ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 82

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 81

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 83 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 82

ശ്രീശുക ഉവാച

അഥൈകദാ ദ്വാരവത്യാം വസതോ രാമകൃഷ്ണയോഃ ।
സൂര്യോപരാഗഃ സുമഹാനാസീത്കൽപക്ഷയേ യഥാ ॥ 1 ॥

തം ജ്ഞാത്വാ മനുജാ രാജൻ പുരസ്താദേവ സർവ്വതഃ ।
സമന്തപഞ്ചകം ക്ഷേത്രം യയുഃ ശ്രേയോവിധിത്സയാ ॥ 2 ॥

നിഃക്ഷത്രിയാം മഹീം കുർവ്വൻ രാമഃ ശസ്ത്രഭൃതാം വരഃ ।
നൃപാണാം രുധിരൌഘേണ യത്ര ചക്രേ മഹാഹ്രദാൻ ॥ 3 ॥

ഈജേ ച ഭഗവാൻ രാമോ യത്രാസ്പൃഷ്ടോഽപി കർമ്മണാ ।
ലോകസ്യ ഗ്രാഹയന്നീശോ യഥാന്യോഽഘാപനുത്തയേ ॥ 4 ॥

മഹത്യാം തീർത്ഥയാത്രായാം തത്രാഗൻ ഭാരതീഃ പ്രജാഃ ।
വൃഷ്ണയശ്ച തഥാക്രൂരവസുദേവാഹുകാദയഃ ॥ 5 ॥

യയുർഭാരത തത്ക്ഷേത്രം സ്വമഘം ക്ഷപയിഷ്ണവഃ ।
ഗദപ്രദ്യുമ്നസാംബാദ്യാഃ സുചന്ദ്രശുകസാരണൈഃ ॥ 6 ॥

ആസ്തേഽനിരുദ്ധോ രക്ഷായാം കൃതവർമ്മാ ച യൂഥപഃ ।
തേ രഥൈർദ്ദേവധിഷ്ണ്യാഭൈർഹയൈശ്ച തരളപ്ലവൈഃ ॥ 7 ॥

ഗജൈർന്നദദ്ഭിരഭ്രാഭൈർന്നൃഭിർവ്വിദ്യാധരദ്യുഭിഃ ।
വ്യരോചന്ത മഹാതേജാഃ പഥി കാഞ്ചനമാലിനഃ ॥ 8 ॥

ദിവ്യസ്രഗ്വസ്ത്രസന്നാഹാഃ കളത്രൈഃ ഖേചരാ ഇവ ।
തത്ര സ്നാത്വാ മഹാഭാഗാ ഉപോഷ്യ സുസമാഹിതാഃ ॥ 9 ॥

ബ്രാഹ്മണേഭ്യോ ദദുർദ്ധേനൂർവ്വാസഃസ്രഗ് രുക്മമാലിനീഃ ।
രാമഹ്രദേഷു വിധിവത്പുനരാപ്ലുത്യ വൃഷ്ണയഃ ॥ 10 ॥

ദദുഃ സ്വന്നം ദ്വിജാഗ്ര്യേഭ്യഃ കൃഷ്ണേ നോ ഭക്തിരസ്ത്വിതി ।
സ്വയം ച തദനുജ്ഞാതാ വൃഷ്ണയഃ കൃഷ്ണദേവതാഃ ॥ 11 ॥

ഭുക്ത്വോപവിവിശുഃ കാമം സ്നിഗ്ദ്ധച്ഛായാങ്ഘ്രിപാങ്ഘ്രിഷു ।
തത്രാഗതാംസ്തേ ദദൃശുഃ സുഹൃത്സംബന്ധിനോ നൃപാൻ ॥ 12 ॥

മത്സ്യോശീനരകൌസല്യവിദർഭകുരുസൃഞ്ജയാൻ ।
കാംബോജകൈകയാൻമദ്രാൻ കുന്തീനാനർത്തകേരളാൻ ॥ 13 ॥

