ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 23

← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 22

സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 24 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 23

ഗോപാ ഊചുഃ

രാമ രാമ മഹാവീര്യ കൃഷ്ണ ദുഷ്ടനിബർഹണ ।
ഏഷാ വൈ ബാധതേ ക്ഷുന്നസ്തച്ഛാന്തിം കർത്തുമർഹഥഃ ॥ 1 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇതി വിജ്ഞാപിതോ ഗോപൈർഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ।
ഭക്തായാ വിപ്രഭാര്യായാഃ പ്രസീദന്നിദമബ്രവീത് ॥ 2 ॥

പ്രയാത ദേവയജനം ബ്രാഹ്മണാ ബ്രഹ്മവാദിനഃ ।
സത്രമാംഗിരസം നാമ ഹ്യാസതേ സ്വർഗ്ഗകാമ്യയാ ॥ 3 ॥

തത്ര ഗത്വൌദനം ഗോപാ യാചതാസ്മദ്വിസർജിതാഃ ।
കീർത്തയന്തോ ഭഗവത ആര്യസ്യ മമ ചാഭിധാം ॥ 4 ॥

ഇത്യാദിഷ്ടാ ഭഗവതാ ഗത്വായാചന്ത തേ തഥാ ।
കൃതാഞ്ജലിപുടാ വിപ്രാൻ ദണ്ഡവത്പതിതാ ഭുവി ॥ 5 ॥

ഹേ ഭൂമിദേവാഃ ശൃണുത കൃഷ്ണസ്യാദേശകാരിണഃ ।
പ്രാപ്താൻ ജാനീത ഭദ്രം വോ ഗോപാന്നോ രാമചോദിതാൻ ॥ 6 ॥

     ഗാശ്ചാരയന്താവവിദൂര ഓദനം
          രാമാച്യുതൌ വോ ലഷതോ ബുഭുക്ഷിതൌ ।
     തയോർദ്ദ്വിജാ ഓദനമർത്ഥിനോർ യദി
          ശ്രദ്ധാ ച വോ യച്ഛത ധർമ്മവിത്തമാഃ ॥ 7 ॥

ദീക്ഷായാഃ പശുസംസ്ഥായാഃ സൌത്രാമണ്യാശ്ച സത്തമാഃ ।
അന്യത്ര ദീക്ഷിതസ്യാപി നാന്നമശ്നൻ ഹി ദുഷ്യതി ॥ 8 ॥

ഇതി തേ ഭഗവദ് യാച്ഞാം ശൃണ്വന്തോഽപി ന ശുശ്രുവുഃ ।
ക്ഷുദ്രാശാ ഭൂരികർമ്മാണോ ബാലിശാ വൃദ്ധമാനിനഃ ॥ 9 ॥

ദേശഃ കാലഃ പൃഥഗ്ദ്രവ്യം മന്ത്രതന്ത്രർത്ത്വിജോഽഗ്നയഃ ।
ദേവതാ യജമാനശ്ച ക്രതുർദ്ധർമ്മശ്ച യൻമയഃ ॥ 10 ॥

തം ബ്രഹ്മ പരമം സാക്ഷാദ്ഭഗവന്തമധോക്ഷജം ।
മനുഷ്യദൃഷ്ട്യാ ദുഷ്പ്രജ്ഞാ മർത്ത്യാത്മാനോ ന മേനിരേ ॥ 11 ॥

ന തേ യദോമിതി പ്രോചുർന്ന നേതി ച പരന്തപ ।
ഗോപാ നിരാശാഃ പ്രത്യേത്യ തഥോചുഃ കൃഷ്ണരാമയോഃ ॥ 12 ॥

തദുപാകർണ്യ ഭഗവാൻ പ്രഹസ്യ ജഗദീശ്വരഃ ।
വ്യാജഹാര പുനർഗ്ഗോപാൻ ദർശയൻ ലൌകികീം ഗതിം ॥ 13 ॥

