ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 3
| ← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 2 | സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 4 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 3[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
അഥ സർവ്വഗുണോപേതഃ കാലഃ പരമശോഭനഃ ।
യർഹ്യേവാജനജൻമർക്ഷം ശാന്തർക്ഷഗ്രഹതാരകം ॥ 1 ॥
ദിശഃ പ്രസേദുർഗ്ഗഗനം നിർമ്മലോഡുഗണോദയം ।
മഹീ മംഗളലഭൂയിഷ്ഠപുരഗ്രാമവ്രജാകരാ ॥ 2 ॥
നദ്യഃ പ്രസന്നസലിലാ ഹ്രദാ ജലരുഹശ്രിയഃ ।
ദ്വിജാലികുലസന്നാദസ്തബകാ വനരാജയഃ ॥ 3 ॥
വവൌ വായുഃ സുഖസ്പർശഃ പുണ്യഗന്ധവഹഃ ശുചിഃ ।
അഗ്നയശ്ച ദ്വിജാതീനാം ശാന്താസ്തത്ര സമിന്ധത ॥ 4 ॥
മനാംസ്യാസൻ പ്രസന്നാനി സാധൂനാമസുരദ്രുഹാം ।
ജായമാനേഽജനേ തസ്മിൻ നേദുർദുന്ദുഭയോ ദിവി ॥ 5 ॥
ജഗുഃ കിന്നരഗന്ധർവ്വാസ്തുഷ്ടുവുഃ സിദ്ധചാരണാഃ ।
വിദ്യാധര്യശ്ച നനൃതുരപ്സരോഭിഃ സമം തദാ ॥ 6 ॥
മുമുചുർമ്മുനയോ ദേവാഃ സുമനാംസി മുദാന്വിതാഃ ।
മന്ദം മന്ദം ജലധരാ ജഗർജുരനുസാഗരം ॥ 7 ॥
നിശീഥേ തമ ഉദ്ഭൂതേ ജായമാനേ ജനാർദ്ദനേ ।
ദേവക്യാം ദേവരൂപിണ്യാം വിഷ്ണുഃ സർവ്വഗുഹാശയഃ ।
ആവിരാസീദ് യഥാ പ്രാച്യാം ദിശീന്ദുരിവ പുഷ്കലഃ ॥ 8 ॥
തമദ്ഭുതം ബാലകമംബുജേക്ഷണം
ചതുർഭുജം ശംഖഗദാദ്യുദായുധം ।
ശ്രീവത്സലക്ഷ്മം ഗലശോഭികൌസ്തുഭം
പീതാംബരം സാന്ദ്രപയോദസൌഭഗം ॥ 9 ॥
മഹാർഹവൈഡൂര്യകിരീടകുണ്ഡല-
ത്വിഷാ പരിഷ്വക്തസഹസ്രകുന്തളം ।
ഉദ്ദാമകാഞ്ച്യംഗദകങ്കണാദിഭിർ-
വ്വവിരോചമാനം വസുദേവ ഐക്ഷത ॥ 10 ॥
സ വിസ്മയോത്ഫുല്ലവിലോചനോ ഹരിം
സുതം വിലോക്യാനകദുന്ദുഭിസ്തദാ ।
കൃഷ്ണാവതാരോത്സവസംഭ്രമോഽസ്പൃശ-
ന്മുദാ ദ്വിജേഭ്യോഽയുതമാപ്ലുതോ ഗവാം ॥ 11 ॥
അഥൈനമസ്തൌദവധാര്യ പൂരുഷം
പരം നതാംഗഃ കൃതധീഃ കൃതാഞ്ജലിഃ ।
സ്വരോചിഷാ ഭാരത സൂതികാഗൃഹം
വിരോചയന്തം ഗതഭീഃ പ്രഭാവവിത് ॥ 12 ॥
