ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 45

← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 44

സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 46 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 45

ശ്രീശുക ഉവാച
പിതരാവുപലബ്ധാർത്ഥൗ വിദിത്വാ പുരുഷോത്തമഃ ।
മാ ഭൂദിതി നിജാം മായാം തതാന ജനമോഹിനീം ॥ 1 ॥

ഉവാച പിതരാവേത്യ സാഗ്രജഃ സാത്വതർഷഭഃ ।
പ്രശ്രയാവനതഃ പ്രീണന്നംബ താതേതി സാദരം ॥ 2 ॥

നാസ്മത്തോ യുവയോസ്താത നിത്യോത്കണ്ഠിതയോരപി ।
ബാല്യപൌഗണ്ഡകൈശോരാഃ പുത്രാഭ്യാമഭവൻ ക്വചിത് ॥ 3 ॥

ന ലബ്ധോ ദൈവഹതയോർവ്വാസോ നൌ ഭവദന്തികേ ।
യാം ബാലാഃ പിതൃഗേഹസ്ഥാ വിന്ദന്തേ ലാളിതാ മുദം ॥ 4 ॥

സർവ്വാർത്ഥസംഭവോ ദേഹോ ജനിതഃ പോഷിതോ യതഃ ।
ന തയോർ യാതി നിർവ്വേശം പിത്രോർമ്മർത്ത്യഃ ശതായുഷാ ॥ 5 ॥

യസ്തയോരാത്മജഃ കൽപ ആത്മനാ ച ധനേന ച ।
വൃത്തിം ന ദദ്യാത് തം പ്രേത്യ സ്വമാംസം ഖാദയന്തി ഹി ॥ 6 ॥

മാതരം പിതരം വൃദ്ധം ഭാര്യാം സാധ്വീം സുതം ശിശും ।
ഗുരും വിപ്രം പ്രപന്നം ച കൽപോഽബിഭ്രച്ഛ്വസൻ മൃതഃ ॥ 7 ॥

തന്നാവകൽപയോഃ കംസാന്നിത്യമുദ്വിഗ്നചേതസോഃ ।
മോഘമേതേ വ്യതിക്രാന്താ ദിവസാ വാമനർച്ചതോഃ ॥ 8 ॥

തത്ക്ഷന്തുമർഹഥസ്താത മാതർന്നൗ പരതന്ത്രയോഃ ।
അകുർവ്വതോർവ്വാം ശുശ്രൂഷാം ക്ലിഷ്ടയോർദ്ദുർഹൃദാ ഭൃശം ॥ 9 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇതി മായാമനുഷ്യസ്യ ഹരേർവ്വിശ്വാത്മനോ ഗിരാ ।
മോഹിതാവങ്കമാരോപ്യ പരിഷ്വജ്യാപതുർമ്മുദം ॥ 10 ॥

സിഞ്ചന്താവശ്രുധാരാഭിഃ സ്നേഹപാശേന ചാവൃതൌ ।
ന കിഞ്ചിദൂചതൂ രാജൻ ബാഷ്പകണ്ഠൌ വിമോഹിതൌ ॥ 11 ॥

ഏവമാശ്വാസ്യ പിതരൌ ഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ।
മാതാമഹം തൂഗ്രസേനം യദൂനാമകരോന്നൃപം ॥ 12 ॥

ആഹ ചാസ്മാൻ മഹാരാജ പ്രജാശ്ചാജ്ഞപ്തുമർഹസി ।
യയാതിശാപാദ്യദുഭിർന്നസിതവ്യം നൃപാസനേ ॥ 13 ॥

മയി ഭൃത്യ ഉപാസീനേ ഭവതോ വിബുധാദയഃ ।
ബലിം ഹരന്ത്യവനതാഃ കിമുതാന്യേ നരാധിപാഃ ॥ 14 ॥

സർവ്വാൻ സ്വാൻ ജ്ഞാതിസംബന്ധാൻ ദിഗ്ഭ്യഃ കംസഭയാകുലാൻ ।
യദുവൃഷ്ണ്യന്ധകമധുദാശാർഹകുകുരാദികാൻ ॥ 15 ॥

സഭാജിതാൻ സമാശ്വാസ്യ വിദേശാവാസകർശിതാൻ ।
ന്യവാസയത് സ്വഗേഹേഷു വിത്തൈഃ സന്തർപ്പ്യ വിശ്വകൃത് ॥ 16 ॥

കൃഷ്ണസങ്കർഷണഭുജൈർഗ്ഗുപ്താ ലബ്ധമനോരഥാഃ ।
ഗൃഹേഷു രേമിരേ സിദ്ധാഃ കൃഷ്ണരാമഗതജ്വരാഃ ॥ 17 ॥

