ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 9

← സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 8

സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 10 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 9

ശ്രീശുക ഉവാച

അംശുമാംശ്ച തപസ്തേപേ ഗംഗാനയനകാമ്യയാ ।
കാലം മഹാന്തം നാശക്നോത്തതഃ കാലേന സംസ്ഥിതഃ ॥ 1 ॥

ദിലീപസ്തത്സുതസ്തദ്വദശക്തഃ കാലമേയിവാൻ ।
ഭഗീരഥസ്തസ്യ പുത്രസ്തേപേ സ സുമഹത്തപഃ ॥ 2 ॥

ദർശയാമാസ തം ദേവീ പ്രസന്നാ വരദാസ്മി തേ ।
ഇത്യുക്തഃ സ്വമഭിപ്രായം ശശംസാവനതോ നൃപഃ ॥ 3 ॥

കോഽപി ധാരയിതാ വേഗം പതന്ത്യാ മേ മഹീതലേ ।
അന്യഥാ ഭൂതലം ഭിത്ത്വാ നൃപ യാസ്യേ രസാതലം ॥ 4 ॥

കിം ചാഹം ന ഭുവം യാസ്യേ നരാ മയ്യാമൃജന്ത്യഘം ।
മൃജാമി തദഘം കുത്ര രാജംസ്തത്ര വിചിന്ത്യതാം ॥ 5 ॥

ഭഗീരഥ ഉവാച

സാധവോ ന്യാസിനഃ ശാന്താ ബ്രഹ്മിഷ്ഠാ ലോകപാവനാഃ ।
ഹരന്ത്യഘം തേഽങ്ഗസംഗാത് തേഷ്വാസ്തേ ഹ്യഘഭിദ്ധരിഃ ॥ 6 ॥

ധാരയിഷ്യതി തേ വേഗം രുദ്രസ്ത്വാത്മാ ശരീരിണാം ।
യസ്മിന്നോതമിദം പ്രോതം വിശ്വം ശാടീവ തന്തുഷു ॥ 7 ॥

ഇത്യുക്ത്വാ സ നൃപോ ദേവം തപസാതോഷയച്ഛിവം ।
കാലേനാൽപീയസാ രാജംസ്തസ്യേശഃ സമതുഷ്യത ॥ 8 ॥

തഥേതി രാജ്ഞാഭിഹിതം സർവ്വലോകഹിതഃ ശിവഃ ।
ദധാരാവഹിതോ ഗംഗാം പാദപൂതജലാം ഹരേഃ ॥ 9 ॥

ഭഗീരഥഃ സ രാജർഷിർന്നിന്യേ ഭുവനപാവനീം ।
യത്ര സ്വപിതൄണാം ദേഹാ ഭസ്മീഭൂതാഃ സ്മ ശേരതേ ॥ 10 ॥

രഥേന വായുവേഗേന പ്രയാന്തമനുധാവതീ ।
ദേശാൻ പുനന്തീ നിർദ്ദഗ്ദ്ധാനാസിഞ്ചത്‌സഗരാത്മജാൻ ॥ 11 ॥

യജ്ജലസ്പർശമാത്രേണ ബ്രഹ്മദണ്ഡഹതാ അപി ।
സഗരാത്മജാ ദിവം ജഗ്മുഃ കേവലം ദേഹഭസ്മഭിഃ ॥ 12 ॥

ഭസ്മീഭൂതാംഗസംഗേന സ്വര്യാതാഃ സഗരാത്മജാഃ ।
കിം പുനഃ ശ്രദ്ധയാ ദേവീം യേ സേവന്തേ ധൃതവ്രതാഃ ॥ 13 ॥

ന ഹ്യേതത്പരമാശ്ചര്യം സ്വർദ്ധുന്യാ യദിഹോദിതം ।
അനന്തചരണാംഭോജപ്രസൂതായാ ഭവച്ഛിദഃ ॥ 14 ॥

സന്നിവേശ്യ മനോ യസ്മിൻ ശ്രദ്ധയാ മുനയോഽമലാഃ ।
ത്രൈഗുണ്യം ദുസ്ത്യജം ഹിത്വാ സദ്യോ യാതാസ്തദാത്മതാം ॥ 15 ॥

ശ്രുതോ ഭഗീരഥാജ്ജജ്ഞേ തസ്യ നാഭോഽപരോഽഭവത് ।
സിന്ധുദ്വീപസ്തതസ്തസ്മാദയുതായുസ്തതോഽഭവത് ॥ 16 ॥

ഋതുപർണ്ണൊ നളസഖോ യോഽശ്വവിദ്യാമയാന്നളാത് ।
ദത്ത്വാക്ഷഹൃദയം ചാസ്മൈ സർവ്വകാമസ്തു തത്സുതഃ ॥ 17 ॥

