ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 3
| ← സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 2 | സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 4 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 3[തിരുത്തുക]
സൂത ഉവാച
ജഗൃഹേ പൌരുഷം രൂപം ഭഗവാൻ മഹദാദിഭിഃ ।
സംഭൂതം ഷോഡശകലമാദൌ ലോകസിസൃക്ഷയാ ॥ 1 ॥
യസ്യാംഭസി ശയാനസ്യ യോഗനിദ്രാം വിതന്വതഃ ।
നാഭിഹ്രദാംബുജാദാസീദ്‌ ബ്രഹ്മാ വിശ്വസൃജാം പതിഃ ॥ 2 ॥
യസ്യാവയവസംസ്ഥാനൈഃ കൽപിതോ ലോകവിസ്തരഃ ।
തദ്വൈ ഭഗവതോ രൂപം വിശുദ്ധം സത്ത്വമൂർജ്ജിതം ॥ 3 ॥
പശ്യന്ത്യദോ രൂപമദഭ്രചക്ഷുഷാ
സഹസ്രപാദോരുഭുജാനനാദ്ഭുതം ।
സഹസ്രമൂർദ്ധശ്രവണാക്ഷിനാസികം
സഹസ്രമൌല്യംബരകുണ്ഡലോല്ലസത് ॥ 4 ॥
ഏതന്നാനാവതാരാണാം നിധാനം ബീജമവ്യയം ।
യസ്യാംശാംശേന സൃജ്യന്തേ ദേവതിര്യങ്നരാദയഃ ॥ 5 ॥
സ ഏവ പ്രഥമം ദേവഃ കൌമാരം സർഗ്ഗമാശ്രിതഃ ।
ചചാര ദുശ്ചരം ബ്രഹ്മാ ബ്രഹ്മചര്യമഖണ്ഡിതം ॥ 6 ॥
ദ്വിതീയം തു ഭവായാസ്യ രസാതലഗതാം മഹീം ।
ഉദ്ധരിഷ്യന്നുപാദത്ത യജ്ഞേശഃ സൌകരം വപുഃ ॥ 7 ॥
തൃതീമൃഷിസർഗ്ഗം ച ദേവർഷിത്വമുപേത്യ സഃ ।
തന്ത്രം സാത്വതമാചഷ്ട നൈഷ്കർമ്മ്യം കർമ്മാണാം യതഃ ॥ 8 ॥
തുര്യേ ധർമ്മകലാസർഗ്ഗേ നരനാരായണാവൃഷീ ।
ഭൂത്വാത്മോപശമോപേതമകരോദ്‌ ദുശ്ചരം തപഃ ॥ 9 ॥
പഞ്ചമഃ കപിലോ നാമ സിദ്ധേശഃ കാലവിപ്ലുതം ।
പ്രോവാചാസുരയേ സാംഖ്യം തത്ത്വഗ്രാമവിനിർണ്ണയം ॥ 10 ॥
ഷഷ്ഠമത്രേരപത്യത്വം വൃതഃ പ്രാപ്തോഽനസൂയയാ ।
ആന്വീക്ഷികീമളർക്കായ പ്രഹ്ളാദാദിഭ്യ ഊചിവാൻ ॥ 11 ॥
തതഃ സപ്തമ ആകൂത്യാം രുചേർയജ്ഞോഽഭ്യജായത ।
സ യാമാദ്യൈഃ സുരഗണൈരപാത്‌സ്വായംഭുവാന്തരം ॥ 12 ॥
അഷ്ടമേ മേരുദേവ്യാം തു നാഭേർജ്ജാത ഉരുക്രമഃ ।
ദർശയൻ വർത്മ ധീരാണാം സർവാശ്രമനമസ്കൃതം ॥ 13 ॥
ഋഷിഭിർയാചിതോ ഭേജേ നവമം പാർത്ഥിവം വപുഃ ।
