ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 46
| ← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 45 | സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 47 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 46[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
വൃഷ്ണീനാം പ്രവരോ മന്ത്രീ കൃഷ്ണസ്യ ദയിതഃ സഖാ ।
ശിഷ്യോ ബൃഹസ്പതേഃ സാക്ഷാദുദ്ധവോ ബുദ്ധിസത്തമഃ ॥ 1 ॥
തമാഹ ഭഗവാൻ പ്രേഷ്ഠം ഭക്തമേകാന്തിനം ക്വചിത് ।
ഗൃഹീത്വാ പാണിനാ പാണിം പ്രപന്നാർത്തിഹരോ ഹരിഃ ॥ 2 ॥
ഗച്ഛോദ്ധവ വ്രജം സൗമ്യ പിത്രോർന്നൗ പ്രീതിമാവഹ ।
ഗോപീനാം മദ്വിയോഗാധിം മത്സന്ദേശൈർവിമോചയ ॥ 3 ॥
താ മൻമനസ്കാ മത്പ്രാണാ മദർത്ഥേ ത്യക്തദൈഹികാഃ ।
മാമേവ ദയിതം പ്രേഷ്ഠമാത്മാനം മനസാ ഗതാഃ ।
യേ ത്യക്തലോകധർമ്മാശ്ച മദർത്ഥേ താൻ ബിഭർമ്മ്യഹം ॥ 4 ॥
മയി താഃ പ്രേയസാം പ്രേഷ്ഠേ ദൂരസ്ഥേ ഗോകുലസ്ത്രിയഃ ।
സ്മരന്ത്യോഽങ്ഗ വിമുഹ്യന്തി വിരഹൌത്കണ്ഠ്യവിഹ്വലാഃ ॥ 5 ॥
ധാരയന്ത്യതികൃച്ഛ്രേണ പ്രായഃ പ്രാണാൻ കഥഞ്ചന ।
പ്രത്യാഗമനസന്ദേശൈർവല്ലവ്യോ മേ മദാത്മികാഃ ॥ 6 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇത്യുക്ത ഉദ്ധവോ രാജൻ സന്ദേശം ഭർത്തുരാദൃതഃ ।
ആദായ രഥമാരുഹ്യ പ്രയയൌ നന്ദഗോകുലം ॥ 7 ॥
പ്രാപ്തോ നന്ദവ്രജം ശ്രീമാൻ നിമ്ലോചതി വിഭാവസൌ ।
ഛന്നയാനഃ പ്രവിശതാം പശൂനാം ഖുരരേണുഭിഃ ॥ 8 ॥
വാസിതാർത്ഥേഽഭിയുധ്യദ്ഭിർന്നാദിതം ശുഷ്മിഭിർവൃഷൈഃ ।
ധാവന്തീഭിശ്ച വാസ്രാഭിരൂധോഭാരൈഃ സ്വവത്സകാൻ ॥ 9 ॥
ഇതസ്തതോ വിലംഘദ്ഭിർഗ്ഗോവത്സൈർമ്മണ്ഡിതം സിതൈഃ ।
ഗോദോഹശബ്ദാഭിരവം വേണൂനാം നിഃസ്വനേന ച ॥ 10 ॥
ഗായന്തീഭിശ്ച കർമ്മാണി ശുഭാനി ബലകൃഷ്ണയോഃ ।
സ്വലങ്കൃതാഭിർഗ്ഗോപീഭിർഗ്ഗോപൈശ്ച സുവിരാജിതം ॥ 11 ॥
അഗ്ന്യർക്കാതിഥിഗോവിപ്രപിതൃദേവാർചനാന്വിതൈഃ ।
ധൂപദീപൈശ്ച മാല്യൈശ്ച ഗോപാവാസൈർമ്മനോരമം ॥ 12 ॥
സർവ്വതഃ പുഷ്പിതവനം ദ്വിജാളികുലനാദിതം ।
ഹംസകാരണ്ഡവാകീർണൈഃ പദ്മഷണ്ഡൈശ്ച മണ്ഡിതം ॥ 13 ॥
തമാഗതം സമാഗമ്യ കൃഷ്ണസ്യാനുചരം പ്രിയം ।
നന്ദഃ പ്രീതഃ പരിഷ്വജ്യ വാസുദേവധിയാർച്ചയത് ॥ 14 ॥
ഭോജിതം പരമാന്നേന സംവിഷ്ടം കശിപൌ സുഖം ।