അന്യാംശ്ചൈവാത്മപക്ഷീയാൻ പരാംശ്ച ശതശോ നൃപ ।
നന്ദാദീൻ സുഹൃദോ ഗോപാൻ ഗോപീശ്ചോത്കണ്ഠിതാശ്ചിരം ॥ 14 ॥

     അന്യോന്യസന്ദർശനഹർഷരംഹസാ
          പ്രോത്ഫുല്ലഹൃദ്വക്ത്രസരോരുഹശ്രിയഃ ।
     ആശ്ലിഷ്യ ഗാഢം നയനൈഃ സ്രവജ്ജലാ
          ഹൃഷ്യത്ത്വചോ രുദ്ധഗിരോ യയുർമ്മുദം ॥ 15 ॥

     സ്ത്രിയശ്ച സംവീക്ഷ്യ മിഥോഽതിസൌഹൃദ-
          സ്മിതാമലാപാംഗദൃശോഽഭിരേഭിരേ ।
     സ്തനൈഃ സ്തനാൻ കുങ്കുമപങ്കരൂഷിതാൻ-
          നിഹത്യ ദോർഭിഃ പ്രണയാശ്രുലോചനാഃ ॥ 16 ॥

തതോഽഭിവാദ്യ തേ വൃദ്ധാൻ യവിഷ്ഠൈരഭിവാദിതാഃ ।
സ്വാഗതം കുശലം പൃഷ്ട്വാ ചക്രുഃ കൃഷ്ണകഥാ മിഥഃ ॥ 17 ॥

പൃഥാ ഭ്രാതൄൻ സ്വസൄർവീക്ഷ്യ തത്പുത്രാൻ പിതരാവപി ।
ഭ്രാതൃപത്നീർമ്മുകുന്ദം ച ജഹൌ സംകഥയാ ശുചഃ ॥ 18 ॥

കുന്ത്യുവാച

ആര്യ ഭ്രാതരഹം മന്യേ ആത്മാനമകൃതാശിഷം ।
യദ്വാ ആപത്സു മദ്വാർത്താം നാനുസ്മരഥ സത്തമാഃ ॥ 19 ॥

സുഹൃദോ ജ്ഞാതയഃ പുത്രാ ഭ്രാതരഃ പിതരാവപി ।
നാനുസ്മരന്തി സ്വജനം യസ്യ ദൈവമദക്ഷിണം ॥ 20 ॥

വസുദേവ ഉവാച

അംബ മാസ്മാനസൂയേഥാ ദൈവക്രീഡനകാൻ നരാൻ ।
ഈശസ്യ ഹി വശേ ലോകഃ കുരുതേ കാര്യതേഽഥ വാ ॥ 21 ॥

കംസപ്രതാപിതാഃ സർവ്വേ വയം യാതാ ദിശം ദിശം ।
ഏതർഹ്യേവ പുനഃ സ്ഥാനം ദൈവേനാസാദിതാഃ സ്വസഃ ॥ 22 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

വസുദേവോഗ്രസേനാദ്യൈർ യദുഭിസ്തേഽർച്ചിതാ നൃപാഃ ।
ആസന്നച്യുതസന്ദർശപരമാനന്ദനിർവൃതാഃ ॥ 23 ॥

ഭീഷ്മോ ദ്രോണോഽമ്ബികാപുത്രോ ഗാന്ധാരീ സസുതാ തഥാ ।
സദാരാഃ പാണ്ഡവാഃ കുന്തീ സഞ്ജയോ വിദുരഃ കൃപഃ ॥ 24 ॥

കുന്തിഭോജോ വിരാടശ്ച ഭീഷ്മകോ നഗ്നജിൻമഹാൻ ।
പുരുജിദ് ദ്രുപദഃ ശല്യോ ധൃഷ്ടകേതുഃ സകാശിരാട് ॥ 25 ॥

