ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 39
| ← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 38 | സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 40 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 39[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
സുഖോപവിഷ്ടഃ പര്യങ്കേ രാമകൃഷ്ണോരുമാനിതഃ ।
ലേഭേ മനോരഥാൻ സർവ്വാൻ പഥി യാൻ സ ചകാര ഹ ॥ 1 ॥
കിമലഭ്യം ഭഗവതി പ്രസന്നേ ശ്രീനികേതനേ ।
തഥാപി തത്പരാ രാജൻ ന ഹി വാഞ്ഛന്തി കിഞ്ചന ॥ 2 ॥
സായന്തനാശനം കൃത്വാ ഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ।
സുഹൃത്സു വൃത്തം കംസസ്യ പപ്രച്ഛാന്യച്ചികീർഷിതം ॥ 3 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
താത സൗമ്യാഗതഃ കച്ചിത്സ്വാഗതം ഭദ്രമസ്തു വഃ ।
അപി സ്വജ്ഞാതിബന്ധൂനാമനമീവമനാമയം ॥ 4 ॥
കിം നു നഃ കുശലം പൃച്ഛേ ഏധമാനേ കുലാമയേ ।
കംസേ മാതുലനാമ്ന്യംഗ സ്വാനാം നസ്തത്പ്രജാസു ച ॥ 5 ॥
അഹോ അസ്മദഭൂദ്ഭൂരി പിത്രോർവൃജിനമാര്യയോഃ ।
യദ്ധേതോഃ പുത്രമരണം യദ്ധേതോർബ്ബന്ധനം തയോഃ ॥ 6 ॥
ദിഷ്ട്യാദ്യ ദർശനം സ്വാനാം മഹ്യം വഃ സൗമ്യ കാങ്ക്ഷിതം ।
സഞ്ജാതം വർണ്ണ്യതാം താത തവാഗമനകാരണം ॥ 7 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
പൃഷ്ടോ ഭഗവതാ സർവ്വം വർണ്ണയാമാസ മാധവഃ ।
വൈരാനുബന്ധം യദുഷു വസുദേവവധോദ്യമം ॥ 8 ॥
യത്സന്ദേശോ യദർത്ഥം വാ ദൂതഃ സമ്പ്രേഷിതഃ സ്വയം ।
യദുക്തം നാരദേനാസ്യ സ്വജൻമാനകദുന്ദുഭേഃ ॥ 9 ॥
ശ്രുത്വാക്രൂരവചഃ കൃഷ്ണോ ബലശ്ച പരവീരഹാ ।
പ്രഹസ്യ നന്ദം പിതരം രാജ്ഞാഽഽദിഷ്ടം വിജജ്ഞതുഃ ॥ 10 ॥
ഗോപാൻ സമാദിശത്സോഽപി ഗൃഹ്യതാം സർവ്വഗോരസഃ ।
ഉപായനാനി ഗൃഹ്ണീധ്വം യുജ്യന്താം ശകടാനി ച ॥ 11 ॥
യാസ്യാമഃ ശ്വോ മധുപുരീം ദാസ്യാമോ നൃപതേ രസാൻ ।
ദ്രക്ഷ്യാമഃ സുമഹത്പർവ്വ യാന്തി ജാനപദാഃ കില ।
ഏവമാഘോഷയത്ക്ഷത്രാ നന്ദഗോപഃ സ്വഗോകുലേ ॥ 12 ॥
