ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 19
| ← സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 18 | സ്കന്ധം 5 : അദ്ധ്യായം 20 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / പഞ്ചമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 5) / അദ്ധ്യായം 19
[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
കിമ്പുരുഷേ വർഷേ ഭഗവന്തമാദിപുരുഷം ലക്ഷ്മണാഗ്രജം സീതാഭിരാമം രാമം തച്ചരണസന്നികർഷാഭിരതഃ പരമഭാഗവതോ ഹനുമാൻ സഹ കിമ്പുരുഷൈരവിരതഭക്തിരുപാസ്തേ ॥ 1 ॥
ആർഷ്ടിഷേണേന സഹ ഗന്ധർവ്വൈരനുഗീയമാനാം പരമകല്യാണീം ഭർത്തൃഭഗവത്കഥാം സമുപശൃണോതി സ്വയം ചേദം ഗായതി ॥ 2 ॥
ഓം നമോ ഭഗവതേ ഉത്തമശ്ലോകായ നമ ആര്യലക്ഷണശീലവ്രതായ നമ ഉപശിക്ഷിതാത്മന ഉപാസിതലോകായ നമഃ സാധുവാദനികഷണായ നമോ ബ്രഹ്മണ്യദേവായ മഹാപുരുഷായ മഹാരാജായ നമ ഇതി ॥ 3 ॥
യത്തദ്വിശുദ്ധാനുഭവമാത്രമേകം
സ്വതേജസാ ധ്വസ്തഗുണവ്യവസ്ഥം ।
പ്രത്യക്പ്രശാന്തം സുധിയോപലംഭനം
ഹ്യനാമരൂപം നിരഹം പ്രപദ്യേ ॥ 4 ॥
മർത്ത്യാവതാരസ്ത്വിഹ മർത്ത്യശിക്ഷണം
രക്ഷോവധായൈവ ന കേവലം വിഭോഃ ।
കുതോഽന്യഥാ സ്യാദ് രമതഃ സ്വ ആത്മനഃ
സീതാകൃതാനി വ്യസനാനീശ്വരസ്യ ॥ 5 ॥
ന വൈ സ ആത്മാഽഽത്മവതാം സുഹൃത്തമഃ
സക്തസ്ത്രിലോക്യാം ഭഗവാൻ വാസുദേവഃ ।
ന സ്ത്രീകൃതം കശ്മലമശ്നുവീത
ന ലക്ഷ്മണം ചാപി വിഹാതുമർഹതി ॥ 6 ॥
ന ജൻമ നൂനം മഹതോ ന സൌഭഗം
ന വാങ് ന ബുദ്ധിർന്നാകൃതിസ്തോഷഹേതുഃ ।
തൈര്യദ്വിസൃഷ്ടാനപി നോ വനൌകസ-
ശ്ചകാര സഖ്യേ ബത ലക്ഷ്മണാഗ്രജഃ ॥ 7 ॥
സുരോഽസുരോ വാപ്യഥ വാനരോ നരഃ
സർവ്വാത്മനാ യഃ സുകൃതജ്ഞമുത്തമം ।
ഭജേത രാമം മനുജാകൃതിം ഹരിം
യ ഉത്തരാനനയത്കോസലാൻ ദിവമിതി ॥ 8 ॥
ഭാരതേഽപി വർഷേ ഭഗവാൻ നരനാരായണാഖ്യ ആകൽപാന്തമുപചിതധർമ്മ ജ്ഞാനവൈരാഗ്യൈശ്വര്യോപശമോപരമാത്മോപലംഭനമനുഗ്രഹായാത്മവതാമനുകമ്പയാ തപോഽവ്യക്തഗതിശ്ചരതി ॥ 9 ॥
തം ഭഗവാൻ നാരദോ വർണ്ണാശ്രമവതീഭിർഭാരതീഭിഃ പ്രജാഭിർഭഗവത്പ്രോക്താഭ്യാം സാംഖ്യയോഗാഭ്യാം ഭഗവദനുഭാവോപവർണ്ണനം സാവർണ്ണേരുപദേക്ഷ്യമാണഃ പരമഭക്തിഭാവേനോപസരതി ഇദം ചാഭിഗൃണാതി ॥ 10 ॥