വസുദേവ ഉവാച
വിദിതോഽസി ഭവാൻ സാക്ഷാത്പുരുഷഃ പ്രകൃതേഃ പരഃ ।
കേവലാനുഭവാനന്ദസ്വരൂപഃ സർവ്വബുദ്ധിദൃക് ॥ 13 ॥
സ ഏവ സ്വപ്രകൃത്യേദം സൃഷ്ട്വാഗ്രേ ത്രിഗുണാത്മകം ।
തദനു ത്വം ഹ്യപ്രവിഷ്ടഃ പ്രവിഷ്ട ഇവ ഭാവ്യസേ ॥ 14 ॥
യഥേമേഽവികൃതാ ഭാവാസ്തഥാ തേ വികൃതൈഃ സഹ ।
നാനാവീര്യാഃ പൃഥഗ്ഭൂതാ വിരാജം ജനയന്തി ഹി ॥ 15 ॥
സന്നിപത്യ സമുത്പാദ്യ ദൃശ്യന്തേഽനുഗതാ ഇവ ।
പ്രാഗേവ വിദ്യമാനത്വാന്ന തേഷാമിഹ സംഭവഃ ॥ 16 ॥
ഏവം ഭവാൻ ബുദ്ധ്യനുമേയലക്ഷണൈർ-
ഗ്രാഹ്യൈർഗ്ഗുണൈഃ സന്നപി തദ്ഗുണാഗ്ര ।
അനാവൃതത്വാദ്ബഹിരന്തരം ന തേ
സർവ്വസ്യ സർവ്വാത്മന ആത്മവസ്തുനഃ ॥ 17 ॥
യ ആത്മനോ ദൃശ്യഗുണേഷു സന്നിതി
വ്യവസ്യതേ സ്വവ്യതിരേകതോഽബുധഃ ।
വിനാനുവാദം ന ച തൻമനീഷിതം
സമ്യഗ് യതസ്ത്യക്തമുപാദദത്പുമാൻ ॥ 18 ॥
ത്വത്തോഽസ്യ ജൻമസ്ഥിതിസംയമാൻ വിഭോ
വദന്ത്യനീഹാദഗുണാദവിക്രിയാത്,
ത്വയീശ്വരേ ബ്രഹ്മണി നോ വിരുധ്യതേ
ത്വദാശ്രയത്വാദുപചര്യതേ ഗുണൈഃ ॥ 19 ॥
സ ത്വം ത്രിലോകസ്ഥിതയേ സ്വമായയാ
ബിഭർഷി ശുക്ലം ഖലു വർണ്ണമാത്മനഃ,
സർഗ്ഗായ രക്തം രജസോപബൃംഹിതം
കൃഷ്ണം ച വർണ്ണം തമസാ ജനാത്യയേ ॥ 20 ॥
ത്വമസ്യ ലോകസ്യ വിഭോ രിരക്ഷിഷുർ-
ഗൃഹേഽവതീർണ്ണോഽസി മമാഖിലേശ്വര ।
രാജന്യസംജ്ഞാസുരകോടിയൂഥപൈർ-
ന്നിർവ്യൂഹ്യമാനാ നിഹനിഷ്യസേ ചമൂഃ ॥ 21 ॥
അയം ത്വസഭ്യസ്തവ ജൻമ നൌ ഗൃഹേ
ശ്രുത്വാഗ്രജാംസ്തേ ന്യവധീത്സുരേശ്വര ।
സ തേഽവതാരം പുരുഷൈഃ സമർപ്പിതം
ശ്രുത്വാധുനൈവാഭിസരത്യുദായുധഃ ॥ 22 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
അഥൈനമാത്മജം വീക്ഷ്യ മഹാപുരുഷലക്ഷണം ।
ദേവകീ തമുപാധാവത്കംസാദ്ഭീതാ ശുചിസ്മിതാ ॥ 23 ॥
ദേവക്യുവാച
രൂപം യത്തത്പ്രാഹുരവ്യക്തമാദ്യം
ബ്രഹ്മ ജ്യോതിർന്നിർഗ്ഗുണം നിർവ്വികാരം ,
സത്താമാത്രം നിർവ്വിശേഷം നിരീഹം
സ ത്വം സാക്ഷാദ് വിഷ്ണുരധ്യാത്മദീപഃ ॥ 24 ॥
നഷ്ടേ ലോകേ ദ്വിപരാർദ്ധാസാനേ
