ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 8
| ← സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 7 | സ്കന്ധം 3 : അദ്ധ്യായം 9 → |
ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / തൃതീയഃ സ്കന്ധഃ (സ്കന്ധം 3) / അദ്ധ്യായം 8[തിരുത്തുക]
മൈത്രേയ ഉവാച
സത്സേവനീയോ ബത പൂരുവംശോ
യല്ലോകപാലോ ഭഗവത്പ്രധാനഃ ।
ബഭൂവിഥേഹാജിതകീർത്തിമാലാം
പദേ പദേ നൂതനയസ്യഭീക്ഷ്ണം ॥ 1 ॥
സോഽഹം നൃണാം ക്ഷുല്ലസുഖായ ദുഃഖം
മഹദ്ഗതാനാം വിരമായ തസ്യ ।
പ്രവർത്തയേ ഭാഗവതം പുരാണം
യദാഹ സാക്ഷാദ്ഭഗവാൻ ഋഷിഭ്യഃ ॥ 2 ॥
ആസീനമുർവ്യാം ഭഗവന്തമാദ്യം
സങ്കർഷണം ദേവമകുണ്ഠസത്ത്വം ।
വിവിത്സവസ്തത്ത്വമതഃപരസ്യ
കുമാരമുഖ്യാ മുനയോഽന്വപൃച്ഛൻ ॥ 3 ॥
സ്വമേവ ധിഷ്ണ്യം ബഹു മാനയന്തം
യം വാസുദേവാഭിധമാമനന്തി ।
പ്രത്യഗ്ധൃതാക്ഷാംബുജകോശമീഷ-
ദുൻമീലയന്തം വിബുധോദയായ ॥ 4 ॥
സ്വർദ്ധുന്യുദാർദ്രൈഃ സ്വജടാകലാപൈ-
രുപസ്പൃശന്തശ്ചരണോപധാനം ।
പദ്മം യദർച്ചന്ത്യഹിരാജകന്യാഃ
സപ്രേമനാനാബലിഭിർവ്വരാർത്ഥാഃ ॥ 5 ॥
മുഹുർഗൃണന്തോ വചസാനുരാഗ-
സ്ഖലത്പദേനാസ്യ കൃതാനി തജ്ജ്ഞാഃ ।
കിരീടസാഹസ്രമണിപ്രവേക-
പ്രദ്യോതിതോദ്ദാമഫണാസഹസ്രം ॥ 6 ॥
പ്രോക്തം കിലൈതദ്ഭഗവത്തമേന
നിവൃത്തിധർമ്മാഭിരതായ തേന ।
സനത്കുമാരായ സ ചാഹ പൃഷ്ടഃ
സാംഖ്യായനായാംഗ ധൃതവ്രതായ ॥ 7 ॥
സാംഖ്യായനഃ പാരമഹംസ്യമുഖ്യോ
വിവക്ഷമാണോ ഭഗവദ്വിഭൂതീഃ ।
ജഗാദ സോഽസ്മദ്ഗുരവേഽന്വിതായ
പരാശരായാഥ ബൃഹസ്പതേശ്ച ॥ 8 ॥
പ്രോവാച മഹ്യം സ ദയാലുരുക്തോ
മുനിഃ പുലസ്ത്യേന പുരാണമാദ്യം ।
സോഽഹം തവൈതത്കഥയാമി വത്സ
ശ്രദ്ധാലവേ നിത്യമനുവ്രതായ ॥ 9 ॥
ഉദാപ്ലുതം വിശ്വമിദം തദാസീദ്-
യന്നിദ്രയാഽഽമീലിതദൃങ് ന്യമീലയത് ।
അഹീന്ദ്രതൽപേഽധിശയാന ഏകഃ