തതഃ സുദാസസ്തത്പുത്രോ മദയന്തീപതിർന്നൃപഃ ।
ആഹുർമ്മിത്രസഹം യം വൈ കൽമാഷാങ്ഘ്രിമുത ക്വചിത് ।
വസിഷ്ഠശാപാദ്‌രക്ഷോഽഭൂദനപത്യഃ സ്വകർമ്മണാ ॥ 18 ॥

രാജോവാച

കിം നിമിത്തോ ഗുരോഃ ശാപഃ സൌദാസസ്യ മഹാത്മനഃ ।
ഏതദ്വേദിതുമിച്ഛാമഃ കഥ്യതാം ന രഹോ യദി ॥ 19 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

സൌദാസോ മൃഗയാം കിഞ്ചിച്ചരൻ രക്ഷോ ജഘാന ഹ ।
മുമോച ഭ്രാതരം സോഽഥ ഗതഃ പ്രതിചികീർഷയാ ॥ 20 ॥

സ ചിന്തയന്നഘം രാജ്ഞഃ സൂദരൂപധരോ ഗൃഹേ ।
ഗുരവേ ഭോക്തുകാമായ പക്ത്വാ നിന്യേ നരാമിഷം ॥ 21 ॥

പരിവേക്ഷ്യമാണം ഭഗവാൻ വിലോക്യാഭക്ഷ്യമഞ്ജസാ ।
രാജാനമശപത്ക്രുദ്ധോ രക്ഷോ ഹ്യേവം ഭവിഷ്യസി ॥ 22 ॥

രക്ഷഃകൃതം തദ്‌വിദിത്വാ ചക്രേ ദ്വാദശവാർഷികം ।
സോഽപ്യപോഽഞ്ജലിമാദായ ഗുരും ശപ്തും സമുദ്യതഃ ॥ 23 ॥

വാരിതോ മദയന്ത്യാപോ രുശതീഃ പാദയോർജ്ജഹൌ ।
ദിശഃ ഖമവനീം സർവ്വം പശ്യൻ ജീവമയം നൃപഃ ॥ 24 ॥

രാക്ഷസം ഭാവമാപന്നഃ പാദേ കൽമാഷതാം ഗതഃ ।
വ്യവായകാലേ ദദൃശേ വനൌകോദമ്പതീ ദ്വിജൌ ॥ 25 ॥

ക്ഷുധാർത്തോ ജഗൃഹേ വിപ്രം തത്പത്ന്യാഹാകൃതാർത്ഥവത് ।
ന ഭവാൻ രാക്ഷസഃ സാക്ഷാദിക്ഷ്വാകൂണാം മഹാരഥഃ ॥ 26 ॥

മദയന്ത്യാഃ പതിർവീര നാധർമ്മം കർത്തുമർഹസി ।
ദേഹി മേഽപത്യകാമായാ അകൃതാർത്ഥം പതിം ദ്വിജം ॥ 27 ॥

ദേഹോഽയം മാനുഷോ രാജൻ പുരുഷസ്യാഖിലാർത്ഥദഃ ।
തസ്മാദസ്യ വധോ വീര സർവ്വാർത്ഥവധ ഉച്യതേ ॥ 28 ॥

ഏഷ ഹി ബ്രാഹ്മണോ വിദ്വാംസ്തപഃശീലഗുണാന്വിതഃ ।
ആരിരാധയിഷുർബ്രഹ്മ മഹാപുരുഷസംജ്ഞിതം ।
സർവ്വഭൂതാത്മഭാവേന ഭൂതേഷ്വന്തർഹിതം ഗുണൈഃ ॥ 29 ॥

സോഽയം ബ്രഹ്മർഷിവര്യസ്തേ രാജർഷിപ്രവരാദ് വിഭോ ।
കഥമർഹതി ധർമ്മജ്ഞ വധം പിതുരിവാത്മജഃ ॥ 30 ॥

തസ്യ സാധോരപാപസ്യ ഭ്രൂണസ്യ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
കഥം വധം യഥാ ബഭ്രോർമ്മന്യതേ സൻമതോ ഭവാൻ ॥ 31 ॥

യദ്യയം ക്രിയതേ ഭക്ഷസ്തർഹി മാം ഖാദ പൂർവ്വതഃ ।
ന ജീവിഷ്യേ വിനാ യേന ക്ഷണം ച മൃതകം യഥാ ॥ 32 ॥

ഏവം കരുണഭാഷിണ്യാ വിലപന്ത്യാ അനാഥവത് ।
വ്യാഘ്രഃ പശുമിവാഖാദത് സൗദാസഃ ശാപമോഹിതഃ ॥ 33 ॥

