ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 24

← സ്കന്ധം 9 : അദ്ധ്യായം 23

സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 1 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / നവമഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 9) / അദ്ധ്യായം 24

ശ്രീശുക ഉവാച

തസ്യാം വിദർഭോഽജനയത്പുത്രൌ നാമ്നാ കുശക്രഥൌ ।
തൃതീയം രോമപാദം ച വിദർഭകുലനന്ദനം ॥ 1 ॥

രോമപാദസുതോ ബഭ്രുർബ്ബഭ്രോഃ കൃതിരജായത ।
ഉശികസ്തത്സുതസ്തസ്മാച്ചേദിശ്ചൈദ്യാദയോ നൃപ ॥ 2 ॥

ക്രഥസ്യ കുന്തിഃ പുത്രോഽഭൂദ്ധൃഷ്ടിസ്തസ്യാഥ നിർവൃതിഃ ।
തതോ ദശാർഹോ നാമ്നാഭൂത്തസ്യ വ്യോമഃ സുതസ്തതഃ ॥ 3 ॥

ജീമൂതോ വികൃതിസ്തസ്യ യസ്യ ഭീമരഥഃ സുതഃ ।
തതോ നവരഥഃ പുത്രോ ജാതോ ദശരഥസ്തതഃ ॥ 4 ॥

കരംഭിഃ ശകുനേഃ പുത്രോ ദേവരാതസ്തദാത്മജഃ ।
ദേവക്ഷത്രസ്തതസ്തസ്യ മധുഃ കുരുവശാദനുഃ ॥ 5 ॥

പുരുഹോത്രസ്ത്വനോഃ പുത്രസ്തസ്യായുഃ സാത്വതസ്തതഃ ।
ഭജമാനോ ഭജിർദ്ദിവ്യോ വൃഷ്ണിർദ്ദേവാവൃധോഽന്ധകഃ ॥ 6 ॥

സാത്വതസ്യ സുതാഃ സപ്ത മഹാഭോജശ്ച മാരിഷ ।
ഭജമാനസ്യ നിമ്ളോചിഃ കിങ്കിണോ ധൃഷ്ടിരേവ ച ॥ 7 ॥

ഏകസ്യാമാത്മജാഃ പത്ന്യാമന്യസ്യാം ച ത്രയഃ സുതാഃ ।
ശതാജിച്ച സഹസ്രാജിദയുതാജിദിതി പ്രഭോ ॥ 8 ॥

ബഭ്രുർദേവാവൃധസുതസ്തയോഃ ശ്ലോകൌ പഠന്ത്യമൂ ।
യഥൈവ ശൃണുമോ ദൂരാത് സംപശ്യാമസ്തഥാന്തികാത് ॥ 9 ॥

ബഭ്രുഃ ശ്രേഷ്ഠോ മനുഷ്യാണാം ദേവൈർദ്ദേവാവൃധഃ സമഃ ।
പുരുഷാഃ പഞ്ചഷഷ്ടിശ്ച ഷട് സഹസ്രാണി ചാഷ്ട ച ॥ 10 ॥

യേഽമൃതത്വമനുപ്രാപ്താ ബഭ്രോർദ്ദേവാവൃധാദപി ।
മഹാഭോജോഽപി ധർമ്മാത്മാ ഭോജാ ആസംസ്തദന്വയേ ॥ 11 ॥

വൃഷ്ണേഃ സുമിത്രഃ പുത്രോഽഭൂദ് യുധാജിച്ച പരന്തപ ।
ശിനിസ്തസ്യാനമിത്രശ്ച നിമ്നോഽഭൂദനമിത്രതഃ ॥ 12 ॥

സത്രാജിതഃ പ്രസേനശ്ച നിമ്നസ്യാപ്യാസതുഃ സുതൌ ।
അനമിത്രസുതോ യോഽന്യഃ ശിനിസ്തസ്യാഥ സത്യകഃ ॥ 13 ॥

യുയുധാനഃ സാത്യകിർവൈ ജയസ്തസ്യ കുണിസ്തതഃ ।
യുഗന്ധരോഽനമിത്രസ്യ വൃഷ്ണിഃ പുത്രോഽപരസ്തതഃ ॥ 14 ॥

ശ്വഫൽകശ്ചിത്രരഥശ്ച ഗാന്ദിന്യാം ച ശ്വഫൽകതഃ ।
അക്രൂരപ്രമുഖാ ആസൻ പുത്രാ ദ്വാദശ വിശ്രുതാഃ ॥ 15 ॥

ആസംഗഃ സാരമേയശ്ച മൃദുരോ മൃദുവിദ്ഗിരിഃ ।
ധർമ്മവൃദ്ധഃ സുകർമ്മാ ച ക്ഷേത്രോപേക്ഷോഽരിമർദ്ദനഃ ॥ 16 ॥

