ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 90
| ← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 89 | സ്കന്ധം 11 : അദ്ധ്യായം 1 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 90[തിരുത്തുക]
ശ്രീശുക ഉവാച
സുഖം സ്വപുര്യാം നിവസൻ ദ്വാരകായാം ശ്രിയഃ പതിഃ ।
സർവ്വസമ്പത് സമൃദ്ധായാം ജുഷ്ടായാം വൃഷ്ണിപുംഗവൈഃ ॥ 1 ॥
സ്ത്രീഭിശ്ചോത്തമവേഷാഭിർന്നവയൌവനകാന്തിഭിഃ ।
കന്ദുകാദിഭിർഹർമ്മ്യേഷു ക്രീഡന്തീഭിസ്തഡിദ്ദ്യുഭിഃ ॥ 2 ॥
നിത്യം സങ്കുലമാർഗ്ഗായാം മദച്യുദ്ഭിർമ്മതംഗജൈഃ ।
സ്വലങ്കൃതൈർഭടൈരശ്വൈ രഥൈശ്ച കനകോജ്ജ്വലൈഃ ॥ 3 ॥
ഉദ്യാനോപവനാഢ്യായാം പുഷ്പിതദ്രുമരാജിഷു ।
നിർവ്വിശദ്ഭൃംഗവിഹഗൈർന്നാദിതായാം സമന്തതഃ ॥ 4 ॥
രേമേ ഷോഡശസാഹസ്രപത്നീനാമേകവല്ലഭഃ ।
താവദ്വിചിത്രരൂപോഽസൌ തദ്ഗേഹേഷു മഹർദ്ധിഷു ॥ 5 ॥
പ്രോത്ഫുല്ലോത്പലകഹ്ലാരകുമുദാംഭോജരേണുഭിഃ ।
വാസിതാമലതോയേഷു കൂജദ് ദ്വിജകുലേഷു ച ॥ 6 ॥
വിജഹാര വിഗാഹ്യാംഭോ ഹ്രദിനീഷു മഹോദയഃ ।
കുചകുങ്കുമലിപ്താംഗ പരിരബ്ധശ്ച യോഷിതാം ॥ 7 ॥
ഉപഗീയമാനോ ഗന്ധർവ്വൈർമ്മൃദംഗപണവാനകാൻ ।
വാദയദ്ഭിർമ്മുദാ വീണാം സൂതമാഗധവന്ദിഭിഃ ॥ 8 ॥
സിച്യമാനോഽച്യുതസ്താഭിർഹസന്തീഭിഃ സ്മ രേചകൈഃ ।
പ്രതിഷിഞ്ചൻ വിചിക്രീഡേ യക്ഷീഭിർ യക്ഷരാഡിവ ॥ 9 ॥
താഃ ക്ലിന്നവസ്ത്രവിവൃതോരുകുചപ്രദേശാഃ
സിഞ്ചന്ത്യ ഉദ്ധൃതബൃഹത്കബരപ്രസൂനാഃ ।
കാന്തം സ്മ രേചകജിഹീരിഷയോപഗുഹ്യ
ജാതസ്മരോത്സവലസദ് വദനാ വിരേജുഃ ॥ 10 ॥
കൃഷ്ണസ്തു തത് സ്തനവിഷജ്ജിതകുങ്കുമസ്രക്-
ക്രീഡാഭിഷംഗധുതകുന്തളവൃന്ദബന്ധഃ ।
സിഞ്ചൻമുഹുര്യുവതിഭിഃ പ്രതിഷിച്യമാനോ
രേമേ കരേണുഭിരിവേഭപതിഃ പരീതഃ ॥ 11 ॥
നടാനാം നർത്തകീനാം ച ഗീതവാദ്യോപജീവിനാം ।
ക്രീഡാലങ്കാരവാസാംസി കൃഷ്ണോഽദാത്തസ്യ ച സ്ത്രിയഃ ॥ 12 ॥