ബ്രാഹ്മണീ വീക്ഷ്യ ദിധിഷും പുരുഷാദേന ഭക്ഷിതം ।
ശോചന്ത്യാത്മാനമുർവ്വീശമശപത്കുപിതാ സതീ ॥ 34 ॥

യസ്മാൻമേ ഭക്ഷിതഃ പാപ കാമാർത്തായാഃ പതിസ്ത്വയാ ।
തവാപി മൃത്യുരാധാനാദകൃതപ്രജ്ഞ ദർശിതഃ ॥ 35 ॥

ഏവം മിത്രസഹം ശപ്ത്വാ പതിലോകപരായണാ ।
തദസ്ഥീനി സമിദ്ധേഽഗ്നൌ പ്രാസ്യ ഭർത്തുർഗ്ഗതിം ഗതാ ॥ 36 ॥

വിശാപോ ദ്വാദശാബ്ദാന്തേ മൈഥുനായ സമുദ്യതഃ ।
വിജ്ഞായ ബ്രാഹ്മണീശാപം മഹിഷ്യാ സ നിവാരിതഃ ॥ 37 ॥

തത ഊർദ്ധ്വം സ തത്യാജ സ്ത്രീസുഖം കർമ്മണാപ്രജാഃ ।
വസിഷ്ഠസ്തദനുജ്ഞാതോ മദയന്ത്യാം പ്രജാമധാത് ॥ 38 ॥

സാ വൈ സപ്ത സമാ ഗർഭമബിഭ്രന്ന വ്യജായത ।
ജഘ്നേഽശ്മനോദരം തസ്യാഃ സോഽശ്മകസ്തേന കഥ്യതേ ॥ 39 ॥

അശ്മകാൻമൂലകോ ജജ്ഞേ യഃ സ്ത്രീഭിഃ പരിരക്ഷിതഃ ।
നാരീകവച ഇത്യുക്തോ നിഃക്ഷത്രേ മൂലകോഽഭവത് ॥ 40 ॥

തതോ ദശരഥസ്തസ്മാത്പുത്ര ഐഡവിഡിസ്തതഃ ।
രാജാ വിശ്വസഹോ യസ്യ ഖട്വാംഗശ്ചക്രവർത്ത്യഭൂത് ॥ 41 ॥

യോ ദേവൈരർത്ഥിതോ ദൈത്യാനവധീദ്‌യുധി ദുർജ്ജയഃ ।
മുഹൂർത്തമായുർജ്ഞാത്വൈത്യ സ്വപുരം സന്ദധേ മനഃ ॥ 42 ॥

ന മേ ബ്രഹ്മകുലാത്പ്രാണാഃ കുലദൈവാന്ന ചാത്മജാഃ ।
ന ശ്രിയോ ന മഹീ രാജ്യം ന ദാരാശ്ചാതിവല്ലഭാഃ ॥ 43 ॥

ന ബാല്യേഽപി മതിർമ്മഹ്യമധർമ്മേ രമതേ ക്വചിത് ।
നാപശ്യമുത്തമശ്ലോകാദന്യത്കിഞ്ചന വസ്ത്വഹം ॥ 44 ॥

ദേവൈഃ കാമവരോ ദത്തോ മഹ്യം ത്രിഭുവനേശ്വരൈഃ ।
ന വൃണേ തമഹം കാമം ഭൂതഭാവനഭാവനഃ ॥ 45 ॥

യേ വിക്ഷിപ്തേന്ദ്രിയധിയോ ദേവാസ്തേ സ്വഹൃദി സ്ഥിതം ।
ന വിന്ദന്തി പ്രിയം ശശ്വദാത്മാനം കിമുതാപരേ ॥ 46 ॥

     അഥേശമായാരചിതേഷു സംഗം
          ഗുണേഷു ഗന്ധർവ്വപുരോപമേഷു ।
     രൂഢം പ്രകൃത്യാഽഽത്മനി വിശ്വകർതുർ-
          ഭാവേന ഹിത്വാ തമഹം പ്രപദ്യേ ॥ 47 ॥

ഇതി വ്യവസിതോ ബുദ്ധ്യാ നാരായണഗൃഹീതയാ ।
ഹിത്വാന്യഭാവമജ്ഞാനം തതഃ സ്വം ഭാവമാശ്രിതഃ ॥ 48 ॥

യത്തദ്ബ്രഹ്മ പരം സൂക്ഷ്മമശൂന്യം ശൂന്യകൽപിതം ।
ഭഗവാൻ വാസുദേവേതി യം ഗൃണന്തി ഹി സാത്വതാഃ ॥ 49 ॥