ദുഗ്ധേമാമോഷധീർവിപ്രാസ്തേനായം സ ഉശത്തമഃ ॥ 14 ॥
രൂപം സ ജഗൃഹേ മാത്സ്യം ചാക്ഷുഷോദധിസംപ്ലവേ ।
നാവ്യാരോപ്യ മഹീമയ്യാമപാദ്‌ വൈവസ്വതം മനും ॥ 15 ॥
സുരാസുരാണാമുദധിം മഥ്നതാം മന്ദരാചലം ।
ദധ്രേ കമഠരൂപേണ പൃഷ്ഠ ഏകാദശേ വിഭുഃ ॥ 16 ॥
ധാന്വന്തരം ദ്വാദശമം ത്രയോദശമമേവ ച ।
അപായയത്‌സുരാനന്യാൻ മോഹിന്യാ മോഹയൻ സ്ത്രിയാ ॥ 17 ॥
ചതുർദ്ദശം നാരസിംഹം ബിഭ്രദ്ദൈത്യേന്ദ്രമൂർജ്ജിതം ।
ദദാര കരജൈർവ്വക്ഷസ്യേരകാം കടകൃദ്‌യഥാ ॥ 18 ॥
പഞ്ചദശം വാമനകം കൃത്വാഗാദധ്വരം ബലേഃ ।
പദത്രയം യാചമാനഃ പ്രത്യാദിത്സുസ്ത്രിവിഷ്ടപം ॥ 19 ॥
അവതാരേ ഷോഡശമേ പശ്യൻ ബ്രഹ്മദ്രുഹോ നൃപാൻ ।
ത്രിസ്സസപ്തകൃത്വഃ കുപിതോ നിഃക്ഷത്രാമകരോന്മഹീം ॥ 20 ॥
തതഃ സപ്തദശേ ജാതഃ സത്യവത്യാം പരാശരാത് ।
ചക്രേ വേദതരോഃ ശാഖാ ദൃഷ്ട്വാ പുംസോഽല്പമേധസഃ ॥ 21 ॥
നരദേവത്വമാപന്നസ്സുരകാര്യചികീർഷയാ ।
സമുദ്രനിഗ്രഹാദീനി ചക്രേ വീര്യാണ്യതഃ പരം ॥ 22 ॥
ഏകോനവിംശേ വിംശതിമേ വൃഷ്ണിഷു പ്രാപ്യ ജൻമനീ ।
രാമകൃഷ്ണാവിതി ഭുവോ ഭഗവാനഹരദ്ഭരം ॥ 23 ॥
തതഃ കലൌ സമ്പ്രവൃത്തേ സമ്മോഹായ സുരദ്വിഷാം ।
ബുദ്ധോ നാമ്നാജനസുതഃ കീകടേഷു ഭവിഷ്യതി ॥ 24 ॥
അഥാസൌ യുഗസന്ധ്യായാം ദസ്യുപ്രായേഷു രാജസു ।
ജനിതാ വിഷ്ണുയശസോ നാമ്നാ കൽകിർജ്ജഗത്പതിഃ ॥ 25 ॥
അവതാരാ ഹ്യസംഖ്യേയാ ഹരേഃ സത്ത്വനിധേർദ്വിജാഃ ।
യഥാവിദാസിനഃ കുല്യാഃ സരസസ്സ്യുഃ സഹസ്രശഃ ॥ 26 ॥
ഋഷയോ മനവോ ദേവാ മനുപുത്രാ മഹൌജസഃ ।
കലാഃ സർവ്വേ ഹരേരേവ സപ്രജാപതയസ്തഥാ ॥ 27 ॥
ഏതേ ചാംശകലാഃ പുംസഃ കൃഷ്ണസ്തു ഭഗവാൻ സ്വയം ।
ഇന്ദ്രാരിവ്യാകുലം ലോകം മൃഡയന്തി യുഗേ യുഗേ ॥ 28 ॥
ജന്മ ഗുഹ്യം ഭഗവതോ യ ഏതത്പ്രയതോ നരഃ ।
സായം പ്രാതർഗൃണൻ ഭക്ത്യാ ദുഃഖഗ്രാമാദ്‌വിമുച്യതേ ॥ 29 ॥
ഏതദ്രൂപം ഭഗവതോ ഹ്യരൂപസ്യ ചിദാത്മനഃ ।