വീക്ഷന്തോഽഹരഹഃ പ്രീതാ മുകുന്ദവദനാംബുജം ।
നിത്യം പ്രമുദിതം ശ്രീമത് സദയസ്മിതവീക്ഷണം ॥ 18 ॥

തത്ര പ്രവയസോഽപ്യാസൻ യുവാനോഽതിബലൌജസഃ ।
പിബന്തോഽക്ഷൈർമ്മുകുന്ദസ്യ മുഖാംബുജസുധാം മുഹുഃ ॥ 19 ॥

അഥ നന്ദം സമാസാദ്യ ഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ।
സങ്കർഷണശ്ച രാജേന്ദ്ര പരിഷ്വജ്യേദമൂചതുഃ ॥ 20 ॥

പിതർ യുവാഭ്യാം സ്നിഗ്ദ്ധാഭ്യാം പോഷിതൌ ലാളിതൌ ഭൃശം ।
പിത്രോരഭ്യധികാ പ്രീതിരാത്മജേഷ്വാത്മനോഽപി ഹി ॥ 21 ॥

സ പിതാ സാ ച ജനനീ യൌ പുഷ്ണീതാം സ്വപുത്രവത് ।
ശിശൂൻ ബന്ധുഭിരുത്സൃഷ്ടാനകൽപൈഃ പോഷരക്ഷണേ ॥ 22 ॥

യാത യൂയം വ്രജം താത വയം ച സ്നേഹദുഃഖിതാൻ ।
ജ്ഞാതീൻ വോ ദ്രഷ്ടുമേഷ്യാമോ വിധായ സുഹൃദാം സുഖം ॥ 23 ॥

ഏവം സാന്ത്വയ്യ ഭഗവാൻ നന്ദം സവ്രജമച്യുതഃ ।
വാസോഽലങ്കാരകുപ്യാദ്യൈരർഹയാമാസ സാദരം ॥ 24 ॥

ഇത്യുക്തസ്തൌ പരിഷ്വജ്യ നന്ദഃ പ്രണയവിഹ്വലഃ ।
പൂരയന്നശ്രുഭിർന്നേത്രേ സഹ ഗോപൈർവ്രജം യയൌ ॥ 25 ॥

അഥ ശൂരസുതോ രാജൻ പുത്രയോഃ സമകാരയത് ।
പുരോധസാ ബ്രാഹ്മണൈശ്ച യഥാവദ് ദ്വിജസംസ്കൃതിം ॥ 26 ॥

തേഭ്യോഽദാദ് ദക്ഷിണാ ഗാവോ രുക്മമാലാഃ സ്വലങ്കൃതാഃ ।
സ്വലങ്കൃതേഭ്യഃ സംപൂജ്യ സവത്സാഃ ക്ഷൌമമാലിനീഃ ॥ 27 ॥

യാഃ കൃഷ്ണരാമജൻമർക്ഷേ മനോദത്താ മഹാമതിഃ ।
താശ്ചാദദാദനുസ്മൃത്യ കംസേനാധർമ്മതോ ഹൃതാഃ ॥ 28 ॥

തതശ്ച ലബ്ധസംസ്കാരൌ ദ്വിജത്വം പ്രാപ്യ സുവ്രതൌ ।
ഗർഗ്ഗാദ് യദുകുലാചാര്യാദ്ഗായത്രം വ്രതമാസ്ഥിതൌ ॥ 29 ॥

പ്രഭവൌ സർവ്വവിദ്യാനാം സർവ്വജ്ഞൌ ജഗദീശ്വരൌ ।
നാന്യസിദ്ധാമലജ്ഞാനം ഗൂഹമാനൌ നരേഹിതൈഃ ॥ 30 ॥

അഥോ ഗുരുകുലേ വാസമിച്ഛന്താവുപജഗ്മതുഃ ।
കാശ്യം സാന്ദീപനിം നാമ ഹ്യവന്തിപുരവാസിനം ॥ 31 ॥

യഥോപസാദ്യ തൌ ദാന്തൌ ഗുരൌ വൃത്തിമനിന്ദിതാം ।
ഗ്രാഹയന്താവുപേതൌ സ്മ ഭക്ത്യാ ദേവമിവാദൃതൌ ॥ 32 ॥

തയോർദ്വിജവരസ്തുഷ്ടഃ ശുദ്ധഭാവാനുവൃത്തിഭിഃ ।
പ്രോവാച വേദാനഖിലാൻ സാംഗോപനിഷദോ ഗുരുഃ ॥ 33 ॥

സരഹസ്യം ധനുർവേദം ധർമ്മാൻ ന്യായപഥാംസ്തഥാ ।
തഥാ ചാന്വീക്ഷികീം വിദ്യാം രാജനീതിം ച ഷഡ്വിധാം ॥ 34 ॥

