ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 9

← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 8

സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 10 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 9

ബ്രഹ്മോവാച

     ജ്ഞാതോഽസി മേഽദ്യ സുചിരാന്നനു ദേഹഭാജാം
          ന ജ്ഞായതേ ഭഗവതോ ഗതിരിത്യവദ്യം ।
     നാന്യത്ത്വദസ്തി ഭഗവന്നപി തന്ന ശുദ്ധം
          മായാഗുണവ്യതികരാദ്യദുരുർവ്വിഭാസി ॥ 1 ॥

     രൂപം യദേതദവബോധരസോദയേന
          ശശ്വന്നിവൃത്തതമസഃ സദനുഗ്രഹായ ।
     ആദൌ ഗൃഹീതമവതാരശതൈകബീജം
          യന്നാഭിപദ്മഭവനാദഹമാവിരാസം ॥ 2 ॥

     നാതഃപരം പരമ യദ്ഭവതഃ സ്വരൂപ-
          മാനന്ദമാത്രമവികൽപമവിദ്ധവർച്ചഃ ।
     പശ്യാമി വിശ്വസൃജമേകമവിശ്വമാത്മൻ
          ഭൂതേന്ദ്രിയാത്മകമദസ്ത ഉപാശ്രിതോഽസ്മി ॥ 3 ॥

     തദ്വാ ഇദം ഭുവനമംഗള മംഗളായ
          ധ്യാനേ സ്മ നോ ദർശിതം ത ഉപാസകാനാം ।
     തസ്മൈ നമോ ഭഗവതേഽനുവിധേമ തുഭ്യം
          യോഽനാദൃതോ നരകഭാഗ്ഭിരസത്പ്രസംഗൈഃ ॥ 4 ॥

     യേ തു ത്വദീയചരണാംബുജകോശഗന്ധം
          ജിഘ്രന്തി കർണ്ണവിവരൈഃ ശ്രുതിവാതനീതം ।
     ഭക്ത്യാ ഗൃഹീതചരണഃ പരയാ ച തേഷാം
          നാപൈഷി നാഥ ഹൃദയാംബുരുഹാത്‌ സ്വപുംസാം ॥ 5 ॥

     താവദ്ഭയം ദ്രവിണദേഹസുഹൃന്നിമിത്തം
          ശോകഃ സ്പൃഹാ പരിഭവോ വിപുലശ്ച ലോഭഃ ।
     താവൻമമേത്യസദവഗ്രഹ ആർത്തിമൂലം
          യാവന്ന തേഽങ്ഘ്രിമഭയം പ്രവൃണീത ലോകഃ ॥ 6 ॥

     ദൈവേന തേ ഹതധിയോ ഭവതഃ പ്രസംഗാത്
          സർവ്വാശുഭോപശമനാദ് വിമുഖേന്ദ്രിയാ യേ ।
     കുർവ്വന്തി കാമസുഖലേശലവായ ദീനാഃ
          ലോഭാഭിഭൂതമനസോഽകുശലാനി ശശ്വത് ॥ 7 ॥

     ക്ഷുത്തൃട് ത്രിധാതുഭിരിമാ മുഹുരർദ്യമാനാഃ
          ശീതോഷ്ണവാതവർഷൈരിതരേതരാച്ച ।
     കാമാഗ്നിനാച്യുത രുഷാ ച സുദുർഭരേണ
          സംപശ്യതോ മന ഉരുക്രമ സീദതേ മേ ॥ 8 ॥

     യാവത്പൃഥക്ത്വമിദമാത്മന ഇന്ദ്രിയാർത്ഥ-
          മായാബലം ഭഗവതോ ജന ഈശ പശ്യേത് ।
     താവന്ന സംസൃതിരസൌ പ്രതിസംക്രമേത
          വ്യർത്ഥാപി ദുഃഖനിവഹം വഹതീ ക്രിയാർത്ഥാ ॥ 9 ॥

