ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 47
| ← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 46 | സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 48 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 47[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
തം വീക്ഷ്യ കൃഷ്ണാനുചരം വ്രജസ്ത്രിയഃ
പ്രലംബബാഹും നവകഞ്ജലോചനം ।
പീതാംബരം പുഷ്കരമാലിനം ലസൻ-
മുഖാരവിന്ദം പരിമൃഷ്ടകുണ്ഡലം ॥ 1 ॥
ശുചിസ്മിതാഃ കോഽയമപീച്യദർശനഃ
കുതശ്ച കസ്യാച്യുതവേഷഭൂഷണഃ ।
ഇതി സ്മ സർവ്വാഃ പരിവവ്രുരുത്സുകാ-
സ്തമുത്തമശ്ലോകപദാംബുജാശ്രയം ॥ 2 ॥
തം പ്രശ്രയേണാവനതാഃ സുസത്കൃതം
സവ്രീഡഹാസേക്ഷണസൂനൃതാദിഭിഃ ।
രഹസ്യപൃച്ഛന്നുപവിഷ്ടമാസനേ
വിജ്ഞായ സന്ദേശഹരം രമാപതേഃ ॥ 3 ॥
ജാനീമസ്ത്വാം യദുപതേഃ പാർഷദം സമുപാഗതം ।
ഭർത്രേഹ പ്രേഷിതഃ പിത്രോർഭവാൻ പ്രിയചികീർഷയാ ॥ 4 ॥
അന്യഥാ ഗോവ്രജേ തസ്യ സ്മരണീയം ന ചക്ഷ്മഹേ ।
സ്നേഹാനുബന്ധോ ബന്ധൂനാം മുനേരപി സുദുസ്ത്യജഃ ॥ 5 ॥
അന്യേഷ്വർത്ഥകൃതാ മൈത്രീ യാവദർത്ഥവിഡംബനം ।
പുംഭിഃ സ്ത്രീഷു കൃതാ യദ്വത് സുമനഃസ്വിവ ഷട്പദൈഃ ॥ 6 ॥
നിഃസ്വം ത്യജന്തി ഗണികാ അകൽപം നൃപതിം പ്രജാഃ ।
അധീതവിദ്യാ ആചാര്യം ഋത്വിജോ ദത്തദക്ഷിണം ॥ 7 ॥
ഖഗാ വീതഫലം വൃക്ഷം ഭുക്ത്വാ ചാതിഥയോ ഗൃഹം ।
ദഗ്ദ്ധം മൃഗാസ്തഥാരണ്യം ജാരോ ഭുക്ത്വാ രതാം സ്ത്രിയം ॥ 8 ॥
ഇതി ഗോപ്യോ ഹി ഗോവിന്ദേ ഗതവാക്കായമാനസാഃ ।
കൃഷ്ണദൂതേ വ്രജം യാതേ ഉദ്ധവേ ത്യക്തലൌകികാഃ ॥ 9 ॥
ഗായന്ത്യഃ പ്രിയകർമ്മാണി രുദത്യശ്ച ഗതഹ്രിയഃ ।
തസ്യ സംസ്മൃത്യ സംസ്മൃത്യ യാനി കൈശോരബാല്യയോഃ ॥ 10 ॥
കാചിൻമധുകരം ദൃഷ്ട്വാ ധ്യായന്തീ കൃഷ്ണസംഗമം ।
