ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 52

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 51

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 53 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 52

ശ്രീശുകഉവാച

ഇത്ഥം സോഽനുഗൃഹീതോഽങ്ഗ കൃഷ്ണേനേക്ഷ്വാകുനന്ദനഃ ।
തം പരിക്രമ്യ സന്നമ്യ നിശ്ചക്രാമ ഗുഹാമുഖാത് ॥ 1 ॥

സ വീക്ഷ്യ ക്ഷുല്ലകാൻമർത്ത്യാൻ പശൂൻ വീരുദ്വനസ്പതീൻ ।
മത്വാ കലിയുഗം പ്രാപ്തം ജഗാമ ദിശമുത്തരാം ॥ 2 ॥

തപഃശ്രദ്ധായുതോ ധീരോ നിഃസംഗോ മുക്തസംശയഃ ।
സമാധായ മനഃകൃഷ്ണേ പ്രാവിശദ്ഗന്ധമാദനം ॥ 3 ॥

ബദര്യാശ്രമമാസാദ്യ നരനാരായണാലയം ।
സർവ്വദ്വന്ദ്വസഹഃ ശാന്തസ്തപസാഽഽരാധയദ്ധരിം ॥ 4 ॥

ഭഗവാൻ പുനരാവ്രജ്യ പുരീം യവനവേഷ്ടിതാം ।
ഹത്വാ മ്ലേച്ഛബലം നിന്യേ തദീയം ദ്വാരകാം ധനം ॥ 5 ॥

നീയമാനേ ധനേ ഗോഭിർന്നൃഭിശ്ചാച്യുതചോദിതൈഃ ।
ആജഗാമ ജരാസന്ധസ്ത്രയോവിംശത്യനീകപഃ ॥ 6 ॥

വിലോക്യ വേഗരഭസം രിപുസൈന്യസ്യ മാധവൌ ।
മനുഷ്യചേഷ്ടാമാപന്നൌ രാജൻ ദുദ്രുവതുർദ്രുതം ॥ 7 ॥

വിഹായ വിത്തം പ്രചുരമഭീതൌ ഭീരുഭീതവത് ।
പദ്ഭ്യാം പദ്മപലാശാഭ്യാം ചേരതുർബ്ബഹുയോജനം ॥ 8 ॥

പലായമാനൌ തൌ ദൃഷ്ട്വാ മാഗധഃ പ്രഹസൻ ബലീ ।
അന്വധാവദ്രഥാനീകൈരീശയോരപ്രമാണവിത് ॥ 9 ॥

പ്രദ്രുത്യ ദൂരം സംശ്രാന്തൌ തുംഗമാരുഹതാം ഗിരിം ।
പ്രവർഷണാഖ്യം ഭഗവാന്നിത്യദാ യത്ര വർഷതി ॥ 10 ॥

ഗിരൌ നിലീനാവാജ്ഞായ നാധിഗമ്യ പദം നൃപ ।
ദദാഹ ഗിരിമേധോഭിഃ സമന്താദഗ്നിമുത്സൃജൻ ॥ 11 ॥

തത ഉത്പത്യ തരസാ ദഹ്യമാനതടാദുഭൌ ।
ദശൈകയോജനോത്തുംഗാന്നിപേതതുരധോ ഭുവി ॥ 12 ॥

അലക്ഷ്യമാണൌ രിപുണാ സാനുഗേന യദൂത്തമൌ ।
സ്വപുരം പുനരായാതൌ സമുദ്രപരിഖാം നൃപ ॥ 13 ॥

സോഽപി ദഗ്ദ്ധാവിതി മൃഷാ മന്വാനോ ബലകേശവൌ ।
ബലമാകൃഷ്യ സുമഹൻമഗധാൻ മാഗധോ യയൌ ॥ 14 ॥

ആനർത്താധിപതിഃ ശ്രീമാൻ രൈവതോ രേവതീം സുതാം ।
ബ്രഹ്മണാ ചോദിതഃ പ്രാദാദ്ബലായേതി പുരോദിതം ॥ 15 ॥

ഭഗവാനപി ഗോവിന്ദ ഉപയേമേ കുരൂദ്വഹ ।
വൈദർഭീം ഭീഷ്മകസുതാം ശ്രിയോ മാത്രാം സ്വയംവരേ ॥ 16 ॥

പ്രമഥ്യ തരസാ രാജ്ഞഃ ശാല്വാദീംശ്ചൈദ്യപക്ഷഗാൻ ।
പശ്യതാം സർവ്വലോകാനാം താർക്ഷ്യപുത്രഃ സുധാമിവ ॥ 17 ॥

