ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 11

← സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 10

സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 12 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 പൂർവ്വാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 11

ശ്രീശുക ഉവാച

ഗോപാ നന്ദാദയഃ ശ്രുത്വാ ദ്രുമയോഃ പതതോ രവം ।
തത്രാജഗ്മുഃ കുരുശ്രേഷ്ഠ നിർഘാതഭയശങ്കിതാഃ ॥ 1 ॥

ഭൂമ്യാം നിപതിതൌ തത്ര ദദൃശുര്യമലാർജ്ജുനൌ ।
ബഭ്രമുസ്തദവിജ്ഞായ ലക്ഷ്യം പതനകാരണം ॥ 2 ॥

ഉലൂഖലം വികർഷന്തം ദാമ്നാ ബദ്ധം ച ബാലകം ।
കസ്യേദം കുത ആശ്ചര്യമുത്പാത ഇതി കാതരാഃ ॥ 3 ॥

ബാലാ ഊചുരനേനേതി തിര്യഗ്ഗതമുലൂഖലം ।
വികർഷതാ മധ്യഗേന പുരുഷാവപ്യചക്ഷ്മഹി ॥ 4 ॥

ന തേ തദുക്തം ജഗൃഹുർന്ന ഘടേതേതി തസ്യ തത് ।
ബാലസ്യോത്പാടനം തർവ്വോഃ കേചിദ് സന്ദിഗ്ദ്ധചേതസഃ ॥ 5 ॥

ഉലൂഖലം വികർഷന്തം ദാമ്നാ ബദ്ധം സ്വമാത്മജം ।
വിലോക്യ നന്ദഃ പ്രഹസദ് വദനോ വിമുമോച ഹ ॥ 6 ॥

ഗോപീഭിഃ സ്തോഭിതോഽനൃത്യദ്ഭഗവാൻ ബാലവത്ക്വചിത് ।
ഉദ്ഗായതി ക്വചിൻമുഗ്ദ്ധസ്തദ് വശോ ദാരുയന്ത്രവത് ॥ 7 ॥

ബിഭർത്തി ക്വചിദാജ്ഞപ്തഃ പീഠകോൻമാനപാദുകം ।
ബാഹുക്ഷേപം ച കുരുതേ സ്വാനാം ച പ്രീതിമാവഹൻ ॥ 8 ॥

ദർശയംസ്തദ്വിദാം ലോക ആത്മനോ ഭൃത്യവശ്യതാം ।
വ്രജസ്യോവാഹ വൈ ഹർഷം ഭഗവാൻ ബാലചേഷ്ടിതൈഃ ॥ 9 ॥

ക്രീണീഹി ഭോഃ ഫലാനീതി ശ്രുത്വാ സത്വരമച്യുതഃ ।
ഫലാർത്ഥീ ധാന്യമാദായ യയൌ സർവ്വഫലപ്രദഃ ॥ 10 ॥

ഫലവിക്രയിണീ തസ്യ ച്യുതധാന്യം കരദ്വയം ।
ഫലൈരപൂരയദ് രത്നൈഃ ഫലഭാണ്ഡമപൂരി ച ॥ 11 ॥

സരിത്തീരഗതം കൃഷ്ണം ഭഗ്നാർജ്ജുനമഥാഹ്വയത് ।
രാമം ച രോഹിണീദേവീ ക്രീഡന്തം ബാലകൈർഭൃശം ॥ 12 ॥

നോപേയാതാം യദാഽഽഹൂതൌ ക്രീഡാസംഗേന പുത്രകൌ ।
യശോദാം പ്രേഷയാമാസ രോഹിണീ പുത്രവത്സലാം ॥ 13 ॥

ക്രീഡന്തം സാ സുതം ബാലൈരതിവേലം സഹാഗ്രജം ।
യശോദാജോഹവീത്കൃഷ്ണം പുത്രസ്നേഹസ്നുതസ്തനീ ॥ 14 ॥

കൃഷ്ണ കൃഷ്ണാരവിന്ദാക്ഷ താത ഏഹി സ്തനം പിബ ।
അലം വിഹാരൈഃ ക്ഷുത്ക്ഷാന്തഃ ക്രീഡാശ്രാന്തോഽസി പുത്രക ॥ 15 ॥