     അഹ്ന്യാപൃതാർത്തകരണാ നിശി നിശ്ശയാനാ
          നാനാമനോരഥധിയാ ക്ഷണഭഗ്നനിദ്രാഃ ।
     ദൈവാഹതാർത്ഥരചനാ ഋഷയോഽപി ദേവ
          യുഷ്മത്പ്രസംഗവിമുഖാ ഇഹ സംസരന്തി ॥ 10 ॥

     ത്വം ഭാവയോഗപരിഭാവിതഹൃത്സരോജ
          ആസ്സേ ശ്രുതേക്ഷിതപഥോ നനു നാഥ പുംസാം ।
     യദ്യദ്ധിയാ ത ഉരുഗായ വിഭാവയന്തി
          തത്തദ് വപുഃ പ്രണയസേ സദനുഗ്രഹായ ॥ 11 ॥

     നാതിപ്രസീദതി തഥോപചിതോപചാരൈ-
          രാരാധിതഃ സുരഗണൈർഹൃദി ബദ്ധകാമൈഃ ।
     യത്സർവഭൂതദയയാസദലഭ്യയൈകോ
          നാനാജനേഷ്വവഹിതഃ സുഹൃദന്തരാത്മാ ॥ 12 ॥

     പുംസാമതോ വിവിധകർമ്മഭിരധ്വരാദ്യൈഃ
          ദാനേന ചോഗ്രതപസാ വ്രതചര്യയാ ച ।
     ആരാധനം ഭഗവതസ്തവ സത്ക്രിയാർത്ഥോ
          ധർമ്മോഽർപ്പിതഃ കർഹിചിദ്ധ്രിയതേ ന യത്ര ॥ 13 ॥

     ശശ്വത്സ്വരൂപമഹസൈവ നിപീതഭേദ-
          മോഹായ ബോധധിഷണായ നമഃ പരസ്മൈ ।
     വിശ്വോദ്ഭവസ്ഥിതിലയേഷു നിമിത്തലീലാ-
          രാസായ തേ നമ ഇദം ചകൃമേശ്വരായ ॥ 14 ॥

     യസ്യാവതാരഗുണകർമ്മവിഡംബനാനി
          നാമാനി യേഽസുവിഗമേ വിവശാ ഗൃണന്തി ।
     തേ നൈകജൻമശമലം സഹസൈവ ഹിത്വാ
          സംയാന്ത്യപാവൃതമൃതം തമജം പ്രപദ്യേ ॥ 15 ॥

     യോ വാ അഹം ച ഗിരിശശ്ച വിഭുഃ സ്വയം ച
          സ്ഥിത്യുദ്ഭവപ്രളയഹേതവ ആത്മമൂലം ।
     ഭിത്ത്വാ ത്രിപാദ്‌വവൃധ ഏക ഉരുപ്രരോഹ
          സ്തസ്മൈ നമോ ഭഗവതേ ഭുവനദ്രുമായ ॥ 16 ॥

     ലോകോ വികർമ്മനിരതഃ കുശലേ പ്രമത്തഃ
          കർമ്മണ്യയം ത്വദുദിതേ ഭവദർച്ചനേ സ്വേ ।
     യസ്താവദസ്യ ബലവാനിഹ ജീവിതാശാം
          സദ്യശ്ഛിനത്ത്യനിമിഷായ നമോഽസ്തു തസ്മൈ ॥ 17 ॥

     യസ്മാദ്ബിഭേമ്യഹമപി ദ്വിപരാർദ്ധധിഷ്ണ്യ-
          മധ്യാസിതഃ സകലലോകനമസ്കൃതം യത് ।
     തേപേ തപോ ബഹുസവോഽവരുരുത്സമാന
          സ്തസ്മൈ നമോ ഭഗവതേഽധിമഖായ തുഭ്യം ॥ 18 ॥

     തിര്യങ് മനുഷ്യവിബുധാദിഷു ജീവയോനി-
          ഷ്വാത്മേച്ഛയാഽഽത്മകൃതസേതുപരീപ്സയാ യഃ ।
     രേമേ നിരസ്തരതിരപ്യവരുദ്ധദേഹ-
          സ്തസ്മൈ നമോ ഭഗവതേ പുരുഷോത്തമായ ॥ 19 ॥

