ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 29
| ← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 28 | സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 30 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 29[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
ഭഗവാനപി താ രാത്രീഃ ശരദോത്ഫുല്ലമല്ലികാഃ ।
വീക്ഷ്യ രന്തും മനശ്ചക്രേ യോഗമായാമുപാശ്രിതഃ ॥ 1 ॥
തദോഡുരാജഃ കകുഭഃ കരൈർമ്മുഖം
പ്രാച്യാ വിലിംപന്നരുണേന ശന്തമൈഃ ।
സ ചർഷണീനാമുദഗാച്ഛുചോ മൃജൻ
പ്രിയഃ പ്രിയായാ ഇവ ദീർഘദർശനഃ ॥ 2 ॥
ദൃഷ്ട്വാ കുമുദ്വന്തമഖണ്ഡമണ്ഡലം
രമാനനാഭം നവകുങ്കുമാരുണം
വനം ച തത്കോമളഗോഭിരഞ്ജിതം
ജഗൌ കലം വാമദൃശാം മനോഹരം ॥ 3 ॥
നിശമ്യ ഗീതം തദനംഗവർദ്ധനം
വ്രജസ്ത്രിയഃ കൃഷ്ണഗൃഹീതമാനസാഃ ।
ആജഗ്മുരന്യോന്യമലക്ഷിതോദ്യമാഃ
സ യത്ര കാന്തോ ജവലോലകുണ്ഡലാഃ ॥ 4 ॥
ദുഹന്ത്യോഽഭിയയുഃ കാശ്ചിദ്ദോഹം ഹിത്വാ സമുത്സുകാഃ ।
പയോഽധിശ്രിത്യ സംയാവമനുദ്വാസ്യാപരാ യയുഃ ॥ 5 ॥
പരിവേഷയന്ത്യസ്തദ്ധിത്വാ പായയന്ത്യഃ ശിശൂൻ പയഃ ।
ശുശ്രൂഷന്ത്യഃ പതീൻ കാശ്ചിദശ്നന്ത്യോഽപാസ്യ ഭോജനം ॥ 6 ॥
ലിംപന്ത്യഃ പ്രമൃജന്ത്യോഽന്യാ അഞ്ജന്ത്യഃ കാശ്ച ലോചനേ ।
വ്യത്യസ്തവസ്ത്രാഭരണാഃ കാശ്ചിത്കൃഷ്ണാന്തികം യയുഃ ॥ 7 ॥
താ വാര്യമാണാഃ പതിഭിഃ പിതൃഭിർഭ്രാതൃബന്ധുഭിഃ ।
ഗോവിന്ദാപഹൃതാത്മാനോ ന ന്യവർത്തന്ത മോഹിതാഃ ॥ 8 ॥
അന്തർഗൃഹഗതാഃ കാശ്ചിദ്ഗോപ്യോഽലബ്ധവിനിർഗ്ഗമാഃ ।
കൃഷ്ണം തദ്ഭാവനായുക്താ ദധ്യുർമ്മീലിതലോചനാഃ ॥ 9 ॥
ദുഃസഹപ്രേഷ്ഠവിരഹതീവ്രതാപധുതാശുഭാഃ ।
ധ്യാനപ്രാപ്താച്യുതാശ്ലേഷനിർവൃത്യാ ക്ഷീണമംഗളാഃ ॥ 10 ॥
തമേവ പരമാത്മാനം ജാരബുദ്ധ്യാപി സംഗതാഃ ।
ജഹുർഗ്ഗുണമയം ദേഹം സദ്യഃ പ്രക്ഷീണബന്ധനാഃ ॥ 11 ॥
രാജോവാച