മാം ജ്ഞാപയത പത്നീഭ്യഃ സസംകർഷണമാഗതം ।
ദാസ്യന്തി കാമമന്നം വഃ സ്നിഗ്ദ്ധാ മയ്യുഷിതാ ധിയാ ॥ 14 ॥

ഗത്വാഥ പത്നീശാലായാം ദൃഷ്ട്വാഽഽസീനാഃ സ്വലംകൃതാഃ ।
നത്വാ ദ്വിജസതീർഗ്ഗോപാഃ പ്രശ്രിതാ ഇദമബ്രുവൻ ॥ 15 ॥

നമോ വോ വിപ്രപത്നീഭ്യോ നിബോധത വചാംസി നഃ ।
ഇതോഽവിദൂരേ ചരതാ കൃഷ്ണേനേഹേഷിതാ വയം ॥ 16 ॥

ഗാശ്ചാരയൻ സ ഗോപാലൈഃ സരാമോ ദൂരമാഗതഃ ।
ബുഭുക്ഷിതസ്യ തസ്യാന്നം സാനുഗസ്യ പ്രദീയതാം ॥ 17 ॥

ശ്രുത്വാച്യുതമുപായാതം നിത്യം തദ്ദർശനോത്സുകാഃ ।
തത്കഥാക്ഷിപ്തമനസോ ബഭൂവുർജ്ജാതസംഭ്രമാഃ ॥ 18 ॥

ചതുർവ്വിധം ബഹുഗുണമന്നമാദായ ഭാജനൈഃ ।
അഭിസസ്രുഃ പ്രിയം സർവ്വാഃ സമുദ്രമിവ നിമ്നഗാഃ ॥ 19 ॥

നിഷിധ്യമാനാഃ പതിഭിർഭ്രാതൃഭിർബന്ധുഭിഃ സുതൈഃ ।
ഭഗവത്യുത്തമശ്ലോകേ ദീർഘശ്രുതധൃതാശയാഃ ॥ 20 ॥

യമുനോപവനേഽശോകനവപല്ലവമണ്ഡിതേ ।
വിചരന്തം വൃതം ഗോപൈഃ സാഗ്രജം ദദൃശുഃ സ്ത്രിയഃ ॥ 21 ॥

     ശ്യാമം ഹിരണ്യപരിധിം വനമാല്യബർഹ-
          ധാതുപ്രവാളനടവേഷമനുവ്രതാംസേ ।
     വിന്യസ്തഹസ്തമിതരേണ ധുനാനമബ്ജം
          കർണ്ണോത്പലാളകകപോലമുഖാബ്ജഹാസം ॥ 22 ॥

     പ്രായഃ ശ്രുതപ്രിയതമോദയകർണ്ണപൂരൈർ-
          യസ്മിൻ നിമഗ്നമനസസ്തമഥാക്ഷിരന്ധ്രൈഃ ।
     അന്തഃ പ്രവേശ്യ സുചിരം പരിരഭ്യ താപം
          പ്രാജ്ഞം യഥാഭിമതയോ വിജഹുർന്നരേന്ദ്ര ॥ 23 ॥

താസ്തഥാ ത്യക്തസർവ്വാശാഃ പ്രാപ്താ ആത്മദിദൃക്ഷയാ ।
വിജ്ഞായാഖിലദൃഗ്ദ്രഷ്ടാ പ്രാഹ പ്രഹസിതാനനഃ ॥ 24 ॥

സ്വാഗതം വോ മഹാഭാഗാ ആസ്യതാം കരവാമ കിം ।
യന്നോ ദിദൃക്ഷയാ പ്രാപ്താ ഉപപന്നമിദം ഹി വഃ ॥ 25 ॥

നന്വദ്ധാ മയി കുർവ്വന്തി കുശലാഃ സ്വാർത്ഥദർശിനഃ ।
അഹൈതുക്യവ്യവഹിതാം ഭക്തിമാത്മപ്രിയേ യഥാ ॥ 26 ॥