ഓം നമോ ഭഗവതേ ഉപശമശീലായോപരതാനാത്മ്യായ നമോഽകിഞ്ചനവിത്തായ ഋഷിഋഷഭായ നരനാരായണായ പരമഹംസപരമഗുരവേ ആത്മാരാമാധിപതയേ നമോ നമ ഇതി ॥ 11 ॥
ഗായതി ചേദം ।
കർത്താസ്യ സർഗ്ഗാദിഷു യോ ന ബധ്യതേ
ന ഹന്യതേ ദേഹഗതോഽപി ദൈഹികൈഃ ।
ദ്രഷ്ടുർന്ന ദൃഗ്യസ്യ ഗുണൈർവ്വിദൂഷ്യതേ
തസ്മൈ നമോഽസക്തവിവിക്തസാക്ഷിണേ ॥ 12 ॥
ഇദം ഹി യോഗേശ്വര യോഗനൈപുണം
ഹിരണ്യഗർഭോ ഭഗവാൻ ജഗാദ യത് ।
യദന്തകാലേ ത്വയി നിർഗ്ഗുണേ മനോ
ഭക്ത്യാ ദധീതോജ്ഝിതദുഷ്കളേബരഃ ॥ 13 ॥
യഥൈഹികാമുഷ്മികകാമലമ്പടഃ
സുതേഷു ദാരേഷു ധനേഷു ചിന്തയൻ ।
ശങ്കേത വിദ്വാൻ കുകളേബരാത്യയാദ്-
യസ്തസ്യ യത്നഃ ശ്രമ ഏവ കേവലം ॥ 14 ॥
തന്നഃ പ്രഭോ ത്വം കുകളേബരാർപ്പിതാം
ത്വൻമായയാഹമ്മമതാമധോക്ഷജ ।
ഭിന്ദ്യാമ യേനാശു വയം സുദുർഭിദാം
വിധേഹി യോഗം ത്വയി നഃ സ്വഭാവമിതി ॥ 15 ॥
ഭാരതേഽപ്യസ്മിൻ വർഷേ സരിച്ഛൈലാഃ സന്തി ബഹവോ മലയോ മംഗളപ്രസ്ഥോ മൈനാകസ്ത്രികൂട ഋഷഭഃ കൂടകഃ കോല്ലകഃ സഹ്യോ ദേവഗിരിരൃഷ്യമൂകഃ ശ്രീശൈലോ വെങ്കടോ മഹേന്ദ്രോ വാരിധാരോ വിന്ധ്യഃ ശുക്തിമാൻ ഋക്ഷഗിരിഃ പാരിയാത്രോ ദ്രോണശ്ചിത്രകൂടോ ഗോവർദ്ധനോ രൈവതകഃ കകുഭോ നീലോ ഗോകാമുഖ ഇന്ദ്രകീലഃ കാമഗിരിരിതി ചാന്യേ ച ശതസഹസ്രശഃ ശൈലാസ്തേഷാം നിതംബപ്രഭവാ നദാ നദ്യശ്ച സന്ത്യസംഖ്യാതാഃ ॥ 16 ॥
ഏതാസാമപോ ഭാരത്യഃ പ്രജാ നാമഭിരേവ പുനന്തീനാമാത്മനാ ചോപസ്പൃശന്തി ॥ 17 ॥
ചന്ദ്രവസാ താമ്രപർണ്ണീ അവടോദാ കൃതമാലാ വൈഹായസീ കാവേരീ വേണീ പയസ്വിനീ ശർക്കരാവർത്താ തുംഗഭദ്രാ കൃഷ്ണാ വേണ്യാ ഭീമരഥീ ഗോദാവരീ നിർവ്വിന്ധ്യാ പയോഷ്ണീ താപീ രേവാ സുരസാ നർമ്മദാ ചർമ്മണ്വതീ സിന്ധുരന്ധഃ ശോണശ്ച നദൌ മഹാനദീ വേദസ്മൃതിരൃഷികുല്യാ ത്രിസാമാ കൌശികീ മന്ദാകിനീ യമുനാ സരസ്വതീ ദൃഷദ്വതീ ഗോമതീ സരയൂ രോധസ്വതീ സപ്തവതീ സുഷോമാ ശതദ്രൂശ്ചന്ദ്രഭാഗാ മരുദ്വൃധാ വിതസ്താ അസിക്നീ വിശ്വേതി മഹാനദ്യഃ ॥ 18 ॥
അസ്മിന്നേവ വർഷേ പുരുഷൈർല്ലബ്ധജൻമഭിഃ ശുക്ലലോഹിതകൃഷ്ണവർണ്ണേന സ്വാരബ്ധേനകർമ്മണാ ദിവ്യമാനുഷനാരകഗതയോ ബഹ്വ്യ ആത്മന ആനുപൂർവ്യേണ സർവ്വാ ഹ്യേവ സർവ്വേഷാം വിധീയന്തേ യഥാ വർണ്ണവിധാനമപവർഗ്ഗശ്ചാപി ഭവതി ॥ 19 ॥
