർശ്വം ॥ 24 ॥

     കുത്രാശിഷഃ ശ്രുതിസുഖാ മൃഗതൃഷ്ണിരൂപാഃ
          ക്വേദം കളേബരമശേഷരുജാം വിരോഹഃ ।
     നിർവ്വിദ്യതേ ന തു ജനോ യദപീതി വിദ്വാൻ
          കാമാനലം മധുലവൈഃ ശമയൻ ദുരാപൈഃ ॥ 25 ॥

     ക്വാഹം രജഃപ്രഭവ ഈശ തമോഽധികേഽസ്മിൻ
          ജാതഃ സുരേതരകുലേ ക്വ തവാനുകമ്പാ ।
     ന ബ്രഹ്മണോ ന തു ഭവസ്യ ന വൈ രമായാ
          യൻമേഽർപ്പിതഃ ശിരസി പദ്മകരഃ പ്രസാദഃ ॥ 26 ॥

     നൈഷാ പരാവരമതിർഭവതോ നനു സ്യാ-
          ജ്ജന്തോർ യഥാഽഽത്മസുഹൃദോ ജഗതസ്തഥാപി ।
     സംസേവയാ സുരതരോരിവ തേ പ്രസാദഃ
          സേവാനുരൂപമുദയോ ന പരാവരത്വം ॥ 27 ॥

     ഏവം ജനം നിപതിതം പ്രഭവാഹികൂപേ
          കാമാഭികാമമനു യഃ പ്രപതൻ പ്രസംഗാത് ।
     കൃത്വാഽഽത്മസാത് സുരർഷിണാ ഭഗവൻ ഗൃഹീതഃ
          സോഽഹം കഥം നു വിസൃജേ തവ ഭൃത്യസേവാം ॥ 28 ॥

     മത്പ്രാണരക്ഷണമനന്ത പിതുർവധശ്ച
          മന്യേ സ്വഭൃത്യഋഷിവാക്യമൃതം വിധാതും ।
     ഖഡ്ഗം പ്രഗൃഹ്യ യദവോചദസദ്വിധിത്സു-
          സ്ത്വാമീശ്വരോ മദപരോഽവതു കം ഹരാമി ॥ 29 ॥

     ഏകസ്ത്വമേവ ജഗദേതമമുഷ്യ യത് ത്വ-
          മാദ്യന്തയോഃ പൃഥഗവസ്യസി മധ്യതശ്ച ।
     സൃഷ്ട്വാ ഗുണവ്യതികരം നിജമായയേദം
          നാനേവ തൈരവസിതസ്തദനുപ്രവിഷ്ടഃ ॥ 30 ॥

     ത്വം വാ ഇദം സദസദീശ ഭവാംസ്തതോഽന്യോ
          മായാ യദാത്മപരബുദ്ധിരിയം ഹ്യപാർത്ഥാ ।
     യദ്യസ്യ ജൻമ നിധനം സ്ഥിതിരീക്ഷണം ച
          തദ്വൈ തദേവ വസുകാലവദഷ്ടിതർവോഃ ॥ 31 ॥

     ന്യസ്യേദമാത്മനി ജഗദ്വിലയാംബുമധ്യേ
          ശേഷേഽഽത്മനാ നിജസുഖാനുഭവോ നിരീഹഃ ।
     യോഗേന മീലിതദൃഗാത്മനിപീതനിദ്ര-
          സ്തുര്യേ സ്ഥിതോ ന തു തമോ ന ഗുണാംശ്ച യുങ്ക്ഷേ ॥ 32 ॥

     തസ്യൈവ തേ വപുരിദം നിജകാലശക്ത്യാ
          സഞ്ചോദിതപ്രകൃതിധർമ്മണ ആത്മഗൂഢം ।
     അംഭസ്യനന്തശയനാദ് വിരമത്സമാധേർ-
          ന്നാഭേരഭൂത് സ്വകണികാവടവൻമഹാബ്ജം ॥ 33 ॥

     തത്സംഭവഃ കവിരതോഽന്യദപശ്യമാന-
          സ്ത്വാം ബീജമാത്മനി തതം സ്വബഹിർവ്വിചിന്ത്യ ।
     നാവിന്ദദബ്ദശതമപ്സു നിമജ്ജമാനോ
          ജാതേഽങ്കുരേ കഥമു ഹോപലഭേത ബീജം ॥ 34 ॥