ഗോപ്യസ്താസ്തദുപശ്രുത്യ ബഭൂവുർവ്യഥിതാ ഭൃശം ।
രാമകൃഷ്ണൌ പുരീം നേതുമക്രൂരം വ്രജമാഗതം ॥ 13 ॥
കാശ്ചിത് തത്കൃതഹൃത്താപശ്വാസമ്ലാനമുഖശ്രിയഃ ।
സ്രംസദ്ദുകൂലവലയകേശഗ്രന്ഥ്യശ്ച കാശ്ചന ॥ 14 ॥
അന്യാശ്ച തദനുധ്യാനനിവൃത്താശേഷവൃത്തയഃ ।
നാഭ്യജാനന്നിമം ലോകമാത്മലോകം ഗതാ ഇവ ॥ 15 ॥
സ്മരന്ത്യശ്ചാപരാഃ ശൌരേരനുരാഗസ്മിതേരിതാഃ ।
ഹൃദിസ്പൃശശ്ചിത്രപദാ ഗിരഃ സമ്മുമുഹുഃ സ്ത്രിയഃ ॥ 16 ॥
ഗതിം സുലളിതാം ചേഷ്ടാം സ്നിഗ്ദ്ധഹാസാവലോകനം ।
ശോകാപഹാനി നർമ്മാണി പ്രോദ്ദാമചരിതാനി ച ॥ 17 ॥
ചിന്തയന്ത്യോ മുകുന്ദസ്യ ഭീതാ വിരഹകാതരാഃ ।
സമേതാഃ സംഘശഃ പ്രോചുരശ്രുമുഖ്യോഽച്യുതാശയാഃ ॥ 18 ॥
ഗോപ്യ ഊചുഃ
അഹോ വിധാതസ്തവ ന ക്വചിദ്ദയാ
സംയോജ്യ മൈത്ര്യാ പ്രണയേന ദേഹിനഃ ।
താംശ്ചാകൃതാർത്ഥാൻ വിയുനങ്ക്ഷ്യപാർത്ഥകം
വിക്രീഡിതം തേഽർഭകചേഷ്ടിതം യഥാ ॥ 19 ॥
യസ്ത്വം പ്രദർശ്യാസിതകുന്തളാവൃതം
മുകുന്ദവക്ത്രം സുകപോലമുന്നസം ।
ശോകാപനോദസ്മിതലേശസുന്ദരം
കരോഷി പാരോക്ഷ്യമസാധു തേ കൃതം ॥ 20 ॥
ക്രൂരസ്ത്വമക്രൂര സമാഖ്യയാ സ്മ ന-
ശ്ചക്ഷുർഹി ദത്തം ഹരസേ ബതാജ്ഞവത് ।
യേനൈകദേശേഽഖിലസർഗ്ഗസൌഷ്ഠവം
ത്വദീയമദ്രാക്ഷ്മ വയം മധുദ്വിഷഃ ॥ 21 ॥
ന നന്ദസൂനുഃ ക്ഷണഭങ്ഗസൌഹൃദഃ
സമീക്ഷതേ നഃ സ്വകൃതാതുരാ ബത ।
വിഹായ ഗേഹാൻ സ്വജനാൻ സുതാൻ
പതീംസ്തദ്ദാസ്യമദ്ധോപഗതാ നവപ്രിയഃ ॥ 22 ॥
സുഖം പ്രഭാതാ രജനീയമാശിഷഃ
സത്യാ ബഭൂവുഃ പുരയോഷിതാം ധ്രുവം ।
യാഃ സംപ്രവിഷ്ടസ്യ മുഖം വ്രജസ്പതേഃ
പാസ്യന്ത്യപാംഗോത്കലിതസ്മിതാസവം ॥ 23 ॥
താസാം മുകുന്ദോ മധുമഞ്ജുഭാഷിതൈർ-
ഗൃഹീതചിത്തഃ പരവാൻ മനസ്വ്യപി ।
കഥം പുനർന്നഃ പ്രതിയാസ്യതേഽബലാ
ഗ്രാമ്യാഃ സലജ്ജസ്മിതവിഭ്രമൈർഭ്രമൻ ॥ 24 ॥
അദ്യ ധ്രുവം തത്ര ദൃശോ ഭവിഷ്യതേ
ദാശാർഹഭോജാന്ധകവൃഷ്ണിസാത്വതാം ।
മഹോത്സവഃ ശ്രീരമണം ഗുണാസ്പദം
ദ്രക്ഷ്യന്തി യേ ചാധ്വനി ദേവകീസുതം ॥ 25 ॥
മൈതദ്വിധസ്യാകരുണസ്യ നാമ ഭൂ-
ദക്രൂര ഇത്യേതദതീവ ദാരുണഃ ।