കൃഷ്ണം വിദുഃ പരം കാന്തം ന തു ബ്രഹ്മതയാ മുനേ ।
ഗുണപ്രവാഹോപരമസ്താസാം ഗുണധിയാം കഥം ॥ 12 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഉക്തം പുരസ്താദേതത്തേ ചൈദ്യഃ സിദ്ധിം യഥാ ഗതഃ ।
ദ്വിഷന്നപി ഹൃഷീകേശം കിമുതാധോക്ഷജപ്രിയാഃ ॥ 13 ॥
നൃണാം നിഃശ്രേയസാർത്ഥായ വ്യക്തിർഭഗവതോ നൃപ ।
അവ്യയസ്യാപ്രമേയസ്യ നിർഗ്ഗുണസ്യ ഗുണാത്മനഃ ॥ 14 ॥
കാമം ക്രോധം ഭയം സ്നേഹമൈക്യം സൌഹൃദമേവ ച ।
നിത്യം ഹരൌ വിദധതോ യാന്തി തൻമയതാം ഹി തേ ॥ 15 ॥
ന ചൈവം വിസ്മയഃ കാര്യോ ഭവതാ ഭഗവത്യജേ ।
യോഗേശ്വരേശ്വരേ കൃഷ്ണേ യത ഏതദ് വിമുച്യതേ ॥ 16 ॥
താ ദൃഷ്ട്വാന്തികമായാതാ ഭഗവാൻ വ്രജയോഷിതഃ ।
അവദദ് വദതാം ശ്രേഷ്ഠോ വാചഃ പേശൈർവ്വിമോഹയൻ ॥ 17 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
സ്വാഗതം വോ മഹാഭാഗാഃ പ്രിയം കിം കരവാണി വഃ ।
വ്രജസ്യാനാമയം കച്ചിദ്ബ്രൂതാഗമനകാരണം ॥ 18 ॥
രജന്യേഷാ ഘോരരൂപാ ഘോരസത്ത്വനിഷേവിതാ ।
പ്രതിയാത വ്രജം നേഹ സ്ഥേയം സ്ത്രീഭിഃ സുമധ്യമാഃ ॥ 19 ॥
മാതരഃ പിതരഃ പുത്രാ ഭ്രാതരഃ പതയശ്ച വഃ ।
വിചിന്വന്തി ഹ്യപശ്യന്തോ മാ കൃഢ്വം ബന്ധുസാധ്വസം ॥ 20 ॥
ദൃഷ്ടം വനം കുസുമിതം രാകേശകരരഞ്ജിതം ।
യമുനാനിലലീലൈജത്തരുപല്ലവശോഭിതം ॥ 21 ॥
തദ്യാത മാ ചിരം ഗോഷ്ഠം ശുശ്രൂഷധ്വം പതീൻ സതീഃ ।
ക്രന്ദന്തി വത്സാ ബാലാശ്ച താൻപായയത ദുഹ്യത ॥ 22 ॥
അഥ വാ മദഭിസ്നേഹാദ്ഭവത്യോ യന്ത്രിതാശയാഃ ।
ആഗതാ ഹ്യുപപന്നം വഃ പ്രീയന്തേ മയി ജന്തവഃ ॥ 23 ॥
ഭർത്തുഃ ശുശ്രൂഷണം സ്ത്രീണാം പരോ ധർമ്മോ ഹ്യമായയാ ।
തദ്ബന്ധൂനാം ച കല്യാണ്യഃ പ്രജാനാം ചാനുപോഷണം ॥ 24 ॥
ദുഃശീലോ ദുർഭഗോ വൃദ്ധോ ജഡോ രോഗ്യധനോഽപി വാ ।
പതിഃ സ്ത്രീഭിർന്ന ഹാതവ്യോ ലോകേപ്സുഭിരപാതകീ ॥ 25 ॥
അസ്വർഗ്ഗ്യമയശസ്യം ച ഫൽഗു കൃച്ഛ്രം ഭയാവഹം ।
ജുഗുപ്സിതം ച സർവ്വത്ര ഔപപത്യം കുലസ്ത്രിയാഃ ॥ 26 ॥