ഹേ രാമാഗച്ഛ താതാശു സാനുജഃ കുലനന്ദന ।
പ്രാതരേവ കൃതാഹാരസ്തദ്ഭവാൻ ഭോക്തുമർഹതി ॥ 16 ॥

പ്രതീക്ഷതേ ത്വാം ദാശാർഹ ഭോക്ഷ്യമാണോ വ്രജാധിപഃ ।
ഏഹ്യാവയോഃ പ്രിയം ധേഹി സ്വഗൃഹാൻ യാത ബാലകാഃ ॥ 17 ॥

ധൂളിധൂസരിതാംഗസ്ത്വം പുത്ര മജ്ജനമാവഹ ।
ജൻമർക്ഷമദ്യ ഭവതോ വിപ്രേഭ്യോ ദേഹി ഗാഃ ശുചിഃ ॥ 18 ॥

പശ്യ പശ്യ വയസ്യാംസ്തേ മാതൃമൃഷ്ടാൻ സ്വലങ്കൃതാൻ ।
ത്വം ച സ്നാതഃ കൃതാഹാരോ വിഹരസ്വ സ്വലങ്കൃതഃ ॥ 19 ॥

    ഇത്ഥം യശോദാ തമശേഷശേഖരം
        മത്വാ സുതം സ്നേഹനിബദ്ധധീർന്നൃപ ।
    ഹസ്തേ ഗൃഹീത്വാ സഹ രാമമച്യുതം
        നീത്വാ സ്വവാടം കൃതവത്യഥോദയം ॥ 20 ॥

ഗോപവൃദ്ധാ മഹോത്പാതാനനുഭൂയ ബൃഹദ്വനേ ।
നന്ദാദയഃ സമാഗമ്യ വ്രജകാര്യമമന്ത്രയൻ ॥ 21 ॥

തത്രോപനന്ദനാമാഽഽഹ ഗോപോ ജ്ഞാനവയോഽധികഃ ।
ദേശകാലാർത്ഥതത്ത്വജ്ഞഃ പ്രിയകൃദ്‌രാമകൃഷ്ണയോഃ ॥ 22 ॥

ഉത്ഥാതവ്യമിതോഽസ്മാഭിർഗ്ഗോകുലസ്യ ഹിതൈഷിഭിഃ ।
ആയാന്ത്യത്ര മഹോത്പാതാ ബാലാനാം നാശഹേതവഃ ॥ 23 ॥

മുക്തഃ കഥഞ്ചിദ്‌രാക്ഷസ്യാ ബാലഘ്ന്യാ ബാലകോ ഹ്യസൌ ।
ഹരേരനുഗ്രഹാന്നൂനമനശ്ചോപരി നാപതത് ॥ 24 ॥

ചക്രവാതേന നീതോഽയം ദൈത്യേന വിപദം വിയത് ।
ശിലായാം പതിതസ്തത്ര പരിത്രാതഃ സുരേശ്വരൈഃ ॥ 25 ॥

യന്ന മ്രിയേത ദ്രുമയോരന്തരം പ്രാപ്യ ബാലകഃ ।
അസാവന്യതമോ വാപി തദപ്യച്യുതരക്ഷണം ॥ 26 ॥

യാവദൌത്പാതികോഽരിഷ്ടോ വ്രജം നാഭിഭവേദിതഃ ।
താവദ്ബാലാനുപാദായ യാസ്യാമോഽന്യത്ര സാനുഗാഃ ॥ 27 ॥

വനം വൃന്ദാവനം നാമ പശവ്യം നവകാനനം ।
ഗോപഗോപീഗവാം സേവ്യം പുണ്യാദ്രിതൃണവീരുധം ॥ 28 ॥

തത്തത്രാദ്യൈവ യാസ്യാമഃ ശകടാൻ യുങ്‌ക്ത മാ ചിരം ।
ഗോധനാന്യഗ്രതോ യാന്തു ഭവതാം യദി രോചതേ ॥ 29 ॥

തച്ഛ്രുത്വൈകധിയോ ഗോപാഃ സാധു സാധ്വിതി വാദിനഃ ।
വ്രജാൻ സ്വാൻ സ്വാൻ സമായുജ്യ യയൂ രൂഢപരിച്ഛദാഃ ॥ 30 ॥