പ്രിയപ്രസ്ഥാപിതം ദൂതം കൽപയിത്വേദമബ്രവീത് ॥ 11 ॥
ഗോപ്യുവാച
മധുപ കിതവബന്ധോ മാ സ്പൃശാങ്ഘ്രിം സപത്ന്യാഃ
കുചവിലുളിതമാലാകുങ്കുമശ്മശ്രുഭിർന്നഃ ।
വഹതു മധുപതിസ്തൻമാനിനീനാം പ്രസാദം
യദുസദസി വിഡംബ്യം യസ്യ ദൂതസ്ത്വമീദൃക് ॥ 12 ॥
സകൃദധരസുധാം സ്വാം മോഹിനീം പായയിത്വാ
സുമനസ ഇവ സദ്യസ്തത്യജേഽസ്മാൻ ഭവാദൃക് ।
പരിചരതി കഥം തത്പാദപദ്മം തു പദ്മാ
ഹ്യപി ബത ഹൃതചേതാ ഹ്യുത്തമശ്ലോകജൽപൈഃ ॥ 13 ॥
കിമിഹ ബഹു ഷഡങ്ഘ്രേ ഗായസി ത്വം യദൂനാ-
മധിപതിമഗൃഹാണാമഗ്രതോ നഃ പുരാണം ।
വിജയസഖസഖീനാം ഗീയതാം തത്പ്രസംഗഃ
ക്ഷപിതകുചരുജസ്തേ കൽപയന്തീഷ്ടമിഷ്ടാഃ ॥ 14 ॥
ദിവി ഭുവി ച രസായാം കാഃ സ്ത്രിയസ്തദ്ദുരാപാഃ
കപടരുചിരഹാസഭ്രൂവിജൃംഭസ്യ യാഃ സ്യുഃ ।
ചരണരജ ഉപാസ്തേ യസ്യ ഭൂതിർവ്വയം കാഃ
അപി ച കൃപണപക്ഷേ ഹ്യുത്തമശ്ലോകശബ്ദഃ ॥ 15 ॥
വിസൃജ ശിരസി പാദം വേദ്മ്യഹം ചാടുകാരൈ-
രനുനയവിദുഷസ്തേഽഭ്യേത്യ ദൌത്യൈർമ്മുകുന്ദാത് ।
സ്വകൃത ഇഹ വിസൃഷ്ടാപത്യപത്യന്യലോകാഃ
വ്യസൃജദകൃതചേതാഃ കിം നു സന്ധേയമസ്മിൻ ॥ 16 ॥
മൃഗയുരിവ കപീന്ദ്രം വിവ്യധേ ലുബ്ധധർമ്മാ
സ്ത്രിയമകൃത വിരൂപാം സ്ത്രീജിതഃ കാമയാനാം ।
ബലിമപി ബലിമത്ത്വാവേഷ്ടയദ്ധ്വാങ്ക്ഷവദ്യഃ
തദലമസിതസഖ്യൈർദ്ദുസ്ത്യജസ്തത്കഥാർത്ഥഃ ॥ 17 ॥
യദനുചരിതലീലാകർണ്ണപീയൂഷവിപ്രുട്
സകൃദദനവിധൂതദ്വന്ദ്വധർമ്മാ വിനഷ്ടാഃ ।
സപദി ഗൃഹകുടുംബം ദീനമുത്സൃജ്യ ദീനാ
ബഹവ ഇഹ വിഹംഗാ ഭിക്ഷുചര്യാം ചരന്തി ॥ 18 ॥
വയമൃതമിവ ജിഹ്മവ്യാഹൃതം ശ്രദ്ദധാനാഃ
കുലികരുതമിവാജ്ഞാഃ കൃഷ്ണവധ്വോ ഹരിണ്യഃ ।
ദദൃശുരസകൃദേതത്തന്നഖസ്പർശതീവ്ര-
സ്മരരുജ ഉപമന്ത്രിൻ ഭണ്യതാമന്യവാർത്താ ॥ 19 ॥
പ്രിയസഖ പുനരാഗാഃ പ്രേയസാ പ്രേഷിതഃ കിം
