ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / സപ്തമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 7) / അദ്ധ്യായം 7

← സ്കന്ധം 7 : അദ്ധ്യായം 6

സ്കന്ധം 7 : അദ്ധ്യായം 8 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / സപ്തമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 7) / അദ്ധ്യായം 7

നാരദ ഉവാച

ഏവം ദൈത്യസുതൈഃ പൃഷ്ടോ മഹാഭാഗവതോഽസുരഃ ।
ഉവാച സ്മയമാനസ്താൻ സ്മരൻ മദനുഭാഷിതം ॥ 1 ॥

പ്രഹ്ളാദ ഉവാച

പിതരി പ്രസ്ഥിതേഽസ്മാകം തപസേ മന്ദരാചലം ।
യുദ്ധോദ്യമം പരം ചക്രുർവിബുധാ ദാനവാൻ പ്രതി ॥ 2 ॥

പിപീലികൈരഹിരിവ ദിഷ്ട്യാ ലോകോപതാപനഃ ।
പാപേന പാപോഽഭക്ഷീതി വാദിനോ വാസവാദയഃ ॥ 3 ॥

തേഷാമതിബലോദ്യോഗം നിശമ്യാസുരയൂഥപാഃ ।
വധ്യമാനാഃ സുരൈർഭീതാ ദുദ്രുവുഃ സർവ്വതോ ദിശം ॥ 4 ॥

കളത്രപുത്രമിത്രാപ്താൻ ഗൃഹാൻ പശുപരിച്ഛദാൻ ।
നാവേക്ഷ്യമാണാസ്ത്വരിതാഃ സർവ്വേ പ്രാണപരീപ്സവഃ ॥ 5 ॥

വ്യലുമ്പൻ രാജശിബിരമമരാ ജയകാങ്ക്ഷിണഃ ।
ഇന്ദ്രസ്തു രാജമഹിഷീം മാതരം മമ ചാഗ്രഹീത് ॥ 6 ॥

നീയമാനാം ഭയോദ്വിഗ്നാം രുദതീം കുരരീമിവ ।
യദൃച്ഛയാഽഽഗതസ്തത്ര ദേവർഷിർദ്ദദൃശേ പഥി ॥ 7 ॥

പ്രാഹ മൈനാം സുരപതേ നേതുമർഹസ്യനാഗസം ।
മുഞ്ച മുഞ്ച മഹാഭാഗ സതീം പരപരിഗ്രഹം ॥ 8 ॥

ഇന്ദ്ര ഉവാച

ആസ്തേഽസ്യാ ജഠരേ വീര്യമവിഷഹ്യം സുരദ്വിഷഃ ।
ആസ്യതാം യാവത്പ്രസവം മോക്ഷ്യേഽർത്ഥപദവീം ഗതഃ ॥ 9 ॥

നാരദ ഉവാച

അയം നിഷ്കിൽബിഷഃ സാക്ഷാൻമഹാഭാഗവതോ മഹാൻ ।
ത്വയാ ന പ്രാപ്സ്യതേ സംസ്ഥാമനന്താനുചരോ ബലീ ॥ 10 ॥

ഇത്യുക്തസ്താം വിഹായേന്ദ്രോ ദേവർഷേർമ്മാനയൻ വചഃ ।
അനന്തപ്രിയഭക്ത്യൈനാം പരിക്രമ്യ ദിവം യയൌ ॥ 11 ॥

തതോ നോ മാതരമൃഷിഃ സമാനീയ നിജാശ്രമം ।
ആശ്വാസ്യേഹോഷ്യതാം വത്സേ യാവത്തേ ഭർത്തുരാഗമഃ ॥ 12 ॥

തഥേത്യവാത്സീദ് ദേവർഷേരന്തി സാപ്യകുതോഭയാ ।
യാവദ് ദൈത്യപതിർഘോരാത്തപസോ ന ന്യവർത്തത ॥ 13 ॥

ഋഷിം പര്യചരത്തത്ര ഭക്ത്യാ പരമയാ സതീ ।
അന്തർവർത്നീ സ്വഗർഭസ്യ ക്ഷേമായേച്ഛാപ്രസൂതയേ ॥ 14 ॥