ശത്രുഘ്നോ ഗന്ധമാദശ്ച പ്രതിബാഹുശ്ച ദ്വാദശ ।
തേഷാം സ്വസാ സുചീരാഖ്യാ ദ്വാവക്രൂരസുതാവപി ॥ 17 ॥

ദേവവാനുപദേവശ്ച തഥാ ചിത്രരഥാത്മജാഃ ।
പൃഥുർവ്വിദൂരഥാദ്യാശ്ച ബഹവോ വൃഷ്ണിനന്ദനാഃ ॥ 18 ॥

കുകുരോ ഭജമാനശ്ച ശുചിഃ കംബളബർഹിഷഃ ।
കുകുരസ്യ സുതോ വഹ്നിർവ്വിലോമാ തനയസ്തതഃ ॥ 19 ॥

കപോതരോമാ തസ്യാനുഃ സഖാ യസ്യ ച തുംബുരുഃ ।
അന്ധകോ ദുന്ദുഭിസ്തസ്മാദവിദ്യോതഃ പുനർവ്വസുഃ ॥ 20 ॥

തസ്യാഹുകശ്ചാഹുകീ ച കന്യാ ചൈവാഹുകാത്മജൌ ।
ദേവകശ്ചോഗ്രസേനശ്ച ചത്വാരോ ദേവകാത്മജാഃ ॥ 21 ॥

ദേവവാനുപദേവശ്ച സുദേവോ ദേവവർദ്ധനഃ ।
തേഷാം സ്വസാരഃ സപ്താസൻ ധൃതദേവാദയോ നൃപ ॥ 22 ॥

ശാന്തിദേവോപദേവാ ച ശ്രീദേവാ ദേവരക്ഷിതാ ।
സഹദേവാ ദേവകീ ച വസുദേവ ഉവാഹ താഃ ॥ 23 ॥

കംസഃ സുനാമാ ന്യഗ്രോധഃ കങ്കഃ ശങ്കുഃ സുഹൂസ്തഥാ ।
രാഷ്ട്രപാലോഽഥ സൃഷ്ടിശ്ച തുഷ്ടിമാനൌഗ്രസേനയഃ ॥ 24 ॥

കംസാ കംസവതീ കങ്കാ ശൂരഭൂ രാഷ്ട്രപാലികാ ।
ഉഗ്രസേനദുഹിതരോ വസുദേവാനുജസ്ത്രിയഃ ॥ 25 ॥

ശൂരോ വിദൂരഥാദാസീദ്ഭജമാനഃ സുതസ്തതഃ ।
ശിനിസ്തസ്മാത് സ്വയം ഭോജോ ഹൃദീകസ്തത്സുതോ മതഃ ॥ 26 ॥

ദേവബാഹുഃ ശതധനുഃ കൃതവർമ്മേതി തത്സുതാഃ ।
ദേവമീഢസ്യ ശൂരസ്യ മാരിഷാ നാമ പത്ന്യഭൂത് ॥ 27 ॥

തസ്യാം സ ജനയാമാസ ദശ പുത്രാനകൽമഷാൻ ।
വസുദേവം ദേവഭാഗം ദേവശ്രവസമാനകം ॥ 28 ॥

സൃഞ്ജയം ശ്യാമകം കങ്കം ശമീകം വത്സകം വൃകം ।
ദേവദുന്ദുഭയോ നേദുരാനകാ യസ്യ ജൻമനി ॥ 29 ॥

വസുദേവം ഹരേഃ സ്ഥാനം വദന്ത്യാനകദുന്ദുഭിം ।
പൃഥാ ച ശ്രുതദേവാ ച ശ്രുതകീർത്തിഃ ശ്രുതശ്രവാഃ ॥ 30 ॥

രാജാധിദേവീ ചൈതേഷാം ഭഗിന്യഃ പഞ്ച കന്യകാഃ ।
കുന്തേഃ സഖ്യുഃ പിതാ ശൂരോ ഹ്യപുത്രസ്യ പൃഥാമദാത് ॥ 31 ॥

സാഽഽപ ദുർവ്വാസസോ വിദ്യാം ദേവഹൂതീം പ്രതോഷിതാത് ।
തസ്യാ വീര്യപരീക്ഷാർത്ഥമാജുഹാവ രവിം ശുചിം ॥ 32 ॥

തദൈവോപാഗതം ദേവം വീക്ഷ്യ വിസ്മിതമാനസാ ।
പ്രത്യയാർത്ഥം പ്രയുക്താ മേ യാഹി ദേവ ക്ഷമസ്വ മേ ॥ 33 ॥