കൃതക്ഷണഃ സ്വാത്മരതൌ നിരീഹഃ ॥ 10 ॥
സോഽന്തഃശരീരേഽർപ്പിതഭൂതസൂക്ഷ്മഃ
കാലാത്മികാം ശക്തിമുദീരയാണഃ ।
ഉവാസ തസ്മിൻ സലിലേ പദേ സ്വേ
യഥാനലോ ദാരുണി രുദ്ധവീര്യഃ ॥ 11 ॥
ചതുർ യുഗാനാം ച സഹസ്രമപ്സു
സ്വപൻ സ്വയോദീരിതയാ സ്വശക്ത്യാ ।
കാലാഖ്യയാഽഽസാദിതകർമ്മതന്ത്രോ
ലോകാനപീതാൻ ദദൃശേ സ്വദേഹേ ॥ 12 ॥
തസ്യാർത്ഥസൂക്ഷ്മാഭിനിവിഷ്ടദൃഷ്ടേ-
രന്തർഗ്ഗതോഽർത്ഥോ രജസാ തനീയാൻ ।
ഗുണേന കാലാനുഗതേന വിദ്ധഃ
സൂഷ്യംസ്തദാഭിദ്യത നാഭിദേശാത് ॥ 13 ॥
സ പദ്മകോശഃ സഹസോദതിഷ്ഠത്-
കാലേന കർമ്മപ്രതിബോധനേന ।
സ്വരോചിഷാ തത്സലിലം വിശാലം
വിദ്യോതയന്നർക്ക ഇവാത്മയോനിഃ ॥ 14 ॥
തല്ലോകപദ്മം സ ഉ ഏവ വിഷ്ണുഃ
പ്രാവീവിശത് സർവ്വഗുണാവഭാസം ।
തസ്മിൻ സ്വയം വേദമയോ വിധാതാ
സ്വയംഭുവം യം സ്മ വദന്തി സോഽഭൂത് ॥ 15 ॥
തസ്യാം സ ചാംഭോരുഹകർണ്ണികായാ-
മവസ്ഥിതോ ലോകമപശ്യമാനഃ ।
പരിക്രമൻ വ്യോമ്‌നി വിവൃത്തനേത്ര-
ശ്ചത്വാരി ലേഭേഽനുദിശം മുഖാനി ॥ 16 ॥
തസ്മാദ്യുഗാന്തശ്വസനാവഘൂർണ്ണ-
ജലോർമിചക്രാത്‌സലിലാദ് വിരൂഢം ।
ഉപാശ്രിതഃ കഞ്ജമു ലോകതത്ത്വം
നാത്മാനമദ്ധാവിദദാദിദേവഃ ॥ 17 ॥
ക ഏഷ യോഽസാവഹമബ്ജപൃഷ്ഠ
ഏതത്കുതോ വാബ്ജമനന്യദപ്സു ।
അസ്തി ഹ്യധസ്താദിഹ കിഞ്ചനൈത-
ദധിഷ്ഠിതം യത്ര സതാ നു ഭാവ്യം ॥ 18 ॥
സ ഇത്ഥമുദ്വീക്ഷ്യ തദബ്ജനാള-
നാഡീഭിരന്തർജ്ജലമാവിവേശ ।
നാർവ്വാഗ്ഗതസ്തത്ഖരനാളനാളനാഭിം
വിചിന്വംസ്തദവിന്ദതാജഃ ॥ 19 ॥
തമസ്യപാരേ വിദുരാത്മസർഗ്ഗം
വിചിന്വതോഽഭൂത്‌ സുമഹാംസ്ത്രിണേമിഃ ।
യോ ദേഹഭാജാം ഭയമീരയാണഃ
പരിക്ഷിണോത്യായുരജസ്യ ഹേതിഃ ॥ 20 ॥
തതോ നിവൃത്തോഽപ്രതിലബ്ധകാമഃ
സ്വധിഷ്ണ്യമാസാദ്യ പുനഃ സ ദേവഃ ।
ശനൈർജ്ജിതശ്വാസനിവൃത്തചിത്തോ
ന്യഷീദദാരൂഢസമാധിയോഗഃ ॥ 21 ॥