മഹാഭൂതേഷ്വാദിഭൂതം ഗതേഷു ।
വ്യക്തേഽവ്യക്തം കാലവേഗേന യാതേ
ഭവാനേകഃ ശിഷ്യതേ ശേഷസംജ്ഞഃ ॥ 25 ॥
യോഽയം കാലസ്തസ്യ തേഽവ്യക്തബന്ധോ
ചേഷ്ടാമാഹുശ്ചേഷ്ടതേ യേന വിശ്വം,
നിമേഷാദിർവ്വത്സരാന്തോ മഹീയാം-
സ്തം ത്വേശാനം ക്ഷേമധാമ പ്രപദ്യേ ॥ 26 ॥
മർത്ത്യോ മൃത്യുവ്യാളഭീതഃ പലായൻ
ലോകാൻ സർവ്വാന്നിർഭയം നാധ്യഗച്ഛത് ।
ത്വത്പാദാബ്ജം പ്രാപ്യ യദൃച്ഛയാദ്യ
സ്വസ്ഥഃ ശേതേ മൃത്യുരസ്മാദപൈതി ॥ 27 ॥
സ ത്വം ഘോരാദുഗ്രസേനാത്മജാന്ന-
സ്ത്രാഹി ത്രസ്താൻ ഭൃത്യവിത്രാസഹാസി ।
രൂപം ചേദം പൌരുഷം ധ്യാനധിഷ്ണ്യം
മാ പ്രത്യക്ഷം മാംസദൃശാം കൃഷീഷ്ഠാഃ ॥ 28 ॥
ജൻമ തേ മയ്യസൌ പാപോ മാ വിദ്യാൻമധുസൂദന ।
സമുദ്വിജേ ഭവദ്ധേതോഃ കംസാദഹമധീരധീഃ ॥ 29 ॥
ഉപസംഹര വിശ്വാത്മന്നദോ രൂപമലൌകികം ।
ശംഖചക്രഗദാപദ്മശ്രിയാ ജുഷ്ടം ചതുർഭുജം ॥ 30 ॥
വിശ്വം യദേതത് സ്വതനൌ നിശാന്തേ
യഥാവകാശം പുരുഷഃ പരോ ഭവാൻ ।
ബിഭർത്തി സോഽയം മമ ഗർഭഗോഽഭൂ-
ദഹോ നൃലോകസ്യ വിഡംബനം ഹി തത് ॥ 31 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
ത്വമേവ പൂർവ്വസർഗ്ഗേഽഭൂഃ പൃശ്നിഃ സ്വായംഭുവേ സതി ।
തദായം സുതപാ നാമ പ്രജാപതിരകൽമഷഃ ॥ 32 ॥
യുവാം വൈ ബ്രഹ്മണാഽഽദിഷ്ടൌ പ്രജാസർഗ്ഗേ യദാ തതഃ ।
സന്നിയമ്യേന്ദ്രിയഗ്രാമം തേപാഥേ പരമം തപഃ ॥ 33 ॥
വർഷവാതാതപഹിമഘർമ്മകാലഗുണാനനു ।
സഹമാനൌ ശ്വാസരോധവിനിർദ്ധൂതമനോമലൌ ॥ 34 ॥
ശീർണ്ണപർണ്ണാനിലാഹാരാവുപശാന്തേന ചേതസാ ।
മത്തഃ കാമാനഭീപ്സന്തൌ മദാരാധനമീഹതുഃ ॥ 35 ॥
ഏവം വാം തപ്യതോസ്തീവ്രം തപഃ പരമദുഷ്കരം ।
ദിവ്യവർഷസഹസ്രാണി ദ്വാദശേയുർമ്മദാത്മനോഃ ॥ 36 ॥
തദാ വാം പരിതുഷ്ടോഽഹമമുനാ വപുഷാനഘേ ।
തപസാ ശ്രദ്ധയാ നിത്യം ഭക്ത്യാ ച ഹൃദി ഭാവിതഃ ॥ 37 ॥
പ്രാദുരാസം വരദരാഡ് യുവയോഃ കാമദിത്സയാ ।
വ്രിയതാം വര ഇത്യുക്തേ മാദൃശോ വാം വൃതഃ സുതഃ ॥ 38 ॥
അജുഷ്ടഗ്രാമ്യവിഷയാവനപത്യൌ ച ദമ്പതീ ।
ന വവ്രാഥേഽപവർഗ്ഗം മേ മോഹിതൌ മമ മായയാ ॥ 39 ॥