യോഽസാവനാശ്വാസ്യ സുദുഃഖിതം ജനം
പ്രിയാത്പ്രിയം നേഷ്യതി പാരമധ്വനഃ ॥ 26 ॥
അനാർദ്രധീരേഷ സമാസ്ഥിതോ രഥം
തമന്വമീ ച ത്വരയന്തി ദുർമ്മദാഃ ।
ഗോപാ അനോഭിഃ സ്ഥവിരൈരുപേക്ഷിതം
ദൈവം ച നോഽദ്യ പ്രതികൂലമീഹതേ ॥ 27 ॥
നിവാരയാമഃ സമുപേത്യ മാധവം
കിം നോഽകരിഷ്യൻ കുലവൃദ്ധബാന്ധവാഃ ।
മുകുന്ദസംഗാന്നിമിഷാർദ്ധദുസ്ത്യജാദ്-
ദൈവേന വിധ്വംസിതദീനചേതസാം ॥ 28 ॥
യസ്യാനുരാഗലളിതസ്മിതവൽഗുമന്ത്ര-
ലീലാവലോകപരിരംഭണരാസഗോഷ്ഠ്യാം ।
നീതാഃ സ്മ നഃ ക്ഷണമിവ ക്ഷണദാ വിനാ തം
ഗോപ്യഃ കഥം ന്വതിതരേമ തമോ ദുരന്തം ॥ 29 ॥
യോഽഹ്നഃ ക്ഷയേ വ്രജമനന്തസഖഃ പരീതോ
ഗോപൈർവ്വിശൻഖുരരജശ്ഛുരിതാലകസ്രക് ।
വേണും ക്വണൻ സ്മിതകടാക്ഷനിരീക്ഷണേന
ചിത്തം ക്ഷിണോത്യമുമൃതേ നു കഥം ഭവേമ ॥ 30 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഏവം ബ്രുവാണാ വിരഹാതുരാ ഭൃശം
വ്രജസ്ത്രിയഃ കൃഷ്ണവിഷക്തമാനസാഃ ।
വിസൃജ്യ ലജ്ജാം രുരുദുഃ സ്മ സുസ്വരം
ഗോവിന്ദ ദാമോദര മാധവേതി ॥ 31 ॥
സ്ത്രീണാമേവം രുദന്തീനാമുദിതേ സവിതര്യഥ ।
അക്രൂരശ്ചോദയാമാസ കൃതമൈത്രാദികോ രഥം ॥ 32 ॥
ഗോപാസ്തമന്വസജ്ജന്ത നന്ദാദ്യാഃ ശകടൈസ്തതഃ ।
ആദായോപായനം ഭൂരി കുംഭാൻ ഗോരസസംഭൃതാൻ ॥ 33 ॥
ഗോപ്യശ്ച ദയിതം കൃഷ്ണമനുവ്രജ്യാനുരഞ്ജിതാഃ ।
പ്രത്യാദേശം ഭഗവതഃ കാങ്ക്ഷന്ത്യശ്ചാവതസ്ഥിരേ ॥ 34 ॥
താസ്തഥാ തപ്യതീർവ്വീക്ഷ്യ സ്വപ്രസ്ഥാനേ യദൂത്തമഃ ।
സാന്ത്വയാമസ സപ്രേമൈരായാസ്യ ഇതി ദൌത്യകൈഃ ॥ 35 ॥
യാവദാലക്ഷ്യതേ കേതുർ യാവദ് രേണൂ രഥസ്യ ച ।
അനുപ്രസ്ഥാപിതാത്മാനോ ലേഖ്യാനീവോപലക്ഷിതാഃ ॥ 36 ॥
താ നിരാശാ നിവവൃതുർഗ്ഗോവിന്ദവിനിവർത്തനേ ।
വിശോകാ അഹനീ നിന്യുർഗ്ഗായന്ത്യഃ പ്രിയചേഷ്ടിതം ॥ 37 ॥
ഭഗവാനപി സമ്പ്രാപ്തോ രാമാക്രൂരയുതോ നൃപ ।
രഥേന വായുവേഗേന കാളിന്ദീമഘനാശിനീം ॥ 38 ॥
തത്രോപസ്പൃശ്യ പാനീയം പീത്വാ മൃഷ്ടം മണിപ്രഭം ।
വൃക്ഷഷണ്ഡമുപവ്രജ്യ സരാമോ രഥമാവിശത് ॥ 39 ॥
അക്രൂരസ്താവുപാമന്ത്ര്യ നിവേശ്യ ച രഥോപരി ।
