ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദ്വാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 12) / അദ്ധ്യായം 3

← സ്കന്ധം 12 : അദ്ധ്യായം 2

സ്കന്ധം 12 : അദ്ധ്യായം 4 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദ്വാദശഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 12) / അദ്ധ്യായം 3

ശ്രീശുക ഉവാച

ദൃഷ്ട്വാഽഽത്മനി ജയേ വ്യഗ്രാൻ നൃപാൻ ഹസതി ഭൂരിയം ।
അഹോ മാ വിജിഗീഷന്തി മൃത്യോഃ ക്രീഡനകാ നൃപാഃ ॥ 1 ॥

കാമ ഏഷ നരേന്ദ്രാണാം മോഘഃ സ്യാദ് വിദുഷാമപി ।
യേന ഫേനോപമേ പിണ്ഡേ യേഽതിവിശ്രംഭിതാ നൃപാഃ ॥ 2 ॥

പൂർവ്വം നിർജ്ജിത്യ ഷഡ്വർഗം ജേഷ്യാമോ രാജമന്ത്രിണഃ ।
തതഃ സചിവപൌരാപ്തകരീന്ദ്രാനസ്യ കണ്ടകാൻ ॥ 3 ॥

ഏവം ക്രമേണ ജേഷ്യാമഃ പൃഥ്വീം സാഗരമേഖലാം ।
ഇത്യാശാബദ്ധഹൃദയാ ന പശ്യന്ത്യന്തികേഽന്തകം ॥ 4 ॥

സമുദ്രാവരണാം ജിത്വാ മാം വിശന്ത്യബ്ധിമോജസാ ।
കിയദാത്മജയസ്യൈതൻമുക്തിരാത്മജയേ ഫലം ॥ 5 ॥

യാം വിസൃജ്യൈവ മനവസ്തത്സുതാശ്ച കുരൂദ്വഹ ।
ഗതാ യഥാഗതം യുദ്ധേ താം മാം ജേഷ്യന്ത്യബുദ്ധയഃ ॥ 6 ॥

മത്കൃതേ പിതൃപുത്രാണാം ഭ്രാതൃണാം ചാപി വിഗ്രഹഃ ।
ജായതേ ഹ്യസതാം രാജ്യേ മമതാബദ്ധചേതസാം ॥ 7 ॥

മമൈവേയം മഹീ കൃത്സ്നാ ന തേ മൂഢേതി വാദിനഃ ।
സ്പർദ്ധമാനാ മിഥോ ഘ്നന്തി മ്രിയന്തേ മത്കൃതേ നൃപാഃ ॥ 8 ॥

പൃഥുഃ പുരൂരവാ ഗാധിർന്നഹുഷോ ഭരതോഽർജ്ജുനഃ ।
മാന്ധാതാ സഗരോ രാമഃ ഖട്വാങ്ഗോ ധുന്ധുഹാ രഘുഃ ॥ 9 ॥

തൃണബിന്ദുർ യയാതിശ്ച ശര്യാതിഃ ശന്തനുർഗയഃ ।
ഭഗീരഥഃ കുവലയാശ്വഃ കകുത് സ്ഥോ നൈഷധോ നൃഗഃ ॥ 10 ॥

ഹിരണ്യകശിപുർവൃത്രോ രാവണോ ലോകരാവണഃ ।
നമുചിഃ ശംബരോ ഭൌമോ ഹിരണ്യാക്ഷോഽഥ താരകഃ ॥ 11 ॥

അന്യേ ച ബഹവോ ദൈത്യാ രാജാനോ യേ മഹേശ്വരാഃ ।
സർവ്വേ സർവ്വവിദഃ ശൂരാഃ സർവ്വേ സർവ്വജിതോഽജിതാഃ ॥ 12 ॥

മമതാം മയ്യവർത്തന്ത കൃത്വോച്ചൈർമ്മർത്ത്യധർമ്മിണഃ ।
കഥാവശേഷാഃ കാലേന ഹ്യകൃതാർത്ഥാഃ കൃതാ വിഭോ ॥ 13 ॥