കാലേന സോഽജഃ പുരുഷായുഷാഭി-
പ്രവൃത്തയോഗേന വിരൂഢബോധഃ ।
സ്വയം തദന്തർഹൃദയേഽവഭാത-
മപശ്യതാപശ്യത യന്ന പൂർവ്വം ॥ 22 ॥
മൃണാളഗൌരായതശേഷഭോഗ-
പര്യങ്ക ഏകം പുരുഷം ശയാനം ।
ഫണാതപത്രായുതമൂർദ്ധരത്ന-
ദ്യുഭിർഹതധ്വാന്തയുഗാന്തതോയേ ॥ 23 ॥
പ്രേക്ഷാം ക്ഷിപന്തം ഹരിതോപലാദ്രേഃ
സന്ധ്യാഭ്രനീവേരുരുരുക്മമൂർദ്ധ്നഃ ।
രത്നോദധാരൌഷധിസൌമനസ്യ-
വനസ്രജോ വേണുഭുജാംഘ്രിപാംഘ്രേഃ ॥ 24 ॥
ആയാമതോ വിസ്തരതഃ സ്വമാന-
ദേഹേന ലോകത്രയസംഗ്രഹേണ ।
വിചിത്രദിവ്യാഭരണാംശുകാനാം
കൃതശ്രിയാപാശ്രിതവേഷദേഹം ॥ 25 ॥
പുംസാം സ്വകാമായ വിവിക്തമാർഗ്ഗൈ-
രഭ്യർച്ചതാം കാമദുഘാങ്ഘ്രിപദ്മം ।
പ്രദർശയന്തം കൃപയാ നഖേന്ദു-
മയൂഖഭിന്നാംഗുലിചാരുപത്രം ॥ 26 ॥
മുഖേന ലോകാർത്തിഹരസ്മിതേന
പരിസ്ഫുരത്കുണ്ഡലമണ്ഡിതേന ।
ശോണായിതേനാധരബിംബഭാസാ
പ്രത്യർഹയന്തം സുനസേന സുഭ്ര്വാ ॥ 27 ॥
കദംബകിഞ്ജൽകപിശംഗവാസസാ
സ്വലംകൃതം മേഖലയാ നിതംബേ ।
ഹാരേണ ചാനന്തധനേന വത്സ
ശ്രീവത്സവക്ഷഃസ്ഥലവല്ലഭേന ॥ 28 ॥
പരാർദ്ധ്യകേയൂരമണിപ്രവേക-
പര്യസ്തദോർദ്ദണ്ഡസഹസ്രശാഖം ।
അവ്യക്തമൂലം ഭുവനാങ്ഘ്രിപേന്ദ്ര-
മഹീന്ദ്രഭോഗൈരധിവീതവൽശം ॥ 29 ॥
ചരാചരൌകോ ഭഗവൻ മഹീധ്ര-
മഹീന്ദ്രബന്ധും സലിലോപഗൂഢം ।
കിരീടസാഹസ്രഹിരണ്യശൃംഗ-
മാവിർഭവത്കൌസ്തുഭരത്നഗർഭം ॥ 30 ॥
നിവീതമാമ്നായമധുവ്രതശ്രിയാ
സ്വകീർത്തിമയ്യാ വനമാലയാ ഹരിം ।
സൂര്യേന്ദുവായ്വഗ്ന്യഗമം ത്രിധാമഭിഃ
പരിക്രമത്പ്രാധനികൈർദ്ദുരാസദം ॥ 31 ॥
തർഹ്യേവ തന്നാഭിസരഃസരോജ-
മാത്മാനമംഭഃ ശ്വസനം വിയച്ച ।
ദദർശ ദേവോ ജഗതോ വിധാതാ
നാതഃ പരം ലോകവിസർഗ്ഗദൃഷ്ടിഃ ॥ 32 ॥
സ കർമ്മബീജം രജസോപരക്തഃ
പ്രജാഃ സിസൃക്ഷന്നിയദേവ ദൃഷ്ട്വാ ।
അസ്തൌദ് വിസർഗ്ഗാഭിമുഖസ്തമീഡ്യ-
മവ്യക്തവർത്മന്യഭിവേശിതാത്മാ ॥ 33 ॥