ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 24
| ← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 23 | സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 25 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 24[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
ഭഗവാനപി തത്രൈവ ബലദേവേന സംയുതഃ ।
അപശ്യന്നിവസൻ ഗോപാനിന്ദ്രയാഗകൃതോദ്യമാൻ ॥ 1 ॥
തദഭിജ്ഞോഽപി ഭഗവാൻ സർവ്വാത്മാ സർവ്വദർശനഃ ।
പ്രശ്രയാവനതോഽപൃച്ഛദ് വൃദ്ധാൻ നന്ദപുരോഗമാൻ ॥ 2 ॥
കഥ്യതാം മേ പിതഃ കോഽയം സംഭ്രമോ വ ഉപാഗതഃ ।
കിം ഫലം കസ്യ ചോദ്ദേശഃ കേന വാ സാധ്യതേ മഖഃ ॥ 3 ॥
ഏതദ്ബ്രൂഹി മഹാൻ കാമോ മഹ്യം ശുശ്രൂഷവേ പിതഃ ।
ന ഹി ഗോപ്യം ഹി സാധൂനാം കൃത്യം സർവ്വാത്മനാമിഹ ॥ 4 ॥
അസ്ത്യസ്വപരദൃഷ്ടീനാമമിത്രോദാസ്തവിദ്വിഷാം ।
ഉദാസീനോഽരിവദ്‌ വർജ്യ ആത്മവത് സുഹൃദുച്യതേ ॥ 5 ॥
ജ്ഞാത്വാജ്ഞാത്വാ ച കർമ്മാണി ജനോഽയമനുതിഷ്ഠതി ।
വിദുഷഃ കർമ്മസിദ്ധിഃ സ്യാത്തഥാ നാവിദുഷോ ഭവേത് ॥ 6 ॥
തത്ര താവത്ക്രിയായോഗോ ഭവതാം കിം വിചാരിതഃ ।
അഥ വാ ലൌകികസ്തൻമേ പൃച്ഛതഃ സാധു ഭണ്യതാം ॥ 7 ॥
നന്ദ ഉവാച
പർജ്ജന്യോ ഭഗവാനിന്ദ്രോ മേഘാസ്തസ്യാത്മമൂർത്തയഃ ।
തേഽഭിവർഷന്തി ഭൂതാനാം പ്രീണനം ജീവനം പയഃ ॥ 8 ॥
തം താത വയമന്യേ ച വാർമ്മുചാം പതിമീശ്വരം ।
ദ്രവ്യൈസ്തദ്രേതസാ സിദ്ധൈര്യജന്തേ ക്രതുഭിർന്നരാഃ ॥ 9 ॥
തച്ഛേഷേണോപജീവന്തി ത്രിവർഗ്ഗഫലഹേതവേ ।
പുംസാം പുരുഷകാരാണാം പർജ്ജന്യഃ ഫലഭാവനഃ ॥ 10 ॥
യ ഏവം വിസൃജേദ്ധർമ്മം പാരമ്പര്യാഗതം നരഃ ।
കാമാല്ലോഭാദ്ഭയാദ്ദ്വേഷാത് സ വൈ നാപ്നോതി ശോഭനം ॥ 11 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
വചോ നിശമ്യ നന്ദസ്യ തഥാന്യേഷാം വ്രജൌകസാം ।
ഇന്ദ്രായ മന്യും ജനയൻ പിതരം പ്രാഹ കേശവഃ ॥ 12 ॥
ശ്രീഭഗവാനുവാച
കർമ്മണാ ജായതേ ജന്തുഃ കർമ്മണൈവ വിലീയതേ ।
സുഖം ദുഃഖം ഭയം ക്ഷേമം കർമ്മണൈവാഭിപദ്യതേ ॥ 13 ॥
അസ്തി ചേദീശ്വരഃ കശ്ചിത്ഫലരൂപ്യന്യകർമ്മണാം ।
കർത്താരം ഭജതേ സോഽപി ന ഹ്യകർത്തുഃ പ്രഭുർഹി സഃ ॥ 14 ॥
കിമിന്ദ്രേണേഹ ഭൂതാനാം സ്വസ്വകർമ്മാനുവർത്തിനാം ।
അനീശേനാന്യഥാ കർത്തും സ്വഭാവവിഹിതം നൃണാം ॥ 15 ॥
സ്വഭാവതന്ത്രോ ഹി ജനഃ സ്വഭാവമനുവർത്തതേ ।
സ്വഭാവസ്ഥമിദം സർവ്വം സദേവാസുരമാനുഷം ॥ 16 ॥
ദേഹാനുച്ചാവചാൻ ജന്തുഃ പ്രാപ്യോത് സൃജതി കർമ്മണാ ।
ശത്രുർമ്മിത്രമുദാസീനഃ കർമ്മൈവ ഗുരുരീശ്വരഃ ॥ 17 ॥