വരയ കിമനുരുന്ധേ മാനനീയോഽസി മേഽങ്ഗ ।
നയസി കഥമിഹാസ്മാൻ ദുസ്ത്യജദ്വന്ദ്വപാർശ്വം
സതതമുരസി സൗമ്യ ശ്രീർവധൂഃ സാകമാസ്തേ ॥ 20 ॥
അപി ബത മധുപുര്യാമാര്യപുത്രോഽധുനാഽഽസ്തേ
സ്മരതി സ പിതൃഗേഹാൻ സൗമ്യ ബന്ധൂംശ്ച ഗോപാൻ ।
ക്വചിദപി സ കഥാ നഃ കിങ്കരീണാം ഗൃണീതേ
ഭുജമഗുരുസുഗന്ധം മൂർദ്ധ്ന്യ ധാസ്യത്കദാ നു ॥ 21 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
അഥോദ്ധവോ നിശമ്യൈവം കൃഷ്ണദർശനലാലസാഃ ।
സാന്ത്വയൻ പ്രിയസന്ദേശൈർഗ്ഗോപീരിദമഭാഷത ॥ 22 ॥
ഉദ്ധവ ഉവാച
അഹോ യൂയം സ്മ പൂർണ്ണാർത്ഥാ ഭവത്യോ ലോകപൂജിതാഃ ।
വാസുദേവേ ഭഗവതി യാസാമിത്യർപ്പിതം മനഃ ॥ 23 ॥
ദാനവ്രതതപോഹോമജപസ്വാധ്യായസംയമൈഃ ।
ശ്രേയോഭിർവ്വിവിധൈശ്ചാന്യൈഃ കൃഷ്ണേ ഭക്തിർഹി സാധ്യതേ ॥ 24 ॥
ഭഗവത്യുത്തമശ്ലോകേ ഭവതീഭിരനുത്തമാ ।
ഭക്തിഃ പ്രവർത്തിതാ ദിഷ്ട്യാ മുനീനാമപി ദുർല്ലഭാ ॥ 25 ॥
ദിഷ്ട്യാ പുത്രാൻ പതീൻ ദേഹാൻ സ്വജനാൻ ഭവനാനി ച ।
ഹിത്വാവൃണീത യൂയം യത്കൃഷ്ണാഖ്യം പുരുഷം പരം ॥ 26 ॥
സർവ്വാത്മഭാവോഽധികൃതോ ഭവതീനാമധോക്ഷജേ ।
വിരഹേണ മഹാഭാഗാ മഹാൻ മേഽനുഗ്രഹഃ കൃതഃ ॥ 27 ॥
ശ്രൂയതാം പ്രിയസന്ദേശോ ഭവതീനാം സുഖാവഹഃ ।
യമാദായാഗതോ ഭദ്രാ അഹം ഭർത്തൂ രഹസ്കരഃ ॥ 28 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
ഭവതീനാം വിയോഗോ മേ ന ഹി സർവ്വാത്മനാ ക്വചിത് ।
യഥാ ഭൂതാനി ഭൂതേഷു ഖം വായ്വഗ്നിർജ്ജലം മഹീ ।
തഥാഹം ച മനഃ പ്രാണഭൂതേന്ദ്രിയഗുണാശ്രയഃ ॥ 29 ॥
ആത്മന്യേവാത്മനാഽഽത്മാനം സൃജേ ഹന്മ്യനുപാലയേ ।
ആത്മമായാനുഭാവേന ഭൂതേന്ദ്രിയഗുണാത്മനാ ॥ 30 ॥
ആത്മാ ജ്ഞാനമയഃ ശുദ്ധോ വ്യതിരിക്തോഽഗുണാന്വയഃ ।
സുഷുപ്തിസ്വപ്നജാഗ്രദ്ഭിർമ്മായാവൃത്തിഭിരീയതേ ॥ 31 ॥
