ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 18

← സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 17 ‌

സ്കന്ധം 1 : അദ്ധ്യായം 19 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പ്രഥമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 1) / അദ്ധ്യായം 18

സൂത ഉവാച

യോ വൈ ദ്രൌണ്യസ്ത്രവിപ്ലുഷ്ടോ ന മാതുരുദരേ മൃതഃ ।
അനുഗ്രഹാദ്ഭഗവതഃ കൃഷ്ണസ്യാദ്ഭുതകർമ്മണഃ ॥ 1 ॥

ബ്രഹ്മകോപോത്ഥിതാദ്യസ്തു തക്ഷകാത്പ്രാണവിപ്ലവാത് ।
ന സമ്മുമോഹോരുഭയാദ്ഭഗവത്യർപ്പിതാശയഃ ॥ 2 ॥

ഉത്സൃജ്യ സർവ്വതഃ സംഗം വിജ്ഞാതാജിതസംസ്ഥിതിഃ ।
വൈയാസകേർജ്ജഹൌ ശിഷ്യോ ഗങ്ഗായാം സ്വം കളേബരം ॥ 3 ॥

നോത്തമശ്ലോകവാർത്താനാം ജുഷതാം തത്കഥാമൃതം ।
സ്യാത് സംഭ്രമോഽന്തകാലേഽപി സ്മരതാം തത്പദാംബുജം ॥ 4 ॥

താവത്കലിർന്ന പ്രഭവേത്പ്രവിഷ്ടോഽപീഹ സർവ്വതഃ ।
യാവദീശോ മഹാനുർവ്യാമാഭിമന്യവ ഏകരാട് ॥ 5 ॥

യസ്മിന്നഹനി യർഹ്യേവ ഭഗവാനുത്സസർഹജ്ജ ഗാം ।
തദൈവേഹാനുവൃത്തോഽസാവധർമ്മപ്രഭവഃ കലിഃ ॥ 6 ॥

നാനുദ്വേഷ്ടി കലിം സമ്രാട് സാരങ്ഗ ഇവ സാരഭുക് ।
കുശലാന്യാശു സിദ്ധ്യന്തി നേതരാണി കൃതാനി യത് ॥ 7 ॥

കിം നു ബാലേഷു ശൂരേണ കലിനാ ധീരഭീരുണാ ।
അപ്രമത്തഃ പ്രമത്തേഷു യോ വൃകോ നൃഷു വർത്തതേ ॥ 8 ॥

ഉപവർണ്ണിതമേതദ്വഃ പുണ്യം പാരീക്ഷിതം മയാ ।
വാസുദേവകഥോപേതമാഖ്യാനം യദപൃച്ഛത ॥ 9 ॥

യാ യാഃ കഥാ ഭഗവതഃ കഥനീയോരുകർമ്മണഃ ।
ഗുണകർമ്മാശ്രയാഃ പുംഭിഃ സംസേവ്യാസ്താ ബുഭൂഷുഭിഃ ॥ 10 ॥

ഋഷയ ഊചുഃ

സൂത ജീവ സമാഃ സൗമ്യ ശാശ്വതീർവ്വിശദം യശഃ ।
യസ്ത്വം ശംസസി കൃഷ്ണസ്യ മർത്യാനാമമൃതം ഹി നഃ ॥ 11 ॥

കർമ്മണ്യസ്മിന്നനാശ്വാസേ ധൂമധൂമ്രാത്മനാം ഭവാൻ ।
ആപായയതി ഗോവിന്ദപാദപദ്മാസവം മധു ॥ 12 ॥

തുലയാമ ലവേനാപി ന സ്വർഗ്ഗം നാപുനർഭവം ।
ഭഗവത് സംഗിസംഗസ്യ മർത്ത്യാനാം കിമുതാശിഷഃ ॥ 13 ॥