രാജോവാച

ഭഗവാൻ ഭീഷ്മകസുതാം രുക്മിണീം രുചിരാനനാം ।
രാക്ഷസേന വിധാനേന ഉപയേമ ഇതി ശ്രുതം ॥ 18 ॥

ഭഗവൻ ശ്രോതുമിച്ഛാമി കൃഷ്ണസ്യാമിതതേജസഃ ।
യഥാ മാഗധശാല്വാദീൻ ജിത്വാ കന്യാമുപാഹരത് ॥ 19 ॥

ബ്രഹ്മൻ കൃഷ്ണകഥാഃപുണ്യാ മാധ്വീർല്ലോകമലാപഹാഃ ।
കോ നു തൃപ്യേത ശൃണ്വാനഃ ശ്രുതജ്ഞോ നിത്യനൂതനാഃ ॥ 20 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

രാജാസീദ്ഭീഷ്മകോ നാമ വിദർഭാധിപതിർമഹാൻ ।
തസ്യ പഞ്ചാഭവൻ പുത്രാഃ കന്യൈകാ ച വരാനനാ ॥ 21 ॥

രുക്‌മ്യഗ്രജോ രുക്‌മരഥോ രുക്‌മബാഹുരനന്തരഃ ।
രുക്‌മകേശോ രുക്‌മമാലീ രുക്‌മിണ്യേഷാം സ്വസാ സതീ ॥ 22 ॥

സോപശ്രുത്യ മുകുന്ദസ്യ രൂപവീര്യഗുണശ്രിയഃ ।
ഗൃഹാഗതൈർഗ്ഗീയമാനാസ്തം മേനേ സദൃശം പതിം ॥ 23 ॥

താം ബുദ്ധിലക്ഷണൌദാര്യരൂപശീലഗുണാശ്രയാം ।
കൃഷ്ണശ്ച സദൃശീം ഭാര്യാം സമുദ്വോഢും മനോ ദധേ ॥ 24 ॥

ബന്ധൂനാമിച്ഛതാം ദാതും കൃഷ്ണായ ഭഗിനീം നൃപ ।
തതോ നിവാര്യ കൃഷ്ണദ്വിഡ് രുക്‌മീ ചൈദ്യമമന്യത ॥ 25 ॥

തദവേത്യാസിതാപാംഗീ വൈദർഭീ ദുർമ്മനാ ഭൃശം ।
വിചിന്ത്യാപ്തം ദ്വിജം കഞ്ചിത്കൃഷ്ണായ പ്രാഹിണോദ്ദ്രുതം ॥ 26 ॥

ദ്വാരകാം സ സമഭ്യേത്യ പ്രതീഹാരൈഃ പ്രവേശിതഃ ।
അപശ്യദാദ്യം പുരുഷമാസീനം കാഞ്ചനാസനേ ॥ 27 ॥

ദൃഷ്ട്വാ ബ്രഹ്മണ്യദേവസ്തമവരുഹ്യ നിജാസനാത് ।
ഉപവേശ്യാർഹയാംചക്രേ യഥാഽഽത്മാനം ദിവൌകസഃ ॥ 28 ॥

തം ഭുക്തവന്തം വിശ്രാന്തമുപഗമ്യ സതാം ഗതിഃ ।
പാണിനാഭിമൃശൻ പാദാവവ്യഗ്രസ്തമപൃച്ഛത ॥ 29 ॥

കച്ചിദ്ദ്വിജവരശ്രേഷ്ഠ ധർമ്മസ്തേ വൃദ്ധസമ്മതഃ ।
വർത്തതേ നാതികൃച്ഛ്രേണ സന്തുഷ്ടമനസഃ സദാ ॥ 30 ॥

സന്തുഷ്ടോ യർഹി വർത്തേത ബ്രാഹ്മണോ യേന കേനചിത് ।
അഹീയമാനഃ സ്വാദ്ധർമ്മാത് സ ഹ്യസ്യാഖിലകാമധുക് ॥ 31 ॥

അസന്തുഷ്ടോഽസകൃല്ലോകാനാപ്നോത്യപി സുരേശ്വരഃ ।
അകിഞ്ചനോഽപി സന്തുഷ്ടഃ ശേതേ സർവാംഗവിജ്വരഃ ॥ 32 ॥

വിപ്രാൻ സ്വലാഭസന്തുഷ്ടാൻ സാധൂൻ ഭൂതസുഹൃത്തമാൻ ।
നിരഹങ്കാരിണഃ ശാന്താന്നമസ്യേ ശിരസാസകൃത് ॥ 33 ॥