യേനേന്ദ്രിയാർത്ഥാൻ ധ്യായേത മൃഷാ സ്വപ്നവദുത്ഥിതഃ ।
തന്നിരുന്ധ്യാദിന്ദ്രിയാണി വിനിദ്രഃ പ്രത്യപദ്യത ॥ 32 ॥
ഏതദന്തഃ സമാമ്നായോ യോഗഃ സാംഖ്യം മനീഷിണാം ।
ത്യാഗസ്തപോ ദമഃ സത്യം സമുദ്രാന്താ ഇവാപഗാഃ ॥ 33 ॥
യത്ത്വഹം ഭവതീനാം വൈ ദൂരേ വർത്തേ പ്രിയോ ദൃശാം ।
മനസഃ സന്നികർഷാർത്ഥം മദനുധ്യാനകാമ്യയാ ॥ 34 ॥
യഥാ ദൂരചരേ പ്രേഷ്ഠേ മന ആവിശ്യ വർത്തതേ ।
സ്ത്രീണാം ച ന തഥാ ചേതഃ സന്നികൃഷ്ടേഽക്ഷിഗോചരേ ॥ 35 ॥
മയ്യാവേശ്യ മനഃ കൃത്സ്നം വിമുക്താശേഷവൃത്തി യത് ।
അനുസ്മരന്ത്യോ മാം നിത്യമചിരാൻമാമുപൈഷ്യഥ ॥ 36 ॥
യാ മയാ ക്രീഡതാ രാത്ര്യാം വനേഽസ്മിൻ വ്രജ ആസ്ഥിതാഃ ।
അലബ്ധരാസാഃ കല്യാണ്യോ മാഽഽപുർമ്മദ്വീര്യചിന്തയാ ॥ 37 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഏവം പ്രിയതമാദിഷ്ടമാകർണ്യ വ്രജയോഷിതഃ ।
താ ഊചുരുദ്ധവം പ്രീതാസ്തത്സന്ദേശാഗതസ്മൃതീഃ ॥ 38 ॥
ഗോപ്യ ഊചുഃ
ദിഷ്ട്യാഹിതോ ഹതഃ കംസോ യദൂനാം സാനുഗോഽഘകൃത് ।
ദിഷ്ട്യാഽഽപ്തൈർലബ്ധസർവ്വാർത്ഥൈഃ കുശല്യാസ്തേഽച്യുതോഽധുനാ ॥ 39 ॥
കച്ചിദ്ഗദാഗ്രജഃ സൗമ്യ കരോതി പുരയോഷിതാം ।
പ്രീതിം നഃ സ്നിഗ്ദ്ധസവ്രീഡഹാസോദാരേക്ഷണാർച്ചിതഃ ॥ 40 ॥
കഥം രതിവിശേഷജ്ഞഃ പ്രിയശ്ച വരയോഷിതാം ।
നാനുബധ്യേത തദ്വാക്യൈർവ്വിഭ്രമൈശ്ചാനുഭാജിതഃ ॥ 41 ॥
അപി സ്മരതി നഃ സാധോ ഗോവിന്ദഃ പ്രസ്തുതേ ക്വചിത് ।
ഗോഷ്ഠീമധ്യേ പുരസ്ത്രീണാം ഗ്രാമ്യാഃ സ്വൈരകഥാന്തരേ ॥ 42 ॥
താഃ കിം നിശാഃ സ്മരതി യാസു തദാ പ്രിയാഭിർ-
വൃന്ദാവനേ കുമുദകുന്ദശശാങ്കരമ്യേ ।
രേമേ ക്വണച്ചരണനൂപുരരാസഗോഷ്ഠ്യാ-
മസ്മാഭിരീഡിതമനോജ്ഞകഥഃ കദാചിത് ॥ 43 ॥
അപ്യേഷ്യതീഹ ദാശാർഹസ്തപ്താഃ സ്വകൃതയാ ശുചാ ।