അമോഘം ദർശനം ദേവി ആധിത്സേ ത്വയി ചാത്മജം ।
യോനിർ യഥാ ന ദുഷ്യേത കർത്താഹം തേ സുമധ്യമേ ॥ 34 ॥

ഇതി തസ്യാം സ ആധായ ഗർഭം സൂര്യോ ദിവം ഗതഃ ।
സദ്യഃ കുമാരഃ സഞ്ജജ്ഞേ ദ്വിതീയ ഇവ ഭാസ്കരഃ ॥ 35 ॥

തം സാത്യജന്നദീതോയേ കൃച്ഛ്രാല്ലോകസ്യ ബിഭ്യതീ ।
പ്രപിതാമഹസ്താമുവാഹ പാണ്ഡുർവ്വൈ സത്യവിക്രമഃ ॥ 36 ॥

ശ്രുതദേവാം തു കാരൂഷോ വൃദ്ധശർമ്മാ സമഗ്രഹീത് ।
യസ്യാമഭൂദ് ദന്തവക്ത്രഃ ഋഷിശപ്തോ ദിതേഃ സുതഃ ॥ 37 ॥

കൈകേയോ ധൃഷ്ടകേതുശ്ച ശ്രുതകീർത്തിമവിന്ദത ।
സന്തർദ്ദനാദയസ്തസ്യാം പഞ്ചാസൻ കൈകയാഃ സുതാഃ ॥ 38 ॥

രാജാധിദേവ്യാമാവന്ത്യൌ ജയസേനോഽജനിഷ്ട ഹ ।
ദമഘോഷശ്ചേദിരാജഃ ശ്രുതശ്രവസമഗ്രഹീത് ॥ 39 ॥

ശിശുപാലഃ സുതസ്തസ്യാഃ കഥിതസ്തസ്യ സംഭവഃ ।
ദേവഭാഗസ്യ കംസായാം ചിത്രകേതുബൃഹദ്ബലൌ ॥ 40 ॥

കംസവത്യാം ദേവശ്രവസഃ സുവീര ഇഷുമാംസ്തഥാ ।
കങ്കായാമാനകാജ്ജാതഃ സത്യജിത്പുരുജിത് തഥാ ॥ 41 ॥

സൃഞ്ജയോ രാഷ്ട്രപാല്യാം ച വൃഷദുർമ്മർഷണാദികാൻ ।
ഹരികേശഹിരണ്യാക്ഷൌ ശൂരഭൂമ്യാം ച ശ്യാമകഃ ॥ 42 ॥

മിശ്രകേശ്യാമപ്സരസി വൃകാദീൻ വത്സകസ്തഥാ ।
തക്ഷപുഷ്കരശാലാദീൻ ദുർവാർക്ഷ്യാം വൃക ആദധേ ॥ 43 ॥

സുമിത്രാർജ്ജുനപാലാദീൻ ശമീകാത്തു സുദാമിനീ ।
കങ്കശ്ച കർണ്ണീകായാം വൈ ഋതധാമജയാവപി ॥ 44 ॥

പൌരവീ രോഹിണീ ഭദ്രാ മദിരാ രോചനാ ഇളാ ।
ദേവകീപ്രമുഖാ ആസൻ പത്ന്യ ആനകദുന്ദുഭേഃ ॥ 45 ॥

ബലം ഗദം സാരണം ച ദുർമ്മദം വിപുലം ധ്രുവം ।
വസുദേവസ്തു രോഹിണ്യാം കൃതാദീനുദപാദയത് ॥ 46 ॥

സുഭദ്രോ ഭദ്രവാഹശ്ച ദുർമ്മദോ ഭദ്ര ഏവ ച ।
പൌരവ്യാസ്തനയാ ഹ്യേതേ ഭൂതാദ്യാ ദ്വാദശാഭവൻ ॥ 47 ॥

നന്ദോപനന്ദകൃതകശൂരാദ്യാ മദിരാത്മജാഃ ।
കൌസല്യാ കേശിനം ത്വേകമസൂത കുലനന്ദനം ॥ 48 ॥

രോചനായാമതോ ജാതാ ഹസ്തഹേമാംഗദാദയഃ ।
ഇളായാമുരുവൽകാദീൻ യദുമുഖ്യാനജീജനത് ॥ 49 ॥

വിപൃഷ്ഠോ ധൃതദേവായാമേക ആനകദുന്ദുഭേഃ ।
ശാന്തിദേവാത്മജാ രാജൻ ശ്രമപ്രതിശ്രുതാദയഃ ॥ 50 ॥

രാജാനഃ കൽപവർഷാദ്യാ ഉപദേവാസുതാ ദശ ।
വസുഹംസസുവംശാദ്യാഃ ശ്രീദേവായാസ്തു ഷട് സുതാഃ ॥ 51 ॥