ഗതശ്രമം പര്യപൃച്ഛത്പാദസംവാഹനാദിഭിഃ ॥ 15 ॥
കച്ചിദംഗ മഹാഭാഗ സഖാ നഃ ശൂരനന്ദനഃ ।
ആസ്തേ കുശല്യപത്യാദ്യൈര്യുക്തോ മുക്തഃ സുഹൃദ് വൃതഃ ॥ 16 ॥
ദിഷ്ട്യാ കംസോ ഹതഃ പാപഃ സാനുഗഃ സ്വേന പാപ്മനാ ।
സാധൂനാം ധർമ്മശീലാനാം യദൂനാം ദ്വേഷ്ടി യഃ സദാ ॥ 17 ॥
അപി സ്മരതി നഃ കൃഷ്ണോ മാതരം സുഹൃദഃ സഖീൻ ।
ഗോപാൻ വ്രജം ചാത്മനാഥം ഗാവോ വൃന്ദാവനം ഗിരിം ॥ 18 ॥
അപ്യായാസ്യതി ഗോവിന്ദഃ സ്വജനാൻ സകൃദീക്ഷിതും ।
തർഹി ദ്രക്ഷ്യാമ തദ്വക്ത്രം സുനസം സുസ്മിതേക്ഷണം ॥ 19 ॥
ദാവാഗ്നേർവാതവർഷാച്ച വൃഷസർപ്പാച്ച രക്ഷിതാഃ ।
ദുരത്യയേഭ്യോ മൃത്യുഭ്യഃ കൃഷ്ണേന സുമഹാത്മനാ ॥ 20 ॥
സ്മരതാം കൃഷ്ണവീര്യാണി ലീലാപാംഗനിരീക്ഷിതം ।
ഹസിതം ഭാഷിതം ചാംഗ സർവ്വാ നഃ ശിഥിലാഃ ക്രിയാഃ ॥ 21 ॥
സരിച്ഛൈലവനോദ്ദേശാൻ മുകുന്ദപദഭൂഷിതാൻ ।
ആക്രീഡാനീക്ഷമാണാനാം മനോ യാതി തദാത്മതാം ॥ 22 ॥
മന്യേ കൃഷ്ണം ച രാമം ച പ്രാപ്താവിഹ സുരോത്തമൌ ।
സുരാണാം മഹദർത്ഥായ ഗർഗ്ഗസ്യ വചനം യഥാ ॥ 23 ॥
കംസം നാഗായുതപ്രാണം മല്ലൌ ഗജപതിം തഥാ ।
അവധിഷ്ടാം ലീലയൈവ പശൂനിവ മൃഗാധിപഃ ॥ 24 ॥
താലത്രയം മഹാസാരം ധനുർ യഷ്ടിമിവേഭരാട് ।
ബഭഞ്ജൈകേന ഹസ്തേന സപ്താഹമദധാദ്ഗിരിം ॥ 25 ॥
പ്രലംബോ ധേനുകോഽരിഷ്ടസ്തൃണാവർത്തോ ബകാദയഃ ।
ദൈത്യാഃ സുരാസുരജിതോ ഹതാ യേനേഹ ലീലയാ ॥ 26 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇതി സംസ്മൃത്യ സംസ്മൃത്യ നന്ദഃ കൃഷ്ണാനുരക്തധീഃ ।
അത്യുത്കണ്ഠോഽഭവത്തൂഷ്ണീം പ്രേമപ്രസരവിഹ്വലഃ ॥ 27 ॥
യശോദാ വർണ്യമാനാനി പുത്രസ്യ ചരിതാനി ച ।
ശൃണ്വന്ത്യശ്രൂണ്യവാസ്രാക്ഷീത് സ്നേഹസ്നുതപയോധരാ ॥ 28 ॥
തയോരിത്ഥം ഭഗവതി കൃഷ്ണേ നന്ദയശോദയോഃ ।
വീക്ഷ്യാനുരാഗം പരമം നന്ദമാഹോദ്ധവോ മുദാ ॥ 29 ॥
ഉദ്ധവ ഉവാച
യുവാം ശ്ലാഘ്യതമൌ നൂനം ദേഹിനാമിഹ മാനദ ।
നാരായണേഽഖിലഗുരൌ യത്കൃതാ മതിരീദൃശീ ॥ 30 ॥
ഏതൌ ഹി വിശ്വസ്യ ച ബീജയോനീ
രാമോ മുകുന്ദഃ പുരുഷഃ പ്രധാനം ।
അന്വീയ ഭൂതേഷു വിലക്ഷണസ്യ
ജ്ഞാനസ്യ ചേശാത ഇമൌ പുരാണൌ ॥ 31 ॥
യസ്മിൻ ജനഃ പ്രാണവിയോഗകാലേ
ക്ഷണം സമാവേശ്യ മനോവിശുദ്ധം ।
നിർഹൃത്യ കർമ്മാശയമാശു യാതി
പരാം ഗതിം ബ്രഹ്മമയോഽർക്കവർണ്ണഃ ॥ 32 ॥
തസ്മിൻ ഭവന്താവഖിലാത്മഹേതൌ
