ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 8

← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 7

സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 9 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 8

ശ്രീശുക ഉവാച

ഗർഗ്ഗഃ പുരോഹിതോ രാജൻ യദൂനാം സുമഹാതപാഃ ।
വ്രജം ജഗാമ നന്ദസ്യ വസുദേവപ്രചോദിതഃ ॥ 1 ॥

തം ദൃഷ്ട്വാ പരമപ്രീതഃ പ്രത്യുത്ഥായ കൃതാഞ്ജലിഃ ।
ആനർച്ചാധോക്ഷജധിയാ പ്രണിപാതപുരഃസരം ॥ 2 ॥

സൂപവിഷ്ടം കൃതാതിഥ്യം ഗിരാ സൂനൃതയാ മുനിം ।
നന്ദയിത്വാബ്രവീദ്ബ്രഹ്മൻ പൂർണ്ണസ്യ കരവാമ കിം ॥ 3 ॥

മഹദ്വിചലനം നൄണാം ഗൃഹിണാം ദീനചേതസാം ।
നിഃശ്രേയസായ ഭഗവൻ കൽപതേ നാന്യഥാ ക്വചിത് ॥ 4 ॥

ജ്യോതിഷാമയനം സാക്ഷാദ് യത്തജ്ജ്ഞാനമതീന്ദ്രിയം ।
പ്രണീതം ഭവതാ യേന പുമാൻ വേദ പരാവരം ॥ 5 ॥

ത്വം ഹി ബ്രഹ്മവിദാം ശ്രേഷ്ഠഃ സംസ്കാരാൻ കർത്തുമർഹസി ।
ബാലയോരനയോർന്നൄണാം ജൻമനാ ബ്രാഹ്മണോ ഗുരുഃ ॥ 6 ॥

ഗർഗ്ഗ ഉവാച

യദൂനാമഹമാചാര്യഃ ഖ്യാതശ്ച ഭുവി സർവ്വതഃ ।
സുതം മയാ സംസ്കൃതം തേ മന്യതേ ദേവകീസുതം ॥ 7 ॥

കംസഃ പാപമതിഃ സഖ്യം തവ ചാനകദുന്ദുഭേഃ ।
ദേവക്യാ അഷ്ടമോ ഗർഭോ ന സ്ത്രീ ഭവിതുമർഹതി ॥ 8 ॥

ഇതി സഞ്ചിന്തയൻ ശ്രുത്വാ ദേവക്യാ ദാരികാവചഃ ।
അപി ഹന്താഽഽഗതാശങ്കസ്തർഹി തന്നോഽനയോ ഭവേത് ॥ 9 ॥

നന്ദ ഉവാച

അലക്ഷിതോഽസ്മിൻ രഹസി മാമകൈരപി ഗോവ്രജേ ।
കുരു ദ്വിജാതിസംസ്കാരം സ്വസ്തിവാചനപൂർവ്വകം ॥ 10 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവം സംപ്രാർത്ഥിതോ വിപ്രഃ സ്വചികീർഷിതമേവ തത് ।
ചകാര നാമകരണം ഗൂഢോ രഹസി ബാലയോഃ ॥ 11 ॥

ഗർഗ്ഗ ഉവാച

അയം ഹി രോഹിണീപുത്രോ രമയൻ സുഹൃദോ ഗുണൈഃ ।
ആഖ്യാസ്യതേ രാമ ഇതി ബലാധിക്യാദ്ബലം വിദുഃ ।
യദൂനാമപൃഥഗ്ഭാവാത് സങ്കർഷണമുശന്ത്യുത ॥ 12 ॥

ആസൻ വർണ്ണാസ്ത്രയോ ഹ്യസ്യ ഗൃഹ്ണതോഽനുയുഗം തനൂഃ ।
ശുക്ലോ രക്തസ്തഥാ പീത ഇദാനീം കൃഷ്ണതാം ഗതഃ ॥ 13 ॥

പ്രാഗയം വസുദേവസ്യ ക്വചിജ്ജാതസ്തവാത്മജഃ ।
വാസുദേവ ഇതി ശ്രീമാനഭിജ്ഞാഃ സംപ്രചക്ഷതേ ॥ 14 ॥