     യോഽവിദ്യയാനുപഹതോഽപി ദശാർദ്ധവൃത്യാ
          നിദ്രാമുവാഹ ജഠരീകൃതലോകയാത്രഃ ।
     അന്തർജ്ജലേഽഹികശിപുസ്പർശാനുകൂലാം
          ഭീമോർമ്മിമാലിനി ജനസ്യ സുഖം വിവൃണ്വൻ ॥ 20 ॥

     യന്നാഭിപദ്മഭവനാദഹമാസമീഡ്യ
          ലോകത്രയോപകരണോ യദനുഗ്രഹേണ ।
     തസ്മൈ നമസ്ത ഉദരസ്ഥഭവായ യോഗ-
          നിദ്രാവസാനവികസന്നളിനേക്ഷണായ ॥ 21 ॥

     സോഽയം സമസ്തജഗതാം സുഹൃദേക ആത്മാ
          സത്ത്വേന യൻമൃഡയതേ ഭഗവാൻ ഭഗേന ।
     തേനൈവ മേ ദൃശമനുസ്പൃശതാദ്യഥാഹം
          സ്രക്ഷ്യാമി പൂർവ്വവദിദം പ്രണതപ്രിയോഽസൌ ॥ 22 ॥

     ഏഷ പ്രപന്നവരദോ രമയാഽഽത്മശക്ത്യാ
          യദ്യത്കരിഷ്യതി ഗൃഹീതഗുണാവതാരഃ ।
     തസ്മിൻ സ്വവിക്രമമിദം സൃജതോഽപി ചേതോ
          യുഞ്ജീത കർമ്മശമലം ച യഥാ വിജഹ്യാം ॥ 23 ॥

     നാഭിഹ്രദാദിഹ സതോംഽഭസി യസ്യ പുംസോ
          വിജ്ഞാനശക്തിരഹമാസമനന്തശക്തേഃ ।
     രൂപം വിചിത്രമിദമസ്യ വിവൃണ്വതോ മേ
          മാ രീരിഷീഷ്ട നിഗമസ്യ ഗിരാം വിസർഗ്ഗഃ ॥ 24 ॥

     സോഽസാവദഭ്രകരുണോ ഭഗവാൻ വിവൃദ്ധ-
          പ്രേമസ്മിതേന നയനാംബുരുഹം വിജൃംഭൻ ।
     ഉത്ഥായ വിശ്വവിജയായ ച നോ വിഷാദം
          മാധ്വ്യാ ഗിരാപനയതാത്പുരുഷഃ പുരാണഃ ॥ 25 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

സ്വസംഭവം നിശാമ്യൈവം തപോവിദ്യാസമാധിഭിഃ ।
യാവൻമനോ വചഃ സ്തുത്വാ വിരരാമ സ ഖിന്നവത് ॥ 26 ॥

അഥാഭിപ്രേതമന്വീക്ഷ്യ ബ്രഹ്മണോ മധുസൂദനഃ ।
വിഷണ്ണചേതസം തേന കൽപവ്യതികരാംഭസാ ॥ 27 ॥

ലോകസംസ്ഥാനവിജ്ഞാന ആത്മനഃ പരിഖിദ്യതഃ ।
തമാഹാഗാധയാ വാചാ കശ്മലം ശമയന്നിവ ॥ 28 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

മാ വേദഗർഭ ഗാസ്തന്ദ്രീം സർഗ്ഗ ഉദ്യമമാവഹ ।
തൻമയാപാദിതം ഹ്യഗ്രേ യൻമാം പ്രാർഥയതേ ഭവാൻ ॥ 29 ॥

ഭൂയസ്ത്വം തപ ആതിഷ്ഠ വിദ്യാം ചൈവ മദാശ്രയാം ।
താഭ്യാമന്തർഹൃദി ബ്രഹ്മൻ ലോകാൻ ദ്രക്ഷ്യസ്യപാവൃതാൻ ॥ 30 ॥