ഋഷിഃ കാരുണികസ്തസ്യാഃ പ്രാദാദുഭയമീശ്വരഃ ।
ധർമ്മസ്യ തത്ത്വം ജ്ഞാനം ച മാമപ്യുദ്ദിശ്യ നിർമ്മലം ॥ 15 ॥

തത്തു കാലസ്യ ദീർഘത്വാത് സ്ത്രീത്വാൻമാതുസ്തിരോദധേ ।
ഋഷിണാനുഗൃഹീതം മാം നാധുനാപ്യജഹാത് സ്മൃതിഃ ॥ 16 ॥

ഭവതാമപി ഭൂയാൻമേ യദി ശ്രദ്ദധതേ വചഃ ।
വൈശാരദീ ധീഃ ശ്രദ്ധാതഃ സ്ത്രീബാലാനാം ച മേ യഥാ ॥ 17 ॥

ജൻമാദ്യാഃ ഷഡിമേ ഭാവാ ദൃഷ്ടാ ദേഹസ്യ നാത്മനഃ ।
ഫലാനാമിവ വൃക്ഷസ്യ കാലേനേശ്വരമൂർത്തിനാ ॥ 18 ॥

ആത്മാ നിത്യോഽവ്യയഃ ശുദ്ധ ഏകഃ ക്ഷേത്രജ്ഞ ആശ്രയഃ ।
അവിക്രിയഃ സ്വദൃഗ് ഹേതുർവ്യാപകോഽസംഗ്യനാവൃതഃ ॥ 19 ॥

ഏതൈർദ്വാദശഭിർവ്വിദ്വാനാത്മനോ ലക്ഷണൈഃ പരൈഃ ।
അഹം മമേത്യസദ്ഭാവം ദേഹാദൌ മോഹജം ത്യജേത് ॥ 20 ॥

     സ്വർണ്ണം യഥാ ഗ്രാവസു ഹേമകാരഃ
          ക്ഷേത്രേഷു യോഗൈസ്തദഭിജ്ഞ ആപ്നുയാത് ।
     ക്ഷേത്രേഷു ദേഹേഷു തഥാത്മയോഗൈ-
          രധ്യാത്മവിദ്ബ്രഹ്മഗതിം ലഭേത ॥ 21 ॥

അഷ്ടൌ പ്രകൃതയഃ പ്രോക്താസ്ത്രയ ഏവ ഹി തദ്ഗുണാഃ ।
വികാരാഃ ഷോഡശാചാര്യൈഃ പുമാനേകഃ സമന്വയാത് ॥ 22 ॥

ദേഹസ്തു സർവസംഘാതോ ജഗത്തസ്ഥുരിതി ദ്വിധാ ।
അത്രൈവ മൃഗ്യഃ പുരുഷോ നേതി നേതീത്യതത്ത്യജൻ ॥ 23 ॥

അന്വയവ്യതിരേകേണ വിവേകേനോശതാത്മനാ ।
സർഗ്ഗസ്ഥാനസമാമ്നായൈർവ്വിമൃശദ്ഭിരസത്വരൈഃ ॥ 24 ॥

ബുദ്ധേർജ്ജാഗരണം സ്വപ്നഃ സുഷുപ്തിരിതി വൃത്തയഃ ।
താ യേനൈവാനുഭൂയന്തേ സോഽധ്യക്ഷഃ പുരുഷഃ പരഃ ॥ 25 ॥

ഏഭിസ്ത്രിവർണ്ണൈഃ പര്യസ്തൈർബ്ബുദ്ധിഭേദൈഃ ക്രിയോദ്ഭവൈഃ ।
സ്വരൂപമാത്മനോ ബുധ്യേദ്ഗന്ധൈർവ്വായുമിവാന്വയാത് ॥ 26 ॥

ഏതദ്ദ്വാരോ ഹി സംസാരോ ഗുണകർമ്മനിബന്ധനഃ ।
അജ്ഞാനമൂലോഽപാർത്ഥോഽപി പുംസഃ സ്വപ്ന ഇവേഷ്യതേ ॥ 27 ॥

തസ്മാദ്ഭവദ്ഭിഃ കർത്തവ്യം കർമ്മാണാം ത്രിഗുണാത്മനാം ।
ബീജനിർഹരണം യോഗഃ പ്രവാഹോപരമോ ധിയഃ ॥ 28 ॥