ശ്രവണാദ്ദർശനാദ്ധ്യാനാൻമയി ഭാവോഽനുകീർത്തനാത് ।
ന തഥാ സന്നികർഷേണ പ്രതിയാത തതോ ഗൃഹാൻ ॥ 27 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇതി വിപ്രിയമാകർണ്യ ഗോപ്യോ ഗോവിന്ദഭാഷിതം ।
വിഷണ്ണാ ഭഗ്നസങ്കൽപാശ്ചിന്താമാപുർദ്ദുരത്യയാം ॥ 28 ॥
കൃത്വാ മുഖാന്യവ ശുചഃ ശ്വസനേന ശുഷ്യദ്-
ബിംബാധരാണി ചരണേന ഭുവം ലിഖന്ത്യഃ ।
അസ്രൈരുപാത്തമഷിഭിഃ കുചകുങ്കുമാനി
തസ്ഥുർമൃജന്ത്യ ഉരുദുഃഖഭരാഃ സ്മ തൂഷ്ണീം ॥ 29 ॥
പ്രേഷ്ഠം പ്രിയേതരമിവ പ്രതിഭാഷമാണം
കൃഷ്ണം തദർത്ഥവിനിവർത്തിതസർവ്വകാമാഃ ।
നേത്രേ വിമൃജ്യ രുദിതോപഹതേ സ്മ കിഞ്ചിത്
സംരംഭഗദ്ഗദഗിരോഽബ്രുവതാനുരക്താഃ ॥ 30 ॥
ഗോപ്യ ഊചുഃ
മൈവം വിഭോഽർഹതി ഭവാൻ ഗദിതും നൃശംസം
സന്ത്യജ്യ സർവവിഷയാംസ്തവപാദമൂലം ।
ഭക്താ ഭജസ്വ ദുരവഗ്രഹ മാ ത്യജാസ്മാൻ
ദേവോ യഥാദിപുരുഷോ ഭജതേ മുമുക്ഷൂൻ ॥ 31 ॥
യത്പത്യപത്യസുഹൃദാമനുവൃത്തിരംഗ
സ്ത്രീണാം സ്വധർമ്മ ഇതി ധർമ്മവിദാ ത്വയോക്തം ।
അസ്ത്വേവമേതദുപദേശപദേ ത്വയീശേ
പ്രേഷ്ഠോ ഭവാംസ്തനുഭൃതാം കില ബന്ധുരാത്മാ ॥ 32 ॥
കുർവ്വന്തി ഹി ത്വയി രതിം കുശലാഃ സ്വ ആത്മൻ
നിത്യപ്രിയേ പതിസുതാദിഭിരാർത്തിദൈഃ കിം ।
തന്നഃ പ്രസീദ പരമേശ്വര മാ സ്മ ഛിന്ദ്യാ
ആശാം ധൃതാം ത്വയി ചിരാദരവിന്ദനേത്ര ॥ 33 ॥
ചിത്തം സുഖേന ഭവതാപഹൃതം ഗൃഹേഷു
യന്നിർവ്വിശത്യുത കരാവപി ഗൃഹ്യകൃത്യേ ।
പാദൌ പദം ന ചലതസ്തവ പാദമൂലാദ് -
യാമഃ കഥം വ്രജമഥോ കരവാമ കിം വാ ॥ 34 ॥
സിഞ്ചാംഗ നസ്ത്വദധരാമൃതപൂരകേണ
ഹാസാവലോകകളഗീതജഹൃച്ഛയാഗ്നിം ।
നോ ചേദ് വയം വിരഹജാഗ്ന്യുപയുക്തദേഹാ
ധ്യാനേന യാമ പദയോഃ പദവീം സഖേ തേ ॥ 35 ॥
യർഹ്യംബുജാക്ഷ തവ പാദതലം രമായാ
ദത്തക്ഷണം ക്വചിദരണ്യജനപ്രിയസ്യ ।
അസ്പ്രാക്ഷ്മ തത്പ്രഭൃതി നാന്യസമക്ഷമംഗ
സ്ഥാതും ത്വയാഭിരമിതാ ബത പാരയാമഃ ॥ 36 ॥
ശ്രീർ യത്പദാംബുജരജശ്ചകമേ തുളസ്യാ