     കോ നാമ തൃപ്യേദ്‌രസവിത്കഥായാം
          മഹത്തമൈകാന്തപരായണസ്യ ।
     നാന്തം ഗുണാനാമഗുണസ്യ ജഗ്മുർ-
          യോഗേശ്വരാ യേ ഭവപാദ്മമുഖ്യാഃ ॥ 14 ॥

     തന്നോ ഭവാൻ വൈ ഭഗവത്പ്രധാനോ
          മഹത്തമൈകാന്തപരായണസ്യ ।
     ഹരേരുദാരം ചരിതം വിശുദ്ധം
          ശുശ്രൂഷതാം നോ വിതനോതു വിദ്വൻ ॥ 15 ॥

     സ വൈ മഹാഭാഗവതഃ പരീക്ഷി-
          ദ്യേനാപവർഗ്ഗാഖ്യമദഭ്രബുദ്ധിഃ ।
     ജ്ഞാനേന വൈയാസകിശബ്ദിതേന
          ഭേജേ ഖഗേന്ദ്രധ്വജപാദമൂലം ॥ 16 ॥

     തന്നഃ പരം പുണ്യമസംവൃതാർത്ഥ-
          മാഖ്യാനമത്യദ്ഭുതയോഗനിഷ്ഠം ।
     ആഖ്യാഹ്യനന്താചരിതോപപന്നം
          പാരീക്ഷിതം ഭാഗവതാഭിരാമം ॥ 17 ॥

സൂത ഉവാച

     അഹോ വയം ജന്മഭൃതോഽദ്യ ഹാസ്മ
          വ്വൃദ്ധാനുവൃത്ത്യാപി വിലോമജാതാഃ ।
     ദൌഷ്കുല്യമാധിം വിധുനോതി ശീഘ്രം
          മഹത്തമാനാമഭിധാനയോഗഃ ॥ 18 ॥

     കുതഃ പുനർഗൃണതോ നാമ തസ്യ
          മഹത്തമൈകാന്തപരായണസ്യ ।
     യോഽനന്തശക്തിർഭഗവാനനന്തോ
          മഹദ്ഗുണത്വാദ്‌യമനന്തമാഹുഃ ॥ 19 ॥

     ഏതാവതാലം നനു സൂചിതേന
          ഗുണൈരസാമ്യാനതിശായനസ്യ ।
     ഹിത്വേതരാൻ പ്രാർത്ഥയതോ വിഭൂതിർ-
          യസ്യാംഘ്രിരേണും ജുഷതേഽനഭീപ്സോഃ ॥ 20 ॥

     അഥാപി യത്പാദനഖാവസൃഷ്ടം
          ജഗദ്വിരിഞ്ചോപഹൃതാർഹണാംഭഃ ।
     സേശം പുനാത്യന്യതമോ മുകുന്ദാത്
          കോ നാമ ലോകേ ഭഗവത്പദാർത്ഥഃ ॥ 21 ॥

     യത്രാനുരക്താഃ സഹസൈവ ധീരാ
          വ്യപോഹ്യ ദേഹാദിഷു സംഗമൂഢം ।
     വ്രജന്തി തത്പാരമഹംസ്യമന്ത്യം
          യസ്മിന്നഹിംസോപശമഃ സ്വധർമ്മഃ ॥ 22 ॥

     അഹം ഹി പൃഷ്ടോഽര്യമണോ ഭവദ്ഭി-
          രാചക്ഷ ആത്മാവഗമോഽത്ര യാവാൻ ।
     നഭഃ പതന്ത്യാത്മസമം പതത്രിണ
          സ്തഥാ സമം വിഷ്ണുഗതിം വിപശ്ചിതഃ ॥ 23 ॥

ഏകദാ ധനുരുദ്യമ്യ വിചരൻ മൃഗയാം വനേ ।
മൃഗാനനുഗതഃ ശ്രാന്തഃ ക്ഷുധിതസ്തൃഷിതോ ഭൃശം ॥ 24 ॥