പ്രാണബുദ്ധിമനഃസ്വാത്മദാരാപത്യധനാദയഃ ।
യത്സം പർക്കാത്പ്രിയാ ആസംസ്തതഃ കോ ന്വപരഃ പ്രിയഃ ॥ 27 ॥

തദ്‌യാത ദേവയജനം പതയോ വോ ദ്വിജാതയഃ ।
സ്വസത്രം പാരയിഷ്യന്തി യുഷ്മാഭിർഗൃഹമേധിനഃ ॥ 28 ॥

പത്ന്യ ഊചുഃ

     മൈവം വിഭോഽർഹതി ഭവാൻ ഗദിതും നൃശംസം
          സത്യം കുരുഷ്വ നിഗമം തവ പാദമൂലം ।
     പ്രാപ്താ വയം തുളസിദാമപദാവസൃഷ്ടം
          കേശൈർന്നിവോഢുമതിലങ്ഘ്യ സമസ്തബന്ധൂൻ ॥ 29 ॥

     ഗൃഹ്ണന്തി നോ ന പതയഃ പിതരൌ സുതാ വാ
          ന ഭ്രാതൃബന്ധുസുഹൃദഃ കുത ഏവ ചാന്യേ ।
     തസ്മാദ്ഭവത്പ്രപദയോഃ പതിതാത്മനാം നോ
          നാന്യാ ഭവേദ്ഗതിരരിന്ദമ തദ് വിധേഹി ॥ 30 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

പതയോ നാഭ്യസൂയേരൻ പിതൃഭ്രാതൃസുതാദയഃ ।
ലോകാശ്ച വോ മയോപേതാ ദേവാ അപ്യനുമന്വതേ ॥ 31 ॥

ന പ്രീതയേഽനുരാഗായ ഹ്യങ്ഗസങ്ഗോ നൃണാമിഹ ।
തൻമനോ മയി യുഞ്ജാനാ അചിരാൻമാമവാപ്സ്യഥ ॥ 32 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

ഇത്യുക്താ ദ്വിജപത്ന്യസ്താ യജ്ഞവാടം പുനർഗ്ഗതാഃ ।
തേ ചാനസൂയവഃ സ്വാഭിഃ സ്ത്രീഭിഃ സത്രമപാരയൻ ॥ 33 ॥

തത്രൈകാ വിധൃതാ ഭർത്രാ ഭഗവന്തം യഥാശ്രുതം ।
ഹൃദോപഗുഹ്യ വിജഹൌ ദേഹം കർമ്മാനുബന്ധനം ॥ 34 ॥

ഭഗവാനപി ഗോവിന്ദസ്തേനൈവാന്നേന ഗോപകാൻ ।
ചതുർവ്വിധേനാശയിത്വാ സ്വയം ച ബുഭുജേ പ്രഭുഃ ॥ 35 ॥

ഏവം ലീലാനരവപുർന്നൃലോകമനുശീലയൻ ।
രേമേ ഗോഗോപഗോപീനാം രമയൻ രൂപവാക്കൃതൈഃ ॥ 36 ॥

അഥാനുസ്മൃത്യ വിപ്രാസ്തേ അന്വതപ്യൻ കൃതാഗസഃ ।
യദ്‌വിശ്വേശ്വരയോർ യാച്ഞാമഹൻമ നൃവിഡംബയോഃ ॥ 37 ॥

ദൃഷ്ട്വാ സ്ത്രീണാം ഭഗവതി കൃഷ്ണേ ഭക്തിമലൌകികീം ।
ആത്മാനം ച തയാ ഹീനമനുതപ്താ വ്യഗർഹയൻ ॥ 38 ॥