     കഥാ ഇമാസ്തേ കഥിതാ മഹീയസാം
          വിതായ ലോകേഷു യശഃ പരേയുഷാം ।
     വിജ്ഞാനവൈരാഗ്യവിവക്ഷയാ വിഭോ
          വചോ വിഭൂതീർന്ന തു പാരമാർത്ഥ്യം ॥ 14 ॥

     യസ്തൂത്തമശ്ലോകഗുണാനുവാദഃ
          സംഗീയതേഽഭീക്ഷ്ണമമങ്ഗളഘ്നഃ ।
     തമേവ നിത്യം ശൃണുയാദഭീക്ഷ്ണം
          കൃഷ്ണേഽമലാം ഭക്തിമഭീപ്സമാനഃ ॥ 15 ॥

രാജോവാച

കേനോപായേന ഭഗവൻ കലേർദ്ദോഷാൻ കലൌ ജനാഃ ।
വിധമിഷ്യന്ത്യുപചിതാംസ്തൻമേ ബ്രൂഹി യഥാ മുനേ ॥ 16 ॥

യുഗാനി യുഗധർമ്മാംശ്ച മാനം പ്രലയകൽപയോഃ ।
കാലസ്യേശ്വരരൂപസ്യ ഗതിം വിഷ്ണോർമ്മഹാത്മനഃ ॥ 17 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

കൃതേ പ്രവർത്തതേ ധർമ്മശ്ചതുഷ്പാത്തജ്ജനൈർദ്ധൃതഃ ।
സത്യം ദയാ തപോ ദാനമിതി പാദാ വിഭോർന്നൃപ ॥ 18 ॥

സന്തുഷ്ടാഃ കരുണാ മൈത്രാഃ ശാന്താ ദാന്താസ്തിതിക്ഷവഃ ।
ആത്മാരാമാഃ സമദൃശഃ പ്രായശഃ ശ്രമണാ ജനാഃ ॥ 19 ॥

ത്രേതായാം ധർമ്മപാദാനാം തുര്യാംശോ ഹീയതേ ശനൈഃ ।
അധർമ്മപാദൈരനൃതഹിംസാസന്തോഷവിഗ്രഹൈഃ ॥ 20 ॥

തദാ ക്രിയാ തപോ നിഷ്ഠാ നാതിഹിംസ്രാ ന ലമ്പടാഃ ।
ത്രൈവർഗ്ഗികാസ്ത്രയീവൃദ്ധാ വർണ്ണാ ബ്രഹ്മോത്തരാ നൃപ ॥ 21 ॥

തപഃസത്യദയാദാനേഷ്വർദ്ധം ഹ്രസതി ദ്വാപരേ ।
ഹിംസാതുഷ്ട്യനൃതദ്വേഷൈർദ്ധർമ്മസ്യാധർമ്മലക്ഷണൈഃ ॥ 22 ॥

യശസ്വിനോ മഹാശാലാഃ സ്വാധ്യായാധ്യയനേ രതാഃ ।
ആഢ്യാഃ കുടുംബിനോ ഹൃഷ്ടാ വർണ്ണാഃ ക്ഷത്രദ്വിജോത്തരാഃ ॥ 23 ॥

കലൌ തു ധർമ്മഹേതുനാം തുര്യാംശോഽധർമ്മഹേതുഭിഃ ।
ഏധമാനൈഃ ക്ഷീയമാണോ ഹ്യന്തേ സോഽപി വിനങ്ക്ഷ്യതി ॥ 24 ॥

തസ്മിൻ ലുബ്ധാ ദുരാചാരാ നിർദ്ദയാഃ ശുഷ്കവൈരിണഃ ।
ദുർഭഗാ ഭൂരിതർഷാശ്ച ശൂദ്രദാശോത്തരാഃ പ്രജാഃ ॥ 25 ॥

സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി ദൃശ്യന്തേ പുരുഷേ ഗുണാഃ ।
കാലസഞ്ചോദിതാസ്തേ വൈ പരിവർത്തന്ത ആത്മനി ॥ 26 ॥

പ്രഭവന്തി യദാ സത്ത്വേ മനോബുദ്ധീന്ദ്രിയാണി ച ।
തദാ കൃതയുഗം വിദ്യാജ്ജ്ഞാനേ തപസി യദ് രുചിഃ ॥ 27 ॥

യദാ ധർമ്മാർത്ഥകാമേഷു ഭക്തിർഭവതി ദേഹിനാം ।
തദാ ത്രേതാ രജോ വൃത്തിരിതി ജാനീഹി ബുദ്ധിമൻ ॥ 28 ॥

യദാ ലോഭസ്ത്വസന്തോഷോ മാനോ ദംഭോഽഥ മത്സരഃ ।
കർമ്മണാം ചാപി കാമ്യാനാം ദ്വാപരം തദ് രജസ്തമഃ ॥ 29 ॥

യദാ മായാനൃതം തന്ദ്രാ നിദ്രാ ഹിംസാ വിഷാദനം ।
ശോകോ മോഹോ ഭയം ദൈന്യം സ കലിസ്താമസഃ സ്മൃതഃ ॥ 30 ॥

യസ്മാത്ക്ഷുദ്രദൃശോ മർത്ത്യാഃ ക്ഷുദ്രഭാഗ്യാ മഹാശനാഃ ।
കാമിനോ വിത്തഹീനാശ്ച സ്വൈരിണ്യശ്ച സ്ത്രിയോഽസതീഃ ॥ 31 ॥

ദസ്യൂത്കൃഷ്ടാ ജനപദാ വേദാഃ പാഖണ്ഡദൂഷിതാഃ ।
രാജാനശ്ച പ്രജാഭക്ഷാഃ ശിശ്നോദരപരാ ദ്വിജാഃ ॥ 32 ॥

അവ്രതാ വടവോഽശൌചാ ഭിക്ഷവശ്ച കുടുംബിനഃ ।
തപസ്വിനോ ഗ്രാമവാസാ ന്യാസിനോഽത്യർത്ഥലോലുപാഃ ॥ 33 ॥

ഹ്രസ്വകായാ മഹാഹാരാ ഭൂര്യപത്യാ ഗതഹ്രിയഃ ।
ശശ്വത്കടുകഭാഷിണ്യശ്ചൌര്യമായോരുസാഹസാഃ ॥ 34 ॥

പണയിഷ്യന്തി വൈ ക്ഷുദ്രാഃ കിരാടാഃ കൂടകാരിണഃ ।
അനാപദ്യപി മംസ്യന്തേ വാർത്താം സാധു ജുഗുപ്സിതാം ॥ 35 ॥

പതിം ത്യക്ഷ്യന്തി നിർദ്രവ്യം ഭൃത്യാ അപ്യഖിലോത്തമം ।
ഭൃത്യം വിപന്നം പതയഃ കൌലം ഗാശ്ചാപയസ്വിനീഃ ॥ 36 ॥

പിതൃഭ്രാതൃസുഹൃജ്ജ്ഞാതീൻ ഹിത്വാ സൌരതസൌഹൃദാഃ ।
നനാന്ദൃശ്യാലസംവാദാ ദീനാഃ സ്ത്രൈണാഃ കലൌ നരാഃ ॥ 37 ॥

ശൂദ്രാഃ പ്രതിഗ്രഹീഷ്യന്തി തപോവേഷോപജീവിനഃ ।
ധർമ്മം വക്ഷ്യന്ത്യധർമ്മജ്ഞാ അധിരുഹ്യോത്തമാസനം ॥ 38 ॥

നിത്യമുദ്വിഗ്നമനസോ ദുർഭിക്ഷകരകർശിതാഃ ।
നിരന്നേ ഭൂതലേ രാജന്നനാവൃഷ്ടിഭയാതുരാഃ ॥ 39 ॥