തത്രോപായസഹസ്രാണാമയം ഭഗവതോദിതഃ ।
യദീശ്വരേ ഭഗവതി യഥാ യൈരഞ്ജസാ രതിഃ ॥ 29 ॥

ഗുരുശുശ്രൂഷയാ ഭക്ത്യാ സർവ്വലബ്ധാർപ്പണേന ച ।
സംഗേന സാധുഭക്താനാമീശ്വരാരാധനേന ച ॥ 30 ॥

ശ്രദ്ധയാ തത്കഥായാം ച കീർത്തനൈർഗ്ഗുണകർമ്മണാം ।
തത്പാദാംബുരുഹധ്യാനാത്തല്ലിംഗേക്ഷാർഹണാദിഭിഃ ॥ 31 ॥

ഹരിഃ സർവ്വേഷു ഭൂതേഷു ഭഗവാനാസ്ത ഈശ്വരഃ ।
ഇതി ഭൂതാനി മനസാ കാമൈസ്തൈഃ സാധു മാനയേത് ॥ 32 ॥

ഏവം നിർജ്ജിതഷഡ്വർഗ്ഗൈഃ ക്രിയതേ ഭക്തിരീശ്വരേ ।
വാസുദേവേ ഭഗവതി യയാ സംലഭതേ രതിം ॥ 33 ॥

     നിശമ്യ കർമ്മാണി ഗുണാനതുല്യാൻ
          വീര്യാണി ലീലാതനുഭിഃ കൃതാനി ।
     യദാതിഹർഷോത്പുളകാശ്രുഗദ്ഗദം
          പ്രോത്കണ്ഠ ഉദ്ഗായതി രൌതി നൃത്യതി ॥ 34 ॥

     യദാ ഗ്രഹഗ്രസ്ത ഇവ ക്വചിദ്ധസ-
          ത്യാക്രന്ദതേ ധ്യായതി വന്ദതേ ജനം ।
     മുഹുഃ ശ്വസൻ വക്തി ഹരേ ജഗത്പതേ
          നാരായണേത്യാത്മമതിർഗ്ഗതത്രപഃ ॥ 35 ॥

     തദാ പുമാൻ മുക്തസമസ്തബന്ധന-
          സ്തദ്ഭാവഭാവാനുകൃതാശയാകൃതിഃ ।
     നിർദ്ദഗ്ദ്ധബീജാനുശയോ മഹീയസാ
          ഭക്തിപ്രയോഗേണ സമേത്യധോക്ഷജം ॥ 36 ॥

     അധോക്ഷജാലംഭമിഹാശുഭാത്മനഃ
          ശരീരിണഃ സംസൃതിചക്രശാതനം ।
     തദ്ബ്രഹ്മനിർവ്വാണസുഖം വിദുർബ്ബുധാ-
          സ്തതോ ഭജധ്വം ഹൃദയേ ഹൃദീശ്വരം ॥ 37 ॥

     കോഽതിപ്രയാസോഽസുരബാലകാ ഹരേ-
          രുപാസനേ സ്വേ ഹൃദി ഛിദ്രവത്സതഃ ।
     സ്വസ്യാത്മനഃ സഖ്യുരശേഷദേഹിനാം
          സാമാന്യതഃ കിം വിഷയോപപാദനൈഃ ॥ 38 ॥

     രായഃ കളത്രം പശവഃ സുതാദയോ
          ഗൃഹാ മഹീ കുഞ്ജരകോശഭൂതയഃ ।
     സർവ്വേഽർത്ഥകാമാഃ ക്ഷണഭംഗുരായുഷഃ
          കുർവ്വന്തി മർത്ത്യസ്യ കിയത്പ്രിയം ചലാഃ ॥ 39 ॥

     ഏവം ഹി ലോകാഃ ക്രതുഭിഃ കൃതാ അമീ
          ക്ഷയിഷ്ണവഃ സാതിശയാ ന നിർമ്മലാഃ ।
     തസ്മാദദൃഷ്ടശ്രുതദൂഷണം പരം
          ഭക്ത്യൈകയേശം ഭജതാത്മലബ്ധയേ ॥ 40 ॥