മായാഗുണൈർവ്വിരചിതം മഹദാദിഭിരാത്മനി ॥ 30 ॥
യഥാ നഭസി മേഘൌഘോ രേണുർവ്വാ പാർത്ഥിവോഽനിലേ ।
ഏവം ദ്രഷ്ടരി ദൃശ്യത്വമാരോപിതമബുദ്ധിഭിഃ ॥ 31 ॥
അതഃ പരം യദവ്യക്തമവ്യൂഢഗുണവ്യൂഹിതം ।
അദൃഷ്ടാശ്രുതവസ്തുത്വാത്‌ സ ജീവോ യത്പുനർഭവഃ ॥ 32 ॥
യത്രേമേ സദസദ്രൂപേ പ്രതിഷിദ്ധേ സ്വസംവിദാ ।
അവിദ്യയാഽഽത്മനി കൃതേ ഇതി തദ്ബ്രഹ്മദർശനം ॥ 33 ॥
യദ്യേഷോപരതാ ദേവീ മായാ വൈശാരദീ മതിഃ ।
സമ്പന്ന ഏവേതി വിദുർമ്മഹിമ്നി സ്വേ മഹീയതേ ॥ 34 ॥
ഏവം ജന്മാനി കർമ്മാണി ഹ്യകർത്തുരജനസ്യ ച ।
വർണ്ണയന്തി സ്മ കവയോ വേദഗുഹ്യാനി ഹൃത്പതേഃ ॥ 35 ॥
സ വാ ഇദം വിശ്വമമോഘലീലഃ
സൃജത്യവത്യത്തി ന സജ്ജതേഽസ്മിൻ ।
ഭൂതേഷു ചാന്തർഹിത ആത്മതന്ത്രഃ
ഷാഡ്വർഗ്ഗികം ജിഘ്രതി ഷഡ്‌ഗുണേശഃ ॥ 36 ॥
ന ചാസ്യ കശ്ചിന്നിപുണേന ധാതു-
രവൈതി ജന്തുഃ കുമനീഷ ഊതീഃ ।
നാമാനി രൂപാണി മനോവചോഭിഃ
സന്തന്വതോ നടചര്യാമിവാജ്ഞഃ ॥ 37 ॥
സ വേദ ധാതുഃ പദവീം പരസ്യ
ദുരന്തവീര്യസ്യ രഥാങ്ഗപാണേഃ ।
യോഽമായയാ സന്തതയാനുവൃത്ത്യാ
ഭജേത തത്പാദസരോജഗന്ധം ॥ 38 ॥
അഥേഹ ധന്യാ ഭഗവന്ത ഇത്ഥം
യദ്വാസുദേവേഽഖിലലോകനാഥേ ।
കുർവ്വന്തി സർവ്വാത്മകമാത്മഭാവം
ന യത്ര ഭൂയഃ പരിവർത്ത ഉഗ്രഃ ॥ 39 ॥
ഇദം ഭാഗവതം നാമ പുരാണം ബ്രഹ്മസമ്മിതം ।
ഉത്തമശ്ലോകചരിതം ചകാര ഭഗവാൻ ഋഷിഃ ॥ 40 ॥
നിഃശ്രേയസായ ലോകസ്യ ധന്യം സ്വസ്ത്യയനം മഹത് ।
തദിദം ഗ്രാഹയാമാസ സുതമാത്മവതാം വരം ॥ 41 ॥
സർവ്വവേദേതിഹാസാനാം സാരം സാരം സമുദ്ധൃതം ।
സ തു സംശ്രാവയാമാസ മഹാരാജം പരീക്ഷിതം ॥ 42 ॥
പ്രായോപവിഷ്ടം ഗംഗായാം പരീതം പരമർഷിഭിഃ ।
കൃഷ്ണേ സ്വധാമോപഗതേ ധർമ്മാജ്ഞാനാദിഭിഃ സഹ ॥ 43 ॥
കലൌ നഷ്ടദൃശാമേഷ പുരാണാർക്കോഽധുനോദിതഃ ।
തത്ര കീർത്തയതോ വിപ്രാ വിപ്രർഷേർഭൂരിതേജസഃ ॥ 44 ॥
അഹം ചാധ്യഗമം തത്ര നിവിഷ്ടസ്തദനുഗ്രഹാത് ।
സോഽഹം വഃ ശ്രാവയിഷ്യാമി യഥാധീതം യഥാമതി ॥ 45 ॥