വാസോഽന്നപാനശയനവ്യവായസ്നാനഭൂഷണൈഃ ।
ഹീനാഃ പിശാചസന്ദർശാ ഭവിഷ്യന്തി കലൌ പ്രജാഃ ॥ 40 ॥

കലൌ കാകിണികേഽപ്യർത്ഥേ വിഗൃഹ്യ ത്യക്തസൌഹൃദാഃ ।
ത്യക്ഷ്യന്തി ച പ്രിയാൻ പ്രാണാൻ ഹനിഷ്യന്തി സ്വകാനപി ॥ 41 ॥

ന രക്ഷിഷ്യന്തി മനുജാഃ സ്ഥവിരൌ പിതരാവപി ।
പുത്രാൻ സർവ്വാർത്ഥകുശലാൻ ക്ഷുദ്രാഃ ശിശ്നോദരംഭരാഃ ॥ 42 ॥

     കലൌ ന രാജൻ ജഗതാം പരം ഗുരും
          ത്രിലോകനാഥാനതപാദപങ്കജം ।
     പ്രായേണ മർത്ത്യാ ഭഗവന്തമച്യുതം
          യക്ഷ്യന്തി പാഖണ്ഡവിഭിന്നചേതസഃ ॥ 43 ॥

     യന്നാമധേയം മ്രിയമാണ ആതുരഃ
          പതൻ സ്ഖലൻ വാ വിവശോ ഗൃണൻ പുമാൻ ।
     വിമുക്തകർമ്മാർഗ്ഗള ഉത്തമാം ഗതിം
          പ്രാപ്നോതി യക്ഷ്യന്തി ന തം കലൌ ജനാഃ ॥ 44 ॥

പുംസാം കലികൃതാൻ ദോഷാൻ ദ്രവ്യദേശാത്മസംഭവാൻ ।
സർവ്വാൻ ഹരതി ചിത്തസ്ഥോ ഭഗവാൻ പുരുഷോത്തമഃ ॥ 45 ॥

ശ്രുതഃ സങ്കീർത്തിതോ ധ്യാതഃ പൂജിതശ്ചാദൃതോഽപി വാ ।
നൃണാം ധുനോതി ഭഗവാൻ ഹൃത്സ്ഥോ ജൻമായുതാശുഭം ॥ 46 ॥

യഥാ ഹേമ്നി സ്ഥിതോ വഹ്നിർദുർവർണം ഹന്തി ധാതുജം ।
ഏവമാത്മഗതോ വിഷ്ണുർ യോഗിനാമശുഭാശയം ॥ 47 ॥

     വിദ്യാതപഃപ്രാണനിരോധമൈത്രീ
          തീർത്ഥാഭിഷേകവ്രതദാനജപ്യൈഃ ।
     നാത്യന്തശുദ്ധിം ലഭതേഽന്തരാത്മാ
          യഥാ ഹൃദിസ്ഥേ ഭഗവത്യനന്തേ ॥ 48 ॥

തസ്മാത് സർവാത്മനാ രാജൻ ഹൃദിസ്ഥം കുരു കേശവം ।
മ്രിയമാണോ ഹ്യവഹിതസ്തതോ യാസി പരാം ഗതിം ॥ 49 ॥

മ്രിയമാണൈരഭിധ്യേയോ ഭഗവാൻ പരമേശ്വരഃ ।
ആത്മഭാവം നയത്യങ്ഗ സർവ്വാത്മാ സർവ്വസംശ്രയഃ ॥ 50 ॥

കലേർദ്ദോഷനിധേ രാജന്നസ്തി ഹ്യേകോ മഹാൻ ഗുണഃ ।
കീർത്തനാദേവ കൃഷ്ണസ്യ മുക്തസംഗഃ പരം വ്രജേത് ॥ 51 ॥

കൃതേ യദ്ധ്യായതോ വിഷ്ണും ത്രേതായാം യജതോ മഖൈഃ ।
ദ്വാപരേ പരിചര്യായാം കലൌ തദ്ധരികീർത്തനാത് ॥ 52 ॥