ധിഗ്ജൻമ നസ്ത്രിവൃദ്‌വിദ്യാം ധിഗ്‌വ്രതം ധിഗ്ബഹുജ്ഞതാം ।
ധിക്കുലം ധിക്‌ക്രിയാദാക്ഷ്യം വിമുഖാ യേ ത്വധോക്ഷജേ ॥ 39 ॥

നൂനം ഭഗവതോ മായാ യോഗിനാമപി മോഹിനീ ।
യദ്‌വയം ഗുരവോ നൃണാം സ്വാർത്ഥേ മുഹ്യാമഹേ ദ്വിജാഃ ॥ 40 ॥

അഹോ പശ്യത നാരീണാമപി കൃഷ്ണേ ജഗദ്ഗുരൌ ।
ദുരന്തഭാവം യോഽവിധ്യൻ മൃത്യുപാശാൻ ഗൃഹാഭിധാൻ ॥ 41 ॥

നാസാം ദ്വിജാതിസംസ്കാരോ ന നിവാസോ ഗുരാവപി ।
ന തപോ നാത്മമീമാംസാ ന ശൌചം ന ക്രിയാഃ ശുഭാഃ ॥ 42 ॥

അഥാപി ഹ്യുത്തമശ്ലോകേ കൃഷ്ണേ യോഗേശ്വരേശ്വരേ ।
ഭക്തിർദൃഢാ ന ചാസ്മാകം സംസ്കാരാദിമതാമപി ॥ 43 ॥

നനു സ്വാർത്ഥവിമൂഢാനാം പ്രമത്താനാം ഗൃഹേഹയാ ।
അഹോ നഃ സ്മാരയാമാസ ഗോപവാക്യൈഃ സതാം ഗതിഃ ॥ 44 ॥

അന്യഥാ പൂർണ്ണകാമസ്യ കൈവല്യാദ്യാശിഷാം പതേഃ ।
ഈശിതവ്യൈഃ കിമസ്മാഭിരീശസ്യൈതദ്‌വിഡംബനം ॥ 45 ॥

ഹിത്വാന്യാൻ ഭജതേ യം ശ്രീഃ പാദസ്പർശാശയാ സകൃത് ।
ആത്മദോഷാപവർഗ്ഗേണ തദ്യാച്ഞാ ജനമോഹിനീ ॥ 46 ॥

ദേശഃ കാലഃ പൃഥഗ്ദ്രവ്യം മന്ത്രതന്ത്രർത്ത്വിജോഽഗ്നയഃ ।
ദേവതാ യജമാനശ്ച ക്രതുർദ്ധർമ്മശ്ച യൻമയഃ ॥ 47 ॥

സ ഏഷ ഭഗവാൻ സാക്ഷാദ്‌വിഷ്ണുർ യോഗേശ്വരേശ്വരഃ ।
ജാതോ യദുഷ്വിത്യശൃൺമ ഹ്യപി മൂഢാ ന വിദ്മഹേ ॥ 48 ॥

അഹോ വയം ധന്യതമാ യേഷാം നസ്താദൃശീഃ സ്ത്രിയഃ ।
ഭക്ത്യാ യാസാം മതിർജ്ജാതാ അസ്മാകം നിശ്ചലാ ഹരൌ ॥ 49 ॥

നമസ്തുഭ്യം ഭഗവതേ കൃഷ്ണായാകുണ്ഠമേധസേ ।
യൻമായാമോഹിതധിയോ ഭ്രമാമഃ കർമ്മവർത്മസു ॥ 50 ॥

സ വൈ ന ആദ്യഃ പുരുഷഃ സ്വമായാമോഹിതാത്മനാം ।
അവിജ്ഞതാനുഭാവാനാം ക്ഷന്തുമർഹത്യതിക്രമം ॥ 51 ॥

ഇതി സ്വാഘമനുസ്മൃത്യ കൃഷ്ണേ തേ കൃതഹേളനാഃ ।
ദിദൃക്ഷവോഽപ്യച്യുതയോഃ കംസാദ്ഭീതാ ന ചാചലൻ ॥ 52 ॥