     സ ത്വാത്മയോനിരതിവിസ്മിത ആശ്രിതോഽബ്ജം
          കാലേന തീവ്രതപസാ പരിശുദ്ധഭാവഃ ।
     ത്വാമാത്മനീശ ഭുവി ഗന്ധമിവാതിസൂക്ഷ്മം
          ഭൂതേന്ദ്രിയാശയമയേ വിതതം ദദർശ ॥ 35 ॥

     ഏവം സഹസ്രവദനാങ്ഘ്രിശിരഃകരോരു-
          നാസാസ്യകർണ്ണനയനാഭരണായുധാഢ്യം
     മായാമയം സദുപലക്ഷിതസന്നിവേശം
          ദൃഷ്ട്വാ മഹാപുരുഷമാപ മുദം വിരിഞ്ചഃ ॥ 36 ॥

     തസ്മൈ ഭവാൻ ഹയശിരസ്തനുവം ഹി ബിഭ്രദ്-
          വേദദ്രുഹാവതിബലൌ മധുകൈടഭാഖ്യൌ ।
     ഹത്വാഽഽനയച്ഛ്രുതിഗണാംസ്തു രജസ്തമശ്ച
          സത്ത്വം തവ പ്രിയതമാം തനുമാമനന്തി ॥ 37 ॥

     ഇത്ഥം നൃതിര്യഗൃഷിദേവഝഷാവതാരൈർ-
          ലോകാൻ വിഭാവയസി ഹംസി ജഗത്പ്രതീപാൻ ।
     ധർമ്മം മഹാപുരുഷ പാസി യുഗാനുവൃത്തം
          ഛന്നഃ കലൌ യദഭവസ്ത്രിയുഗോഽഥ സ ത്വം ॥ 38 ॥

     നൈതൻമനസ്തവ കഥാസു വികുണ്ഠനാഥ
          സമ്പ്രീയതേ ദുരിതദുഷ്ടമസാധു തീവ്രം ।
     കാമാതുരം ഹർഷശോകഭയൈഷണാർത്തം
          തസ്മിൻ കഥം തവ ഗതിം വിമൃശാമി ദീനഃ ॥ 39 ॥

     ജിഹ്വൈകതോഽച്യുത വികർഷതി മാവിതൃപ്താ
          ശിശ്നോഽന്യതസ്ത്വഗുദരം ശ്രവണം കുതശ്ചിത് ।
     ഘ്രാണോഽന്യതശ്ചപലദൃക് ക്വ ച കർമ്മശക്തിർ-
          ബ്ബഹ്വ്യഃ സപത്ന്യ ഇവ ഗേഹപതിം ലുനന്തി ॥ 40 ॥

     ഏവം സ്വകർമ്മപതിതം ഭവവൈതരണ്യാ-
          മന്യോന്യജൻമമരണാശനഭീതഭീതം ।
     പശ്യൻ ജനം സ്വപരവിഗ്രഹവൈരമൈത്രം
          ഹന്തേതി പാരചര പീപൃഹി മൂഢമദ്യ ॥ 41 ॥

     കോ ന്വത്ര തേഽഖിലഗുരോ ഭഗവൻ പ്രയാസ
          ഉത്താരണേഽസ്യ ഭവസംഭവലോപഹേതോഃ ।
     മൂഢേഷു വൈ മഹദനുഗ്രഹ ആർത്തബന്ധോ
          കിം തേന തേ പ്രിയജനാനനുസേവതാം നഃ ॥ 42 ॥

     നൈവോദ്വിജേ പര ദുരത്യയവൈതരണ്യാ-
          സ്ത്വദ്വീര്യഗായനമഹാമൃതമഗ്നചിത്തഃ ।
     ശോചേ തതോ വിമുഖചേതസ ഇന്ദ്രിയാർത്ഥ-
          മായാസുഖായ ഭരമുദ്വഹതോ വിമൂഢാൻ ॥ 43 ॥

     പ്രായേണ ദേവ മുനയഃ സ്വവിമുക്തികാമാഃ
          മൌനം ചരന്തി വിജനേ ന പരാർത്ഥനിഷ്ഠാഃ ।
     നൈതാന്വിഹായ കൃപണാൻ വിമുമുക്ഷ ഏകോ
          നാന്യം ത്വദസ്യ ശരണം ഭ്രമതോഽനുപശ്യേ ॥ 44 ॥