കച്ചിദ്വഃ കുശലം ബ്രഹ്മൻ രാജതോ യസ്യ ഹി പ്രജാഃ ।
സുഖം വസന്തി വിഷയേ പാല്യമാനാഃ സ മേ പ്രിയഃ ॥ 34 ॥

യതസ്ത്വമാഗതോ ദുർഗ്ഗം നിസ്തീര്യേഹ യദിച്ഛയാ ।
സർവ്വം നോ ബ്രൂഹ്യഗുഹ്യം ചേത്കിം കാര്യം കരവാമ തേ ॥ 35 ॥

ഏവം സംപൃഷ്ടസംപ്രശ്നോ ബ്രാഹ്മണഃ പരമേഷ്ഠിനാ ।
ലീലാഗൃഹീതദേഹേന തസ്മൈ സർവ്വമവർണ്ണയത് ॥ 36 ॥

രുക്‌മിണ്യുവാച

     ശ്രുത്വാ ഗുണാൻ ഭുവനസുന്ദര ശൃണ്വതാം തേ
          നിർവ്വിശ്യ കർണ്ണവിവരൈർഹരതോഽങ്ഗതാപം ।
     രൂപം ദൃശാം ദൃശിമതാമഖിലാർത്ഥലാഭം
          ത്വയ്യച്യുതാവിശതി ചിത്തമപത്രപം മേ ॥ 37 ॥

     കാ ത്വാ മുകുന്ദ മഹതീ കുലശീലരൂപ-
          വിദ്യാവയോദ്രവിണധാമഭിരാത്മതുല്യം ।
     ധീരാ പതിം കുലവതീ ന വൃണീത കന്യാ
          കാലേ നൃസിംഹ നരലോകമനോഽഭിരാമം ॥ 38 ॥

     തൻമേ ഭവാൻ ഖലു വൃതഃ പതിരംഗ ജായാ-
          മാത്മാർപ്പിതശ്ച ഭവതോഽത്ര വിഭോ വിധേഹി ।
     മാ വീരഭാഗമഭിമർശതു ചൈദ്യ ആരാദ്-
          ഗോമായുവൻമൃഗപതേർബ്ബലിമംബുജാക്ഷ ॥ 39 ॥

     പൂർത്തേഷ്ടദത്തനിയമവ്രതദേവവിപ്ര-
          ഗുർവ്വർച്ചനാദിഭിരലം ഭഗവാൻ പരേശഃ ।
     ആരാധിതോ യദി ഗദാഗ്രജ ഏത്യ പാണിം
          ഗൃഹ്ണാതു മേ ന ദമഘോഷസുതാദയോഽന്യേ ॥ 40 ॥

     ശ്വോഭാവിനി ത്വമജിതോദ്വഹനേ വിദർഭാൻ
          ഗുപ്തഃ സമേത്യ പൃതനാപതിഭിഃ പരീതഃ ।
     നിർമ്മഥ്യ ചൈദ്യമഗധേന്ദ്രബലം പ്രസഹ്യ
          മാം രാക്ഷസേനവിധിനോദ്വഹ വീര്യശുൽകാം ॥ 41 ॥

     അന്തഃപുരാന്തരചരീമനിഹത്യ ബന്ധൂൻ
          ത്വാമുദ്വഹേ കഥമിതി പ്രവദാമ്യുപായം ।
     പൂർവ്വേദ്യുരസ്തി മഹതീ കുലദേവിയാത്രാ
          യസ്യാം ബഹിർന്നവവധൂർഗ്ഗിരിജാമുപേയാത് ॥ 42 ॥

     യസ്യാങ്ഘ്രിപങ്കജരജഃസ്നപനം മഹാന്തോ
          വാഞ്ഛന്ത്യുമാപതിരിവാത്മതമോഽപഹത്യൈ ।
     യർഹ്യംബുജാക്ഷ ന ലഭേയ ഭവത്പ്രസാദം
          ജഹ്യാമസൂൻ വ്രതകൃശാൻ ശതജൻമഭിഃ സ്യാത് ॥ 43 ॥

ബ്രാഹ്മണ ഉവാച

ഇത്യേതേ ഗുഹ്യസന്ദേശാ യദുദേവ മയാഹൃതാഃ ।
വിമൃശ്യ കർത്തും യച്ചാത്ര ക്രിയതാം തദനന്തരം ॥ 44 ॥