ഗതേ മയി യുവാം ലബ്ധ്വാ വരം മത്സദൃശം സുതം ।
ഗ്രാമ്യാൻ ഭോഗാനഭുഞ്ജാഥാം യുവാം പ്രാപ്തമനോരഥൌ ॥ 40 ॥
അദൃഷ്ട്വാന്യതമം ലോകേ ശീലൌദാര്യഗുണൈഃ സമം ।
അഹം സുതോ വാമഭവം പൃശ്നിഗർഭ ഇതി ശ്രുതഃ ॥ 41 ॥
തയോർവ്വാം പുനരേവാഹമദിത്യാമാസ കശ്യപാത് ।
ഉപേന്ദ്ര ഇതി വിഖ്യാതോ വാമനത്വാച്ച വാമനഃ ॥ 42 ॥
തൃതീയേഽസ്മിൻ ഭവേഽഹം വൈ തേനൈവ വപുഷാഥ വാം ।
ജാതോ ഭൂയസ്തയോരേവ സത്യം മേ വ്യാഹൃതം സതി ॥ 43 ॥
ഏതദ്വാം ദർശിതം രൂപം പ്രാഗ്ജൻമസ്മരണായ മേ ।
നാന്യഥാ മദ്ഭവം ജ്ഞാനം മർത്ത്യലിംഗേന ജായതേ ॥ 44 ॥
യുവാം മാം പുത്രഭാവേന ബ്രഹ്മഭാവേന ചാസകൃത് ।
ചിന്തയന്തൌ കൃതസ്നേഹൌ യാസ്യേഥേ മദ്ഗതിം പരാം ॥ 45 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇത്യുക്ത്വാസീദ്ധരിസ്തൂഷ്ണീം ഭഗവാനാത്മമായയാ ।
പിത്രോഃ സമ്പശ്യതോഃ സദ്യോ ബഭൂവ പ്രാകൃതഃ ശിശുഃ ॥ 46 ॥
തതശ്ച ശൌരിർഭഗവത്പ്രചോദിതഃ
സുതം സമാദായ സ സൂതികാ ഗൃഹാത് ।
യദാ ബഹിർഗന്തുമിയേഷ തർഹ്യജാ
യാ യോഗമായാജനി നന്ദജായയാ ॥ 47 ॥
തയാ ഹൃതപ്രത്യയസർവ്വവൃത്തിഷു
ദ്വാഃസ്ഥേഷു പൌരേഷ്വപി ശായിതേഷ്വഥ ।
ദ്വാരസ്തു സർവ്വാഃ പിഹിതാ ദുരത്യയാ
ബൃഹത്കപാടായസകീലശൃംഖലൈഃ ॥ 48 ॥
താഃ കൃഷ്ണവാഹേ വസുദേവ ആഗതേ
സ്വയം വ്യവര്യന്ത യഥാ തമോ രവേഃ ।
വവർഷ പർജ്ജന്യ ഉപാംശുഗർജ്ജിതഃ
ശേഷോഽന്വഗാദ് വാരി നിവാരയൻ ഫണൈഃ ॥ 49 ॥
മഘോനി വർഷത്യസകൃദ് യമാനുജാ
ഗംഭീരതോയൌഘജവോർമ്മിഫേനിലാ ।
ഭയാനകാവർത്തശതാകുലാ നദീ
മാർഗ്ഗം ദദൌ സിന്ധുരിവ ശ്രിയഃ പതേഃ ॥ 50 ॥
നന്ദവ്രജം ശൌരിരുപേത്യ തത്ര താൻ
ഗോപാൻ പ്രസുപ്താനുപലഭ്യ നിദ്രയാ ।
സുതം യശോദാശയനേ നിധായ ത-
ത്സുതാമുപാദായ പുനർഗൃഹാനഗാത് ॥ 51 ॥
ദേവക്യാഃ ശയനേ ന്യസ്യ വസുദേവോഽഥ ദാരികാം ।
പ്രതിമുച്യ പദോർലോഹമാസ്തേ പൂർവ്വവദാവൃതഃ ॥ 52 ॥
യശോദാ നന്ദപത്നീ ച ജാതം പരമബുധ്യത ।
ന തല്ലിംഗം പരിശ്രാന്താ നിദ്രയാപഗതസ്മൃതിഃ ॥ 53 ॥