വൃദ്ധാൻ ബാലാൻ സ്ത്രിയോ രാജൻ സർവ്വോപകരണാനി ച ।
അനസ്സ്വാരോപ്യ ഗോപാലാ യത്താ ആത്തശരാസനാഃ ॥ 31 ॥

ഗോധനാനി പുരസ്കൃത്യ ശൃംഗാണ്യാപൂര്യ സർവ്വതഃ ।
തൂര്യഘോഷേണ മഹതാ യയുഃ സഹ പുരോഹിതാഃ ॥ 32 ॥

ഗോപ്യോ രൂഢരഥാ നൂത്നകുചകുങ്കുമകാന്തയഃ ।
കൃഷ്ണലീലാ ജഗുഃ പ്രീതാ നിഷ്കകണ്ഠ്യഃ സുവാസസഃ ॥ 33 ॥

തഥാ യശോദാരോഹിണ്യാവേകം ശകടമാസ്ഥിതേ ।
രേജതുഃ കൃഷ്ണരാമാഭ്യാം തത്കഥാശ്രവണോത്സുകേ ॥ 34 ॥

വൃന്ദാവനം സംപ്രവിശ്യ സർവ്വകാലസുഖാവഹം ।
തത്ര ചക്രുർവ്രജാവാസം ശകടൈരർദ്ധചന്ദ്രവത് ॥ 35 ॥

വൃന്ദാവനം ഗോവർദ്ധനം യമുനാപുളിനാനി ച ।
വീക്ഷ്യാസീദുത്തമാ പ്രീതീ രാമമാധവയോർന്നൃപ ॥ 36 ॥

ഏവം വ്രജൌകസാം പ്രീതിം യച്ഛന്തൌ ബാലചേഷ്ടിതൈഃ ।
കളവാക്യൈഃ സ്വകാലേന വത്സപാലൌ ബഭൂവതുഃ ॥ 37 ॥

അവിദൂരേ വ്രജഭുവഃ സഹ ഗോപാലദാരകൈഃ ।
ചാരയാമാസതുർവ്വത്സാൻ നാനാക്രീഡാപരിച്ഛദൌ ॥ 38 ॥

ക്വചിദ്‌വാദയതോ വേണും ക്ഷേപണൈഃ ക്ഷിപതഃ ക്വചിത് ।
ക്വചിത്പാദൈഃ കിങ്കിണീഭിഃ ക്വചിത്കൃത്രിമഗോവൃഷൈഃ ॥ 39 ॥

വൃഷായമാണൌ നർദ്ദന്തൌ യുയുധാതേ പരസ്പരം ।
അനുകൃത്യ രുതൈർജ്ജന്തൂംശ്ചേരതുഃ പ്രാകൃതൌ യഥാ ॥ 40 ॥

കദാചിദ് യമുനാതീരേ വത്സാംശ്ചാരയതോഃ സ്വകൈഃ ।
വയസ്യൈഃ കൃഷ്ണബലയോർജ്ജിഘാംസുർദ്ദൈത്യ ആഗമത് ॥ 41 ॥

തം വത്സരൂപിണം വീക്ഷ്യ വത്സയൂഥഗതം ഹരിഃ ।
ദർശയൻ ബലദേവായ ശനൈർമ്മുഗ്ദ്ധ ഇവാസദത് ॥ 42 ॥

ഗൃഹീത്വാപരപാദാഭ്യാം സഹലാംഗൂലമച്യുതഃ ।
ഭ്രാമയിത്വാ കപിത്ഥാഗ്രേ പ്രാഹിണോദ്ഗതജീവിതം ।
സ കപിത്ഥൈർമ്മഹാകായഃ പാത്യമാനൈഃ പപാത ഹ ॥ 43 ॥

തം വീക്ഷ്യ വിസ്മിതാ ബാലാഃ ശശംസുഃ സാധു സാധ്വിതി ।
ദേവാശ്ച പരിസന്തുഷ്ടാ ബഭൂവുഃ പുഷ്പവർഷിണഃ ॥ 44 ॥

തൌ വത്സപാലകൌ ഭൂത്വാ സർവ്വലോകൈകപാലകൌ ।
സപ്രാതരാശൌ ഗോ വത്സാംശ്ചാരയന്തൌ വിചേരതുഃ ॥ 45 ॥