നാരായണേ കാരണമർത്ത്യമൂർത്തൗ ।
ഭാവം വിധത്താം നിതരാം മഹാത്മൻ
കിം വാവശിഷ്ടം യുവയോഃ സുകൃത്യം ॥ 33 ॥
ആഗമിഷ്യത്യദീർഘേണ കാലേന വ്രജമച്യുതഃ ।
പ്രിയം വിധാസ്യതേ പിത്രോർഭഗവാൻ സാത്വതാം പതിഃ ॥ 34 ॥
ഹത്വാ കംസം രംഗമധ്യേ പ്രതീപം സർവ്വസാത്വതാം ।
യദാഹ വഃ സമാഗത്യ കൃഷ്ണഃ സത്യം കരോതി തത് ॥ 35 ॥
മാ ഖിദ്യതം മഹാഭാഗൌ ദ്രക്ഷ്യഥഃ കൃഷ്ണമന്തികേ ।
അന്തർഹൃദി സ ഭൂതാനാമാസ്തേ ജ്യോതിരിവൈധസി ॥ 36 ॥
ന ഹ്യസ്യാസ്തി പ്രിയഃ കശ്ചിന്നാപ്രിയോ വാസ്ത്യമാനിനഃ ।
നോത്തമോ നാധമോ നാപി സമാനസ്യാസമോഽപി വാ ॥ 37 ॥
ന മാതാ ന പിതാ തസ്യ ന ഭാര്യാ ന സുതാദയഃ ।
നാത്മീയോ ന പരശ്ചാപി ന ദേഹോ ജൻമ ഏവ ച ॥ 38 ॥
ന ചാസ്യ കർമ്മ വാ ലോകേ സദസൻമിശ്രയോനിഷു ।
ക്രീഡാർത്ഥഃ സോഽപി സാധൂനാം പരിത്രാണായ കൽപതേ ॥ 39 ॥
സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി ഭജതേ നിർഗ്ഗുണോ ഗുണാൻ ।
ക്രീഡന്നതീതോഽത്ര ഗുണൈഃ സൃജത്യവതി ഹന്ത്യജഃ ॥ 40 ॥
യഥാ ഭ്രമരികാ ദൃഷ്ട്യാ ഭ്രാമ്യതീവ മഹീയതേ ।
ചിത്തേ കർത്തരി തത്രാത്മാ കർത്തേവാഹംധിയാ സ്മൃതഃ ॥ 41 ॥
യുവയോരേവ നൈവായമാത്മജോ ഭഗവാൻ ഹരിഃ ।
സർവേഷാമാത്മജോ ഹ്യാത്മാ പിതാ മാതാ സ ഈശ്വരഃ ॥ 42 ॥
ദൃഷ്ടം ശ്രുതം ഭൂതഭവദ്ഭവിഷ്യത്-
സ്ഥാസ്നുശ്ചരിഷ്ണുർമ്മഹദൽപകം ച ।
വിനാച്യുതാദ് വസ്തു തരാം ന വാച്യം
സ ഏവ സർവ്വം പരമാത്മഭൂതഃ ॥ 43 ॥
ഏവം നിശാ സാ ബ്രുവതോർവ്യതീതാ
നന്ദസ്യ കൃഷ്ണാനുചരസ്യ രാജൻ ।
ഗോപ്യഃ സമുത്ഥായ നിരൂപ്യ ദീപാൻ-
വാസ്തൂൻസമഭ്യർച്ച്യ ദധീന്യമന്ഥൻ ॥ 44 ॥
താ ദീപദീപ്തൈർമ്മണിഭിർവ്വിരേജൂ
രജ്ജൂർവ്വികർഷദ്ഭുജകങ്കണസ്രജഃ ।
ചലന്നിതംബസ്തനഹാരകുണ്ഡല-
ത്വിഷത്കപോലാരുണകുങ്കുമാനനാഃ ॥ 45 ॥
ഉദ്ഗായതീനാമരവിന്ദലോചനം
വ്രജാംഗനാനാം ദിവമസ്പൃശദ്ധ്വനിഃ ।
ദധ്നശ്ച നിർമ്മന്ഥനശബ്ദമിശ്രിതോ
നിരസ്യതേ യേന ദിശാമമംഗളം ॥ 46 ॥
ഭഗവത്യുദിതേ സൂര്യേ നന്ദദ്വാരി വ്രജൌകസഃ ।
ദൃഷ്ട്വാ രഥം ശാതകൌംഭം കസ്യായമിതി ചാബ്രുവൻ ॥ 47 ॥
അക്രൂര ആഗതഃ കിം വാ യഃ കംസസ്യാർത്ഥസാധകഃ ।
യേന നീതോ മധുപുരീം കൃഷ്ണഃ കമലലോചനഃ ॥ 48 ॥
കിം സാധയിഷ്യത്യസ്മാഭിർഭർത്തുഃ പ്രേതസ്യ നിഷ്കൃതിം ।
ഇതി സ്ത്രീണാം വദന്തീനാമുദ്ധവോഽഗാത്കൃതാഹ്നികഃ ॥ 49 ॥