ബഹൂനി സന്തി നാമാനി രൂപാണി ച സുതസ്യ തേ ।
ഗുണകർമ്മാനുരൂപാണി താന്യഹം വേദ നോ ജനാഃ ॥ 15 ॥

ഏഷ വഃ ശ്രേയ ആധാസ്യദ്ഗോപഗോകുലനന്ദനഃ ।
അനേന സർവ്വദുർഗ്ഗാണി യൂയമഞ്ജസ്തരിഷ്യഥ ॥ 16 ॥

പുരാനേന വ്രജപതേ സാധവോ ദസ്യുപീഡിതാഃ ।
അരാജകേ രക്ഷ്യമാണാ ജിഗ്യുർദ്ദസ്യൂൻ സമേധിതാഃ ॥ 17 ॥

യ ഏതസ്മിൻ മഹാഭാഗാഃ പ്രീതിം കുർവ്വന്തി മാനവാഃ ।
നാരയോഽഭിഭവന്ത്യേതാൻ വിഷ്ണുപക്ഷാനിവാസുരാഃ ॥ 18 ॥

തസ്മാന്നന്ദാത്മജോഽയം തേ നാരായണസമോ ഗുണൈഃ ।
ശ്രിയാ കീർത്ത്യാനുഭാവേന ഗോപായസ്വ സമാഹിതഃ ॥ 19 ॥

ഇത്യാത്മാനം സമാദിശ്യ ഗർഗ്ഗേ ച സ്വഗൃഹം ഗതേ ।
നന്ദഃ പ്രമുദിതോ മേനേ ആത്മാനം പൂർണ്ണമാശിഷാം ॥ 20 ॥

കാലേന വ്രജതാൽപേന ഗോകുലേ രാമകേശവൌ ।
ജാനുഭ്യാം സഹ പാണിഭ്യാം രിംഗമാണൌ വിജഹ്രതുഃ ॥ 21 ॥

     താവങ്ഘ്രിയുഗ്മമനുകൃഷ്യ സരീസൃപന്തൌ
          ഘോഷപ്രഘോഷരുചിരം വ്രജകർദ്ദമേഷു ।
     തന്നാദഹൃഷ്ടമനസാവനുസൃത്യ ലോകം
          മുഗ്ദ്ധപ്രഭീതവദുപേയതുരന്തി മാത്രോഃ ॥ 22 ॥

     തൻമാതരൌ നിജസുതൌ ഘൃണയാ സ്നുവന്ത്യൌ
          പങ്കാംഗരാഗരുചിരാവുപഗുഹ്യ ദോർഭ്യാം ।
     ദത്ത്വാ സ്തനം പ്രപിബതോഃ സ്മ മുഖം നിരീക്ഷ്യ
          മുഗ്ദ്ധസ്മിതാൽപദശനം യയതുഃ പ്രമോദം ॥ 23 ॥

     യർഹ്യംഗനാ ദർശനീയകുമാരലീലാ-
          വന്തർവ്രജേ തദബലാഃ പ്രഗൃഹീതപുച്ഛൈഃ ।
     വത്സൈരിതസ്തത ഉഭാവനുകൃഷ്യമാണൌ
          പ്രേക്ഷന്ത്യ ഉജ്ഝിതഗൃഹാ ജഹൃഷുർഹസന്ത്യഃ ॥ 24 ॥

     ശൃംഗ്യഗ്നിദംഷ്ട്ര്യസിജലദ്വിജകണ്ടകേഭ്യഃ
          ക്രീഡാപരാവതിചലൌ സ്വസുതൌ നിഷേദ്ധും ।
     ഗൃഹ്യാണി കർത്തുമപി യത്ര ന തജ്ജനന്യൌ
          ശേകാത ആപതുരലം മനസോഽനവസ്ഥാം ॥ 25 ॥

കാലേനാൽപേന രാജർഷേ രാമഃ കൃഷ്ണശ്ച ഗോകുലേ ।
അഘൃഷ്ടജാനുഭിഃ പദ്ഭിർവ്വിചക്രമതുരഞ്ജസാ ॥ 26 ॥

തതസ്തു ഭഗവാൻ കൃഷ്ണോ വയസ്യൈർവ്രജബാലകൈഃ ।
സഹ രാമോ വ്രജസ്ത്രീണാം ചിക്രീഡേ ജനയൻ മുദം ॥ 27 ॥