തത ആത്മനി ലോകേ ച ഭക്തിയുക്തഃ സമാഹിതഃ ।
ദ്രഷ്ടാസി മാം തതം ബ്രഹ്മൻ മയി ലോകാംസ്ത്വമാത്മനഃ ॥ 31 ॥

യദാ തു സർവ്വഭൂതേഷു ദാരുഷ്വഗ്നിമിവ സ്ഥിതം ।
പ്രതിചക്ഷീത മാം ലോകോ ജഹ്യാത്തർഹ്യേവ കശ്മലം ॥ 32 ॥

യദാ രഹിതമാത്മാനം ഭൂതേന്ദ്രിയഗുണാശയൈഃ ।
സ്വരൂപേണ മയോപേതം പശ്യൻ സ്വാരാജ്യമൃച്ഛതി ॥ 33 ॥

നാനാകർമ്മവിതാനേന പ്രജാ ബഹ്വീഃ സിസൃക്ഷതഃ ।
നാത്മാവസീദത്യസ്മിംസ്തേ വർഷീയാൻമദനുഗ്രഹഃ ॥ 34 ॥

ഋഷിമാദ്യം ന ബധ്നാതി പാപീയാംസ്ത്വാം രജോ ഗുണഃ ।
യൻമനോ മയി നിർബ്ബദ്ധം പ്രജാഃ സംസൃജതോഽപി തേ ॥ 35 ॥

ജ്ഞാതോഽഹം ഭവതാ ത്വദ്യ ദുർവ്വിജ്ഞേയോഽപി ദേഹിനാം ।
യൻമാം ത്വം മന്യസേഽയുക്തം ഭൂതേന്ദ്രിയഗുണാത്മഭിഃ ॥ 36 ॥

തുഭ്യം മദ്വിചികിത്സായാമാത്മാ മേ ദർശിതോഽബഹിഃ ।
നാളേന സലിലേ മൂലം പുഷ്കരസ്യ വിചിന്വതഃ ॥ 37 ॥

യച്ചകർത്ഥാംഗ മത് സ്തോത്രം മത്കഥാഭ്യുദയാങ്കിതം ।
യദ്വാ തപസി തേ നിഷ്ഠാ സ ഏഷ മദനുഗ്രഹഃ ॥ 38 ॥

പ്രീതോഽഹമസ്തു ഭദ്രം തേ ലോകാനാം വിജയേച്ഛയാ ।
യദസ്തൌഷീർഗ്ഗുണമയം നിർഗ്ഗുണം മാനുവർണ്ണയൻ ॥ 39 ॥

യ ഏതേന പുമാന്നിത്യം സ്തുത്വാ സ്തോത്രേണ മാം ഭജേത് ।
തസ്യാശു സംപ്രസീദേയം സർവകാമവരേശ്വരഃ ॥ 40 ॥

പൂർത്തേന തപസാ യജ്ഞൈർദ്ദാനൈർ യോഗസമാധിനാ ।
രാദ്ധം നിഃശ്രേയസം പുംസാം മത്പ്രീതിസ്തത്ത്വവിൻമതം ॥ 41 ॥

അഹമാത്മാഽഽത്മനാം ധാതഃ പ്രേഷ്ഠഃ സൻ പ്രേയസാമപി ।
അതോ മയി രതിം കുര്യാദ്ദേഹാദിർ യത്കൃതേ പ്രിയഃ ॥ 42 ॥

സർവ്വവേദമയേനേദമാത്മനാഽഽത്മാഽഽത്മയോനിനാ ।
പ്രജാഃ സൃജ യഥാ പൂർവ്വം യാശ്ച മയ്യനുശേരതേ ॥ 43 ॥

മൈത്രേയ ഉവാച

തസ്മാ ഏവം ജഗത്‌സ്രഷ്ട്രേ പ്രധാനപുരുഷേശ്വരഃ ।
വ്യജ്യേദം സ്വേന രൂപേണ കഞ്ജനാഭസ്തിരോദധേ ॥ 44 ॥