     യൻമൈഥുനാദിഗൃഹമേധിസുഖം ഹി തുച്ഛം
          കണ്ഡൂയനേന കരയോരിവ ദുഃഖദുഃഖം ।
     തൃപ്യന്തി നേഹ കൃപണാ ബഹുദുഃഖഭാജഃ
          കണ്ഡൂതിവൻമനസിജം വിഷഹേത ധീരഃ ॥ 45 ॥

     മൌനവ്രതശ്രുതതപോഽധ്യയനസ്വധർമ്മ-
          വ്യാഖ്യാരഹോജപസമാധയ ആപവർഗ്യാഃ ।
     പ്രായഃ പരം പുരുഷ തേ ത്വജിതേന്ദ്രിയാണാം
          വാർത്താ ഭവന്ത്യുത ന വാത്ര തു ദാംഭികാനാം ॥ 46 ॥

     രൂപേ ഇമേ സദസതീ തവ വേദസൃഷ്ടേ
          ബീജാങ്കുരാവിവ ന ചാന്യദരൂപകസ്യ ।
     യുക്താഃ സമക്ഷമുഭയത്ര വിചിന്വതേ ത്വാം
          യോഗേന വഹ്നിമിവ ദാരുഷു നാന്യതഃ സ്യാത് ॥ 47 ॥

     ത്വം വായുരഗ്നിരവനിർവ്വിയദംബുമാത്രാഃ
          പ്രാണേന്ദ്രിയാണി ഹൃദയം ചിദനുഗ്രഹശ്ച ।
     സർവ്വം ത്വമേവ സഗുണോ വിഗുണശ്ച ഭൂമൻ
          നാന്യത് ത്വദസ്ത്യപി മനോവചസാ നിരുക്തം ॥ 48 ॥

     നൈതേ ഗുണാ ന ഗുണിനോ മഹദാദയോ യേ
          സർവ്വേ മനഃ പ്രഭൃതയഃ സഹദേവമർത്ത്യാഃ ।
     ആദ്യന്തവന്ത ഉരുഗായ വിദന്തി ഹി ത്വാ-
          മേവം വിമൃശ്യ സുധിയോ വിരമന്തി ശബ്ദാത് ॥ 49 ॥

     തത്തേർഹത്തമ നമഃ സ്തുതികർമ്മപൂജാഃ
          കർമ്മ സ്മൃതിശ്ചരണയോഃ ശ്രവണം കഥായാം ।
     സംസേവയാ ത്വയി വിനേതി ഷഡംഗയാ കിം
          ഭക്തിം ജനഃ പരമഹംസഗതൌ ലഭേത ॥ 50 ॥

നാരദ ഉവാച

ഏതാവദ് വർണ്ണിതഗുണോ ഭക്ത്യാ ഭക്തേന നിർഗ്ഗുണഃ ।
പ്രഹ്ളാദം പ്രണതം പ്രീതോ യതമന്യുരഭാഷത ॥ 51 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

പ്രഹ്ളാദ ഭദ്ര ഭദ്രം തേ പ്രീതോഽഹം തേഽസുരോത്തമ ।
വരം വൃണീഷ്വാഭിമതം കാമപൂരോഽസ്മ്യഹം നൃണാം ॥ 52 ॥

മാമപ്രീണത ആയുഷ്മൻ ദർശനം ദുർലഭം ഹി മേ ।
ദൃഷ്ട്വാ മാം ന പുനർജ്ജന്തുരാത്മാനം തപ്തുമർഹതി ॥ 53 ॥

പ്രീണന്തി ഹ്യഥ മാം ധീരാഃ സർവ്വഭാവേന സാധവഃ ।
ശ്രേയസ്കാമാ മഹാഭാഗ സർവ്വാസാമാശിഷാം പതിം ॥ 54 ॥

ഏവം പ്രലോഭ്യമാനോഽപി വരൈർലോകപ്രലോഭനൈഃ ।
ഏകാന്തിത്വാദ്ഭഗവതി നൈച്ഛത്താനസുരോത്തമഃ ॥ 55 ॥