കൃഷ്ണസ്യ ഗോപ്യോ രുചിരം വീക്ഷ്യ കൌമാരചാപലം ।
ശൃണ്വന്ത്യാഃ കില തൻമാതുരിതി ഹോചുഃ സമാഗതാഃ ॥ 28 ॥

     വത്സാൻ മുഞ്ചൻ ക്വചിദസമയേ
          ക്രോശസഞ്ജാതഹാസഃ
     സ്തേയം സ്വാദ്വത്ത്യഥ ദധി പയഃ
          കൽപിതൈഃ സ്തേയയോഗൈഃ ।
     മർക്കാൻ ഭോക്ഷ്യൻ വിഭജതി സ ചേ-
          ന്നാത്തി ഭാണ്ഡം ഭിനത്തി
     ദ്രവ്യാലാഭേ സ ഗൃഹകുപിതോ
          യാത്യുപക്രോശ്യ തോകാൻ ॥ 29 ॥

     ഹസ്താഗ്രാഹ്യേ രചയതി വിധിം
          പീഠകോലൂഖലാദ്യൈഃ
     ഛിദ്രം ഹ്യന്തർന്നിഹിതവയുനഃ
          ശിക്യഭാണ്ഡേഷു തദ്വിത് ।
     ധ്വാന്താഗാരേ ധൃതമണിഗണം
          സ്വാംഗമർത്ഥപ്രദീപം
     കാലേ ഗോപ്യോ യർഹി ഗൃഹകൃ-
          ത്യേഷു സുവ്യഗ്രചിത്താഃ ॥ 30 ॥

     ഏവം ധാർഷ്ട്യാന്യുശതി കുരുതേ
          മേഹനാദീനി വാസ്തൌ
     സ്തേയോപായൈർവ്വിരചിതകൃതിഃ
          സുപ്രതീകോ യഥാഽഽസ്തേ ।
     ഇത്ഥം സ്ത്രീഭിഃ സഭയനയന-
          ശ്രീമുഖാലോകിനീഭിഃ
     വ്യാഖ്യാതാർത്ഥാ പ്രഹസിതമുഖീ
          ന ഹ്യുപാലബ്ധുമൈച്ഛത് ॥ 31 ॥

ഏകദാ ക്രീഡമാനാസ്തേ രാമാദ്യാ ഗോപദാരകാഃ ।
കൃഷ്ണോ മൃദം ഭക്ഷിതവാനിതി മാത്രേ ന്യവേദയൻ ॥ 32 ॥

സാ ഗൃഹീത്വാ കരേ കൃഷ്ണമുപാലഭ്യ ഹിതൈഷിണീ ।
യശോദാ ഭയസംഭ്രാന്തപ്രേക്ഷണാക്ഷമഭാഷത ॥ 33 ॥

കസ്മാൻമൃദമദാന്താത്മൻ ഭവാൻ ഭക്ഷിതവാൻ രഹഃ ।
വദന്തി താവകാ ഹ്യേതേ കുമാരാസ്തേഽഗ്രജോഽപ്യയം ॥ 34 ॥

ശ്രീകൃഷ്ണ ഉവാച

നാഹം ഭക്ഷിതവാനംബ സർവ്വേ മിഥ്യാഭിശംസിനഃ ।
യദി സത്യഗിരസ്തർഹി സമക്ഷം പശ്യ മേ മുഖം ॥ 35 ॥

യദ്യേവം തർഹി വ്യാദേഹീത്യുക്തഃ സ ഭഗവാൻ ഹരിഃ ।
വ്യാദത്താവ്യാഹതൈശ്വര്യഃ ക്രീഡാമനുജബാലകഃ ॥ 36 ॥

സാ തത്ര ദദൃശേ വിശ്വം ജഗത്സ്ഥാസ്നു ച ഖം ദിശഃ ।
സാദ്രിദ്വീപാബ്ധിഭൂഗോളം സ വായ്വഗ്നീന്ദുതാരകം ॥ 37 ॥

ജ്യോതിശ്ചക്രം ജലം തേജോ നഭസ്വാൻ വിയദേവ ച ।
വൈകാരികാണീന്ദ്രിയാണി മനോ മാത്രാ ഗുണാസ്ത്രയഃ ॥ 38 ॥

