ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 44

← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 43

സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 45 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 44

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏവം ചർച്ചിതസങ്കൽപോ ഭഗവാൻമധുസൂദനഃ ।
ആസസാദാഥ ചാണൂരം മുഷ്ടികം രോഹിണീസുതഃ ॥ 1 ॥

ഹസ്താഭ്യാം ഹസ്തയോർബ്ബദ്ധ്വാ പദ്ഭ്യാമേവ ച പാദയോഃ ।
വിചകർഷതുരന്യോന്യം പ്രസഹ്യ വിജിഗീഷയാ ॥ 2 ॥

അരത്നീ ദ്വേ അരത്നീഭ്യാം ജാനുഭ്യാം ചൈവ ജാനുനീ ।
ശിരഃ ശീർഷ്ണോരസോരസ്താവന്യോന്യമഭിജഘ്നതുഃ ॥ 3 ॥

പരിഭ്രാമണവിക്ഷേപപരിരംഭാവപാതനൈഃ ।
ഉത്സർപ്പണാപസർപ്പണൈശ്ചാന്യോന്യം പ്രത്യരുന്ധതാം ॥ 4 ॥

ഉത്ഥാപനൈരുന്നയനൈശ്ചാലനൈഃ സ്ഥാപനൈരപി ।
പരസ്പരം ജിഗീഷന്താവപചക്രതുരാത്മനഃ ॥ 5 ॥

തദ്ബലാബലവദ് യുദ്ധം സമേതാഃ സർവ്വയോഷിതഃ ।
ഊചുഃ പരസ്പരം രാജൻ സാനുകമ്പാ വരൂഥശഃ ॥ 6 ॥

മഹാനയം ബതാധർമ്മ ഏഷാം രാജസഭാസദാം ।
യേ ബലാബലവദ് യുദ്ധം രാജ്ഞോഽന്വിച്ഛന്തി പശ്യതഃ ॥ 7 ॥

ക്വ വജ്രസാരസർവാംഗൗ മല്ലൌ ശൈലേന്ദ്രസന്നിഭൌ ।
ക്വ ചാതിസുകുമാരാംഗൗ കിശോരൌ നാപ്തയൌവനൌ ॥ 8 ॥

ധർമ്മവ്യതിക്രമോ ഹ്യസ്യ സമാജസ്യ ധ്രുവം ഭവേത് ।
യത്രാധർമ്മഃ സമുത്തിഷ്ഠേന്ന സ്ഥേയം തത്ര കർഹിചിത് ॥ 9 ॥

ന സഭാം പ്രവിശേത്പ്രാജ്ഞഃ സഭ്യദോഷാനനുസ്മരൻ ।
അബ്രുവൻ വിബ്രുവന്നജ്ഞോ നരഃ കിൽബിഷമശ്നുതേ ॥ 10 ॥

വൽഗതഃ ശത്രുമഭിതഃ കൃഷ്ണസ്യ വദനാംബുജം ।
വീക്ഷ്യതാം ശ്രമവാര്യുപ്തം പദ്മകോശമിവാംബുഭിഃ ॥ 11 ॥

കിം ന പശ്യത രാമസ്യ മുഖമാതാമ്രലോചനം ।
മുഷ്ടികം പ്രതി സാമർഷം ഹാസസംരംഭശോഭിതം ॥ 12 ॥

     പുണ്യാ ബത വ്രജഭുവോ യദയം നൃലിംഗ-
          ഗൂഢഃ പുരാണപുരുഷോ വനചിത്രമാല്യഃ ।
     ഗാഃ പാലയൻ സഹബലഃ ക്വണയംശ്ച വേണും
          വിക്രീഡയാഞ്ചതി ഗിരിത്രരമാർച്ചിതാംഘ്രിഃ ॥ 13 ॥

     ഗോപ്യസ്തപഃ കിമചരൻ യദമുഷ്യ രൂപം
          ലാവണ്യസാരമസമോർദ്ധ്വമനന്യസിദ്ധം ।
     ദൃഗ്ഭിഃ പിബന്ത്യനുസവാഭിനവം ദുരാപ-
          മേകാന്തധാമ യശസഃ ശ്രിയ ഐശ്വരസ്യ ॥ 14 ॥

     യാ ദോഹനേഽവഹനനേ മഥനോപലേപ-
          പ്രേംഖേംഖനാർഭരുദിതോക്ഷണമാർജ്ജനാദൌ ।
     ഗായന്തി ചൈനമനുരക്തധിയോഽശ്രുകണ്ഠ്യോ
          ധന്യാ വ്രജസ്ത്രിയ ഉരുക്രമചിത്തയാനാഃ ॥ 15 ॥

     പ്രാതർവ്രജാദ് വ്രജത ആവിശതശ്ച സായം
          ഗോഭിഃ സമം ക്വണയതോഽസ്യ നിശമ്യ വേണും ।
     നിർഗ്ഗമ്യ തൂർണ്ണമബലാഃ പഥി ഭൂരിപുണ്യാഃ
          പശ്യന്തി സസ്മിതമുഖം സദയാവലോകം ॥ 16 ॥