ജലാശയമചക്ഷാണഃ പ്രവിവേശ തമാശ്രമം ।
ദദർശ മുനിമാസീനം ശാന്തം മീലിതലോചനം ॥ 25 ॥

പ്രതിരുദ്ധേന്ദ്രിയപ്രാണമനോബുദ്ധിമുപാരതം ।
സ്ഥാനത്രയാത്പരം പ്രാപ്തം ബ്രഹ്മഭൂതമവിക്രിയം ॥ 26 ॥

വിപ്രകീർണ്ണജടാച്ഛന്നം രൌരവേണാജിനേന ച ।
വിശുഷ്യത്താലുരുദകം തഥാഭൂതമയാചത ॥ 27 ॥

അലബ്ധതൃണഭൂമ്യാദിരസംപ്രാപ്താർഘ്യസൂനൃതഃ ।
അവജ്ഞാതമിവാത്മാനം മന്യമാനശ്ചുകോപ ഹ ॥ 28 ॥

അഭൂതപൂർവഃ സഹസാ ക്ഷുത്തൃട്ഭ്യാമർദ്ദിതാത്മനഃ ।
ബ്രാഹ്മണം പ്രത്യഭൂദ്ബ്രഹ്മൻ മത്സരോ മന്യുരേവ ച ॥ 29 ॥

സ തു ബ്രഹ്മഋഷേരംസേ ഗതാസുമുരഗം രുഷാ ।
വിനിർഗ്ഗച്ഛൻ ധനുഷ്കോട്യാ നിധായ പുരമാഗമത് ॥ 30 ॥

ഏഷ കിം നിഭൃതാശേഷകരണോ മീലിതേക്ഷണഃ ।
മൃഷാസമാധിരാഹോസ്വിത്കിം നു സ്യാത്ക്ഷത്രബന്ധുഭിഃ ॥ 31 ॥

തസ്യ പുത്രോഽതിതേജസ്വീ വിഹരൻ ബാലകോഽർഭകൈഃ ।
രാജ്ഞാഘം പ്രാപിതം താതം ശ്രുത്വാ തത്രേദമബ്രവീത് ॥ 32 ॥

അഹോ അധർമ്മഃ പാലാനാം പീവ്നാം ബലിഭുജാമിവ ।
സ്വാമിന്യഘം യദ്ദാസാനാം ദ്വാരപാനാം ശുനാമിവ ॥ 33 ॥

ബ്രാഹ്മണൈഃ ക്ഷത്രബന്ധുർഹി ഗൃഹപാലോ നിരൂപിതഃ ।
സ കഥം തദ്ഗൃഹേ ദ്വാഃസ്ഥഃ സഭാണ്ഡം ഭോക്തുമർഹതി ॥ 34 ॥

കൃഷ്ണേ ഗതേ ഭഗവതി ശാസ്തര്യുത്പഥഗാമിനാം ।
തദ്ഭിന്നസേതൂനദ്യാഹം ശാസ്മി പശ്യത മേ ബലം ॥ 35 ॥

ഇത്യുക്ത്വാ രോഷതാമ്രാക്ഷോ വയസ്യാൻ ഋഷിബാലകഃ ।
കൌശിക്യാപ ഉപസ്പൃശ്യ വാഗ്വജ്രം വിസസർജ്ജ ഹ ॥ 36 ॥

ഇതി ലംഘിതമര്യാദം തക്ഷകഃ സപ്തമേഽഹനി ।
ദംക്ഷ്യതി സ്മ കുലാങ്ഗാരം ചോദിതോ മേ തതദ്രുഹം ॥ 37 ॥

തതോഽഭ്യേത്യാശ്രമം ബാലോ ഗളേ സർപ്പകളേബരം ।
പിതരം വീക്ഷ്യ ദുഃഖാർത്തോ മുക്തകണ്ഠോ രുരോദ ഹ ॥ 38 ॥

സ വാ ആങ്ഗിരസോ ബ്രഹ്മൻ ശ്രുത്വാ സുതവിലാപനം ।
ഉന്മീല്യ ശനകൈർന്നേത്രേ ദൃഷ്ട്വാ സ്വാംസേ മൃതോരഗം ॥ 39 ॥