കാളിന്ദ്യാ ഹ്രദമാഗത്യ സ്നാനം വിധിവദാചരത് ॥ 40 ॥
നിമജ്ജ്യ തസ്മിൻ സലിലേ ജപൻ ബ്രഹ്മ സനാതനം ।
താവേവ ദദൃശേഽക്രൂരോ രാമകൃഷ്ണൌ സമന്വിതൌ ॥ 41 ॥
തൌ രഥസ്ഥൌ കഥമിഹ സുതാവാനകദുന്ദുഭേഃ ।
തർഹി സ്വിത് സ്യന്ദനേ ന സ്ത ഇത്യുൻമജ്ജ്യ വ്യചഷ്ട സഃ ॥ 42 ॥
തത്രാപി ച യഥാ പൂർവ്വമാസീനൌ പുനരേവ സഃ ।
ന്യമജ്ജദ്ദർശനം യൻമേ മൃഷാ കിം സലിലേ തയോഃ ॥ 43 ॥
ഭൂയസ്തത്രാപി സോഽദ്രാക്ഷീത് സ്തൂയമാനമഹീശ്വരം ।
സിദ്ധചാരണഗന്ധർവ്വൈരസുരൈർന്നതകന്ധരൈഃ ॥ 44 ॥
സഹസ്രശിരസം ദേവം സഹസ്രഫണമൌലിനം ।
നീലാംബരം ബിസശ്വേതം ശൃംഗൈഃ ശ്വേതമിവ സ്ഥിതം ॥ 45 ॥
തസ്യോത്സംഗേ ഘനശ്യാമം പീതകൌശേയവാസസം ।
പുരുഷം ചതുർഭുജം ശാന്തം പദ്മപത്രാരുണേക്ഷണം ॥ 46 ॥
ചാരുപ്രസന്നവദനം ചാരുഹാസനിരീക്ഷണം ।
സുഭ്രൂന്നസം ചാരുകർണ്ണം സുകപോലാരുണാധരം ॥ 47 ॥
പ്രലംബപീവരഭുജം തുംഗാംസോരഃസ്ഥലശ്രിയം ।
കംബുകണ്ഠം നിമ്നനാഭിം വലിമത്പല്ലവോദരം ॥ 48 ॥
ബൃഹത്കടിതടശ്രോണികരഭോരുദ്വയാന്വിതം ।
ചാരുജാനുയുഗം ചാരുജംഘായുഗളസംയുതം ॥ 49 ॥
തുംഗഗുൽഫാരുണനഖവ്രാതദീധിതിഭിർവൃതം ।
നവാംഗുല്യംഗുഷ്ഠദളൈർവ്വിലസത്പാദപങ്കജം ॥ 50 ॥
സുമഹാർഹമണിവ്രാതകിരീടകടകാംഗദൈഃ ।
കടിസൂത്രബ്രഹ്മസൂത്രഹാരനൂപുരകുണ്ഡലൈഃ ॥ 51 ॥
ഭ്രാജമാനം പദ്മകരം ശംഖചക്രഗദാധരം ।
ശ്രീവത്സവക്ഷസം ഭ്രാജത്കൌസ്തുഭം വനമാലിനം ॥ 52 ॥
സുനന്ദനന്ദപ്രമുഖൈഃ പാർഷദൈഃ സനകാദിഭിഃ ।
സുരേശൈർബ്രഹ്മരുദ്രാദ്യൈർന്നവഭിശ്ച ദ്വിജോത്തമൈഃ ॥ 53 ॥
പ്രഹ്ളാദനാരദവസുപ്രമുഖൈർഭാഗവതോത്തമൈഃ ।
സ്തൂയമാനം പൃഥഗ്ഭാവൈർവ്വചോഭിരമലാത്മഭിഃ ॥ 54 ॥
ശ്രിയാ പുഷ്ട്യാ ഗിരാ കാന്ത്യാ കീർത്ത്യാ തുഷ്ട്യേലയോർജ്ജയാ ।
വിദ്യയാവിദ്യയാ ശക്ത്യാ മായയാ ച നിഷേവിതം ॥ 55 ॥
വിലോക്യ സുഭൃശം പ്രീതോ ഭക്ത്യാ പരമയാ യുതഃ ।
ഹൃഷ്യത്തനൂരുഹോ ഭാവപരിക്ലിന്നാത്മലോചനഃ ॥ 56 ॥
ഗിരാ ഗദ്ഗദയാസ്തൌഷീത് സത്ത്വമാലംബ്യ സാത്വതഃ ।
പ്രണമ്യമൂർദ്ധ്നാവഹിതഃ കൃതാഞ്ജലിപുടഃ ശനൈഃ ॥ 57 ॥