ഏവം പ്രഭാഷമാണാസു സ്ത്രീഷു യോഗേശ്വരോ ഹരിഃ ।
ശത്രും ഹന്തും മനശ്ചക്രേ ഭഗവാൻ ഭരതർഷഭ ॥ 17 ॥

സഭയാഃ സ്ത്രീഗിരഃ ശ്രുത്വാ പുത്രസ്നേഹശുചാഽഽതുരൌ ।
പിതരാവന്വതപ്യേതാം പുത്രയോരബുധൌ ബലം ॥ 18 ॥

തൈസ്തൈർന്നിയുദ്ധവിധിഭിർവ്വിവിധൈരച്യുതേതരൌ ।
യുയുധാതേ യഥാന്യോന്യം തഥൈവ ബലമുഷ്ടികൌ ॥ 19 ॥

ഭഗവദ്ഗാത്രനിഷ്പാതൈർവജ്രനിഷ്പേഷനിഷ്ഠുരൈഃ ।
ചാണൂരോ ഭജ്യമാനാംഗോ മുഹുർഗ്ലാനിമവാപ ഹ ॥ 20 ॥

സ ശ്യേനവേഗ ഉത്പത്യ മുഷ്ടീകൃത്യ കരാവുഭൌ ।
ഭഗവന്തം വാസുദേവം ക്രുദ്ധോ വക്ഷസ്യബാധത ॥ 21 ॥

നാചലത്തത്പ്രഹാരേണ മാലാഹത ഇവ ദ്വിപഃ ।
ബാഹ്വോർന്നിഗൃഹ്യ ചാണൂരം ബഹുശോ ഭ്രാമയൻ ഹരിഃ ॥ 22 ॥

ഭൂപൃഷ്ഠേ പോഥയാമാസ തരസാ ക്ഷീണജീവിതം ।
വിസ്രസ്താകൽപകേശസ്രഗിന്ദ്രധ്വജ ഇവാപതത് ॥ 23 ॥

തഥൈവ മുഷ്ടികഃ പൂർവ്വം സ്വമുഷ്ട്യാഭിഹതേന വൈ ।
ബലഭദ്രേണ ബലിനാ തലേനാഭിഹതോ ഭൃശം ॥ 24 ॥

പ്രവേപിതഃ സ രുധിരമുദ്വമൻ മുഖതോഽർദിതഃ ।
വ്യസുഃ പപാതോർവ്യുപസ്ഥേ വാതാഹത ഇവാങ്ഘ്രിപഃ ॥ 25 ॥

തതഃ കൂടമനുപ്രാപ്തം രാമഃ പ്രഹരതാം വരഃ ।
അവധീല്ലീലയാ രാജൻ സാവജ്ഞം വാമമുഷ്ടിനാ ॥ 26 ॥

തർഹ്യേവ ഹി ശലഃ കൃഷ്ണപദാപഹതശീർഷകഃ ।
ദ്വിധാ വിശീർണ്ണസ്തോശലക ഉഭാവപി നിപേതതുഃ ॥ 27 ॥

ചാണൂരേ മുഷ്ടികേ കൂടേ ശലേ തോശലകേ ഹതേ ।
ശേഷാഃ പ്രദുദ്രുവുർമ്മല്ലാഃ സർവ്വേ പ്രാണപരീപ്സവഃ ॥ 28 ॥

ഗോപാൻ വയസ്യാനാകൃഷ്യ തൈഃ സംസൃജ്യ വിജഹ്രതുഃ ।
വാദ്യമാനേഷു തൂര്യേഷു വൽഗന്തൌ രുതനൂപുരൌ ॥ 29 ॥

ജനാഃ പ്രജഹൃഷുഃ സർവ്വേ കർമ്മണാ രാമകൃഷ്ണയോഃ ।
ഋതേ കംസം വിപ്രമുഖ്യാഃ സാധവഃ സാധു സാധ്വിതി ॥ 30 ॥

ഹതേഷു മല്ലവര്യേഷു വിദ്രുതേഷു ച ഭോജരാട് ।
ന്യവാരയത് സ്വതൂര്യാണി വാക്യം ചേദമുവാച ഹ ॥ 31 ॥

നിഃസാരയത ദുർവൃത്തൌ വസുദേവാത്മജൌ പുരാത് ।
ധനം ഹരത ഗോപാനാം നന്ദം ബധ്നീത ദുർമ്മതിം ॥ 32 ॥

വസുദേവസ്തു ദുർമ്മേധാ ഹന്യതാമാശ്വസത്തമഃ ।
ഉഗ്രസേനഃ പിതാ ചാപി സാനുഗഃ പരപക്ഷഗഃ ॥ 33 ॥

ഏവം വികത്ഥമാനേ വൈ കംസേ പ്രകുപിതോഽവ്യയഃ ।
ലഘിമ്നോത്പത്യ തരസാ മഞ്ചമുത്തുംഗമാരുഹത് ॥ 34 ॥