സഞ്ജീവയൻ നു നോ ഗാത്രൈര്യഥേന്ദ്രോ വനമംബുദൈഃ ॥ 44 ॥
കസ്മാത്കൃഷ്ണ ഇഹായാതി പ്രാപ്തരാജ്യോ ഹതാഹിതഃ ।
നരേന്ദ്രകന്യാ ഉദ്വാഹ്യ പ്രീതഃ സർവ്വസുഹൃദ് വൃതഃ ॥ 45 ॥
കിമസ്മാഭിർവ്വനൌകോഭിരന്യാഭിർവ്വാ മഹാത്മനഃ ।
ശ്രീപതേരാപ്തകാമസ്യ ക്രിയേതാർത്ഥഃ കൃതാത്മനഃ ॥ 46 ॥
പരം സൌഖ്യം ഹി നൈരാശ്യം സ്വൈരിണ്യപ്യാഹ പിംഗളാ ।
തജ്ജാനതീനാം നഃ കൃഷ്ണേ തഥാപ്യാശാ ദുരത്യയാ ॥ 47 ॥
ക ഉത്സഹേത സന്ത്യക്തുമുത്തമശ്ലോകസംവിദം ।
അനിച്ഛതോഽപി യസ്യ ശ്രീരംഗാന്ന ച്യവതേ ക്വചിത് ॥ 48 ॥
സരിച്ഛൈലവനോദ്ദേശാ ഗാവോ വേണുരവാ ഇമേ ।
സങ്കർഷണസഹായേന കൃഷ്ണേനാചരിതാഃ പ്രഭോ ॥ 49 ॥
പുനഃ പുനഃ സ്മാരയന്തി നന്ദഗോപസുതം ബത ।
ശ്രീനികേതൈസ്തത്പദകൈർവ്വിസ്മർത്തും നൈവ ശക്നുമഃ ॥ 50 ॥
ഗത്യാ ലളിതയോദാരഹാസലീലാവലോകനൈഃ ।
മാധ്വ്യാ ഗിരാ ഹൃതധിയഃ കഥം തം വിസ്മരാമഹേ ॥ 51 ॥
ഹേ നാഥ ഹേ രമാനാഥ വ്രജനാഥാർത്തിനാശന ।
മഗ്നമുദ്ധര ഗോവിന്ദ ഗോകുലം വൃജിനാർണ്ണവാത് ॥ 52 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
തതസ്താഃ കൃഷ്ണസന്ദേശൈർവ്യപേതവിരഹജ്വരാഃ ।
ഉദ്ധവം പൂജയാംചക്രുർജ്ഞാത്വാഽഽത്മാനമധോക്ഷജം ॥ 53 ॥
ഉവാസ കതിചിൻമാസാൻ ഗോപീനാം വിനുദൻ ശുചഃ ।
കൃഷ്ണലീലാകഥാം ഗായൻ രമയാമാസ ഗോകുലം ॥ 54 ॥
യാവന്ത്യഹാനി നന്ദസ്യ വ്രജേഽവാത്സീത് സ ഉദ്ധവഃ ।
വ്രജൌകസാം ക്ഷണപ്രായാണ്യാസൻ കൃഷ്ണസ്യ വാർത്തയാ ॥ 55 ॥
സരിദ്വനഗിരിദ്രോണീർവീക്ഷൻ കുസുമിതാൻ ദ്രുമാൻ ।
കൃഷ്ണം സംസ്മാരയൻ രേമേ ഹരിദാസോ വ്രജൌകസാം ॥ 56 ॥
ദൃഷ്ട്വൈവമാദി ഗോപീനാം കൃഷ്ണാവേശാത്മവിക്ലവം ।
ഉദ്ധവഃ പരമപ്രീതസ്താ നമസ്യന്നിദം ജഗൌ ॥ 57 ॥
ഏതാഃ പരം തനുഭൃതോ ഭുവി ഗോപവധ്വോ
ഗോവിന്ദ ഏവ നിഖിലാത്മനി രൂഢഭാവാഃ ।