വിസൃജ്യ തം ച പപ്രച്ഛ വത്സ കസ്മാദ്ധി രോദിഷി ।
കേന വാ തേ പ്രതികൃതമിത്യുക്തഃ സ ന്യവേദയത് ॥ 40 ॥

     നിശമ്യ ശപ്തമതദർഹം നരേന്ദ്രം
          സ ബ്രാഹ്മണോ നാത്മജമഭ്യനന്ദത് ।
     അഹോ ബതാംഹോ മഹദദ്യ തേ കൃത-
          മൽപീയസി ദ്രോഹ ഉരുർദ്ദമോ ധൃതഃ ॥ 41 ॥

     ന വൈ നൃഭിർന്നരദേവം പരാഖ്യം
          സമ്മാതുമർഹസ്യവിപക്വബുദ്ധേ ।
     യത്തേജസാ ദുർവ്വിഷഹേണ ഗുപ്താ
          വിന്ദന്തി ഭദ്രാണ്യകുതോഭയാഃ പ്രജാഃ ॥ 42 ॥

     അലക്ഷ്യമാണേ നരദേവ നാമ്‌നി
          രഥാങ്ഗപാണാവയമങ്ഗ ലോകഃ ।
     തദാ ഹി ചൌരപ്രചുരോ വിനംക്ഷ്യ-
          ത്യരക്ഷ്യമാണോഽവിവരൂഥവത്ക്ഷണാത് ॥ 43 ॥

     തദദ്യ നഃ പാപമുപൈത്യനന്വയം
          യന്നഷ്ടനാഥസ്യ വസോർവ്വിലുമ്പകാത് ।
     പരസ്പരം ഘ്നന്തി ശപന്തി വൃഞ്ജതേ
          പശൂൻ സ്ത്രിയോഽർത്ഥാൻ പുരുദസ്യവോ ജനാഃ ॥ 44 ॥

     തദാഽഽര്യധർമ്മശ്ച വിലീയതേ നൃണാം
          വർണ്ണാശ്രമാചാരയുതസ്ത്രയീമയഃ ।
     തതോഽർത്ഥകാമാഭിനിവേശിതാത്മനാം
          ശുനാം കപീനാമിവ വർണ്ണസങ്കരഃ ॥ 45 ॥

ധർമ്മപാലോ നരപതിഃ സ തു സമ്രാട്ബൃഹച്ഛ്രവാഃ ।
സാക്ഷാന്മഹാഭാഗവതോ രാജർഷിർഹയമേധയാട് ।
ക്ഷുത്തൃട് ശ്രമയുതോ ദീനോ നൈവാസ്മച്ഛാപമർഹതി ॥ 46 ॥

അപാപേഷു സ്വഭൃത്യേഷു ബാലേനാപക്വബുദ്ധിനാ ।
പാപം കൃതം തദ്ഭഗവാൻ സർവ്വാത്മാ ക്ഷന്തുമർഹതി ॥ 47 ॥

തിരസ്കൃതാ വിപ്രലബ്ധാഃ ശപ്താഃ ക്ഷിപ്താ ഹതാ അപി ।
നാസ്യ തത്പ്രതികുർവ്വന്തി തദ്ഭക്താഃ പ്രഭവോഽപി ഹി ॥ 48 ॥

ഇതി പുത്രകൃതാഘേന സോഽനുതപ്തോ മഹാമുനിഃ ।
സ്വയം വിപ്രകൃതോ രാജ്ഞാ നൈവാഘം തദചിന്തയത് ॥ 49 ॥

പ്രായശഃ സാധവോ ലോകേ പരൈർദ്വന്ദ്വേഷു യോജിതാഃ ।
ന വ്യഥന്തി ന ഹൃഷ്യന്തി യത ആത്മാഗുണാശ്രയഃ ॥ 50 ॥