സർവ്വം നരവരശ്രേഷ്ഠൌ സർവ്വവിദ്യാപ്രവർത്തകൌ ।
സകൃന്നിഗദമാത്രേണ തൌ സഞ്ജഗൃഹതുർന്നൃപ ॥ 35 ॥

അഹോരാത്രൈശ്ചതുഃഷഷ്ട്യാ സംയത്തൌ താവതീഃ കലാഃ ।
ഗുരുദക്ഷിണയാഽഽചാര്യം ഛന്ദയാമാസതുർന്നൃപ ॥ 36 ॥

     ദ്വിജസ്തയോസ്തം മഹിമാനമദ്ഭുതം
          സംലക്ഷ്യ രാജന്നതിമാനുഷീം മതിം ।
     സമ്മന്ത്ര്യ പത്ന്യാ സ മഹാർണ്ണവേ മൃതം
          ബാലം പ്രഭാസേ വരയാംബഭൂവ ഹ ॥ 37 ॥

     തേഥേത്യഥാരുഹ്യ മഹാരഥൌ രഥം
          പ്രഭാസമാസാദ്യ ദുരന്തവിക്രമൌ ।
     വേലാമുപവ്രജ്യ നിഷീദതുഃ ക്ഷണം
          സിന്ധുർവിദിത്വാർഹണമാഹരത്തയോഃ ॥ 38 ॥

തമാഹ ഭഗവാനാശു ഗുരുപുത്രഃ പ്രദീയതാം ।
യോഽസാവിഹ ത്വയാ ഗ്രസ്തോ ബാലകോ മഹതോർമ്മിണാ ॥ 39 ॥

സമുദ്ര ഉവാച

നൈവാഹാർഷമഹം ദേവ ദൈത്യഃ പഞ്ചജനോ മഹാൻ ।
അന്തർജ്ജലചരഃ കൃഷ്ണ ശംഖരൂപധരോഽസുരഃ ॥ 40 ॥

ആസ്തേ തേനാഹൃതോ നൂനം തച്ഛ്രുത്വാ സത്വരം പ്രഭുഃ ।
ജലമാവിശ്യ തം ഹത്വാ നാപശ്യദുദരേഽർഭകം ॥ 41 ॥

തദംഗപ്രഭവം ശംഖമാദായ രഥമാഗമത് ।
തതഃ സംയമനീം നാമ യമസ്യ ദയിതാം പുരീം ॥ 42 ॥

ഗത്വാ ജനാർദ്ദനഃ ശംഖം പ്രദധ്മൌ സഹലായുധഃ ।
ശംഖനിർഹ്രാദമാകർണ്യ പ്രജാസംയമനോ യമഃ ॥ 43 ॥

തയോഃ സപര്യാം മഹതീം ചക്രേ ഭക്ത്യുപബൃംഹിതാം ।
ഉവാചാവനതഃ കൃഷ്ണം സർവ്വഭൂതാശയാലയം ।
ലീലാമനുഷ്യ ഹേ വിഷ്ണോ യുവയോഃ കരവാമ കിം ॥ 44 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

ഗുരുപുത്രമിഹാനീതം നിജകർമ്മനിബന്ധനം ।
ആനയസ്വ മഹാരാജ മച്ഛാസനപുരസ്കൃതഃ ॥ 45 ॥

തഥേതി തേനോപാനീതം ഗുരുപുത്രം യദൂത്തമൌ ।
ദത്ത്വാ സ്വഗുരവേ ഭൂയോ വൃണീഷ്വേതി തമൂചതുഃ ॥ 46 ॥

ഗുരുരുവാച

സമ്യക് സംപാദിതോ വത്സ ഭവദ്ഭ്യാം ഗുരുനിഷ്ക്രയഃ ।
കോ നു യുഷ്മദ്വിധഗുരോഃ കാമാനാമവശിഷ്യതേ ॥ 47 ॥

ഗച്ഛതം സ്വഗൃഹം വീരൌ കീർത്തിർവാമസ്തു പാവനീ ।
ഛന്ദാംസ്യയാതയാമാനി ഭവന്ത്വിഹ പരത്ര ച ॥ 48 ॥

ഗുരുണൈവമനുജ്ഞാതൌ രഥേനാനിലരംഹസാ ।
ആയാതൌ സ്വപുരം താത പർജ്ജന്യനിനദേന വൈ ॥ 49 ॥

സമനന്ദൻ പ്രജാഃ സർവ്വാ ദൃഷ്ട്വാ രാമജനാർദ്ദനൌ ।
അപശ്യന്ത്യോ ബഹ്വഹാനി നഷ്ടലബ്ധധനാ ഇവ ॥ 50 ॥