തസ്മാത് സംപൂജയേത്കർമ്മ സ്വഭാവസ്ഥഃ സ്വകർമ്മകൃത് ।
അഞ്ജസാ യേന വർത്തേത തദേവാസ്യ ഹി ദൈവതം ॥ 18 ॥
ആജീവ്യൈകതരം ഭാവം യസ്ത്വന്യമുപജീവതി ।
ന തസ്മാദ് വിന്ദതേ ക്ഷേമം ജാരം നാര്യസതീ യഥാ ॥ 19 ॥
വർത്തത ബ്രഹ്മണാ വിപ്രോ രാജന്യോ രക്ഷയാ ഭുവഃ ।
വൈശ്യസ്തു വാർത്തയാ ജീവേച്ഛൂദ്രസ്തു ദ്വിജസേവയാ ॥ 20 ॥
കൃഷിവാണിജ്യഗോരക്ഷാ കുസീദം തുര്യമുച്യതേ ।
വാർത്താ ചതുർവ്വിധാ തത്ര വയം ഗോവൃത്തയോഽനിശം ॥ 21 ॥
സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി സ്ഥിത്യുത്പത്ത്യന്തഹേതവഃ ।
രജസോത്പദ്യതേ വിശ്വമന്യോന്യം വിവിധം ജഗത് ॥ 22 ॥
രജസാ ചോദിതാ മേഘാ വർഷന്ത്യംബൂനി സർവ്വതഃ ।
പ്രജാസ്തൈരേവ സിധ്യന്തി മഹേന്ദ്രഃ കിം കരിഷ്യതി ॥ 23 ॥
ന നഃ പുരോ ജനപദാ ന ഗ്രാമാ ന ഗൃഹാ വയം ।
നിത്യം വനൌകസസ്താത വനശൈലനിവാസിനഃ ॥ 24 ॥
തസ്മാദ്ഗവാം ബ്രാഹ്മണാനാമദ്രേശ്ചാരഭ്യതാം മഖഃ ।
യ ഇന്ദ്രയാഗസംഭാരാസ്തൈരയം സാധ്യതാം മഖഃ ॥ 25 ॥
പച്യന്താം വിവിധാഃ പാകാഃ സൂപാന്താഃ പായസാദയഃ ।
സംയാവാപൂപശഷ്കുല്യഃ സർവ്വദോഹശ്ച ഗൃഹ്യതാം ॥ 26 ॥
ഹൂയന്താമഗ്നയഃ സമ്യഗ്ബ്രാഹ്മണൈർബ്രഹ്മവാദിഭിഃ ।
അന്നം ബഹുവിധം തേഭ്യോ ദേയം വോ ധേനുദക്ഷിണാഃ ॥ 27 ॥
അന്യേഭ്യശ്ചാശ്വചാണ്ഡാളപതിതേഭ്യോ യഥാർഹതഃ ।
യവസം ച ഗവാം ദത്ത്വാ ഗിരയേ ദീയതാം ബലിഃ ॥ 28 ॥
സ്വലംകൃതാ ഭുക്തവന്തഃ സ്വനുലിപ്താഃ സുവാസസഃ ।
പ്രദക്ഷിണാം ച കുരുത ഗോവിപ്രാനലപർവ്വതാൻ ॥ 29 ॥
ഏതൻമമ മതം താത ക്രിയതാം യദി രോചതേ ।
അയം ഗോബ്രാഹ്മണാദ്രീണാം മഹ്യം ച ദയിതോ മഖഃ ॥ 30 ॥
ശ്രീശുക ഉവാച
കാലാത്മനാ ഭഗവതാ ശക്രദർപ്പം ജിഘാംസതാ ।
പ്രോക്തം നിശമ്യ നന്ദാദ്യാഃ സാധ്വഗൃഹ്ണന്ത തദ്വചഃ ॥ 31 ॥
തഥാ ച വ്യദധുഃ സർവ്വം യഥാഹ മധുസൂദനഃ ।
വാചയിത്വാ സ്വസ്ത്യയനം തദ്ദ്രവ്യേണ ഗിരിദ്വിജാൻ ॥ 32 ॥
ഉപഹൃത്യ ബലീൻ സർവ്വാനാദൃതാ യവസം ഗവാം ।
ഗോധനാനി പുരസ്കൃത്യ ഗിരിം ചക്രുഃ പ്രദക്ഷിണം ॥ 33 ॥
അനാംസ്യനഡുദ്യുക്താനി തേ ചാരുഹ്യ സ്വലംകൃതാഃ ।
ഗോപ്യശ്ച കൃഷ്ണവീര്യാണി ഗായന്ത്യഃ സദ്വിജാശിഷഃ ॥ 34 ॥
കൃഷ്ണസ്ത്വന്യതമം രൂപം ഗോപവിശ്രംഭണം ഗതഃ ।
ശൈലോഽസ്മീതി ബ്രുവൻ ഭൂരി ബലിമാദദ്ബൃഹദ്വപുഃ ॥ 35 ॥
തസ്മൈ നമോ വ്രജജനൈഃ സഹ ചക്രേ ആത്മനാഽഽത്മനേ ।
അഹോ പശ്യത ശൈലോഽസൌ രൂപീ നോഽനുഗ്രഹം വ്യധാത് ॥ 36 ॥
ഏഷോഽവജാനതോ മർത്ത്യാൻ കാമരൂപീ വനൌകസഃ ।
ഹന്തി ഹ്യസ്മൈ നമസ്യാമഃ ശർമ്മണേ ആത്മനോ ഗവാം ॥ 37 ॥
ഇത്യദ്രിഗോദ്വിജമഖം വാസുദേവപ്രണോദിതാഃ ।
യഥാ വിധായ തേ ഗോപാ സഹ കൃഷ്ണാ വ്രജം യയുഃ ॥ 38 ॥