വാഞ്ഛന്തി യദ്ഭവഭിയോ മുനയോ വയം ച
കിം ബ്രഹ്മജൻമഭിരനന്തകഥാരസസ്യ ॥ 58 ॥
ക്വേമാഃ സ്ത്രിയോ വനചരീർവ്യഭിചാരദുഷ്ടാഃ
കൃഷ്ണേ ക്വ ചൈഷ പരമാത്മനി രൂഢഭാവഃ ।
നന്വീശ്വരോഽനുഭജതോഽവിദുഷോപി സാക്ഷാ-
ച്ഛ്രേയസ്തനോത്യഗദരാജ ഇവോപയുക്തഃ ॥ 59 ॥
നായം ശ്രിയോഽങ്ഗ ഉ നിതാന്തരതേഃ പ്രസാദഃ
സ്വര്യോഷിതാം നളിനഗന്ധരുചാം കുതോഽന്യാഃ ।
രാസോത്സവേഽസ്യ ഭുജദണ്ഡഗൃഹീതകണ്ഠ-
ലബ്ധാശിഷാം യ ഉദഗാദ് വ്രജവല്ലവീനാം ॥ 60 ॥
ആസാമഹോ ചരണരേണുജുഷാമഹം സ്യാം
വൃന്ദാവനേ കിമപി ഗുൽമലതൌഷധീനാം ।
യാ ദുസ്ത്യജം സ്വജനമാര്യപഥം ച ഹിത്വാ
ഭേജുർമ്മുകുന്ദപദവീം ശ്രുതിഭിർവ്വിമൃഗ്യാം ॥ 61 ॥
യാ വൈ ശ്രിയാർച്ചിതമജാദിഭിരാപ്തകാമൈർ-
യോഗേശ്വരൈരപി യദാത്മനി രാസഗോഷ്ഠ്യാം ।
കൃഷ്ണസ്യ തദ്ഭഗവതശ്ചരണാരവിന്ദം
ന്യസ്തം സ്തനേഷു വിജഹുഃ പരിരഭ്യ താപം ॥ 62 ॥
വന്ദേ നന്ദവ്രജസ്ത്രീണാം പാദരേണുമഭീക്ഷ്ണശഃ ।
യാസാം ഹരികഥോദ്ഗീതം പുനാതി ഭുവനത്രയം ॥ 63 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
അഥ ഗോപീരനുജ്ഞാപ്യ യശോദാം നന്ദമേവ ച ।
ഗോപാനാമന്ത്ര്യ ദാശാർഹോ യാസ്യന്നാരുരുഹേ രഥം ॥ 64 ॥
തം നിർഗ്ഗതം സമാസാദ്യ നാനോപായനപാണയഃ ।
നന്ദാദയോഽനുരാഗേണ പ്രാവോചന്നശ്രുലോചനാഃ ॥ 65 ॥
മനസോ വൃത്തയോ നഃ സ്യുഃ കൃഷ്ണപാദാംബുജാശ്രയാഃ ।
വാചോഽഭിധായിനീർന്നാമ്നാം കായസ്തത്പ്രഹ്വണാദിഷു ॥ 66 ॥
കർമ്മഭിർഭ്രാമ്യമാണാനാം യത്ര ക്വാപീശ്വരേച്ഛയാ ।
മംഗളാചരിതൈർദ്ദാനൈ രതിർന്നഃ കൃഷ്ണ ഈശ്വരേ ॥ 67 ॥
ഏവം സഭാജിതോ ഗോപൈഃ കൃഷ്ണഭക്ത്യാ നരാധിപ ।
ഉദ്ധവഃ പുനരാഗച്ഛൻമഥുരാം കൃഷ്ണപാലിതാം ॥ 68 ॥
കൃഷ്ണായ പ്രണിപത്യാഹ ഭക്ത്യുദ്രേകം വ്രജൌകസാം ।
വസുദേവായ രാമായ രാജ്ഞേ ചോപായനാന്യദാത് ॥ 69 ॥