കൃഷ്ണസ്യൈവം വിഹരതോ ഗത്യാലാപേക്ഷിതസ്മിതൈഃ ।
നർമ്മക്ഷ്വേളിപരിഷ്വംഗൈഃ സ്ത്രീണാം കില ഹൃതാ ധിയഃ ॥ 13 ॥
ഊചുർമ്മുകുന്ദൈകധിയോഽഗിര ഉൻമത്തവജ്ജഡം ।
ചിന്തയന്ത്യോഽരവിന്ദാക്ഷം താനി മേ ഗദതഃ ശൃണു ॥ 14 ॥
മഹിഷ്യ ഊചുഃ
കുരരി വിലപസി ത്വം വീതനിദ്രാ ന ശേഷേ
സ്വപിതി ജഗതി രാത്ര്യാമീശ്വരോ ഗുപ്തബോധഃ ।
വയമിവ സഖി കച്ചിദ്ഗാഢനിർഭിന്നചേതാ
നളിനനയനഹാസോദാരലീലേക്ഷിതേന ॥ 15 ॥
നേത്രേ നിമീലയസി നക്തമദൃഷ്ടബന്ധു-
സ്ത്വം രോരവീഷി കരുണം ബത ചക്രവാകി ।
ദാസ്യം ഗതാ വയമിവാച്യുതപാദജുഷ്ടാം
കിം വാ സ്രജം സ്പൃഹയസേ കബരേണ വോഢും ॥ 16 ॥
ഭോ ഭോഃ സദാ നിഷ്ടനസേ ഉദന്വ-
ന്നലബ്ധനിദ്രോഽധിഗതപ്രജാഗരഃ ।
കിംവാ മുകുന്ദാപഹൃതാത്മലാഞ്ഛനഃ
പ്രാപ്താം ദശാം ത്വം ച ഗതോ ദുരത്യയാം ॥ 17 ॥
ത്വം യക്ഷ്മണാ ബലവതാസി ഗൃഹീത ഇന്ദോ
ക്ഷീണസ്തമോ ന നിജദീധിതിഭിഃ ക്ഷിണോഷി ।
കച്ചിൻമുകുന്ദഗദിതാനി യഥാ വയം ത്വം
വിസ്മൃത്യ ഭോഃ സ്ഥഗിതഗീരുപലക്ഷ്യസേ നഃ ॥ 18 ॥
കിന്ത്വാചരിതമസ്മാഭിർമ്മലയാനില തേഽപ്രിയം ।
ഗോവിന്ദാപാംഗനിർഭിന്നേ ഹൃദീരയസി നഃ സ്മരം ॥ 19 ॥
മേഘ ശ്രീമംസ്ത്വമസി ദയിതോ
യാദവേന്ദ്രസ്യ നൂനം
ശ്രീവത്സാങ്കം വയമിവ ഭവാൻ
ധ്യായതി പ്രേമബദ്ധഃ ।
അത്യുത്കണ്ഠഃ ശബലഹൃദയോഽ-
സ്മദ്വിധോ ബാഷ്പധാരാഃ
സ്മൃത്വാ സ്മൃത്വാ വിസൃജസി മുഹുർ-
ദ്ദുഖദസ്തത്പ്രസങ്ഗഃ ॥ 20 ॥
പ്രിയരാവപദാനി ഭാഷസേ
മൃതസഞ്ജീവികയാനയാ ഗിരാ ।
കരവാണി കിമദ്യ തേ പ്രിയം
വദ മേ വൽഗിതകണ്ഠ കോകില ॥ 21 ॥
ന ചലസി ന വദസ്യുദാരബുദ്ധേ
ക്ഷിതിധര ചിന്തയസേ മഹാന്തമർത്ഥം ।
അപി ബത വസുദേവനന്ദനാങ്ഘ്രിം
വയമിവ കാമയസേ സ്തനൈർവ്വിധർത്തും ॥ 22 ॥
ശുഷ്യദ് ധ്രദാഃ കരശിതാ ബത സിന്ധുപത്ന്യഃ
സംപ്രത്യപാസ്തകമലശ്രിയ ഇഷ്ടഭർതുഃ ।
യദ്വദ് വയം മധുപതേഃ പ്രണയാവലോക-
മപ്രാപ്യ മുഷ്ടഹൃദയാഃ പുരുകർശിതാഃ സ്മ ॥ 23 ॥