സ്വം സ്വം വത്സകുലം സർവ്വേ പായയിഷ്യന്ത ഏകദാ ।
ഗത്വാ ജലാശയാഭ്യാശം പായയിത്വാ പപുർജ്ജലം ॥ 46 ॥

തേ തത്ര ദദൃശുർബ്ബാലാ മഹാസത്ത്വമവസ്ഥിതം ।
തത്രസുർവ്വജ്രനിർഭിന്നം ഗിരേഃ ശൃംഗമിവ ച്യുതം ॥ 47 ॥

സ വൈ ബകോ നാമ മഹാനസുരോ ബകരൂപധൃക് ।
ആഗത്യ സഹസാ കൃഷ്ണം തീക്ഷ്ണതുണ്ഡോഽഗ്രസദ്ബലീ ॥ 48 ॥

കൃഷ്ണം മഹാബകഗ്രസ്തം ദൃഷ്ട്വാ രാമാദയോഽർഭകാഃ ।
ബഭൂവുരിന്ദ്രിയാണീവ വിനാ പ്രാണം വിചേതസഃ ॥ 49 ॥

    തം താലുമൂലം പ്രദഹന്തമഗ്നിവദ്-
        ഗോപാലസൂനും പിതരം ജഗദ്ഗുരോഃ ।
    ചച്ഛർദ്ദ സദ്യോഽതിരുഷാക്ഷതം ബക-
        സ്തുണ്ഡേന ഹന്തും പുനരഭ്യപദ്യത ॥ 50 ॥

    തമാപതന്തം സ നിഗൃഹ്യ തുണ്ഡയോർ-
        ദ്ദോർഭ്യാം ബകം കംസസഖം സതാം പതിഃ ।
    പശ്യത്സു ബാലേഷു ദദാര ലീലയാ
        മുദാവഹോ വീരണവദ്ദിവൌകസാം ॥ 51 ॥

    തദാ ബകാരിം സുരലോകവാസിനഃ
        സമാകിരൻ നന്ദനമല്ലികാദിഭിഃ ।
    സമീഡിരേ ചാനകശംഖസംസ്തവൈ-
        സ്തദ്വീക്ഷ്യ ഗോപാലസുതാ വിസിസ്മിരേ ॥ 52 ॥

    മുക്തം ബകാസ്യാദുപലഭ്യ ബാലകാ
        രാമാദയഃ പ്രാണമിവേന്ദ്രിയോ ഗണഃ ।
    സ്ഥാനാഗതം തം പരിരഭ്യ നിർവൃതാഃ
        പ്രണീയ വത്സാൻ വ്രജമേത്യ തജ്ജഗുഃ ॥ 53 ॥

ശ്രുത്വാ തദ്വിസ്മിതാ ഗോപാ ഗോപ്യശ്ചാതിപ്രിയാദൃതാഃ ।
പ്രേത്യാഗതമിവൌത്സുക്യാദൈക്ഷന്ത തൃഷിതേക്ഷണാഃ ॥ 54 ॥

അഹോ ബതാസ്യ ബാലസ്യ ബഹവോ മൃത്യവോഽഭവൻ ।
അപ്യാസീദ് വിപ്രിയം തേഷാം കൃതം പൂർവ്വം യതോ ഭയം ॥ 55 ॥

അഥാപ്യഭിഭവന്ത്യേനം നൈവ തേ ഘോരദർശനാഃ ।
ജിഘാംസയൈനമാസാദ്യ നശ്യന്ത്യഗ്നൌ പതംഗവത് ॥ 56 ॥

അഹോ ബ്രഹ്മവിദാം വാചോ നാസത്യാഃ സന്തി കർഹിചിത് ।
ഗർഗ്ഗോ യദാഹ ഭഗവാനന്വഭാവി തഥൈവ തത് ॥ 57 ॥

ഇതി നന്ദാദയോ ഗോപാഃ കൃഷ്ണരാമകഥാം മുദാ ।
കുർവ്വന്തോ രമമാണാശ്ച നാവിന്ദൻ ഭവവേദനാം ॥ 58 ॥

ഏവം വിഹാരൈഃ കൌമാരൈഃ കൌമാരം ജഹതുർവ്രജേ ।
നിലായനൈഃ സേതുബന്ധൈർമ്മർക്കടോത്പ്ലവനാദിഭിഃ ॥ 59 ॥