യദധ്യർത്ഥ്യേഹ കർമ്മാണി വിദ്വൻമാന്യസകൃന്നരഃ ।
കരോത്യതോ വിപര്യാസമമോഘം വിന്ദതേ ഫലം ॥ 41 ॥

സുഖായ ദുഃഖമോക്ഷായ സങ്കൽപ ഇഹ കർമ്മിണഃ ।
സദാഽഽപ്നോതീഹയാ ദുഃഖമനീഹായാഃ സുഖാവൃതഃ ॥ 42 ॥

കാമാൻ കാമയതേ കാമ്യൈർ യദർത്ഥമിഹ പൂരുഷഃ ।
സ വൈ ദേഹസ്തു പാരക്യോ ഭംഗുരോ യാത്യുപൈതി ച ॥ 43 ॥

കിമു വ്യവഹിതാപത്യദാരാഗാരധനാദയഃ ।
രാജ്യകോശഗജാമാത്യഭൃത്യാപ്താ മമതാസ്പദാഃ ॥ 44 ॥

കിമേതൈരാത്മനസ്തുച്ഛൈഃ സഹ ദേഹേന നശ്വരൈഃ ।
അനർത്ഥൈരർത്ഥസംകാശൈർന്നിത്യാനന്ദമഹോദധേഃ ॥ 45 ॥

നിരൂപ്യതാമിഹ സ്വാർത്ഥഃ കിയാൻ ദേഹഭൃതോഽസുരാഃ ।
നിഷേകാദിഷ്വവസ്ഥാസു ക്ലിശ്യമാനസ്യ കർമ്മഭിഃ ॥ 46 ॥

കർമ്മാണ്യാരഭതേ ദേഹീ ദേഹേനാത്മാനുവർത്തിനാ ।
കർമ്മഭിസ്തനുതേ ദേഹമുഭയം ത്വവിവേകതഃ ॥ 47 ॥

തസ്മാദർത്ഥാശ്ച കാമാശ്ച ധർമ്മാശ്ച യദപാശ്രയാഃ ।
ഭജതാനീഹയാഽഽത്മാനമനീഹം ഹരിമീശ്വരം ॥ 48 ॥

സർവ്വേഷാമപി ഭൂതാനാം ഹരിരാത്മേശ്വരഃ പ്രിയഃ ।
ഭൂതൈർമ്മഹദ്ഭിഃ സ്വകൃതൈഃ കൃതാനാം ജീവസംജ്ഞിതഃ ॥ 49 ॥

ദേവോഽസുരോ മനുഷ്യോ വാ യക്ഷോ ഗന്ധർവ്വ ഏവ ച ।
ഭജൻ മുകുന്ദചരണം സ്വസ്തിമാൻ സ്യാദ് യഥാ വയം ॥ 50 ॥

നാലം ദ്വിജത്വം ദേവത്വമൃഷിത്വം വാസുരാത്മജാഃ ।
പ്രീണനായ മുകുന്ദസ്യ ന വൃത്തം ന ബഹുജ്ഞതാ ॥ 51 ॥

ന ദാനം ന തപോ നേജ്യാ ന ശൌചം ന വ്രതാനി ച ।
പ്രീയതേഽമലയാ ഭക്ത്യാ ഹരിരന്യദ് വിഡംബനം ॥ 52 ॥

തതോ ഹരൌ ഭഗവതി ഭക്തിം കുരുത ദാനവാഃ ।
ആത്മൌപമ്യേന സർവ്വത്ര സർവ്വഭൂതാത്മനീശ്വരേ ॥ 53 ॥

ദൈതേയാ യക്ഷരക്ഷാംസി സ്ത്രിയഃ ശൂദ്രാ വ്രജൌകസഃ ।
ഖഗാ മൃഗാഃ പാപജീവാഃ സന്തി ഹ്യച്യുതതാം ഗതാഃ ॥ 54 ॥

ഏതാവാനേവ ലോകേഽസ്മിൻ പുംസഃ സ്വാർത്ഥഃ പരഃ സ്മൃതഃ ।
ഏകാന്തഭക്തിർഗ്ഗോവിന്ദേ യത് സർവ്വത്ര തദീക്ഷണം ॥ 55 ॥