ഹംസ സ്വാഗതമാസ്യതാം പിബ പയോ
ബ്രൂഹ്യംഗ ശൌരേഃ കഥാം
ദൂതം ത്വാം നു വിദാമ കച്ചിദജിതഃ
സ്വസ്ത്യാസ്ത ഉക്തം പുരാ ।
കിം വാ നശ്ചലസൌഹൃദഃ സ്മരതി
തം കസ്മാദ്ഭജാമോ വയം
ക്ഷൌദ്രാലാപയ കാമദം ശ്രിയമൃതേ
സൈവൈകനിഷ്ഠാ സ്ത്രിയാം ॥ 24 ॥
ഇതീദൃശേന ഭാവേന കൃഷ്ണേ യോഗേശ്വരേശ്വരേ ।
ക്രിയമാണേന മാധവ്യോ ലേഭിരേ പരമാം ഗതിം ॥ 25 ॥
ശ്രുതമാത്രോഽപി യഃ സ്ത്രീണാം പ്രസഹ്യാകർഷതേ മനഃ ।
ഉരുഗായോരുഗീതോ വാ പശ്യന്തീനാം കുതഃ പുനഃ ॥ 26 ॥
യാഃ സമ്പര്യചരൻ പ്രേമ്ണാ പാദസംവാഹനാദിഭിഃ ।
ജഗദ്ഗുരും ഭർത്തൃബുദ്ധ്യാ താസാം കിം വർണ്ണ്യതേ തപഃ ॥ 27 ॥
ഏവം വേദോദിതം ധർമ്മമനുതിഷ്ഠൻ സതാം ഗതിഃ ।
ഗൃഹം ധർമ്മാർത്ഥകാമാനാം മുഹുശ്ചാദർശയത്പദം ॥ 28 ॥
ആസ്ഥിതസ്യ പരം ധർമ്മം കൃഷ്ണസ്യ ഗൃഹമേധിനാം ।
ആസൻ ഷോഡശസാഹസ്രം മഹിഷ്യശ്ച ശതാധികം ॥ 29 ॥
താസാം സ്ത്രീരത്നഭൂതാനാമഷ്ടൌ യാഃ പ്രാഗുദാഹൃതാഃ ।
രുക്മിണീപ്രമുഖാ രാജംസ്തത്പുത്രാശ്ചാനുപൂർവ്വശഃ ॥ 30 ॥
ഏകൈകസ്യാം ദശ ദശ കൃഷ്ണോഽജീജനദാത്മജാൻ ।
യാവത്യ ആത്മനോ ഭാര്യാ അമോഘഗതിരീശ്വരഃ ॥ 31 ॥
തേഷാമുദ്ദാമവീര്യാണാമഷ്ടാദശ മഹാരഥാഃ ।
ആസന്നുദാരയശസസ്തേഷാം നാമാനി മേ ശൃണു ॥ 32 ॥
പ്രദ്യുമ്നശ്ചാനിരുദ്ധശ്ച ദീപ്തിമാൻ ഭാനുരേവ ച ।
സാംബോ മധുർബൃഹദ്ഭാനുശ്ചിത്രഭാനുർവൃകോഽരുണഃ ॥ 33 ॥
പുഷ്കരോ വേദബാഹുശ്ച ശ്രുതദേവഃ സുനന്ദനഃ ।
ചിത്രബാഹുർവ്വിരൂപശ്ച കവിർന്നൃഗ്രോധ ഏവ ച ॥ 34 ॥
ഏതേഷാമപി രാജേന്ദ്ര തനുജാനാം മധുദ്വിഷഃ ।
പ്രദ്യുമ്ന ആസീത്പ്രഥമഃ പിതൃവദ് രുക്മിണീസുതഃ ॥ 35 ॥
സ രുക്മിണോ ദുഹിതരമുപയേമേ മഹാരഥഃ ।
തസ്മാത് സുതോഽനിരുദ്ധോഽഭൂന്നാഗായുതബലാന്വിതഃ ॥ 36 ॥
സ ചാപി രുക്മിണഃ പൌത്രീം ദൌഹിത്രോ ജഗൃഹേ തതഃ ।
വജ്രസ്തസ്യാഭവദ്യസ്തു മൌസലാദവശേഷിതഃ ॥ 37 ॥
പ്രതിബാഹുരഭൂത്തസ്മാത് സുബാഹുസ്തസ്യ ചാത്മജഃ ।