     ഏതദ്വിചിത്രം സഹ ജീവകാല-
          സ്വഭാവകർമ്മാശയലിംഗഭേദം ।
     സൂനോസ്തനൌ വീക്ഷ്യ വിദാരിതാസ്യേ
          വ്രജം സഹാത്മാനമവാപ ശങ്കാം ॥ 39 ॥

     കിം സ്വപ്ന ഏതദുത ദേവമായാ
          കിം വാ മദീയോ ബത ബുദ്ധിമോഹഃ ।
     അഥോ അമുഷ്യൈവ മമാർഭകസ്യ
          യഃ കശ്ചനൌത്പത്തിക ആത്മയോഗഃ ॥ 40 ॥

     അഥോ യഥാവന്ന വിതർക്കഗോചരം
          ചേതോ മനഃകർമ്മവചോഭിരഞ്ജസാ ।
     യദാശ്രയം യേന യതഃ പ്രതീയതേ
          സുദുർവ്വിഭാവ്യം പ്രണതാസ്മി തത്പദം ॥ 41 ॥

     അഹം മമാസൌ പതിരേഷ മേ സുതോ
          വ്രജേശ്വരസ്യാഖിലവിത്തപാ സതീ ।
     ഗോപ്യശ്ച ഗോപാഃ സഹ ഗോധനാശ്ച മേ
          യൻമായയേത്ഥം കുമതിഃ സ മേ ഗതിഃ ॥ 42 ॥

ഇത്ഥം വിദിതതത്ത്വായാം ഗോപികായാം സ ഈശ്വരഃ ।
വൈഷ്ണവീം വ്യതനോൻമായാം പുത്രസ്നേഹമയീം വിഭുഃ ॥ 43 ॥

സദ്യോനഷ്ടസ്മൃതിർഗ്ഗോപീ സാഽഽരോപ്യാരോഹമാത്മജം ।
പ്രവൃദ്ധസ്നേഹകലിലഹൃദയാഽഽസീദ് യഥാ പുരാ ॥ 44 ॥

ത്രയ്യാ ചോപനിഷദ്ഭിശ്ച സാംഖ്യയോഗൈശ്ച സാത്വതൈഃ ।
ഉപഗീയമാനമാഹാത്മ്യം ഹരിം സാമന്യതാത്മജം ॥ 45 ॥

രാജോവാച

നന്ദഃ കിമകരോദ്ബ്രഹ്മൻ ശ്രേയ ഏവം മഹോദയം ।
യശോദാ ച മഹാഭാഗാ പപൌ യസ്യാഃ സ്തനം ഹരിഃ ॥ 46 ॥

പിതരൌ നാന്വവിന്ദേതാം കൃഷ്ണോദാരാർഭകേഹിതം ।
ഗായന്ത്യദ്യാപി കവയോ യല്ലോകശമലാപഹം ॥ 47 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ദ്രോണോ വസൂനാം പ്രവരോ ധരയാ സഹ ഭാര്യയാ ।
കരിഷ്യമാണ ആദേശാൻ ബ്രഹ്മണസ്തമുവാച ഹ ॥ 48 ॥

ജാതയോർന്നൗ മഹാദേവേ ഭുവി വിശ്വേശ്വരേ ഹരൌ ।
ഭക്തിഃ സ്യാത്പരമാ ലോകേ യയാഞ്ജോ ദുർഗ്ഗതിം തരേത് ॥ 49 ॥

അസ്ത്വിത്യുക്തഃ സ ഭഗവാൻ വ്രജേ ദ്രോണോ മഹായശാഃ ।
ജജ്ഞേ നന്ദ ഇതി ഖ്യാതോ യശോദാ സാ ധരാഭവത് ॥ 50 ॥

തതോ ഭക്തിർഭഗവതി പുത്രീഭൂതേ ജനാർദ്ദനേ ।
ദമ്പത്യോർന്നിതരാമാസീദ്ഗോപഗോപീഷു ഭാരത ॥ 51 ॥

കൃഷ്ണോ ബ്രഹ്മണ ആദേശം സത്യം കർത്തും വ്രജേ വിഭുഃ ।
സഹ രാമോ വസംശ്ചക്രേ തേഷാം പ്രീതിം സ്വലീലയാ ॥ 52 ॥