യോഽസൌ ഭഗവതി സർവ്വഭൂതാത്മന്യനാത്മ്യേഽനിരുക്തേഽനിലയനേ പരമാത്മനി വാസുദേവേഽനന്യനിമിത്തഭക്തിയോഗലക്ഷണോ നാനാഗതിനിമിത്താവിദ്യാഗ്രന്ഥിരന്ധനദ്വാരേണ യദാ ഹി മഹാപുരുഷപുരുഷപ്രസംഗഃ ॥ 20 ॥
ഏതദേവ ഹി ദേവാ ഗായന്തി -
അഹോ അമീഷാം കിമകാരി ശോഭനം
പ്രസന്ന ഏഷാം സ്വിദുത സ്വയം ഹരിഃ ।
യൈർജ്ജൻമ ലബ്ധം നൃഷു ഭാരതാജിരേ
മുകുന്ദസേവൌപയികം സ്പൃഹാ ഹി നഃ ॥ 21 ॥
കിം ദുഷ്കരൈർന്നഃ ക്രതുഭിസ്തപോവ്രതൈർ-
ദാനാദിഭിർവ്വാ ദ്യുജയേന ഫൽഗുനാ ।
ന യത്ര നാരായണപാദപങ്കജ-
സ്മൃതിഃ പ്രമുഷ്ടാതിശയേന്ദ്രിയോത്സവാത് ॥ 22 ॥
കൽപായുഷാം സ്ഥാനജയാത്പുനർഭവാത്-
ക്ഷണായുഷാം ഭാരതഭൂജയോ വരം ।
ക്ഷണേന മർത്ത്യേന കൃതം മനസ്വിനഃ
സംന്യസ്യ സംയാന്ത്യഭയം പദം ഹരേഃ ॥ 23 ॥
ന യത്ര വൈകുണ്ഠകഥാസുധാപഗാ
ന സാധവോ ഭാഗവതാസ്തദാശ്രയാഃ ।
ന യത്ര യജ്ഞേശമഖാ മഹോത്സവാഃ
സുരേശലോകോഽപി ന വൈ സ സേവ്യതാം ॥ 24 ॥
പ്രാപ്താ നൃജാതിം ത്വിഹ യേ ച ജന്തവോ
ജ്ഞാനക്രിയാദ്രവ്യകലാപസംഭൃതാം ।
ന വൈ യതേരന്നപുനർഭവായ തേ
ഭൂയോ വനൌകാ ഇവ യാന്തി ബന്ധനം ॥ 25 ॥
യൈഃ ശ്രദ്ധയാ ബർഹിഷി ഭാഗശോ ഹവിർ
ന്നിരുപ്തമിഷ്ടം വിധിമന്ത്രവസ്തുതഃ ।
ഏകഃ പൃഥങ് നാമഭിരാഹുതോ മുദാ
ഗൃഹ്ണാതി പൂർണ്ണഃ സ്വയമാശിഷാം പ്രഭുഃ ॥ 26 ॥
സത്യം ദിശത്യർത്തിതമർത്ഥിതോ നൃണാം
നൈവാർത്ഥദോ യത്പുനരർത്ഥിതാ യതഃ ।
സ്വയം വിധത്തേ ഭജതാമനിച്ഛതാ-
മിച്ഛാപിധാനം നിജപാദപല്ലവം ॥ 27 ॥
യദ്യത്ര നഃ സ്വർഗ്ഗസുഖാവശേഷിതം
സ്വിഷ്ടസ്യ സൂക്തസ്യ കൃതസ്യ ശോഭനം ।
തേനാജനാഭേ സ്മൃതിമജ്ജൻമ നഃ സ്യാദ്
വർഷേ ഹരിർ യദ്ഭജതാം ശം തനോതി ॥ 28 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ജംബൂദ്വീപസ്യ ച രാജന്നുപദ്വീപാനഷ്ടൌ ഹൈക ഉപദിശന്തി സഗരാത്മജൈരശ്വാന്വേഷണ ഇമാം മഹീം പരിതോ നിഖനദ്ഭിരുപകൽപിതാൻ ॥ 29 ॥
തദ്യഥാ സ്വർണ്ണപ്രസ്ഥശ്ചന്ദ്രശുക്ല ആവർത്തനോ രമണകോ മന്ദരഹരിണഃ പാഞ്ചജന്യഃ സിംഹളോ ലങ്കേതി ॥ 30 ॥
ഏവം തവ ഭാരതോത്തമ ജംബൂദ്വീപവർഷവിഭാഗോ യഥോപദേശമുപവർണ്ണിത ഇതി ॥ 31 ॥