സുബാഹോഃ ശാന്തസേനോഽഭൂച്ഛതസേനസ്തു തത്സുതഃ ॥ 38 ॥
ന ഹ്യേതസ്മിൻ കുലേ ജാതാ അധനാ അബഹുപ്രജാഃ ।
അൽപായുഷോഽൽപവീര്യാശ്ച അബ്രഹ്മണ്യാശ്ച ജജ്ഞിരേ ॥ 39 ॥
യദുവംശപ്രസൂതാനാം പുംസാം വിഖ്യാതകർമ്മണാം ।
സംഖ്യാ ന ശക്യതേ കർത്തുമപി വർഷായുതൈർന്നൃപ ॥ 40 ॥
തിസ്രഃ കോട്യഃ സഹസ്രാണാമഷ്ടാശീതിശതാനി ച ।
ആസൻ യദുകുലാചാര്യാഃ കുമാരാണാമിതി ശ്രുതം ॥ 41 ॥
സംഖ്യാനം യാദവാനാം കഃ കരിഷ്യതി മഹാത്മനാം ।
യത്രായുതാനാമയുതലക്ഷേണാസ്തേ സ ആഹുകഃ ॥ 42 ॥
ദേവാസുരാഹവഹതാ ദൈതേയാ യേ സുദാരുണാഃ ।
തേ ചോത്പന്നാ മനുഷ്യേഷു പ്രജാ ദൃപ്താ ബബാധിരേ ॥ 43 ॥
തന്നിഗ്രഹായ ഹരിണാ പ്രോക്താ ദേവാ യദോഃ കുലേ ।
അവതീർണ്ണാഃ കുലശതം തേഷാമേകാധികം നൃപ ॥ 44 ॥
തേഷാം പ്രമാണം ഭഗവാൻ പ്രഭുത്വേനാഭവദ്ധരിഃ ।
യേ ചാനുവർത്തിനസ്തസ്യ വവൃധുഃ സർവ്വയാദവാഃ ॥ 45 ॥
ശയ്യാസനാടനാലാപക്രീഡാസ്നാനാദികർമ്മസു ।
ന വിദുഃ സന്തമാത്മാനം വൃഷ്ണയഃ കൃഷ്ണചേതസഃ ॥ 46 ॥
തീർഥം ചക്രേ നൃപോനം യദജനി യദുഷു
സ്വഃ സരിത്പാദശൌചം
വിദ്വിട് സ്നിഗ്ദ്ധാഃ സ്വരൂപം യയുരജിതപരാ
ശ്രീർ യദർത്ഥേഽന്യയത്നഃ ।
യന്നാമാമംഗളഘ്നം ശ്രുതമഥ ഗദിതം
യത്കൃതോ ഗോത്രധർമ്മഃ
കൃഷ്ണസ്യൈതന്ന ചിത്രം ക്ഷിതിഭരഹരണം
കാലചക്രായുധസ്യ ॥ 47 ॥
ജയതി ജനനിവാസോ ദേവകീജൻമവാദോ
യദുവരപരിഷത് സ്വൈർദ്ദോർഭിരസ്യന്നധർമ്മം ।
സ്ഥിരചരവൃജിനഘ്നഃ സുസ്മിതശ്രീമുഖേന
വ്രജപുരവനിതാനാം വർദ്ധയൻ കാമദേവം ॥ 48 ॥
ഇത്ഥം പരസ്യ നിജവർത്മരിരക്ഷയാഽഽത്ത-
ലീലാതനോസ്തദനുരൂപവിഡംബനാനി ।
കർമ്മാണി കർമ്മകഷണാനി യദൂത്തമസ്യ
ശ്രൂയാദമുഷ്യ പദയോരനുവൃത്തിമിച്ഛൻ ॥ 49 ॥
മർത്ത്യസ്തയാനുസവമേധിതയാ മുകുന്ദ-
ശ്രീമത്കഥാശ്രവണകീർത്തനചിന്തയൈതി ।
തദ്ധാമ ദുസ്തരകൃതാന്തജവാപവർഗ്ഗം
ഗ്രാമാദ് വനം ക്ഷിതിഭുജോഽപി യയുർ യദർത്ഥാഃ ॥ 50 ॥