ദേവരക്ഷിതയാ ലബ്ധാ നവ ചാത്ര ഗദാദയഃ ।
വസുദേവഃ സുതാനഷ്ടാവാദധേ സഹദേവയാ ॥ 52 ॥

പുരുവിശ്രുതമുഖ്യാംസ്തു സാക്ഷാദ്ധർമ്മോ വസൂനിവ ।
വസുദേവസ്തു ദേവക്യാമഷ്ട പുത്രാനജീജനത് ॥ 53 ॥

കീർത്തിമന്തം സുഷേണം ച ഭദ്രസേനമുദാരധീഃ ।
ഋജും സമ്മർദ്ദനം ഭദ്രം സങ്കർഷണമഹീശ്വരം ॥ 54 ॥
 
അഷ്ടമസ്തു തയോരാസീത് സ്വയമേവ ഹരിഃ കില ।
സുഭദ്രാ ച മഹാഭാഗാ തവ രാജൻ പിതാമഹീ ॥ 55 ॥

യദാ യദേഹ ധർമ്മസ്യ ക്ഷയോ വൃദ്ധിശ്ച പാപ്മനഃ ।
തദാ തു ഭഗവാനീശ ആത്മാനം സൃജതേ ഹരിഃ ॥ 56 ॥

ന ഹ്യസ്യ ജൻമനോ ഹേതുഃ കർമ്മണോ വാ മഹീപതേ ।
ആത്മമായാം വിനേശസ്യ പരസ്യ ദ്രഷ്ടുരാത്മനഃ ॥ 57 ॥

യൻമായാചേഷ്ടിതം പുംസഃ സ്ഥിത്യുത്പത്ത്യപ്യയായ ഹി ।
അനുഗ്രഹസ്തന്നിവൃത്തേരാത്മലാഭായ ചേഷ്യതേ ॥ 58 ॥

അക്ഷൌഹിണീനാം പതിഭിരസുരൈർന്നൃപലാഞ്ഛനൈഃ ।
ഭുവ ആക്രമ്യമാണായാ അഭാരായ കൃതോദ്യമഃ ॥ 59 ॥

കർമ്മാണ്യപരിമേയാണി മനസാപി സുരേശ്വരൈഃ ।
സഹസങ്കർഷണശ്ചക്രേ ഭഗവാൻ മധുസൂദനഃ ॥ 60 ॥

കലൌ ജനിഷ്യമാണാനാം ദുഃഖശോകതമോനുദം ।
അനുഗ്രഹായ ഭക്താനാം സുപുണ്യം വ്യതനോദ് യശഃ ॥ 61 ॥

യസ്മിൻ സത്കർണ്ണപീയുഷേ യശസ്തീർത്ഥവരേ സകൃത് ।
ശ്രോത്രാഞ്ജലിരുപസ്പൃശ്യ ധുനുതേ കർമ്മവാസനാം ॥ 62 ॥

ഭോജവൃഷ്ണ്യന്ധകമധുശൂരസേനദശാർഹകൈഃ ।
ശ്ലാഘനീയേഹിതഃ ശശ്വത്കുരുസൃഞ്ജയപാണ്ഡുഭിഃ ॥ 63 ॥

സ്നിഗ്ധസ്മിതേക്ഷിതോദാരൈർവ്വാക്യൈർവ്വിക്രമലീലയാ ।
നൃലോകം രമയാമാസ മൂർത്ത്യാ സർവ്വാംഗരമ്യയാ ॥ 64 ॥

     യസ്യാനനം മകരകുണ്ഡലചാരുകർണ്ണ
          ഭ്രാജത്കപോലസുഭഗം സവിലാസഹാസം ।
     നിത്യോത്സവം ന തതൃപുർദൃശിഭിഃ പിബന്ത്യോ
          നാര്യോ നരാശ്ച മുദിതാഃ കുപിതാ നിമേശ്ച ॥ 65 ॥

     ജാതോ ഗതഃ പിതൃഗൃഹാദ് വ്രജമേധിതാർത്ഥോ
          ഹത്വാ രിപൂൻ സുതശതാനി കൃതോരുദാരഃ ।
     ഉത്പാദ്യ തേഷു പുരുഷഃ ക്രതുഭിഃ സമീജേ
          ആത്മാനമാത്മനിഗമം പ്രഥയൻ ജനേഷു ॥ 66 ॥

     പൃഥ്വ്യാഃ സ വൈ ഗുരുഭരം ക്ഷപയൻ കുരൂണാ-
          മന്തഃ സമുത്ഥകലിനാ യുധി ഭൂപചമ്വഃ ।
     ദൃഷ്ട്യാ വിധൂയ വിജയേ ജയമുദ്വിഘോഷ്യ
          പ്രോച്യോദ്ധവായ ച പരം സമഗാത് സ്വധാമ ॥ 67 ॥