തമാവിശന്തമാലോക്യ മൃത്യുമാത്മന ആസനാത് ।
മനസ്വീ സഹസോത്ഥായ ജഗൃഹേ സോഽസിചർമ്മണീ ॥ 35 ॥

     തം ഖഡ്ഗപാണിം വിചരന്തമാശു
          ശ്യേനം യഥാ ദക്ഷിണസവ്യമംബരേ ।
     സമഗ്രഹീദ്ദുർവിഷഹോഗ്രതേജാ
          യഥോരഗം താർക്ഷ്യസുതഃ പ്രസഹ്യ ॥ 36 ॥

     പ്രഗൃഹ്യ കേശേഷു ചലത്കിരീടം
          നിപാത്യ രംഗോപരി തുംഗമഞ്ചാത് ।
     തസ്യോപരിഷ്ടാത് സ്വയമബ്ജനാഭഃ
          പപാത വിശ്വാശ്രയ ആത്മതന്ത്രഃ ॥ 37 ॥

     തം സംപരേതം വിചകർഷ ഭൂമൌ
          ഹരിർ യഥേഭം ജഗതോ വിപശ്യതഃ ।
     ഹാ ഹേതി ശബ്ദഃ സുമഹാംസ്തദാഭൂ-
          ദുദീരിതഃ സർവ്വജനൈർന്നരേന്ദ്ര ॥ 38 ॥

     സ നിത്യദോദ്വിഗ്നധിയാ തമീശ്വരം
          പിബൻ വദൻ വാ വിചരൻ സ്വപൻ ശ്വസൻ ।
     ദദർശ ചക്രായുധമഗ്രതോ യത-
          സ്തദേവ രൂപം ദുരവാപമാപ ॥ 39 ॥

തസ്യാനുജാ ഭ്രാതരോഽഷ്ടൌ കങ്കന്യഗ്രോധകാദയഃ ।
അഭ്യധാവന്നതിക്രുദ്ധാ ഭ്രാതുർന്നിർവ്വേശകാരിണഃ ॥ 40 ॥

തഥാതിരഭസാംസ്താംസ്തു സംയത്താൻ രോഹിണീസുതഃ ।
അഹൻ പരിഘമുദ്യമ്യ പശൂനിവ മൃഗാധിപഃ ॥ 41 ॥

നേദുർദുന്ദുഭയോ വ്യോമ്നി ബ്രഹ്മേശാദ്യാ വിഭൂതയഃ ।
പുഷ്പൈഃ കിരന്തസ്തം പ്രീതാഃ ശശംസുർന്നനൃതുഃ സ്ത്രിയഃ ॥ 42 ॥

തേഷാം സ്ത്രിയോ മഹാരാജ സുഹൃൻമരണദുഃഖിതാഃ ।
തത്രാഭീയുർവ്വിനിഘ്നന്ത്യഃ ശീർഷാണ്യശ്രുവിലോചനാഃ ॥ 43 ॥

ശയാനാൻ വീരശയ്യായാം പതീനാലിംഗ്യ ശോചതീഃ ।
വിലേപുഃ സുസ്വരം നാര്യോ വിസൃജന്ത്യോ മുഹുഃ ശുചഃ ॥ 44 ॥

ഹാ നാഥ പ്രിയ ധർമ്മജ്ഞ കരുണാനാഥവത്സല ।
ത്വയാ ഹതേന നിഹതാ വയം തേ സഗൃഹപ്രജാഃ ॥ 45 ॥

ത്വയാ വിരഹിതാ പത്യാ പുരീയം പുരുഷർഷഭ ।
ന ശോഭതേ വയമിവ നിവൃത്തോത്സവമംഗളാ ॥ 46 ॥

അനാഗസാം ത്വം ഭൂതാനാം കൃതവാൻ ദ്രോഹമുൽബണം ।
തേനേമാം ഭോ ദശാം നീതോ ഭൂതധ്രുക് കോ ലഭേത ശം ॥ 47 ॥

സർവ്വേഷാമിഹ ഭൂതാനാമേഷ ഹി പ്രഭവാപ്യയഃ ।
ഗോപ്താ ച തദവധ്യായീ ന ക്വചിത് സുഖമേധതേ ॥ 48 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

രാജയോഷിത ആശ്വാസ്യ ഭഗവാംല്ലോകഭാവനഃ ।
യാമാഹുർലൗകികീം സംസ്ഥാം ഹതാനാം സമകാരയത് ॥ 49 ॥

മാതരം പിതരം ചൈവ മോചയിത്വാഥ ബന്ധനാത് ।
കൃഷ്ണരാമൌ വവന്ദാതേ ശിരസാഽഽസ്പൃശ്യ പാദയോഃ ॥ 50 ॥

ദേവകീ വസുദേവശ്ച വിജ്ഞായ ജഗദീശ്വരൌ ।
കൃതസംവന്ദനൌ പുത്രൌ സസ്വജാതേ ന ശങ്കിതൌ ॥ 51 ॥