ലബ്ധ്വാപി വക്ഷസി പദം കില ഭൃത്യജുഷ്ടം ।
യസ്യാഃ സ്വവീക്ഷണകൃതേഽന്യസുരപ്രയാസഃ
തദ്വദ് വയം ച തവ പാദരജഃ പ്രപന്നാഃ ॥ 37 ॥
തന്നഃ പ്രസീദ വൃജിനാർദ്ദന തേഽങ്ഘ്രിമൂലം
പ്രാപ്താ വിസൃജ്യ വസതീസ്ത്വദുപാസനാശാഃ ।
ത്വത്സുന്ദരസ്മിതനിരീക്ഷണതീവ്രകാമ-
തപ്താത്മനാം പുരുഷഭൂഷണ ദേഹി ദാസ്യം ॥ 38 ॥
വീക്ഷ്യാളകാവൃതമുഖം തവ കുണ്ഡലശ്രീ-
ഗണ്ഡസ്ഥലാധരസുധം ഹസിതാവലോകം ।
ദത്താഭയം ച ഭുജദണ്ഡയുഗം വിലോക്യ
വക്ഷഃശ്രിയൈകരമണം ച ഭവാമ ദാസ്യഃ ॥ 39 ॥
കാ സ്ത്ര്യംഗ തേ കലപദായതമൂർച്ഛിതേന
സമ്മോഹിതാഽഽര്യചരിതാന്ന ചലേത്ത്രിലോക്യാം ।
ത്രൈലോക്യസൌഭഗമിദം ച നിരീക്ഷ്യ രൂപം
യദ്ഗോദ്വിജദ്രുമമൃഗാഃ പുലകാന്യബിഭ്രൻ ॥ 40 ॥
വ്യക്തം ഭവാൻ വ്രജഭയാർത്തിഹരോഽഭിജാതോ
ദേവോ യഥാഽഽദിപുരുഷഃ സുരലോകഗോപ്താ ।
തന്നോ നിധേഹി കരപങ്കജമാർത്തബന്ധോ
തപ്തസ്തനേഷു ച ശിരഃസു ച കിങ്കരീണാം ॥ 41 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
ഇതി വിക്ലവിതം താസാം ശ്രുത്വാ യോഗേശ്വരേശ്വരഃ ।
പ്രഹസ്യ സദയം ഗോപീരാത്മാരാമോഽപ്യരീരമത് ॥ 42 ॥
താഭിഃ സമേതാഭിരുദാരചേഷ്ടിതഃ
പ്രിയേക്ഷണോത്ഫുല്ലമുഖീഭിരച്യുതഃ ।
ഉദാരഹാസദ്വിജകുന്ദദീധതിർ-
വ്യരോചതൈണാങ്ക ഇവോഡുഭിർവൃതഃ ॥ 43 ॥
ഉപഗീയമാന ഉദ്ഗായൻ വനിതാശതയൂഥപഃ ।
മാലാം ബിഭ്രദ് വൈജയന്തീം വ്യചരൻമണ്ഡയൻ വനം ॥ 44 ॥
നദ്യാഃ പുളിനമാവിശ്യ ഗോപീഭിർഹിമവാലുകം ।
രേമേ തത്തരളാനന്ദകുമുദാമോദവായുനാ ॥ 45 ॥
ബാഹുപ്രസാരപരിരംഭകരാളകോരു-
നീവീസ്തനാലഭനനർമ്മനഖാഗ്രപാതൈഃ ।
ക്ഷ്വേല്യാവലോകഹസിതൈർവ്രജസുന്ദരീണാ-
മുത്തംഭയൻ രതിപതിം രമയാംചകാര ॥ 46 ॥
ഏവം ഭഗവതഃ കൃഷ്ണാല്ലബ്ധമാനാ മഹാത്മനഃ ।
ആത്മാനം മേനിരേ സ്ത്രീണാം മാനിന്യോഽഭ്യധികം ഭുവി ॥ 47 ॥
താസാം തത്സൌഭഗമദം വീക്ഷ്യ മാനം ച കേശവഃ ।
പ്രശമായ പ്രസാദായ തത്രൈവാന്തരധീയത ॥ 48 ॥