ദമഘോഷോ വിശാലാക്ഷോ മൈഥിലോ മദ്രകേകയൌ ।
യുധാമന്യുഃ സുശർമാ ച സസുതാ ബാഹ്ലികാദയഃ ॥ 26 ॥

രാജാനോ യേ ച രാജേന്ദ്ര യുധിഷ്ഠിരമനുവ്രതാഃ ।
ശ്രീനികേതം വപുഃ ശൌരേഃ സസ്ത്രീകം വീക്ഷ്യ വിസ്മിതാഃ ॥ 27 ॥

അഥ തേ രാമകൃഷ്ണാഭ്യാം സമ്യക് പ്രാപ്തസമർഹണാഃ ।
പ്രശശംസുർമ്മുദാ യുക്താ വൃഷ്ണീൻ കൃഷ്ണപരിഗ്രഹാൻ ॥ 28 ॥

അഹോ ഭോജപതേ യൂയം ജൻമഭാജോ നൃണാമിഹ ।
യത്പശ്യഥാസകൃത്കൃഷ്ണം ദുർദ്ദർശമപി യോഗിനാം ॥ 29 ॥

     യദ്വിശ്രുതിഃ ശ്രുതിനുതേദമലം പുനാതി
          പാദാവനേജനപയശ്ചവചശ്ചശാസ്ത്രം ।
     ഭൂഃ കാലഭർജ്ജിതഭഗാപി യദങ്ഘ്രിപദ്മ-
          സ്പർശോത്ഥശക്തിരഭിവർഷതി നോഽഖിലാർത്ഥാൻ ॥ 30 ॥

     തദ്ദർശനസ്പർശനാനുപഥപ്രജൽപ-
          ശയ്യാസനാശനസയൌനസപിണ്ഡബന്ധഃ ।
     യേഷാം ഗൃഹേ നിരയവർത്മനി വർത്തതാം വഃ
          സ്വർഗ്ഗാപവർഗ്ഗവിരമഃ സ്വയമാസ വിഷ്ണുഃ ॥ 31 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച
നന്ദസ്തത്ര യദൂൻ പ്രാപ്താൻ ജ്ഞാത്വാ കൃഷ്ണപുരോഗമാൻ ।
തത്രാഗമദ് വൃതോ ഗോപൈരനഃസ്ഥാർത്ഥൈർദ്ദിദൃക്ഷയാ ॥ 32 ॥

തം ദൃഷ്ട്വാ വൃഷ്ണയോ ഹൃഷ്ടാസ്തന്വഃ പ്രാണമിവോത്ഥിതാഃ ।
പരിഷസ്വജിരേ ഗാഢം ചിരദർശനകാതരാഃ ॥ 33 ॥

വസുദേവഃ പരിഷ്വജ്യ സംപ്രീതഃ പ്രേമവിഹ്വലഃ ।
സ്മരൻ കംസകൃതാൻ ക്ലേശാൻ പുത്രന്യാസം ച ഗോകുലേ ॥ 34 ॥

കൃഷ്ണരാമൌ പരിഷ്വജ്യ പിതരാവഭിവാദ്യ ച ।
ന കിഞ്ചനോചതുഃ പ്രേമ്ണാ സാശ്രുകണ്ഠൌ കുരൂദ്വഹ ॥ 35 ॥

താവാത്മാസനമാരോപ്യ ബാഹുഭ്യാം പരിരഭ്യ ച ।
യശോദാ ച മഹാഭാഗാ സുതൌ വിജഹതുഃ ശുചഃ ॥ 36 ॥

രോഹിണീ ദേവകീ ചാഥ പരിഷ്വജ്യ വ്രജേശ്വരീം ।
സ്മരന്ത്യൌ തത്കൃതാം മൈത്രീം ബാഷ്പകണ്ഠ്യൌ സമൂചതുഃ ॥ 37 ॥

കാ വിസ്മരേത വാം മൈത്രീമനിവൃത്താം വ്രജേശ്വരി ।
അവാപ്യാപ്യൈന്ദ്രമൈശ്വര്യം യസ്യാ നേഹ പ്രതിക്രിയാ ॥ 38 ॥

     ഏതാവദൃഷ്ടപിതരൌ യുവയോഃ സ്മ പിത്രോഃ
          സംപ്രീണനാഭ്യുദയപോഷണപാലനാനി ।
     പ്രാപ്യോഷതുർഭവതി പക്ഷ്മ ഹ യദ്വദക്ഷ്ണോഃ
          ന്യസ്താവകുത്ര ച ഭയൌ ന സതാം പരഃ സ്വഃ ॥ 39 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

     ഗോപ്യശ്ച കൃഷ്ണമുപലഭ്യ ചിരാദഭീഷ്ടം
          യത്പ്രേക്ഷണേ ദൃശിഷു പക്ഷ്മകൃതം ശപന്തി ।
     ദൃഗ്ഭിർഹൃദീകൃതമലം പരിരഭ്യ സർവ്വാ-
          സ്തദ്ഭാവമാപുരപി നിത്യയുജാം ദുരാപം ॥ 40 ॥

ഭഗവാംസ്താസ്തഥാഭൂതാ വിവിക്ത ഉപസംഗതഃ ।
ആശ്ലിഷ്യാനാമയം പൃഷ്ട്വാ പ്രഹസന്നിദമബ്രവീത് ॥ 41 ॥

അപി സ്മരഥ നഃ സഖ്യഃ സ്വാനാമർത്ഥചികീർഷയാ ।
ഗതാംശ്ചിരായിതാൻ ശത്രുപക്ഷക്ഷപണചേതസഃ ॥ 42 ॥

അപ്യവധ്യായഥാസ്മാൻ സ്വിദകൃതജ്ഞാവിശങ്കയാ ।
നൂനം ഭൂതാനി ഭഗവാൻ യുനക്തി വിയുനക്തി ച ॥ 43 ॥

വായുര്യഥാ ഘനാനീകം തൃണം തൂലം രജാംസി ച ।
സംയോജ്യാക്ഷിപതേ ഭൂയസ്തഥാ ഭൂതാനി ഭൂതകൃത് ॥ 44 ॥

മയി ഭക്തിർഹി ഭൂതാനാമമൃതത്വായ കൽപതേ ।
ദിഷ്ട്യാ യദാസീൻമത് സ്നേഹോ ഭവതീനാം മദാപനഃ ॥ 45 ॥

അഹം ഹി സർവ്വഭൂതാനാമാദിരന്തോഽന്തരം ബഹിഃ ।
ഭൌതികാനാം യഥാ ഖം വാർഭൂർവ്വായുർജ്ജ്യോതിരംഗനാഃ ॥ 46 ॥

ഏവം ഹ്യേതാനി ഭൂതാനി ഭൂതേഷ്വാത്മാഽഽത്മനാ തതഃ ।
ഉഭയം മയ്യഥ പരേ പശ്യതാഭാതമക്ഷരേ ॥ 47 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

അധ്യാത്മശിക്ഷയാ ഗോപ്യ ഏവം കൃഷ്ണേന ശിക്ഷിതാഃ ।
തദനുസ്മരണധ്വസ്തജീവകോശാസ്തമധ്യഗൻ ॥ 48 ॥

     ആഹുശ്ചതേ നളിനനാഭ പദാരവിന്ദം
          യോഗേശ്വരൈർഹൃദി വിചിന്ത്യമഗാധബോധൈഃ ।
     സംസാരകൂപപതിതോത്തരണാവലംബം
          ഗേഹംജുഷാമപി മനസ്യുദിയാത് സദാ നഃ ॥ 49 ॥